اين عكس نمونه اي از شكوفايي فيتو پلانكتون هاي سرخ در سواحل اقيانوس آرام است
معصومه صفائي
شانه دار كم بود، پديده شكوفايي فيتوپلانكتون ها (Blooming) هم به اكوسيستم پرمصيبت كاسپين اضافه شد. توده اي 300 كيلومتري از پلانكتون هاي گياهي كه بيشتر در سواحل شمالي درياي كاسپين با معتدل شدن هوا و تابش نور خورشيد به وجود مي آيد، اما امسال به دليل تغييرات جوي اين توده، از شمال حركت كرده و ظاهرا به كمك باد ،خودش را به سواحل جنوبي رسانده است.
اين توده پلانكتوني در ايران اولين بار در ساحل نوشهر ديده شد؛ لكه اي به رنگ زرد قهوه اي به وسعت 2 كيلومتر، اما ظاهرا هواي آفتابي 2 هفته گذشته نوار شمالي كشور حسابي به پلانكتون هاي گياهي ساخت و باعث رشد و تكثير مداوم آنها شد، تا اينكه وسعت اين لكه به 80 70 كيلومتر رسيد و مسيرش را به سمت بندرانزلي كج كرد.
سيد علي آقازاده - فرماندار انزلي - حدود سه هفته قبل اعلام كرد: كشتي هايي كه به بندر انزلي مي آيند، از لكه اي به ضخامت 2 تا 7 سانتي متر در شمال غرب بندر انزلي خبر مي دهند .
با اعلام اين خبر گروهي تحقيقاتي از مركز شيلات ايران با يك فروند بالگرد بر فراز منطقه به پرواز درآمدند و از اين لكه كه رنگش خردلي تا ليمويي اعلام شده بود، نمونه برداري كردند و همزمان فرماندار انزلي تاكيد كرد: بر اساس تحقيقات انجام شده، اين توده هيچ گونه خطري نداشته و با گذر زمان، خود به خود از بين مي رود .
اما ديري نگذشت كه توده پلانكتوني به ساحل انزلي رسيد و بلافاصله مسئول پژوهشكده آبزي پروري آبهاي داخلي كشور، با سمي خواندن اين توده گفت: هجوم اين نوع پلانكتون ها كه دو نوع سم مهلك توليد مي كنند، ميزان صيد ماهي در منطقه ساحلي انزلي را 60 درصد كاهش داده است. به گزارش ايرنا، سمي بودن اين توده به اثبات رسيده و به گفته خاني پور در صورت اثبات وجود سم، اثرات سويي روي پوست جانوران آبزي، پستانداران دريايي و پوست انسان دارد. بنابراين توصيه اكيد مي شود، افراد در صورت مشاهده اين توده از تماس با آن خودداري كنند.
ضخامت اين توده در ساحل انزلي به 18 تا 20 سانتي متر رسيده و اثرات سوء آن تا عمق 50 متري نفوذ مي كند.
اين توده اكنون نواري به طول 300 كيلومتر از سفيد كنار انزلي تا سپيد رود كياشهر را در برگرفته است. خاني پور اين پلانكتون ها را از نوع جلبك نودولاري  معرفي كرد كه هر دو گونه نيز سمي هستند. اين توده علاوه بر سمي بودن با پوشاندن سطح آب و ممانعت از رسيدن نور خورشيد و اكسيژن به سطوح زيري آب، باعث خفگي و مرگ بسياري از موجودات آبزي شده و رفته رفته نابودي زيستگاه را در پي دارد، اما شانسي كه در اين ميان وجود دارد، روند كاهش دما در مناطق انفجار رشد اين گونه هاست.
خوشبختانه با گذشت زمان و با آمدن ابرهاي پاييزي و توده هاي هواي سرد، تابش نور و گرماي خورشيد كمتر شده و رشد پلانكتون هاي گياهي هم متوقف مي شود، حتي يك كولاك و افت ناگهاني دما مي تواند اين لكه را به كلي نابود كند، اما اگر اين جبهه سرد وارد نشود چطور؟
در حال حاضر جدي ترين مشكل، تطابق اين جلبك ها - كه قادر به تحمل شوري آبي از چند دهم در هزار تا 12 در هزار انواع نمك در آب هستند - با شرايط زيستي ايده آل در كاسپين - با درجه حرارتي متعادل بين 20 تا 25 درجه سانتي گراد - است كه باعث رشد روزافزون آنها و كاهش شديد ماهيان اين منبع شده است .
پاييز، آغاز فصل صيد ماهيان استخواني است و در صورت ادامه اين روند و حركت و گسترش بيش از پيش اين توده در ساحل شمالي كشور، با كاهش بسيار شديدتري در تراكم ماهيان استخواني در اين حوزه مواجه خواهيم بود.
اين جلبك شناسايي شده متعلق به شاخه Cyanophy ta و خانواده  Nodulariacea و جنس Nobularia است كه در درياي كاسپين دو گونه از آن ديده شده است ،كه يكي در فصل تابستان و پاييز در كاسپين شمالي ديده مي شود، ولي در كاسپين مياني وجودش بندرت به ثبت رسيده است و گونه ديگر، آنكه بيشتر در تابستان و در شهريور ماه وجود دارد و در كاسپين مياني و شمالي غالب است، ولي در منطقه مركزي جنوبي هم ديده مي شود.
نمونه اين شكوفايي پديده متداولي است كه بيشتر در اقيانوس ها ديده مي شود و به جزر و مد سرخ
(Red tide) معروف است، اخيرا هم در ناحيه مديترانه به وقوع پيوسته كه تغييرات دمايي رفته رفته باعث نابودي آن شده است. اميدواريم در ايران نيز با عبور جبهه هواي سرد بر فراز اين منطقه، روزهاي تلخ صيادان محلي به پايان برسد.

همه چيز مهيا ست
هواي خوب نوار شمالي، انگار امسال به فيتوپلانكتون ها يعني گياهان ميكروسكوپي هم حسابي ساخته است. آفتاب گرم، نور كافي، دمايي بين 20 تا 25 درجه آب و مواد مغذي فراوان كه پلانكتون ها را ترغيب به شكوفايي كرده است و اين شكوفايي به شكل لايه اي به ضخامت متوسط 15 سانتي متر 300 كيلومتر از نوار ساحلي كشور را درست در منطقه نريتيك كه بيشترين نقش را در اقتصاد منطقه ايفا مي كند پوشانده است.

محققان بتازگي دريافته اند كه در كنگو، گوريل هاي وحشي از شاخه و كنده هاي درخت براي عبور از اراضي باتلاقي (كه بقاي جنگل هاي پاكتراشي شده است) استفاده مي كنند كه البته تصاوير متعددي نيز از اين اقدام تهيه شده كه بهترين مدرك براي اثبات استفاده گوريل هاي وحشي از ابزار است.
در اولين نمونه؛ گوريل ماده اي به نام لي سعي مي كند از يك استخر آب عبور كند. او در چند قدم اول وقتي آب به كمرش مي رسد، مي فهمد كه عمق آب زياد است. او دوباره سعي مي كند. بعد به سرعت شاخه اي را از روي درختي كنده و آن را در آب فرو مي كند. او با اين كار عمق آب را قبل از
پا گذاشتن به آن نقطه تخمين مي زند.
يافته ها نشان مي دهد كه لي مكررا عمق را مي سنجد و پس از طي كردن حدود 10 متر از استخر، بازمي گردد و نوزادش را هم با خود مي برد. در يك مورد ديگر، گوريل ماده اي به نام افي شاخه اي از يك بوته جدا مي كند و از آن براي حفر سوراخ و كندن گياهان دارويي با ريشه هاي سرسخت استفاده مي كند. او با شاخه ها مسيري مي سازد تا از بخشي از زمين كه به صورت باتلاق درآمده و انباشته از لجن است، عبور كند. توماس برئوور يك زيست شناس و يكي از حافظان طبيعت كه با جامعه حافظان حيات وحش نيويورك كار مي كند، مي گويد: براي من و گروهم مشاهده اين روند بسيار جالب بود . برئوور در حال حاضر در كنگوست؛ جايي به نام امبلياباي در پارك ملي نوابال اندوكي كه تمام اين تحقيقات در آنجا به انجام رسيده است. فرانس ديوال، رئيس ذخيره گاه مركزي پارك ملي يركس در دانشگاه اموري مي آورد: اين يافته ها گفتني نيست، بلكه ديدني است، بسيار نو و حيرت انگيز. بخصوص وقتي گوريل ها از بعضي سلاح ها حتي در مبارزه با ميمون هاي انسان نماي ديگر استفاده مي كنند .
كريج استنفورد كه يك مردم شناس است و روي رفتار ميمون هاي انسان نما در دانشگاه كاليفرنيا در لس آنجلس تحقيق مي كند با تاكيد بر اينكه اين كشف بسيار محيرالعقول و هيجان انگيز است، مي گويد: ما اصلا به اين مسئله اعتقاد نداشتيم،  اما حالا... او مي افزايد: گوريل ها از آنچه ميمون هاي انسان نماي ديگر انجام مي دهند، چيزي كم ندارند. آنها گوشت نمي خورند يا حتي شكار هم نمي كنند. آنها خيلي با آرامش زندگي مي كنند .
البته استفاده از ابزار در بسياري ازگونه هاي ديگر ميمون ها ديده شده بود، اما استفاده از ابزار در گوريل ها آن هم در وحش و نه در اسارت، بسيار شگفت انگيز است.
گوريل هايي كه در شرايط كاملا طبيعي و در دنياي وحش نگهداري شده بودند، از پس آزمون هاي خيلي سختي برآمدند. آنها شباهت هاي زيادي به انسان دارند.
البته مشاهدات استفاده از ابزار در گوريل ها كشف تازه اي نيست. اين مشاهدات حدوداد به 10 سال پيش بازمي گردد.
برئوور مي گويد: با آنكه استفاده از ابزار گهگاه در بين گوريل ها ديده مي شود، اما اين مدرك براي اثبات اينكه گوريل ها چه ديدي از جهان اطراف دارند و چطور با محيط زيستشان در تعاملند، كافي ست .
اما مسئله خيره كننده در اين ميان، شباهت هاي آنها با انسان است.
در خصوص عكس العمل آنها در مواجهه با مشكلات، برئوور مي پرسد: اگر شما يا خود من بخواهيم از يك باتلاق رد شويم، بعد از كلي تفكر چه راه حلي جز آنكه به ذهن گوريل مادر رسيد به ذهن مان خطور مي كند ؟
گوريل ها براي عبور از اراضي خيس، مثل آدم ها با گام هاي بلند سعي مي كنند از روي قسمت هاي خشك بپرند يا روي شاخه ها پا بگذارند و در صورت در دسترس بودن، از آنها آويزان شوند.
بنابراين، يافته ها نشان مي دهد كه تمام ميمون ها از ابزار استفاده مي كنند و اين خود مدركي ست براي تفكر روي نظريه تكاملي انسان. برئوور مي گويد: اين حدسيات كه استفاده از ابزار كه يكي از نشانه هاي برتري و تكامل انسان محسوب مي شود- نمايه هايي ازنقاط مشترك از گذشته هاي دور است. با كمي بررسي مشخص مي شود كه بيشتر اين مشاهدات در استفاده از ابزار در ميمون ها بازمي گردد به تلاش براي تامين غذا. مثل شامپانزه ها كه از شاخه براي بيرون كشيدن موريانه ها از لانه شان استفاده مي كنند يا استفاده كردن از سنگ براي شكستن پوست سخت برخي ميوه ها .
استنفورد - مردم شناس دانشگاه كاليفرنياي جنوبي- مي گويد: استفاده از ابزار در گوريل ها خيلي بيشتر از حد انتظار است و حالا در يك جمع بندي كلي بايد به اين مسئله اقرار كنيم كه گوريل ها از خويشاوندان نزديك انسان هستند .
نشنال جئوگرافيك

صيادان با رها كردن بقاياي ادوات صيادي ازكار افتاده شان مثل تورهاي پاره باعث مرگ تدريجي و غم انگيز بسياري از حيوانات در آب به دليل در گير شدن و بعضا عدم قدرت رهايي از آنها مي شوند

كوير، فاز سوم
در ادامه روند حفاظت از نسل يوز ايراني، اين بار پارك ملي كوير، هدف سرشماري طعمه هاي اين جانور در خطر انقراض قرار گرفت. صبح روز پنج شنبه، چهاردهم مهرماه، گروهي 50 نفره متشكل از كارشناسان، استادان و محيط بانان به منظور انجام فاز سوم طرح سرشماري طعمه هاي يوز در زيستگاه هاي اين گونه، راهي پارك ملي كوير شدند.
فازهاي اول و دوم اين پروژه در دو منطقه بافق و خرانق و نايبندان طبس انجام گرفته بود.
در پارك ملي كوير كه يكي از زيستگاه هاي تخريب شده يوز است، به عقيده بسياري از كارشناسان، ديگر اميدي براي يافتن يوز وجود ندارد، اما عكس هاي گرفته شده توسط دوربين هاي تله اي، پارك ملي كوير را همچنان زيستگاه اصلي يوز عنوان مي كند .
مهندس هوشنگ ضيايي- مدير پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسيايي- ضمن اعلام خبر فوق گفت: سفر به پارك ملي كوير در واقع دومنظوره است؛ هم اجراي فاز سوم پروژه و هم بررسي منطقه مرنجاب به منظور افزودن آن به پارك ملي كوير .
اين گروه 50 نفره تا جمعه 22 مهرماه در پارك ملي كوير خواهند ماند.
آنفلوآنزاي مرغي به ايران رسيد
مرگ و مير پرندگان مهاجر در حاشيه رود ارس، نشان از ورود ويروس آنفلوآنزاي مرغي به كشور دارد. طي چند روز اخير، بنا به گزارش مردم محلي و نيروهاي مستقر دولتي در حاشيه رود ارس، اخبار مستمري مبني بر وجود لاشه هاي متعددي از پرندگان در حاشيه اين رود ارائه شده است. همان طور كه قبلا نيز اعلام شده بود، ورود آنفلوآنزاي مرغي از شمال كشور صورت گرفت. پس از در جريان قرار گرفتن مسئولان، تيمي از محققان به منظور بررسي و جمع آوري لاشه ها راهي منطقه شدندو نمونه ها پس از جمع آوري و بررسي هاي اوليه به منظور انجام آزمايش هاي لازم به تهران ارسال شدند. مديركل محيط زيست استان آذربايجان غربي با اعلام اين خبر گفت: وقوع اين بيماري در كشور اولين باراست كه تجربه مي شود و بحث آنفلوآنزاي مرغي احتمال خطري را ممكن است مطرح كند كه تا به امروز نمونه هايي را فرستاديم و منتظر هستيم، ببينيم نتايج نمونه برداري ها چه مي شود .
وي در ادامه افزود: ما تا به امروز گزارش تاييد شده اي از بروز آنفلوآنزاي مرغي نداريم، اما اين تلفاتي كه در پرندگان مهاجر اتفاق افتاده، ما را نگران كرده است. ما اطلاعيه هاي هشدار دهنده  و تيم هاي مراقبت را در منطقه مستقر كرديم كه هر لحظه گزارش وقوع بيماري را به ما مي دهند و در روزهاي آتي اخبار جديد را در اختيار مردم قرار مي دهيم .
حالا ديگر بي شك ما يكي از ميزبان هاي آنفلوآنزاي مرغي هستيم؛ بيماري كه از آسياي جنوب شرقي آغاز شد به روسيه و قزاقستان رسيد و حالا دقيقا طبق پيش بيني هاي انجام شده، از طريق پرندگان مهاجر، خود را به ايران رسانده است. متاسفانه راهي براي جلوگيري از عبور اين ويروس از مرزها وجود ندارد و شايد همان گونه كه تا اينجا تمام پيش بيني ها به وقوع پيوسته است، پيش بيني اپيدمي اين بيماري خطرناك در جهان نيز به مرحله ظهور برسد.
در حال حاضر با توجه به اينكه اين بيماري هنوز به مرغداري ها راه نيافته است، بيشترين خطر متوجه صيادان محلي و شكارچيان پرنده است. هرچند كه در تمامي استان هاي شمالي، صيد پرنده از حدود دو هفته قبل ممنوع اعلام شده، اما صيادان بايد اين نكته را مدنظر قرار دهند كه شايع ترين راه سرايت اين ويروس از طريق تنفس است، بنابراين حتي حضور در منطقه آلوده به اين ويروس نيز مي تواند خطرناك و مرگ آور باشد.
زرافه ها هم به پاي هم پير مي شوند
به پاي هم پير شدن انگار در حيوانات هم چندان بي معني نيست. در يكي از باغ وحش هاي ايالت تگزاس، يك جفت زرافه زندگي مي كنند كه در بين تمام زرافه هاي زنده در اسارت دنيا سالخورده ترين ها محسوب مي شوند. به گزارش ايسنا، اين دو زرافه نر و ماده در باغ وحش شهر دالاس زندگي مي كنند. زرافه نر 28ساله است و در بين يكهزار و۷۰۰ زرافه نر ديگر باغ وحش هاي دنيا ركوردار است و جفت 32 ساله اش از بين 2هزار زرافه ماده پيرترين است. جالب است بدانيد لگد يك زرافه مي تواند يك شير را از پاي درآورد و به همين خاطر نگهداري و رام كردن اين حيوان، از مشكل ترين اصول نگهداري زرافه در باغ وحش ها است.

قتل يك محيط بان در سمنان
يك محيط بان ديگر به ضرب گلوله شكارچيان قاچاق به شهادت رسيد. اين محيط بان 27 ساله كه اهل منطقه پرور سمنان بوده است، تنها به جرم حفاظت از اندك باقيمانده ميراث طبيعي كشورمان، توسط شكارچيان كينه جو به قتل رسيد.
به گزارش ايسنا، اين محيط بان وظيفه شناس كه غلامرضا جعفري نام داشت، محيط بان اداره كل محيط زيست استان سمنان بود كه احتمالا پس از درگيري در منطقه حفاظت شده پرور واقع در شمال شهميرزاد سمنان به ضرب چهار گلوله از پاي درآمد.
جسد محيط بان، غلامرضا جعفري كه تازه دو ماه از پدر شدنش مي گذشت، شب چهارشنبه گذشته به خاك سپرده شد. روحش شاد و يادش گرامي. به گفته مديركل محيط زيست سمنان، عامل يا عاملان اين حادثه هنوز شناسايي نشده اند.
رودخانه ها، زباله دان هاي بي صدا
خطر آلودگي آبهاي آشاميدني كاملا جدي ست. بالا بودن سطح آبهاي زيرزميني و تماس فاضلاب هاي خانگي با اين آبها در چرخه هيدروليكي، گسترش و انتقال آلودگي هاي ميكروبي را در ساير منابع آبي به همراه دارد. عدم مطالعه دقيق در مكانيابي محل هاي دفن زباله و همچنين ايزولاسيون نشدن بستر اين محل ها، موجب نشت شيرابه حاصل از زباله و ورود آن به سفره آبهاي زيرزميني مي شود.
از عمده ترين عوامل آلوده كننده منابع آبي، ورود پساب كارگاه هاي صنعتي ست. پساب اين كارخانه ها موجب آلودگي آب چاه ها، رودخانه ها و زمين هاي كشاورزي شده و در يك تعامل غيرمستقيم از طريق محصولات كشاورزي، عوامل ميكروبي و بيماريزاي موجود در اين پساب ها وارد بدن انسان مي شود. از خطرناك ترين فلزات سنگين، سرب و جيوه را مي توان نام برد.
باتوجه به هشدارهاي اعلام شده، متاسفانه تعداد زيادي از افراد در طول تابستان در رودخانه هاي آلوده اقدام به شنا مي كنند كه اين امر، موجب بروز بيماري هاي گوناگون در آنها مي شود. وجود باكتري ها و فلزات سنگين، بيماري هاي مختلف گوارشي و تنفسي را به همراه دارد.
سازمان حفاظت محيط زيست به منظور آگاه سازي افكار عمومي، فهرست رودخانه ها و آبهاي زيرزميني آلوده كشور را اعلام كرد.
در اين ليست، رودخانه كر استان فارس، زاينده رود اصفهان، تلخه رود آذربايجان شرقي، اترك خراسان، قره سو كرمانشاه و مازندران، شاهرود سمنان، شفارود و زرجوب گيلان، مند و هله بوشهر و زرين رود آذربايجان غربي به عنوان رودخانه هاي آلوده كشور محسوب مي شوند. همچنين رودخانه هاي قره چاي همدان، كارون خوزستان، دز خوزستان و زنجان رود به عنوان رودخانه هاي نيمه آلوده كشور هستند.
در طبقه بندي آبهاي زيرزميني، آبهاي دشت مغان سمنان، دشت لنجان و دشت اصفهان اصفهان، به عنوان آلوده ترين و دشت خوزستان خوزستان، دشت شيراز فارس، دشت يزد يزد، دشت زاهدان سيستان و بلوچستان، دشت گرمسار و دشت مجن و شاهرود سمنان به عنوان آلوده ترين آبهاي زيرزميني هستند.

جيرفتي داراي سطح پشتي قهوه اي مايل به خاكستري با خطوط موج دار خرمايي رنگ است كه در وسط هر يك از پرها، نقش صليب مانندي به رنگ سفيد ديده مي شود. سطح شكمي اين پرنده، نخودي كمرنگ با راه راه عرضي باريك به رنگ قهوه اي است. تارك و پس گردنش قهوه اي است و پيشاني و نوار بالاي چشم به رنگ خرمايي. چانه و گلويش نخودي كمرنگ با حاشيه قهوه اي است. پرهاي كناري دم از خرمايي تا سياه تغيير مي كند. پاهايش سرخ رنگ است. پرنده ماده همانند نر بوده، رفتارشان همانند دراج هاست. جالب اينجاست كه جيرفتي ها شب را روي شاخه درختچه ها و بوته ها مي خوابند. اين پرنده 29 سانتي متري بومي ايران و نسبتا فراوان است. زيستگاه اين پرنده فضاهاي باز خشك يا نيمه خشك با بوته هاي پراكنده، بوته زارهاي تنك گز در بستر رودخانه ها و زمين هاي زراعي ناهموار است. كبك چيل روي زمين زير بوته ها يا درختچه ها آشيانه مي سازد.