Hamshahri Newspaper

در كنار ورودي اصلي دانشگاه آمريكايي بيروت، درخت سرو لبناني بزرگي به يادبود رفيق حريري كاشته شده است. نخست وزير سابق لبنان از اعضاي هيأت امناي اين دانشگاه بود كه بهمن ماه پارسال، در انفجار عظيمي كشته شد. در جلوي كتابخانه دانشگاه، يك درخت زيتون و سنگ يادبود چهار فارغ التحصيل دانشگاه قرار دارد كه در ميان ۲۰ نفر كشته ديگر اين حادثه بودند.
در جريان جنگ هاي داخلي لبنان در سال هاي ۱۹۷۵ تا ،۱۹۹۱ تعداد ديگري از مسئولان و فارغ التحصيلان اين دانشگاه كشته شدند. از جمله مايكل ركر رئيس سابق دانشگاه كه روز ۱۸ ژانويه ۱۹۸۴ به دست دو مرد مسلح ناشناس ترور شد. ري گاشن و رابرت ناجمي از رؤساي دانشكده هاي دانشگاه بودند كه كشته شدند. در طول جنگ هاي داخلي ۳۰ نفر مرتبط با دانشگاه ربوده شدند، اما معلوم نيست چه بلايي سرشان آمد. ديويد داج جانشين رئيس دانشگاه در ژوئن ۱۹۸۲ ربوده و پس از يك سال آزاد شد و توماس سادرلند رئيس دانشكده كشاورزي در ژوئن ۱۹۸۵ ربوده و تا نوامبر ۱۹۹۱ آزاد نشد.
در تيره و تارترين مقاطع جنگ داخلي، دانشگاه تعطيل نشد و فقط در سال ۱۹۸۹ تمام كلاس ها به جز دانشكده پزشكي به حال تعليق درآمد. فارغ التحصيلان دانشگاه در مراكز بهداشتي تراز اول آمريكا و نيز در مناصب مهم دولتي، اقتصادي و دانشگاهي در سراسر جهان عرب حضور دارند. در خلال پنج سال گذشته، فعاليت دانشگاه گسترده شده است. آمريكايي ها در رشته هاي مطالعات عربي و خاورميانه ثبت نام مي كنند. دانشجويان عربي كه خواهان تحصيل آمريكايي هستند، اما نمي توانند رواديد آمريكا بگيرند يا از رفتن به آمريكا ابا دارند، به اين دانشگاه مي روند. اين دانشگاه اخيراً طرح كلان ۲۰ ساله اي را براي ارتقاي كامل دانشگاه و تجهيزات آن آغاز كرده است.
با وجود آن كه ترور حريري، لبنان را با دوره ابهام جديدي روبه رو كرده است، طرح گسترش دانشگاه آمريكايي بيروت در جريان است. دانشكده جديد تجارت، مجتمع آزمايشگاه مهندسي و كانون دانشجويان در دست ساخت است. بسياري از ساختمان ها نوسازي شده و دانشكده پزشكي در حال نوسازي است در حالي كه موزه باستان شناسي پس از نوسازي در اين ماه افتتاح خواهد شد. تابستان امسال دانشكده پرستاري يكصدمين سالگرد تأسيس خود را جشن گرفت و اكنون قصد دارد با تكميل هيأت علمي، مركز تحقيقاتي و دوره دكتري راه اندازي كند. در سال ۲۰۰۵ ، ۱۶۸۸ نفر از دانشگاه فارغ التحصيل شدند كه دومين فارغ التحصيلي پرتعداد در دوران فعاليت دانشگاه است.
دانشگاه آمريكايي بيروت از جمله قديمي ترين دانشگاه هاي خاورميانه است كه در سال ۱۸۶۶ به عنوان دانشكده پروتستان سوريه توسط هيأت هاي مبلّغ آمريكايي تأسيس شد. اين دانشكده كه عمده فعاليت آن در زمينه پزشكي بود، زير نظر دانشگاه نيويورك بود. در سال ،۱۹۲۰ اين دانشكده به دانشگاه آمريكايي بيروت تغيير نام داد و در سال ۱۹۲۴ به يكي از اولين نهادهاي آموزشي مختلط در منطقه تبديل شد. در طول جنگ جهاني دوم، بيمارستان دانشگاه روي سربازان دوطرف باز بود و دانشگاه مانند مركز كمك رساني عمل كرد.
به طور سنتي مسئولان دانشگاه كه از نياز به حفظ حسن نيت ميزبان لبناني و حاميان عرب و آمريكايي آگاه هستند، كوشيده اند از سياست دوري كنند. اما وقوع جنگ بين اعراب و اسرائيل در سال هاي ۱۹۶۷ و ،۱۹۷۳ بسياري از دانشجويان و اعضاي هيأت علمي علناً از تعصب آمريكا نسبت به اسرائيل ابراز عصبانيت كردند. كنگره آمريكا و مردم اين كشور نيز دشمني بيشتري نسبت به اعراب و به خصوص فعالان اين دانشگاه از خود نشان دادند. در طول جنگ داخلي ۱۶ ساله، دانشگاه آمريكايي بيروت لطمه فراواني خورد، ثبت نام پايين آمد، كمك مالي آمريكايي ها و اعراب خشكيد و دولت لبنان هزينه ادامه فعاليت دانشگاه را تأمين كرد.
يك مشكل مهم دانشگاه، ممنوعيت مسافرت اتباع آمريكايي توسط واشنگتن در سال هاي ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۸ بود كه باعث كم شدن مسافرت ساير خارجيان به اين كشور شد. گروهي از استادان آمريكايي با استفاده از گذرنامه ايرلندي در دانشگاه ماندند و شماري از آمريكايي هاي لبناني تبار با گذرنامه لبناني سفر كردند. رؤساي آمريكايي دانشگاه ناچار بودند دانشگاه را از راه دور اداره كنند. در سال ،۱۹۹۸ دكتر واتر بري استاد سياست و امور بين المللي در پرينستون، اولين رئيس آمريكايي دانشگاه شد كه پس از ممنوعيت در بيروت اقامت گزيد.
يكي ديگر از آسيب هاي ناشي از جنگ، تضعيف تنوع سنتي در دانشگاه بود. به گفته دكتر واتر بري، در روزهاي پيش از جنگ ۵۰ درصد دانشجويان از اقصي نقاط جهان عرب به دانشگاه مي آمدند و هيأت علمي آن تا حد زيادي از آمريكاييان تشكيل شده بود. امروز شمار دانشجويان دو برابر شده و به ۷۰۰۰ نفر رسيده است. تعداد اعضاي هيأت علمي تمام وقت آن ۶۰۰ نفر است اما ۸۰ درصد دانشجويان و ۷۵ درصد هيأت علمي لبناني هستند. پس از ۱۱ سپتامبر، شمار متقاضيان ورود به دانشگاه بسيار بالا رفت. مسئولان آن اميدوارند نسبت دانشجويان خارجي به لبناني ظرف چند سال آينده به ترتيب ۶۰درصد و ۴۰ درصد شود.
در سال ،۲۰۰۲ دانشگاه آمريكايي بيروت تصميم گرفت ۱۴۰ ميليون دلار براي طرح هاي توسعه كمك مالي پيدا كند و تا سال ،۲۰۰۵ ۷۶درصد اين مبلغ محقق شد. وده نصر از مسئولان دانشگاه گفت مرگ حريري و بمب گذاري هاي اخير بر جذب دانشجو و هيأت علمي از خارج تأثير منفي گذاشته است. وي گفت: «دانشجويان در اين دانشگاه جنبه اي از آمريكا را مي بينند كه با تصوير اين كشور به عنوان قدرت غالب و حامي حاكمان مستبد تضاد دارد.»
پس از ۱۱ سپتامبر، دانشگاه برنامه اي با عنوان فهم اسلام معاصر برقرار كرد كه هزينه آن را سازمان هاي خصوصي آمريكا مانند بنياد كارنگي و صندوق برادران راكفلر تأمين مي كنند. دكتر عبدالحميد حلاب مدير برنامه گفت: ۲۹ كارشناس اسلامي براي تدريس در دانشگاه هاي آمريكا تشكيل شده اند و از ۱۳ نفر آنان براي پايه گذاري هاي كرسي مطالعات اسلامي دعوت شده است.
مركز مطالعات و تحقيقات آمريكاي دانشگاه در سال ۲۰۰۳ با وقف ۵ ميليون دلاري شاهزاده وليد بن طلال تشكيل شد. كرسي مطالعات آمريكا براي بزرگداشت ادوارد سعيد، پژوهشگر فلسطيني تبار تأسيس شد كه در سپتامبر همان سال درگذشت. ادوارد سعيد عضو هيأت مشورتي بين المللي دانشگاه بود.
فعاليت مركز مطالعات عربي و خاورميانه دانشگاه در دوران جنگ داخلي به حال تعليق درآمد اما در سال ۱۹۹۷ با پنج دانشجو از سر سرگرفته شد. جان ملوي مدير مركز گفت پس از ۱۱ سپتامبر علاقه آمريكايي ها به مطالعات خاورميانه افزايش يافته و اين مركز اكنون ۵۰دانشجو در مقطع كارشناسي ارشد دارد. برگزاري دوره فشرده آموزش عربي از ديگر فعاليت هاي اين مركز است.
دانشگاه آمريكايي بيروت در سال ۱۹۷۸ برنامه اي را شروع كرد كه در قالب آن به عربستان سعودي، امارات متحده عربي، بحرين و ساير كشورهاي خليج فارس استاد قرض مي دهد.
مترجم: وحيدرضا نعيمي
منبع: گزارش خاورميانه در واشنگتن