|
نگاه نو
راهبردهاي طراحي پل عابر پياده
جعفر بزاز- حضور پياده در شهر از مواردي است كه در فرايند طراحي شهري امروز بيش از پيش مورد توجه و تأكيد قرار دارد. در اين ميان فراهم آوردن شرايطي امن به ويژه در برابر نفوذ روز افزون اتومبيل و وسايل نقليه، از عوامل تأثيرگذار بر كميت و كيفيت حضور پيادگان است. عبور از (عرض) خيابان كه متأثر از نظام حمل و نقل شهري مي باشد، گاه از موارد گريزناپذير حضور پياده در سطح شهر است، كه تسهيل آن همواره با چالش هاي متعددي از طرف طراحان و برنامه ريزان روبه رو بوده است.
پل هاي عابر پياده كه در قالب عنوان كلي گذرگاه هاي عرضي غير هم سطح روگذر طبقه بندي مي شوند، نمونه اي از امكانات مناسب شهري براي تسهيل عبور و مرور پياده همراه با افزايش ايمني تردد، جلوگيري از حوادث ناگوار و نيز كاهش مشكلات ترافيكي معابر مي باشند. از اين رو باتوجه به كارآيي و پيامدهاي مثبت اين پل ها، طراحي و ساخت آنها در سطح شهرها البته نه تنها بر مبناي رويكردي سازه اي (سازه اي اغلب فلزي براي عبور) ضروري مي باشد.
با در نظر گرفتن اين نكته كه يك پل، خواه به صورت تنه درختي بر روي يك رودخانه باشد يا با استفاده از تكنولوژي بسيار پيشرفته مهندسي ساخته شده باشد، همواره بيانگر و نمودي از سازه خويش و در واقع به عنوان عنصري با خالص ترين ساختار مطرح است، اما پل هاي عابر پياده در سطح شهرها را مي توان متفاوت از ساير پل ها (با عملكردها و فرم هاي مختلف) دانست. چراكه به دليل تأثير عمده پل هاي عابر پياده بر سيماي شهرها و با توجه به نقشي كه اين پل ها به عنوان عناصري ساختاري و نيز گونه اي از مبلمان شهري در شهرها همراه با عملكرد اصلي خويش يعني تسهيل تردد عابرين پياده برعهده دارند، مي بايست علاوه بر مسايل صرفاً سازه اي، معيارهاي ديگري نيز در طراحي اين پل ها در نظر گرفته شوند.
برخي از مهم ترين عواملي كه در طراحي پلهاي عابر پياده مي توان در نظر گرفت عبارتند از:
۱ -موقعيت - از آنجايي كه اين گونه پل ها، باتوجه به ضرورت جانمايي، مقابل يا در كنار ساختمان ها قرار مي گيرند، بايستي طوري طراحي شوند تا مانع نورگيري يا اخلال در روند عملكرد همجواري هاي خود به وجود نياورده و چه بسا به دليل كاركرد خود بر كيفيت فضاي اطراف بيفزايند.
۲ - سازه - باتوجه به اينكه پل هاي عابر پياده نسبت به پل هاي سواره رو سبك تر و كوچك تر مي باشند، درنتيجه امكان طراحي هاي خلاقانه و نوآور كه گاه خود به عنوان عاملي در جهت افزايش انگيزه استفاده از پل مطرح مي شود، بسيار است. از اين رو مي توان با توجه به موقعيت، مقدار باري كه مي بايست پل تحمل كند، نوع و ويژگي هاي طرح (طول، عرض، ارتفاع، تعداد دهانه، شيب و ...)، جنبه هاي اقتصادي، شرايط اقليمي (مقاومت در برابر تغييرات اقليمي)، نوع عبور و مرور (از برخي پل هاي عابر پياده به سبب موقعيت قرارگيري علاوه بر عابرين پياده، وسايل نقيله موتوري سبك و دوچرخه نيز عبور مي كنند) و نيز ماندگاري پل از سازه هاي مختلف بتني، فولادي، آلومينيومي (سازه اي بسيار سبك و البته گران)، چوبي، سنگي و نيز سازه هاي تركيبي در طراحي استفاده كرد.
۳ - مصالح - مصالحي كه در پل هاي عابر پياده مورد استفاده قرار مي گيرند، با توجه به موقعيت و محل قرارگيري پل، ابعاد پل، نحوه نگهداري و محافظت و در نظر گرفتن مسايل ناشي از فرسودگي يا تخريب (vandalism)، تعيين مي شوند. البته در اين انتخاب درنظرگرفتن موارد زيبايي شناسي و فراهم كردن شرايط مناسب براي عبوري بي خطر (همچون دقت در انتخاب مصالح كف پل كه سبب سرخوردن يا آسيب هاي ديگر نشود) نيز روي مصالح انتخابي تأثيرگذار است.
۴ - ايمني - از آنجايي كه مهم ترين هدف طراحي و ساخت پل هاي عابر تسهيل تردد شهروندان است، از اين رو فراهم نمودن تسهيلاتي همانند پله هاي برقي و بالابرها، براي استفاده سالخوردگان و افراد كم توان جامعه از پل ها، بايستي در طراحي لحاظ شوند. همچنين توجه به تعداد و ارتفاع پله ها، طراحي نرده و حفاظ روي پل با در نظر گرفتن نوع و ارتفاع آن و نحوه اتصال آخرين پله به كف معبر ازجمله مهم ترين موارد در تأمين ايمني پل هاي عابر پياده شوند.
۵ - نورپردازي و رنگ- هرچند كه به دليل جانمايي، نور عمومي محيط بسياري از پل هاي عابر پياده معمولاً زياد است اما وجود نور كافي از مواردي است كه سبب احساس امنيت بيشتر و وضوح مسير پل در عبور شب هنگام عابران از روي پل مي شود. همچنين نورپردازي پل سبب خوانايي و برجسته شدن طراحي، عناصر تعبيه شده روي مسير پل و نيز محل هاي ورود و خروج در طول شب مي شود. البته بايستي توجه داشت كه نور بيش از اندازه روي پل، براي رانندگان اتومبيل هاي عبوري از زير پل گاه مشكل آفرين مي باشد.
از آنجايي كه امروزه در شهرها رنگ به عنصري فراموش شده تبديل شده است، استفاده از رنگ، البته هدفمند طوري كه سبب اغتشاش رنگي در سيماي شهر نشود، در طراحي پل هاي عابرپياده علاوه بر زيبايي و خوانايي پل و تأثير بر فضاي پيرامون، به لحاظ رواني و ايجاد انگيزه براي عبور عابران نيز موثر است.
۶ - شرايط اقليمي- يكي ديگر از مهم ترين موارد موثر در طراحي پل توجه به شرايط اقليمي چون برف، باران و باد مي باشد. از آنجايي كه پل ها اغلب در ارتفاع بلندتري از سطح زمين قرار مي گيرند، مقابله با جريان هاي شديد هوا و باد و طراحي موانعي در جهت كاستن شدت اين جريان ها مي بايست در طراحي لحاظ شوند.
از طرف ديگر به دليل زاويه ريزش باران و برف، مي بايست كف پل با شيب متناسبي طراحي شود تا ضمن جمع نشدن آب باران و عدم ريزش روي مسير سواره زير پل، اين آب به صورتي هدايت شده از طريق كانال هايي به پايين منتقل شود. همچنين مي توان با تمهيداتي (مثل نصب سيم هاي حرارتي در زير كف پل) در فصل زمستان از جمع شدن برف در سطح پل جلوگيري كرد.
|
