Hamshahri Newspaper

ترجمه: فرهاد رضائي
آنفلوآنزاي مرغي به يكي از كابوس هاي بهداشتي جهان تبديل شده و به ويژه در برخي از كشورها، هراس بزرگي را در دل ها افكنده است. با وجود شيوع دوباره اين بيماري در يك ماه اخير كه در بعضي مناطق سبب كشتار وسيع در مرغداري ها شده است، دانشمندان همچنان بر اين نكته تأكيد مي كنند تا زماني كه ويروس مولد اين بيماري از قابليت سرايت انسان به انسان برخوردار نشود، خطر بروز يك اپيدمي و همه گيري گسترده وجود نخواهد داشت و اين بيماري فقط به طور پراكنده و محدود ممكن است قربانياني را به جوامع تحميل كند.
براي پيش بيني اين موضوع كه چطور ممكن است چنين قابليتي در ويروس آنفلوآنزاي مرغي پديدار شود و فاجعه بزرگي را رقم زند و به طور كلي براي كشف راز كشنده بودن اين نوع ويروس مولد آنفلوآنزا در پرندگان و انسان، دانشمندان چاره اي پيش رو ندارند جز آن كه در گام نخست، دريابند اين نوع ويروس مرگبار از چه اجزايي ساخته شده است و چه اسرار ژنتيكي را درون خود نهفته دارد؟ به اين منظور، ژنتيكدانان، متخصصان زيست شناسي مولكولي و ويروس شناسان در بسياري از آزمايشگاه هاي سراسر جهان، از مدت ها پيش براي رمزگشايي از اطلاعات و ديتاي ژنتيكي ويروس مورد نظر،سرگرم تلاش شده اند و به موفقيت هايي نيز در اين زمينه دست يافته اند.
اسرار ژنومي
به لطف يكي از تازه ترين تحقيقاتي كه در اين زمينه انجام گرفته، دسترسي جامعه علمي جهان به اطلاعات ژنتيكي ويروس آنفلوآنزاي مرغي به دو برابر افزايش يافته است و اين پيشرفت بزرگ مي تواند سرآغاز دستاوردهاي بعدي در مقابله با اين ويروس مهلك باشد.
پژوهشگران به تازگي موفق شده اند نخستين تحليل اساسي از ژنوم و گنجينه ژنتيكي ويروس آنفلوآنزاي مرغي را در مقياس كلان انجام دهند. در اين فرآيند، دانشمندان نوعي تنوع ژني جديد را در ژنوم اين ويروس شناسايي كرده اند كه به خوبي توضيح مي دهد به چه علت ويروس آنفلوآنزاي مرغي مي تواند سبب بروز شيوع جديدي در مناطق گوناگون شود و كشنده تر از سويه هاي پيشين خود عمل كند. جان اوبنور ، متخصص تحليل ژنتيكي در بيمارستان تحقيقات كودكان در تنسي ايالات متحده آمريكا، مي گويد ما در تحقيقات اخير خود، مجموعه اي از ويروس هاي مولد آنفلوآنزاي پرندگان را كه در 30 سال گذشته انتشار يافته بودند، به دقت بررسي كرديم و موفق به كشف و شناسايي آنها در تمام قاره هاي جهان شديم.
وي مي افزايد اين بررسي بر روي جمعيت هاي پرندگان مبتلا به بيماري آنفلوآنزا، در سطح بسيار
گسترده اي انجام شد و انواع گوناگوني مانند سويه H5N1 و نيز تمام 25 سويه شناخته شده ديگر (25 سروتيپ) را از اين ويروس در بر گرفت. به گفته اوبنور ، اين سويه ها يا سروتيپ هاي مختلف بيشتر ارتباط نزديكي با اشكال زندگي ميكروسكوپي آنها دارند و بر اين اساس از يكديگر به خوبي متمايز مي شوند.
دانشمندان در تحقيقات اخير خود موفق به رمزگشايي از بخش قابل توجهي از ژنوم ويروس مولد آنفلوآنزاي پرندگان شده اند و شناسايي دقيق 2 هزار و 196 ژن جديد و نيز 169 ژنوم كامل جديد، محصول بررسي هاي اخير در اين زمينه است. نتايج اين تحقيقات به طور مشروح، در شماره اخير ژورنال ساينس منتشر شده است.
اطلاعات كافي نيست
كارشناسان فراواني در آزمايشگاه هاي گوناگون سراسر جهان سرگرم تلاش بي وقفه براي مقابله با اين ويروس مرگبار هستند و اطلاعات ژنتيكي تازه به دست آمده از اين ويروس به زودي در دسترس ساير محققان جهان نيز قرار خواهد گرفت تا ائتلاف جهاني عليه آنفلوآنزاي مرغي بتواند هرچه زودتر به نتيجه مطلوب و نهايي برسد.
آدولفو گارسيا- ساستر ، ميكروبيولوژيست دانشكده پزشكي مانت سيناي در نيويورك، تأكيد مي كند با وجود اطلاعاتي كه تاكنون توسط دانشمندان فعال در
آزمايشگاه هاي مختلف جهان گردآوري شده است، اطلاعات بسيار كمي درباره تنوع ويروس هاي مولد آنفلوآنزاي مرغي در طبيعت وجود دارد. وي مي افزايد آشكار است كه پرندگان مخزن اين نوع ويروس هستند و بدون داشتن دركي درست و كامل از تنوع موجود در اين مخزن، نخواهيم توانست منبع ويروس هايي كه از توان ايجاد همه گيري گسترده برخوردارند، شناسايي كنيم.
به گفته اين ميكروبيولوژيست، تلاش هايي كه براي كشف اسرار ويروس مولد آنفلوآنزاي پرندگان انجام مي شود را مي توان با تلاش هاي مربوط به رمزگشايي از ژنوم سويه هاي گوناگون مولد آنفلوآنزاي انساني يا آنفلوآنزاي ساير جانوران تلفيق كرد؛ به طوري كه در نتيجه چنين تلفيقي، خواهيم توانست بهتر به اين نكته پي ببريم كه چه صفات و ويژگي هايي سبب ايجاد يك ويروس مختص پرندگان يا انسان و يا ديگر ويروس هاي اختصاصي مي شود.
نقشه راه
بررسي ها و تحقيقات ژنتيكي اخير نه فقط موجب دو برابر شدن ديتا و اطلاعات ژنتيكي موجود در دسترس دانشمندان در ارتباط با ويروس مولد آنفلوآنزاي مرغي شده، بلكه اطلاعات پيشين مربوط به ژنوم ويروس هاي مشابه را نيز تقويت كرده است. رمزگشايي از توالي هاي ژنتيكي رشته هاي DNA ويروسي، به مفهوم شناسايي ترادف كدهاي ژنتيكي يا به بيان دقيق تر، توالي قرارگيري بازهاي مولكول هاي DNA به دنبال يكديگر است.
در واقع، هرچه دانشمندان اطلاعات بيشتري درباره اين ترادف و توالي ژنتيكي به دست آورند، ساختار و عملكرد ويروس مورد نظر را بهتر خواهند شناخت و از قدرت بيشتري براي مقابله با آن برخوردار خواهند شد.
به اين ترتيب، رمزگشايي كامل از ژنوم اين ويروس، به مفهوم كسب اطلاعات كاملي از تنوع و اشكال گوناگون ماده ژنتيكي اين عامل بيماريزا است و در اختيار داشتن اين اطلاعات به طور كامل، به دانشمندان امكان مي دهد به بررسي دقيق واكنش هاي ميان تك ژن هاي موجود در ژنوم ويروس با يكديگر بپردازند. همچنان كه كليتون ناوي ، متخصص تحليل ژنتيكي و از نويسندگان گزارش اخير در ژورنال ساينس تأكيد مي كند، ژن هاي منفرد نمي توانند تصوير بزرگي در اختيار ما بگذارند.
وي تصريح مي كند: به طور كلي، با نگاهي دقيق به جزئيات اين ژن ها، مي توانيم مطالب زيادي درباره چرخه زندگي ويروس مورد نظر بياموزيم و دريابيم هر گروه از ژن ها از چه منظري داراي اهميت هستند. در واقع، اين هدف نهايي است و در نهايت ايده بهتري از شيوه تكامل و تغيير اين قبيل ويروس ها به دست خواهيم آورد. به اين ترتيب، دانشمندان در خواهند يافت كه كدامين تغييرات ژنتيكي سبب ظهور سويه هاي كشنده تري از ويروس مولد آنفلوآنزاي پرندگان مي شود و كدام تغييرات ژني ممكن است بتواند به آنها قابليت و امكان سرايت انسان به انسان را اعطا كند. دستيابي به اين اطلاعات از اهميت بسيار بالايي برخوردار است؛ به طوري كه با داشتن دركي درست از اين موضوع، مي توان نقشه راه جديدي را براي مقابله با اين ويروس مرگبار تهيه كرد و عمليات كارآمد و مؤثرتري را عليه آن سازمان بخشيد.
ويژگي هاي مولكولي
به گفته كليتون ناوي ، نتايج حاصل از بررسي هاي انجام شده، به روشني نشان مي دهد ويروس هاي پرندگان از برخي ويژگي هاي مولكولي برخوردارند كه ويروس هاي انساني فاقد آن هستند.
اين متخصص تحليل ژنتيكي تصريح مي كند
ويژگي هاي منحصر به فرد ويروس هاي طيور، به آنها اجازه
مي دهد با سلول هاي انساني وارد واكنش هاي ويژه اي شوند و به طور بالقوه مي توانند بسيار زيان آور باشند.
در واقع، نتايج تحقيقات اخير چشم انداز جديدي از شيوه عملكرد ويروس هاي پرندگان در بدن انسان تصوير مي سازد؛ چشم اندازي كه پيش از اين براي دانشمندان آشكار نبوده است. پژوهشگران اميدوارند با بهره گيري از اطلاعات و ديتاي ژنتيكي به دست آمده از اين قبيل ويروس ها بتوانند ژن هاي مرتبط با شدت تهاجم و درجه مرگبار بودن آنها را به دقت شناسايي كنند.
بر اساس اعلام سازمان جهاني بهداشت، حدود 151 نفر تاكنون به ويروس H5N1 آلوده شده اند و از زمان گزارش نخستين انتقال اين ويروس به انسان در سال 2003 تاكنون، دست كم 82 نفر در اثر ابتلا به اين ويروس مولد آنفلوآنزاي مرغي، در كشورهاي مختلف جهان از پا درآمده اند. دانشمندان اميدوارند ائتلاف جهاني آنان عليه انواع سويه هاي اين ويروس مرگبار، به زودي به نتيجه مطلوب برسد و از نگراني جوامع مختلف جهان در اين زمينه بكاهد.
منبع: نشنال جئوگرافيك