سميه شرافتي
يكي از شايع ترين اختلالات مغزي در جهان، اختلال صرع است. اين بيماري در بسياري از موارد با تشنج هاي مكرر كه نتيجه فعاليت بيش از حد مغز است، مشخص مي شود و علائم آن حملات ناگهاني و موقت، بيهوشي و تشنج متناوب و با فواصل سلامت ظاهري است. عمل صرع مي تواند شامل زمينه هاي ژنتيكي، آسيب مغزي ناشي از زايمان، بيماري هاي عفوني و انگلي، آسيب هاي مغزي، مسموميت ها و تومورها باشد.
سن شروع اين بيماري از اهميت خاصي برخوردار است. قبل از شش ماهگي حاكي از ضايعات شديد مغزي است، اگر در جريان تب اتفاق بيفتد حاكي از كم شدن آستانه تحمل مغزي بوده و در دوران بلوغ حاكي از اختلالات فيزيولوژيكي، زيستي و هورموني است. در سن 35 سالگي به بالا نيز معمولاً بايد به دنبال ضايعات قلبي و عروقي گشت.
در تشخيص صرع بايد بر چند نكته توجه داشت: تشخيص وجود بيماري، تشخيص نوع بيماري و تشخيص علت بيماري. امروزه بيماري صرع را به دلايلي از جمله روابط اجتماعي، تحصيل، ازدواج، فعاليت هاي شغلي و... در زمره بيماري هاي اجتماعي به شمار مي آورند.
در تشخيص صرع نبايد آن را با عارضه اي به نام سنكوپ كه در اثر كم رسيدن خون به مغز به علت كم شدن برگشت خون وريدي مخصوصا در كساني كه زياد سرپا مي ايستند يا در سربازاني كه به مدت طولاني نگهباني مي دهند و منجر به سقوط مي شوند، نبايد اشتباه كرد. به طور كلي در تشخيص اين بيماري به شرح حال بيمار و شاهدان عيني و قابل اطمينان در حملات تشنجي و بيهوشي بايد توجه و دقت كافي شود.
انواع صرع
صرع تشنجي كه با تشنجات توأم با بيهوشي مشخص مي شود و تقريبا همه ما آن را به عنوان حمله غش مي شناسيم. در اين حالت فرد بدون آگاهي به زمين مي خورد. عضلات بدن كشيده شده، سر به عقب مي افتد و بدن يكپارچه سفت و تنفس قطع مي شود. در اين مرحله عضلات صورت، دست ها و تمام بدن دچار حركت و تكان شديد شده كه با گاز گرفتن زبان، كف كردن دهان، كبودي رنگ صورت و گاهي دفع ادرار مشخص مي شود. در پايان حمله نيز موقعي كه شخص به هوش مي آيد هيچ خاطره اي از آنچه اتفاق افتاده است ندارد و نسبت به آنچه كه پيش آمده بي اطلاعي كامل دارد، فقط احساس كوفتگي و خستگي شديد مي كند و اگر سابقه داشته باشد، متوجه مي شود كه غش كرده است. برخلاف صرع بزرگ يا تشنجي، در صرع كوچك فرد سقوط نمي كند ولي فراموشي كه به حالات بيخودي از خود معروف است، علامت اصلي اين نوع صرع است. در اين نوع حمله شخص مصروع ناگهان در حالتي كه هست، ثابت مي ماند و فعاليتش متوقف مي شود. در اين حالت بيمار چيزي حس نمي كند و بينايي و شنوايي اش محدود مي شود، ولي پس از گذشت 2 تا 20 ثانيه مجدداً فعاليتش آغاز مي شود، در حالي كه از اتفاقي كه افتاده كاملا بي خبر است. اين حملات ممكن است در سنين بلوغ از بين بروند يا اينكه به صرع بزرگ تبديل شوند و بالاخره سومين نوع صرع، صرع رواني- حركتي است. اين نوع صرع هميشه با از دست دادن هشياري توأم نيست و با تغييرات خلقي مانند پرخاشگري، بيقراري شديد، ناآرامي، حملات انفجاري، خرابكاري و... ممكن است همراه باشد. به علت حملات مكرر صرع و كاهش اكسيژن و تغذيه سلول هاي مغز قدرت مقاومت در مقابل عوامل مختلف در فرد مصروع كاهش مي يابد و باعث واكنش هاي غيرعادي و اختلال در يادگيري مي شود. به همين جهت عده اي از محققان نام شخصيت هاي صرعي را شخصيت هاي انفجاري گذاشته اند. خوشبختانه با داروهاي جديد مي توان از اكثر حملات صرعي پيشگيري كرد. اين داروها نه تنها حملات را متوقف مي كنند، بلكه در درمان علائم رواني و خصوصيات اخلاقي و عاطفي بيماران نيز تأثير زيادي دارند.
تشنج تب دار در كودكان
نوار مغزي در اين كودكان علامت صرع را نشان نمي دهد، ولي آمادگي براي تشنج هاي بعدي در كودك وجود دارد. البته تشنج به هنگام تب به شرطي كه كمتر از 15دقيقه به اتمام برسد، تكرار نشود، با علائم ضايعات مغزي و عقب ماندگي همراه نباشد، سابقه بيماري در خانواده وجود نداشته باشد، بيماري بعد از يك سالگي بروز كند و كودك مبتلا به كمبود قند و كلسيم نباشد، سير خطرناكي ندارد.
با توجه به اينكه بيش از 80 درصد بيماران مصروع در كشورهاي در حال توسعه زندگي مي كنند، در زمينه اقدامات مؤثر در پيشگيري از صرع مراقبت  كافي در دوران بارداري، پيش و پس از زايمان، زايمان بي خطر، كنترل تب در كودكان، كنترل بيماري هاي انگلي و عفوني و پيشگيري از صدمه مغزي مي تواند مفيد باشد.
در زمينه درمان نيز مطالعات اخير در كشورهاي در حال توسعه نشان داده اند كه تا 70 درصد موارد تازه تشخيص داده شده صرع كودكان و بزر گسالان را مي توان با موفقيت با داروهاي ضد صرع درمان كرد. پس از گذشت 5-2 سال از كنترل موفقيت آميز صرع نيز درمان را مي توان در۶۰ تا 70 درصد موارد قطع كرد. درمان جراحي براي برخي از بيماران دچار حملات صرع مقاوم به درمان نيز ممكن است موفقيت آميز باشد. حمايت رواني و اجتماعي نيز براي اين بيماران ارزشمند هستند.

رويكرد جديد براي تشخيص صرع
در اجلاس امسال متخصصان اروپايي در مورد صرع، شيوه جديدي براي تشخيص صرع اين بيماري بررسي قرار گرفت. پژوهش هاي جديد حاكي از آن است كه خطر تشخيص نادرست صرع را با تجزيه و تحليل گفتار بيمار در توصيف حملات تشنجي اش مي توان كاهش داد. اين شيوه به پزشكان در تمايز قايل شدن ميان حملات تشنجي غير صرعي از حملات صرع كمك خواهد كرد.
هر كسي اگر مغزش در معرض يك تحريك قدرتمند قرار گيرد دچار حمله تشنجي مي شود. در واقع يك نفر از هر 20 نفر زماني در طول زندگي اش حمله تشنجي داشته است، اما افراد مصروع مكرراً دچار حملات تشنجي مي شوند. اين حملات ناشي از تكانه هاي الكتريكي غيرطبيعي در مغز است. نوع حملات از فردي به فرد ديگر فرق مي كند.در شيوه جديد تشخيص، به بيمار فرصت داده مي شود كه تجربه خود در حين حمله تشنجي توصيف كند. پژوهشگران دريافته اند نحوه توصيف صرع و حملات غيرصرعي توسط بيماران كاملاً متفاوت است. بيماران صرعي داوطلبانه به طور مشروح در مورد چگونگي بروز و فروكش كردن حملات صحبت مي كنند، در حالي كه بيماران مبتلا به حملات غيرصرعي معمولا در مورد حمله شان دچار فراموشي كامل هستند.

بيماري هاي مختلفي ممكن است باعث ظاهر شدن خون در مدفوع فرد شود. طيف اين بيماري ها گسترده و از بيماري هاي خفيف و جزئي تا موارد وخيم متفاوت است. از شايع ترين علل خونريزي هنگام اجابت مزاج مي توان به اينها اشاره كرد:
۱ - شقاق مقعد: شقاق، ترك ها و پارگي هاي كوچك در پوست اطراف مقعد است كه به علت خشكي و سفتي يا حجيم بودن مدفوع و زور زدن بيش از حد رخ مي دهد.
۲ - بواسير (هموروئيد): بواسير توده هايي است كه در نتيجه اتساع و گشادي عروق قسمت تحتاني راست روده يا مقعد به وجود مي آيند. فشار هنگام اجابت مزاج باعث پاره كردن آنها و خونريزي مي شود.
۳ - عفونت ها يا بيماري هاي دستگاه گوارش: عفونت هاي ميكروبي، زخم معده و بيماري التهابي روده ممكن است باعث خونريزي گوارشي شوند كه نهايتا در مدفوع خود را نشان مي دهد.
۴ - تومور و سرطان هاي دستگاه گوارش: ممكن است به صورت پوليپ هاي خوش خيم روده بزرگ يا سرطان روده بزرگ باشد.
اولين مسئله براي پزشك تعيين كردن آن است كه خونريزي، ناشي از زور زدن شديد است يا يك بيماري زمينه اي وخيم تر يا طولاني تر عامل آن است. مقدار خون ديده شده ملاك خوبي براي تشخيص نيست؛ ممكن است مقدار كمي خون ديده شود يا خون تنها در بررسي ميكروسكوپي كشف شود، اما علت آن بيماري وخيمي مثل سرطان روده بزرگ باشد.
به هر حال وجود هر مقدار خون در مدفوع ضرورت مراجعه به پزشك و بررسي آن را ايجاب مي كند. وجود مقدار زيادي خون در مدفوع در حدي كه به صورت لخته هاي قابل مشاهده باشد و آب درون توالت را رنگي كند، ممكن است نشان دهنده يك خونريزي شديد گوارشي باشد كه تهديدكننده حيات است و نياز به درمان فوري پزشكي دارد.خونريزي هاي گوارشي در صورتي كه به تدريج و مزمن رخ دهند، باعث مي شود مدفوع حالتي قيرمانند پيدا كند. البته توجه داشته باشيد كه خوردن برخي مواد غذايي و داروها نيز رنگ مدفوع را تيره مي كنند و نبايد آنها را با خونريزي اشتباه كرد؛ مثلا قره قاط، شيرين بيان سياه يا چغندر و نيز قرص بيسموت چنين حالتي را ايجاد مي كنند.در هر حال حتي در چنين مواردي بهتر است براي اطمينان، نظر پزشكتان را هم جويا شويد.پزشك براي تشخيص منشا خونريزي ممكن است آزمايش هاي مختلفي از جمله راديوگرافي و آندوسكوپي فوقاني و تحتاني دستگاه گوارش را انجام دهد.

افسردگي و افزايش خطر ايست قلبي
رويترز- بنابر تحقيقات دانشمندان آمريكايي حتي هنگامي كه در بيماران عوامل خطرزاي مربوط به بيماري هاي قلبي وجود نداشته باشد، به نظر مي رسد افسردگي، ميزان موارد ايست قلبي را در اين افراد افزايش مي دهد. يعني ممكن است ضربان قلب ناگهان متوقف شود. به گفته دانشمندان رابطه ميان افسردگي و مرگ ناشي از بيماري هاي قلبي كاملاً شناخته شده است و اين يافته ها ممكن است تا حدي بيانگر رابطه افسردگي و مرگ ناگهاني باشد. علاوه بر اين رابطه بين افسردگي و ايست قلبي با عواملي مانند جنسيت، سن يا اين كه بيمار قبلاً سابقه بيماري قلبي داشته يا نه، مرتبط نيست. شدت افسردگي نيز خطر ايست قلبي را افزايش
مي دهد. اين خطر در كساني كه داراي افسردگي خفيف هستند 30 درصد و در كساني كه داراي افسردگي شديد هستند 77 درصد است.
افسردگي چگونه منجر به ايست قلبي مي شود؟
محققان بر اين باورند كه افسردگي ممكن است به طريقي در ايجاد پلاك هاي تصلب شرائين نقش داشته باشد. به علاوه افسردگي ممكن است روي سرعت ضربان قلب يا سلول هاي قرمز خون اثراتي بگذارد و منجر به ايست قلبي شود. همچنين بيماران افسرده اغلب ممكن است كمتر داروهايشان را كه مي تواند جلوي ايست قلبي را بگيرد، مصرف كنند، در نتيجه آنها بيشتر مستعد قرار گرفتن در معرض عادات ناسالم زندگي باشند.
اثرات مشكلات تيروئيدي مادران بر نوزادان
رويترز- به گفته پژوهشگران كانادايي، كاهش سطح هورمون تيروئيد در مادران در ابتداي بارداري مي تواند اثرات سوئي بر رشد عصبي نوزادان داشته باشد. نتايج يك تحقيق جديد در دانشگاه گالگاري كانادا نشان مي دهد كه پايين بودن سطح هورمون تيروئيد در مادران باردار- حتي اگر آنها علائم كم كاري تيروئيد را نشان ندهند- مي تواند ريشه بسياري از مشكلات عصبي در نوزاد باشد.
بررسي هاي قبلي نشان داده بود كه ميزان كم هورمون تيروئيد در زنان باردار با عوارض زايماني و بيماري بيش فعالي در كودكان حاصل، مرتبط است.
براين اساس اين پژوهشگران توصيه مي كنند آزمايش هاي روتين تيروئيد در زنان باردار انجام گيرد.