آسوده خيال با سكه هاي اصل
بسياري از خانواده ها با خريد سكه هاي طلا قصد پس انداز دارند، اما اگر نوع تقلبي آن را بخرند فقط به جيب خود ضرر زده اند
|
|
ساناز قاضي زاده
سكه فروش ها با نظارت اتحاديه راه جديدي را پيش گرفته اند. تنها حدود 60 نفر از سكه فروشان تهراني از مجوز رسمي خريد و فروش سكه برخوردار هستند. وكيوم هاي آنها نشانه هايي مثل برجستگي يا مهرهاي برجسته مخصوص دارند
ايراني ها از اولين اقوامي بودند كه به ضرب سكه مشغول شدند و در اين كار از سايرين نوآورتر بودند.
مجيد حاجي تبار سكه شناس و كارشناس تماشاگه پول در گفت وگو با ميراث خبر درباره تاريخچه ضرب سكه گفت: اولين بار، كراسوس، پادشاه معروف ليدي به ضرب سكه دست زد.
اين سكه كوسوئيد نام داشت و از طلا ونقره ساخته مي شد.
روي اين سكه تصوير گاو و شيري در حال حمله به يكديگر نقش بسته و پشت آن چند مربع حك شده است. اين ابداع به سرعت مورد توجه ايرانيان قرار گرفت و در مدت كوتاهي در ايران رواج پيدا كرد. از دوران سلوكيان، اشكانيان، ساسانيان و دوره اسلامي سكه هاي منحصر به فرد زيبايي به جا مانده است كه سرشار از نوآوري و ابتكار است.
اولين سكه ايراني در زمان داريوش اول هخامنشي ضرب شد.
اين سكه از جنس طلا و نقره بود و دريك ، شكل يا سيگلس نام داشت. روي سكه تصوير شاه به هيات كمانداري پارسي ديده مي شد كه به نشان نيايش خداي بزرگ، اهورامزدا، زانو زده و در حال كشيدن زه كمان است.
در پشت اين سكه نيز چند فرورفتگي وجود دارد.
خلاقيت و ابتكار در سكه هاي ايراني
حاجي تبار معتقد است نوآوري هايي از اين دست در ديگر نقاط جهان كمتر ديده مي شود و به سكه معروفي به نام مازه اشاره مي كند كه از دوران هخامنشيان باقيمانده و تا به حال ده ها مقاله و كتاب درباره آن به چاپ رسيده است. هم اكنون اين سكه در موزه هاي بريتانيا نگهداري مي شود.
تا پيش از ضرب تصوير فرهاد سوم به صورت تمام چهره، تصوير پادشاهان هميشه به صورت نيمرخ روي سكه ضرب مي شد.
نوآوري ديگر ايرانيان در اين زمينه ضرب سكه با وزن هاي متفاوت است، سكه هاي اشكاني واحدهاي مختلفي داشت، مانند درهم با چهارگرم وزن يا سكه هاي بزرگ چهاردرهمي كه 16گرم وزن داشت. سكه هاي كوچكتر درهم يا همان ابول وزني معادل 7/0 گرم داشتند. به اين ترتيب سكه هايي با وزن هاي مختلف و ارزش هاي متفاوت به سرعت در ايران ضرب شد و رواج يافت و با اين وجود وضعيت سكه مدام در حال تغيير وتحول بود.
روش ضرب سكه
نحوه ضرب سكه در ايران باستان جالب است. قطعاتي از طلا يا نقره را با وزن معين در بين سر سكه قرار مي دادند و با چكش ضربه هاي محكم حساب شده اي را بر آن وارد مي كردند تا فلز مورد نظر تبديل به سكه شود.
سرسكه از دو قسمت جدا، از جنس فلزي محكم، معمولا از جنس مس يا پولاد، تهيه مي شد. نقوش و نوشته هاي مورد نظر را به طور معكوس بر سكه حك مي كردند. معمولا در تمامي شهرها و مراكز مهم ضرابخانه وجود داشت و گاه به مناسبت پيروزي ها و جشن هاي مختلف سكه هايي به عنوان مدال و يادبود ضرب مي شد.
تصور اينكه سكه بنا به شرايط ضرب آن مي تواند وسيله اي براي شناخت فرهنگ و تاريخ باشد آسان است، كما اينكه بسياري از اتفاقات تاريخي نيز به همت كارشناسان سكه و تاريخ شناسان ثبت شده است.
سكه مي تواند از غلبه شاهي بر شاه ديگر، پيــروزي، شكست، جشن هاي مختلف و سياست ها و روش هاي حكومتي فرمانروايان خبر دهد.
سكه در زندگي امروز
اما علاوه بر جنبه تاريخي و ارزش فرهنگي چك پول ها و به رغم چاپ انواع اسكناس ها، سكه هنوز هم كارآيي فراواني در ميان مردم و اقشار مختلف جامعه دارد.
برخي از مردم به جاي هديه، براي يكديگر سكه مي خرند و اغلب در مراسم ازدواج به عنوان چشم روشني سكه را بر ديگر موارد ترجيح مي دهند.
برخي نيز خريد و نگهداري سكه را نوعي پس انداز مي دانند و هر از چندي سكه اي مي خرند و در گوشه اي حفظ مي كنند تا در روز مبادا بتواند دستگيرشان باشد.
سكه گاهي اهميت بيشتري مي يابد؛ از جمله به هنگام ثبت و تعيين ميزان مهريه. مهريه و چند و چون آن و تعداد سكه هاي آن در فرهنگ هاي مختلف جامعه بارهاي معنايي متفاوتي را به همراه دارد و گاهي هم تبعات و جنجال هاي باورنكردني!
اما اصلي ترين مشكلي كه سكه مي تواند به همراه داشته باشد و بايد باتوجه و دقت بيشتري با آن برخورد كرد تقلبي يا غيرتقلبي بودن آن است.
طبيعي است كه وقتي با صرف هزينه گزاف كالايي را مي خريم، انتظار نامرغوب يا تقلبي بودن آن را نداريم.
قلب سكه و راه هاي مبارزه با آن
تقلبي بودن سكه و در اصطلاح عيار پايين آن مشكلي است كه در گذشته اي نه چندان دور گريبان بسياري از خانواده ها را مي گرفت، تا جايي كه در بهترين حالت مي توانستند سكه هاي خود را به يك چندم قيمت وبا ضرر فراوان و تنها به قيمت وزن آن بفروشند. اين نگراني ها تا جايي ادامه يافت كه مسئولان اتحاديه طلا، جواهر، نقره و سكه را بر آن داشت تا با نظارتي دقيق ميزان خطاهاي مختلف را كاهش دهند.
پلمپ كردن سكه ها يكي از اين راه ها بود، چرا كه تا پيش از آن تنها كارشناسان سكه مي توانستند سكه هاي اصلي را از نوع تقلبي آن تفكيك كنند.
پيش از اين عده اي سودجو و دلال با سوء استفاده از عدم نظارت مستقيم ارگان هاي مختلف در كارگاه هاي غيرقانوني خود به ضرب سكه هاي تقلبي مي پرداختند. يكي از طلافروشان تهراني مي گويد: شايد پيش از اين تنها سكه فروشان و كارشناسان سكه از طريق نشانه هاي مختلف مرسوم همچون صداي سكه روي سطح صاف و صيقلي و برجستگي هاي آن يا دنده هاي دور سكه يا محك عيار سكه و رنگ آن، سكه اصلي را از نوع تقلبي تشخيص مي دادند.
در اين ميان عده زيادي از افراد و خانواده ها به دليل نداشتن شناخت كافي در زمينه شناخت سكه متضرر شده اند، اما اين شناخت، شناختي است كه تنها از راه كار حرفه اي به دست آمده و به نوعي فوت كوزه گري به حساب مي آيد.
به گفته سيد قوام الدين امين نايب رئيس اتحاديه صنف سازندگان و فروشندگان طلا، جواهر، نقره، سكه و صراف تهران با وكيوم كردن سكه ها و نظارت دقيق بر آنها، فروش و توزيع سكه هاي عيار پايين به حدود۲درصد رسيده است.
اما در سال گذشته كه پلمپ كردن سكه ها به عنوان راهي براي جلوگيري از فروش سكه هاي تقلبي اجرا شد، اين روند هم با پلمپ كردن سكه هاي نامرغوب از سوي سودجويان مورد سوء استفاده قرار گرفت.
در نتيجه در حال حاضر سكه فروش ها با نظارت اتحاديه راه جديدي را پيش گرفته اند. هم اكنون تنها حدود 60 نفر از سكه فروشان تهراني از مجوز رسمي خريد و فروش سكه برخوردار هستند. بسته هاي وكيوم شده آنها نشانه هاي مخصوص به خود دارد؛ نشانه هايي مثل برجستگي يا مهرهاي برجسته مخصوص!
نايب رئيس اتحاديه صنف سازندگان و فروشندگان طلا، جواهر، نقره، سكه و صراف تهران درباره اين اقدام مي گويد: طبق طرحي كه از سال گذشته اجرا شد، پرونده۶۰ نفر از افراد واجد شرايط با برگزاري يك امتحان بررسي شد و تنها آن دسته از سكه فروشاني كه از محل ثابت و جواز كسب برخوردار بودند، با ارائه ضمانتنامه به اتحاديه توانستند جواز پلمپ سكه و فروش آن را كسب كنند.
باتوجه به توضيحات امين اين 60 نفر كه نام و محل كارشان در رسانه هاي گروهي معرفي شده است، در اتحاديه پرونده هايي دارند كه شاخص هايي چون ضمانتنامه، نمونه كارت پلمپ شده و آدرس محل كسبشان در آن قيد شده است.
از گفته هاي امين و ديگر زرگران بر مي آيد كه تنها راه مقابله با سودجويي ها توجه به نام و نشان سكه فروشان و نشانه هاي مندرج در بسته هاي پلمپ شده است.
از سوي ديگر اين سكه فروشان به اتحاديه تعهدهايي داده اند كه در صورت هرگونه تخلف مورد پيگرد قانوني قرار خواهند گرفت.
اما بازهم با تمام توجهاتي كه از سوي اتحاديه صورت مي گيرد اين خود خانواده ها و شهروندان هستند كه با هوشياري و آگاهي مي توانند از ضرر احتمالي خود جلوگيري كنند تا سكه امروز هم مثل سالهاي دور گذشته همچنان وسيله اي براي اطمينان خاطر روزهاي مبادا باشد و نه آشفتگي خيال روز وشب هايي كه مي گذرند.
|