عكس: علي اكبر شيرژيان

امير موسي كاظمي
اين طرح در شرايطي انجام مي شود كه باوجود اتلاف بيش از 2ميليون و 245 هزار سرموش طي سال 83 و سه ماهه اول سال،۸۴ هنوز ضرورت جلوگيري از زاد و ولد و كنترل جمعيت موش هاي شهري رفع نشده است
شايد اگر موش ها به همان جري هاي با هوش و دوست داشتني كه نظير آنها را در داستان ها و فيلم هاي دوران كودكي زياد ديده ايم خلاصه مي شدند، مبارزه با آنها به دغدغه اي براي مديريت شهري تهران تبديل نمي شد.
اما آنچه در خارج از دنياي مجازي داستان ها وجود دارد، گوياي اين واقعيت است كه حضور موش ها در جوار انسان، بشر را به وحشت انداخته است؛ وحشت از بيماري و خسارت اقتصادي.
شايد تصور اين مطلب كه ما از پس مانده موادغذايي موش ها تغذيه مي كنيم برايمان مشكل باشد اما با مشاهده آمارهاي موجود بايد به اين حقيقت اذعان كرد كه اين حيوان براحتي از بذري كه در زمين پاشيده مي شود تا ريشه، برگ، ميوه، دانه و محصولات داخل انبار و موادغذايي موجود در خانه و غذاي پخته را مي خورد و نابود مي كند وحتي از پس مانده موادغذايي موجود در زباله ها نيز روگردان نيست.
آغاز طرح سراسري مبارزه با موش
براي كاهش موش ها در شهر تهران، طي دو دهه اخير بويژه از سال 1364 تاكنون، شهرداري تهران در چند نوبت با استفاده از طعمه مسموم در سطح وسيعي با اين آفت مبارزه كرده است، ليكن افزايش تعداد موش ها نشان مي دهد كه مبارزه شيميايي و استفاده از طعمه مسموم براي كاهش موش در شهر تهران كافي نبوده و برنامه مبارزه با موش، يك برنامه جامع محسوب مي شود.
برهمين اساس و به دنبال اجراي طرح هاي معمول مبارزه با موش كه در طول سال به طور مستمر و در تمامي مناطق 22گانه شهر تهران انجام مي شود، اجراي طرح هاي ضربتي نيز در مقاطع زماني خاص، بويژه در فصول بهار و تابستان كه فصل زاد و ولد موش هاست ضروري به نظر مي رسد. طرح تكميلي مبارزه با موش كه از روز دوشنبه 20تيرماه آغاز و تا پايان اين ماه ادامه خواهد داشت يكي از اين اقدامات ضربتي است كه از سوي شهرداري تهران به اجرا درآمده است.
اين طرح در شرايطي انجام مي شود كه باوجود اتلاف بيش از 2ميليون و 245 هزار سرموش طي سال 83 و سه ماهه اول سال،۸۴ هنوز ضرورت جلوگيري از زاد و ولد و كنترل جمعيت موش هاي شهري رفع نشده است.
طرح مكمل مبارزه با موش با رويكرد و انجام جايگزيني مبارزه تلفيقي (IPM)، به جاي مبارزه صرف شيميايي، تلاش دارد تا از روش هاي مبارزه فيزيكي همچون توجه به بافت هاي فرسوده شهري، جمع آوري و حذف بهينه زباله ها، لايروبي و پاكسازي انهار و مسيل ها، استفاده از تله هاي چسبي زنده گير و در نهايت انجام مبارزه شيميايي با ديدگاه حداقل استفاده از اين سموم براي مبارزه با اين جانوران موذي سود ببرد.
برپايي بيش از 110 پايگاه اطلاع رساني در نقاط پرتردد شهر و استقرار بيش از 200 كارشناس مرتبط با امور زيست محيطي به شهروندان كمك مي كند تا با محدودسازي موادغذايي در دسترس موش يعني زباله ها، به جنگ اين موجودات موذي بروند.
در اين طرح 10 روزه براي نخستين  بار، بخش هاي غير دولتي زيست محيطي به شهرداري و تمامي بخش هاي دولتي ذي ربط براي پاكسازي مناطق بيست ودوگانه تهران و شهرهاي همجوار كمك مي كنند.

عكس: ساجده شريفي

976 هزار لانه موش
اگر حتي نتيجه جفت گيري يك جفت موش نر و ماده را حداقل 7 موش در نظر بگيريم (اين رقم حداكثر 14 موش است)، تصاعد 7 عددي در طول 6 بار زايمان موش ماده در طول سال، رقمي را به دست مي دهد كه غير قابل تصور است. اين در حالي است كه فقط حدود يك ميليون لانه شناسايي شده، در همسايگي ما وجود دارد و رقم دقيق جمعيت موش هاي شهري تهران مشخص نيست.
بر اساس آمار شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر تهران، در آخرين مرحله از طرح هاي ضربتي مبارزه با موش كه در سه ماهه اول سال جاري انجام شده 976 هزار و 591 زيستگاه موش شناسايي و طعمه گذاري شد. بازبيني هاي انجام شده روي 91 درصد منافذ حاكي از اتلاف 931 هزار و 727 سر موش بود كه 94 درصد آنها موش هاي نروژي، 3 درصد موش هاي سياه و 3 درصد باقيمانده موش هاي خانگي بودند.
بر اين اساس، لايروبي 15 هزار كيلومتر نهر و مسيل، جمع آوري ميزان 68 هزار تن لجن  و لاي،  طعمه گذاري در 4133 مكان مخروبه، 171 مكان نظامي و انتظامي، 1400 مدرسه، 325 بيمارستان و مركز درماني و 1765 مكان عمومي ديگر مانند انبارهاي بزرگ، كارخانه ها، سيلوها و راه آهن از اقداماتي بود كه در طرح بهاره مبارزه با موش انجام شد.
راه هاي فيزيكي مبارزه با موش
در حال حاضر مي توان از روش هاي شيميايي، فيزيكي، مكانيكي (تله گذاري) و روش اولتراسون (ماوراي صوت) براي مبارزه با موش استفاده كرد. روش شيميايي متداول ترين شيوه اي است كه معمولا براي طرح هاي ضربتي به كار مي رود، اما به دليل ضرر و زيان هايي كه اين روش به محيط زيست وارد مي كند، نمي توان آن را صد در صد مفيد دانست. بر همين اساس در طرح تكميلي مبارزه با موش كه اينك در سطح تهران و شهرهاي همجوار در حال اجراست، بيشتر روي روش هاي فيزيكي و مكانيكي تكيه شده است. راه هاي فيزيكي مبارزه با موش عبارتند از: 1 كنترل دفع صحيح زباله از طريق استفاده از كيسه زباله 2 دفع مرتب زباله و تميز كردن ظروف زباله 3 ممانعت از دسترسي موش ها به غذا و آ ب 4 سد كردن راه موش براي ورود به ساختمان.
خطر موش هاي مرده
شايد مهمترين ويژگي طرح تكميلي مبارزه با موش در مقايسه با طرح هاي قبلي، جلب مشاركت هاي مردمي در اين طرح است. مشاركت هايي كه مي تواند به يك عزم ملي براي ريشه كن  كردن اين موجودات منجر شود، اما چيزي كه در اين ميان اهميتي بيش از بحث مبارزه دارد، چگونگي مواجهه با عوارض اين طرح است. خطر موش هاي مرده كمتر از زنده آنها نيست. موش ها تا وقتي زنده اند، ادرار، مدفوع، گازگرفتگي و انگل هاي آنها خطرناك است و هنگامي كه معدوم مي شوند تازه خطرهاي جدي تر آنها انسان را تهديد مي كند.نكته اي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه بعد از معدوم كردن موش ها بايد از آلوده نشدن محيط هاي موش هاي مرده به انواع بيماري ها اطمينان حاصل كرد و در همان لحظه به دفع انگل هاي خارجي بدن موش ها مثل كك، مايت، هيره و كنه پرداخت. فراموش نكنيد كه با كشته شدن موش ها، كك و ساير انگل هاي خارجي بدن آنها به سوي ساير موجودات از جمله انسان هجوم مي آورند و موجب انتقال بيماري ها از موش به جامعه مي شوند. پس همانگونه كه براي كشتن موش ها تلاش مي كنيم، بايد به فكر نابود كردن اجساد آنها نيز باشيم.

هنوز جوهر مطلبي كه درباره عدم رعايت ايمني و حق تردد عابران توسط كارفرمايان بعضي از پروژه هاي ساختماني نوشته بوديم، خشك نشده بود كه اين بار از زاويه اي ديگر گرفتار اين ماجراي نه چندان خوشايند شديم.
چند شب پيش مسير من و يكي از دوستان به پل حافظ افتاد؛ پلي كه مدتي است به دليل تعميرات و تعويض روكش آن تقريبا خارج از سرويس است؛ گاهي بسته است و گاهي باز. باتوجه به اينكه مسير روي پل بسته بود، همه بايد از مسيرهاي پايين  تردد مي كردند. حوالي نيمه شب بود. معلوم نبود يك دستگاه اتوبوس از كجا آمده بود و به كجا مي رفت كه باعث شده بود مسير تقاطعي كه همه خودروها بايد از آن عبور مي كردند مسدود شود. تحمل ترافيك در آن ساعت شب چه به لحاظ بار سبك  تردد و چه به لحاظ خستگي ناشي از كار روزانه هم از كمتر كسي برمي آيد. همه منتظر بودند كه مسير باز شود و راه مورد نظر خود را در پيش بگيرند، اما درست در همين لحظه اتفاقي افتاد كه اكثر خودروها را ميخكوب كرد.
به رغم اينكه آسمان كاملا صاف بود و گرما از همه طرف بيداد مي كرد، نزولات آسماني باريدن گرفته بود؛ نزولاتي كه ظاهرا قدري سخت تر و درشت تر از باران و برف و تگرگ بودند و وقتي روي شيشه و بدنه خودروها مي ريختند، صداهايي شبيه صداي برخورد سنگ، ريگ و شن ايجادمي كردند. بله...(!) كارگران و مهندسان و كارفرما و پيمانكار و همه و همه، احتمالا از ياد برده بودند كه زير پل آدم ها و ماشين ها در حال تردد هستند و بايد مواظب آنها بود. ناخودآگاه ياد چندسال پيش افتادم؛ روزي كه در حال عبور از زير يكي از همين پل ها قطرات قير مذاب روي سر و صورت من و يكي از دوستانم كه سوار موتور سيكلت بوديم ريخته بود و لطف خدا و باقي ماجرا...
براي جلوگيري از ايجاد مشكلات بعدي مي شد دو كار انجام داد؛ يا اينكه با ايجاد حفاظ هايي مصالح فروريزنده را مهار كرد يا اينكه در ساعات مشخص و محدودي مسير تردد اتومبيل ها را مسدود كرد تا خداي ناكرده مشكلي براي كسي پيش نيايد. آيا ضمانتي وجود دارد كه هميشه چيزهايي كه از روي پل فرو مي ريزند به همين كوچكي باشند؟ خدا آن روز را نياورد، ولي ممكن است همين بي توجهي هاي كوچك مشكلات بزرگتري را رقم بزند؛ مشكلاتي كه در صورت بروز، شايد راه حل هايي به آساني راه هاي پيشگيري نداشته باشند. مسلما تلفات جاني برگشت پذير نخواهند بود و زمان هاي تلف شده نيز همين طور .
اميدواريم ضمن اينكه بهره برداري از پل حافظ بزودي امكانپذير شود، در اجراي پروژه هاي بعدي همه الزامات ايمني مدنظر قرار گيرند.

يكي از ويژگي هاي برگزاري انتخابات رياست جمهوري اين است كه هر چهار سال يك بار شهروندان به ياد مطالباتشان از دولت مي افتند و با انتخاب رئيس دولت جديد نيازهاي خود را ابراز مي كنند. كاركرد دولت در بخش خدمت رساني و نحوه برخورد با شهروندان، عملكرد اقتصادي، شيوه اخذ ماليات، ايجاد زيرساخت ها، حجم و ميزان بوروكراسي، پاسخگويي دولت به فجايع طبيعي و ... از نظر بانك جهاني شاخص كارايي هر دولت را تعيين مي كنند. بانك جهاني هم بر مبناي همين شاخص ها، دولت كشورهاي مختلف را از لحاظ كارايي رتبه بندي مي كند.
در تازه ترين رتبه بندي بانك جهاني از نظر كارايي، دولت ايران در ميان 209 كشور جهان در رتبه 149 جهان قرار گرفته است. واقعيت هايي اينچنيني وقتي در كنار نتايج انتخابات رياست جمهوري قرار بگيرند، بخوبي نشانگر آن خواهند بود كه در ميان شعارهاي انتخاباتي، به چه دليل بالا بردن كارايي دولت مورد استقبال شهروندان قرار گرفت. آرزوي هر شهروند ايراني است كه مثل اكثر كشورهاي جهان دولتي را در خدمت خود ببيند كه ضمن بالا بردن كارايي خود، با گرفتن رژيم لاغري از حجم بوروكراسي خود بكاهد تا امور اداري روال كوتاه تري پيدا كند.
بر اساس گزارش اخير بانك جهاني، شاخص كارايي دولت ايران در سال 2004، 8/28 از شاخص كل 100 بوده است. جالب اينجاست كه اين شاخص كه معمولا به وسيله نظر سنجي از شهروندان، بازرگانان،  اقتصاد دانان و كارشناسان اقتصادي و تجاري هر كشور درباره عوامل ذكر شده، شاخص كارايي هر دولت را تعيين مي كند، براي ايران در سالهاي 2000 و 2002 بيشتر از سال 2004 بوده است. بر اساس گزارش  بانك جهاني، ايران در سال 2004 نسبت به سال 2000، 30 رتبه كاهش يافته و از 119 به 149 رسيده است. همچنين شاخص كارايي دولت ايران در سال 2004 نسبت به سال 2002 هم كاهشي 16 رتبه اي داشته است.
در آسيا هم پس از سنگاپور، هنگ كنگ با شاخص 3/92 درصد و رتبه هفدهم جهان برترين كشور آسيايي است. به خاورميانه كه برسيم، رتبه اول به امارات متحده عربي اختصاص دارد. اين كشور با شاخص 1/86 درصدي در رتبه سي ام جهان قرار دارد.
چيزي كه بيش از هر مسئله ديگري توجه دولتمردان ايراني را مي طلبد، اين است كه توانايي هاي ملي ايران از بسياري از كشورهاي ياد شده در بالا بيشتر است و در صورت بالا رفتن كارايي دولت، جهش بزرگ پيشرفت و توسعه مورد نظر مسئولان اتفاق خواهد افتاد. لازم به اشاره نيست كه رتبه 149 كارايي دولت در سال 2004 هيچ كدام از شهروندان را راضي نمي كند.