امروزه به دليل عادات غلط تغذيه اي گسترش شهرنشيني، كم شدن تحرك و... بشر با مشكلات بسياري دست به گريبان است كه بيماريهاي تمدن ناميده مي شوند. يكي از اين بيماريها چاقي است كه البته داراي علل و عوامل مختلفي بوده ولي نوعي از آن نيز مربوط به كاهش تحرك افراد و نداشتن برنامه صحيح غذايي مي باشد. جمله جالبي وجود دارد كه مي گويد: طول عمر مساوي است با عكس طول كمربند! در واقع متوسط سن چاق ها از افراد عادي كمتر است، زيرا احتمال سكته هاي قلبي و مرگ ناگهاني آنها بيشتر است. در يك آمار گرفته شده توسط يكي از شركت هاي بيمه كه بين چاق ها و لاغرها انجام شده است، مشخص گرديد در مقابل هر 3 نفر از گروه چاق ها كه فوت مي كنند، 2 نفر از گروه لاغرها مي ميرند، در حقيقت اين علت افزايش نرخ بيمه عمر براي چاق ها مي باشد، حتي برخي از شركت هاي بيمه روي پرونده چاق ها عبارت زندگان بي اعتبار را قيد مي كنند!
با توجه به رشد چشمگير تعداد افرادي كه به چاقي مبتلا هستند، بد نيست ابتدا اندكي در مورد انواع چاقي و علل به وجود آورنده آن صحبت كنيم و سپس به روشهايي كه براي كاهش وزن مورد استفاده قرار مي گيرند پرداخته و در خاتمه بهترين و بي عارضه ترين آنها را براي به دست آوردن وزن مطلوب و دوري از بيماري هايي كه در نتيجه چاقي به وجود مي آيند به شما معرفي كنيم.در واقع اضافه وزن و چاقي، در ارتباط مستقيم با بروز بسياري از بيماريها از جمله، بروز فشار خون بالا، بالا رفتن ميزان چربي هاي خون (تري گليسريد و كلسترول)، بيماريهاي قلب و عروق، بيماريهاي تنفسي، بيماري هاي كليوي، ايجاد موهاي زائد، تورم پاها، واريس و بيماريهاي فرسايشي مفاصل (كه به وضوح شيوع آن را در افراد چاق بيشتر مي بينيم) است.80 درصد افرادي كه به بيماري قند يا ديابت غيروابسته به انسولين مبتلا مي شوند، چاق هستند و بروز انواعي از سرطان ها نيز در هر دو جنس ارتباط مستقيمي با چاقي نشان داده است، به عنوان مثال در مردان چاق امكان ابتلا به سرطان پروستات و سرطان هاي دستگاه گوارش و در خانم هاي چاق سرطان سينه و رحم در مقايسه با ساير افراد بيشتر است.همچنين بسياري از بيماريهاي رواني در نتيجه چاقي عارض مي شود تاجايي  كه يكي از دلايل عمده ابتلا به افسردگي (كه خانم ها بيشتر به آن مبتلا مي شوند)، چاقي عنوان گرديده است.در تمام موارد بالا كاهش وزن در بهبود علائم بيماري نتايج مثبتي را در پي داشته است. به عنوان مثال كاهش حتي 5 كيلوگرم از وزن نقش به سزايي در كاهش كلسترول و تري گليسريد دارد.بنابراين اگر اراده قوي داشته باشيد و بخواهيد از شر اضافه وزن خلاص شويد، يا در ذهن داشتن دائم خواستن، توانستن است ، راه همواري تا رسيدن به وزن مطلوب پيش رو خواهيد داشت.
چاقي:
به طور كلي چاقي عبارت است از عدم تعادل بين نيروي دريافتي و انرژي مصرفي، كه با ذخيره بيش از حد چربي نمايان مي گردد. در حقيقت اگر انرژي دريافتي بيش از انرژي مورد نياز بدن باشد، بدن نياز خود را گرفته و باقي مانده آن را تبديل به ذخيره مي كند، معمولاً ميزان اضافي به صورت بافت چربي در مناطق مختلف بدن ذخيره مي شود و اين انرژي هاي ذخيره شده باعث افزايش وزن بدن فرد مي گردد.
*
داروهاي ضد چاقي
بسياري از افراد، داروهاي كاهنده وزن را راهي معجزه آسا براي كاستن سريع وزن براي كسب تناسب اندام و زيبايي تصور مي كنند، اما در واقع راه اصلي درمان چاقي در اغلب موارد، اصلاح سبك زندگي يعني رژيم غذايي متعادل و افزايش تعادل جسمي است. داروهاي كاهنده وزن تنها براي افراد بسيار چاق- يعني افرادي كه مقياس چاقي يا ضريب توده بدني BMI در آنها بالاتر از 30 است يا افرادي كه BMI بالاتر از 27 دارند و به علت چاقي دچار مشكلات بهداشتي شده اند- تجويز مي شوند.
در حال حاضر دو داروي كاهنده وزن در بازار دارو موجود است كه با نسخه پزشك قابل تهيه است: يكي داروي سيبوترامين كه با تأثير بر مغز و مهار اشتها باعث مي شود كه فرد به سرعت پس از اندكي غذاخوردن احساس سيري كند. اين دارو داراي عوارض جانبي هم هست؛ از جمله افزايش فشارخون، سر درد، خشكي دهان، يبوست و بي خوابي. در هر حال مصرف آن بايد زير نظر پزشك صورت گيرد.
داروي دوم اورليستات از طريق مهار جذب چربي در روده ها عمل مي كند. اين دارو عمل آنزيمي بنام ليپاز را در دستگاه گوارش مهار مي كند. اين آنزيم چربي هاي خورده شده را مي شكند تا قابل جذب شوند. اورليستات مي تواند تا 30 درصد جذب چربي غذايي را كاهش دهد. چربي جذب نشده از راه مدفوع دفع مي شود. اين دارو همچنين با تشويق فرد به نخوردن غذاهاي بسيار چرب به كاهش وزن كمك مي كند.
اورليستات هم داراي عوارض جانبي است؛ از جمله اجابت مزاج هاي مكرر با مدفوع چرب. اين عارضه با افزايش مصرف چربي بدتر و كاهش مصرف چربي آن از طرف ديگر چون اين دارو ممكن است جذب برخي از ويتامين ها را هم مهار كند، پزشك داروي مولتي ويتامين هم براي شما تجويز مي كند. مشكل روش دارويي آن است كه هنگامي كه دارو قطع مي شود بيشتر وزن كاهش يافته دوباره باز مي گردد. از طرف ديگر ممكن است در بعضي افراد داروها مؤثر واقع نشوند و معمولاً تاثير اين داروها پس از شش ماه افت مي كند. برخي از داروهاي كاهنده وزن كه قبلاً رواج بسياري داشتند به علت خطرات ناشي از آنها كنار گذاشته شده اند. تا پيش از سال 1997 يكي از پرمصرف ترين داروهاي كاهنده وزن،تركيبي از دو ماده ضد اشتها ( فن فلورامين و فن ترمين) به نام fen – phen بود. اما اين دارو به علت آنكه معلوم شد در برخي افراد باعث آسيب دريچه هاي قلب مي شود از بازار دارويي خارج شد.
ادامه از صفحه۹
به طور كلي براي تجمع چربي در بدن هيچ ظرفيت محدود و معيني وجود ندارد وقتي كه ذخاير سلول هاي چربي اشباع مي شود (هايپرتروفي) بدن شروع به افزايش دادن سلول هاي چربي مي كند (هايپرپلازي) و تعداد سلول ها هيچ گاه كم نخواهد شد، بلكه فقط پر و خالي مي شوند. به همين دليل لاغر شدن فردي كه فقط ظرفيت سلول هايش افزايش يافته است يعني از چربي اشباع شده است، خيلي ساده تر است از كسي كه تعداد سلول هاي چربي دربدن او اضافه گرديده است، كه در اين دو حالت يا فرد به دليل زنداني بودن يا بستري بودن در اثر جراحي ها (عدم تحرك) يا به دليل اينكه در زمان بلوغ انرژي دريافتي (TEI) او بسيار بيشتر از انرژي مصرف (TEE) بوده، چاقي عارض گرديده است كه در حالت اخير از آن با عنوان استعداد چاقي نام مي بريم.
جالب است بدانيد كه نه تنها مقدار چاقي، بلكه محل توزيع و تجمع چربي در بدن نيز مي تواند در مشخص كردن خطر ابتلا به بيماريهاي وابسته به چاقي مؤثر باشد، دو نوع تجمع چربي را در بدن افراد شاهد هستيم:
۱ - نوعي از آن كه چربي زير پوستي در ناحيه (تنه اي- شكمي) را شامل مي شود و به آن چاقي آندروئيد يا چاقي مردانه مي  گويند و نام ديگر آن چاقي سيب شكل است.
۲ - نوع دوم چاقي، چربي زياد زير پوستي در ناحيه باسن و ران را شامل مي شود كه به آن چاقي ژينوئيد يا چاقي زنانه مي گويند و نام ديگر آن چاقي گلابي شكل است.
چاقي مردانه با افزايش خطر فشار خون بالا و بيماريهاي قلب و عروق و ديابت نوع دوم (غير وابسته به انسولين)  ارتباط معناداري را نشان داده است.
براي آگاهي از شكل هيكل خود، ابتدا بايد دور كمر را در خط ناف اندازه گيري كنيد (شكم را نبايد تو بدهيد و مي بايستي عادي بايستيد) سپس دور باسنتان را در محلي كه بيشترين قطر را دارد اندازه بگيريد، سپس اندازه دور كمر را به دور باسن تقسيم كنيد، اگر نسبت به دست آمده كمتر از 1 باشد هيكل شما گلابي شكل و اگر بيشتر از يك باشد هيكل شما سيب شكل است.
پيش از آنكه به علل و درمان هاي اضافه وزن و چاقي بپردازيم در آغاز وزن مناسب را تعريف مي كنيم:
وزن ايده آل عبارت است از وزني كه در صورت برخورداري از آن، شرايط ابتلا به بيماريها مناسب نبوده ( چه بيماري هاي وابسته به چاقي و چه اختلالات ناشي از لاغري بيش از حد؛سرگيجه، ضعف جسماني و ريزش مو) و در اين وضعيت حداكثر طول عمر براي افراد پيش بيني مي شود، اين وزن را اصطلاحاً وزن بدن سالم مي نامند.
اما از آنجايي كه هر كدام از افراد جامعه در شرايط خاص از نظر تفاوتهاي فردي نظير سن، جنس، قد، مراحل رشد و بلوغ، وراثت و... قراردارند، وزن ايده آل براي هر فرد نسبت به شرايط همان فرد در نظر گرفته مي شود.
در حقيقت وزن ايده آل با روش هاي مختلفي قابل اندازه گيري است كه يكي از آنها استفاده از نمايه توده بدن يا (BMI) است، نمايه توده بدن را با يك محاسبه ساده رياضي مي توان به دست آورد:
نمايه توده بدن: وزن (برحسب كيلوگرم)/ قد (برحسب متر به توان 2) كه در اين طبقه بندي BMI در محدوده هاي زير واقع خواهد شد:
كمتر از 16= لاغري مفرط، 20-16= كمبود وزن، 25-20= وزن مناسب، 25= اضافه وزن، 30= چاقي، 35= چاقي كه از نظر پزشكي حائز اهميت است، 45= چاقي خطرناك، 50= سوپر چاقي (كشنده) كه علت عمده مرگ و مير براي BMI زير 20 بيماريهاي ريوي و گوارشي و براي BMI بالاي 30 بيماريهاي قلبي- عروقي و ديابت است.
علل چاقي
چاقي مي تواند به دليل علل داخلي يا خارجي ايجاد گردد كه علل خارجي يا آن چيزي كه از آن با عنوان محيط نام مي بريم مربوط به دريافت بيش از حد انرژي به ويژه مصرف غذاهايي كه چربي زيادي دارند يا به طور كلي عادات غذايي غلط و نداشتن فعاليت فيزيكي و تحرك به اندازه كافي يا استفاده از قرص هاي ضد بارداري، آرام بخش ها و يا داروهاي اعصاب و ضد افسردگي است و علل داخلي آن به چند دسته تقسيم مي شود، كه عبارتند از:
۱ - وراثت: يكي از اين عوامل ژنتيك است در حقيقت استعداد فاميلي در بروز چاقي مؤثر است بدين ترتيب كه معمولاً 80-65 درصد كودكان والدين چاق، چاق هستند در صورتي كه يكي از والدين چاق باشند اين احتمال 50-40 درصد است و اگر هر دو لاغر باشند 9 درصد احتمال چاقي در بچه ها وجود دارد.
۲ - عوامل متابوليك: عواملي مثل كم كاري غده تيروئيد، ترشح بيش از حد هورمون كورتيزول برداشتن بيضه و ناراحتي هاي تخمدان و ضايعاتي كه در اثر ضربه يا عفونت در غده هيپوتالاموس ايجاد مي شود. به هر عنوان و دليلي كه شخص به چاقي مبتلا شود، بايد تحت درمان هاي ارائه شده از طرف مؤسسات مختلف تغذيه اي واقع شود كه اين روش  ها عبارتند از:
۱ - اولين روش برنامه ريزي صحيح بر كاهش وزن است كه شامل رژيم غذايي و ورزش مي باشد كه در پايان اين بحث مفصلاً در رابطه با آن بحث خواهد شد.
۲ - اصلاحات رفتاري: كه به طور صد در صد يكي از روشهاي مؤثر در لاغري است، به عنوان مثال آهسته غذا خوردن و جويدن كامل غذا باعث مي شود كه مقدار كمتري غذا خورده شود. مثلاً افرادي كه عادت به نوك زدن به غذا دارند و يا عادت به غذا خوردن در جلوي تلويزيون دارند، افزايش وزن و چاقي در آنها بيشتر است.
۳ - روان درماني: كه اين كار هم به صورت مشخصي، هم به صورت گروهي انجام مي پذيرد. و در اين روش بايد به بيمار آموزش دهيم كه چگونه خود را با وزن مناسب تصور كند، به او اعتماد به نفس بدهيم تا به كنترل وزن خود بپردازد و با كاهش وزن مناسب (به خصوص در افراد بسيار چاق) احساس رضايت در او ايجاد شود.
۴ - طب سوزني و طب فشاري: كه از طريق كنترل مركز اشتها عمل كرده و در مورد بيماراني كه به هيچ وجه اراده كنترل غذايي ندارند استفاده مي شود. در طب سوزني درمان بايد همراه با رژيم هاي غذايي ارائه شده از سوي متخصصان تغذيه باشد نه رژيم هاي پرپروتئين (مصرف گوشت به هر ميزان و نه چيز ديگري) و بسيار كم كالري كه خطرات بي شماري ر به دنبال دارد، در بعضي موارد درمانگر طب سوزني براي هر جلسه هزينه بالايي را طلب مي كند، اين عامل و ترس از سوزن باعث مي شود بسياري از كساني كه خواهان كاهش وزن هستند، تحت اين نوع درمان قرار نگيرند.
در طب فشاري نيز اثربخشي از طريق فشار سرانگشتان روي نقاط واكنشي در كف دست ها و پاهاست كه در اين روش هم لزوم همراهي يك رژيم غذايي مناسب به چشم مي خورد.
۵ - بستن آرواره و محدود كردن حجم معده: اين روش ها در افراد بسيار چاق صورت مي گيرد كه در روش اول با سيم پيچيدن آرواره ها باعث محدود كردن رژيم دريافتي مي شوند و بيمار غذا را به شكل مايعات و با لوله هاي موئين دريافت مي كند و در روش دوم با قطع و يا برداشتن قسمتي از معده (كه امروزه از روش منگنه كردن يا فرستادن بادكنكي در معده) به كاهش حجم معده مي پردازند.
۶ - سونا: سونا يكي از روشهاي شايع براي كاهش وزن در ايران است. گرماي زياد موجود در سونا باعث افزايش دماي بدن و افزايش تعريق مي گردد و در نتيجه در مدتي كه فرد در داخل سونا قرار دارد، مقدار زيادي آب از دست مي دهد. بنابراين كاهش وزن كاذب صورت مي گيرد كه پس از مدتي كوتاه با نوشيدن آب وزن به حالت اول برمي گردد. براي اثبات اين ادعا كافي است مقداري چربي حيواني تهيه كرده و پس از وزن كردن آن را در سونا بگذاريد، بعد از چند ساعت آن را از سونا خارج كرده و دوباره وزن كنيد، خواهيد ديد كه هيچ تغييري در وزن چربي ايجاد نشده است.
۷ - شكم بندهاي لاغري و پوشش پلاستيكي، تشك هاي برقي (ترمودرمي):در اين روش هم با افزايش حرارت به صورت موضعي باعث افزايش تعريق شده، بنابراين آب بين سلولي از دست مي رود، اما چربي دست نخورده باقي مي ماند.
۸ - كمربندهاي ماهواره اي:اين روش جديد تر از انواع ديگر است. اين دستگاه داراي پرهايي مانند دستگاه نوار قلب (تست ورزش) است كه به نقاطي از بدن وصل مي شود و عضلات آن ناحيه را وادار به انقباض و فعاليت مي كند. اين انقباض كه از انواع غيرفعال است در مقابل انقباض فعال وجود دارد كه فرد با اراده خود عضله را منقبض و وادار به فعاليت مي كند، از اين روش كساني استفاده مي كنند كه تنبل هستند و حوصله فعاليت و تحرك ندارند و يا افرادي كه تحرك فيزيكي آنها توسط پزشك منع شده است.
اين روش هم درمان مناسبي نخواهد بود، زيرا لازمه تأثيرگذاري آن استفاده دائمي است كه خسته كننده بوده و عملاً امكان پذير نيست و ثانياً پرهزينه است.
۹ - ليپوساكشن و جراحي:در مكش چربي (ليپوساكشن)عبارت است از خارج كردن چربي ها به اين ترتيب كه شكافي به اندازه 2-1 سانتي متر كه از طريق لوله اي كه از بافت چربي به بيرون متصل است ايجاد مي كنند و از اين طريق چربِي ها را خارج مي كنند. اين جراحي عمدتاً براي زيبايي است چون در هر بار جراحي فقط 5/2 -2 كيلوگرم خارج مي شود و بهتر است در مورد خانم هاي جوان كه مقدار كمي چربي موضعي دارند انجام بگيرد، چون قابليت ارتجاعي پوست اين اجازه را به پوست مي دهد تا به حالت اوليه برگردد.
در جراحي براي كاهش وزن، توسط پزشكان فقط در مورد افراد بسيار چاق و در شرايط بسيار ويژه توصيه مي گردد زيرا 4-3 درصد احتمال آمبولي در نتيجه جراحي وجود دارد.
اين مقاله تنها روش اول كاهش وزن يعني رژيم غذايي و ورزش را پيشنهاد مي كند. در اينجا بهتر است يك مسئله مهم روشن گردد و آن انواع مختلف رژيم هاي غذايي است كه امروزه مد گرديده و بسياري از آنها خطرات بيشماري را براي افرادي كه از آنها پيروي مي كنند به وجود مي آورد. در زير به نمونه هايي از آنها و مضرات آنها مي پردازيم:
الف) رژيم صفر كالري(Fasting): رژيمي است كه هيچ كالري اي به بيمار نمي رسد و فقط مايعات و الكتروليت ها تأمين مي گردد. اين رژيم كه فقط براي وزن هاي بسيار بالا مورد استفاده قرار مي گيرد بايد در بيمارستان و جايي كه دسترسي به پزشك آسان باشد، مورد اجرا قرار گيرد. كاهش وزن در روزهاي اول در حدود 2-1 كيلوگرم و بعد از آن روزانه 500-300گرم را در بيمار شاهد خواهيم بود، اين رژيم بيشتر از 4-2 هفته توصيه نمي شود.
ب) رژيم بسيار محدود در كالري (VLCD): اين رژيم به شكل هاي مختلفي وجود دارد. در بعضي از انواع آن به فرد روزانه 600-400 كالري مي دهند و قسمت اعظم آن از منابع كربوهيدراتي تأمين مي شود و 10 درصد چربي و 10 درصد پروتئين را شامل مي شود.
رژيم ديگري كه در اين گروه قرار مي گيرد رژيم غذايي پرپروتئين است كه در آن به فرد خاطر نشان مي گردد مي تواند گوشت پخته به هر ميزان كه مايل است ميل كند و هيچ ماده غذايي ديگري مصرف ننمايد. اين رژيم ها باعث از دست رفتن سريع مايعات بدن شده و در اثر استفاده از آنها تهوع و استفراغ و بي اشتهايي به دليل افزايش كتون ها در بدن عارض مي گردد.
ج) رژيم هاي فانتزي: انواع ديگري از رژيم وجود دارد كه رژيم فانتزي ناميده مي شود. در واقع اين نوع رژيم ها رژيم هايي هستند كه در هر روز يك ميوه خاص را توصيه مي كنند يا مثلاً يك روز كامل فقط شير يا بستني و يا نوع ديگر آن اضافه كردن وعده به وعده غذا است كه در تمام موارد بالا به دليل كاهش كالري دريافتي بدن كم مي شود و اين كاهش از يك اصل بسيار مهم در كاهش وزن دور بوده و آن اصل تعادل است، يعني اين رژيم ها متعادل نبوده و تمام مواد مغذي مورد نياز بدن فرد را به وي نمي رساند در نتيجه عوارض بدي را در دراز مدت خواهد داشت.
حال كه از انواع رژيم هاي غذايي كه افراد را در دراز مدت دچار مشكل مي كند آگاهي يافتيد، بهتر است كه عملي ترين و بي عارضه ترين نوع رژيم غذايي كه فاكتورهاي لازم براي يك رژيم استاندارد را دارد به شما معرفي كنيم: در واقع يك رژيم متعادل رژيمي است كه تمام نيازهاي بدن را به مواد مغذي تأمين كند و طوري نباشد كه سلامت فرد را به خطر بياندازد و عوارض سوئي نظير سردرد، ضعف و يا ريزش مو را به دنبال داشته باشد. در چنين رژيمي حتي الامكان از ذخاير چربي فرد براي تأمين انرژي استفاده مي شود و بايد بدانيم كه رژيم هاي غذايي كه در زمان طولاني تر به كاهش وزن مي پردازند، رژيم هاي بهتري بوده و امكان برگشت وزن در آنها بسيار كم است.
به نظر مي رسد كاهش چربي رژيم هر چقدر بيشتر باشد، فرد سايز بيشتري كم مي كند، بنابراين اگر به دنبال سايز كم كردن هستيد توصيه من به شما اين است كه چربي هاي رژيم خود را محدود كنيد.
اما براي اين كه دريابيد از هر گروه غذايي به چه ميزان و چه موقع استفاده كنيد، توصيه من اين است كه حتماً به يك متخصص در زمينه تغذيه مراجعه كنيد تا از عوارض سوء رژيم هاي غير استاندارد در امان باشيد و بدانيد كه رژيم غذايي فرد با توجه به شرايط همان فرد در نظر گرفته مي شود و استفاده از رژيم هايي كه براي ديگران ترسيم شده شما را در ادامه راه سلامتي دچار مشكل خواهد كرد. در پايان بهتر است بدانيم براي خانم ها رژيم هاي زير 1200 كالري و براي آقايان زير 1400 كالري توصيه نمي گردد و بهترين رژيم ها آنهايي هستند كه در 6-5 وعده غذايي تنظيم شده باشد و براي كاهش عوارض جانبي كاهش وزن نبايد بيشتر از 4-2 كيلوگرم در ماه باشد، براي جلوگيري از آداپته شدن بدن (عادت كردن بدن) از استفاده بي اراده از رژيم بايد پرهيز كرد. يعني چند هفته فرد در رژيم باشد و بعد رژيم را رها كند. همينطور بايد كاهش كالري طوري باشد كه تدريجاً كالري پائين تر استفاده گردد تا براساس كاهش كالري، كاهش وزن صورت گيرد.
آخرين موردي كه بحث در مورد آن را لازم مي دانم موضوع ورزش است، در واقع ورزش نه تنها در مورد كاهش وزن بلكه در تمام موارد براي حفظ سلامتي بسيار كارآمد است. اما ما مي خواهيم به تأثيرات شگرف آن همراه با رژيم غذايي صحبت كنيم، در حقيقت براي كاهش وزن ورزش نبايد كمتر از 3 بار در هفته و كمتر از 20 دقيقه باشد، بهترين حالت 3 بار در هفته و هر بار 45 دقيقه است كه فرد با توجه به توانايي هاي خود مي تواند زمان را به تدريج افزايش دهد.
در واقع تشخيص اطلاعات نادرست كار بسيار ساده اي است، چرا كه اطلاعات نادرست ظاهر احساسي دارند. تبليغاتي چون جديدترين روش هاي لاغري بدون رژيم غذايي و ورزش ، 30 كيلوگرم درماه، لاغري و چاقي تضميني ،  10 كيلوگرم در 10 جلسه بدون بازگشت ،  روش هاي لاغري براي اولين بار در ايران هر 1 ساعت 1 كيلو و ... همگي نمونه هايي از اين تبليغات هستند كه بي ترديد با بالارفتن آگاهي عمومي در جامعه مي توان با آنها مبارزه كرد كه اين اطلاع رساني از جمله وظايف خطير رسانه هاي جمعي و متخصصان آگاه در اين زمينه است. در رابطه با رژيم كاهش وزن توصيه هاي ما به شما در موارد زير مي گنجد:
۱ - از مصرف شكر و قند در طول رژيم پرهيز كنيد و هر چيزي كه در دهان شما مزه شيريني دارد (شيريني، شكلات، آبنبات، كيك و ...) را از رژيم غذايي خود حذف كنيد.
۲ - از غذاهاي سرخ كرده و پركالري نظير چيپس، نوشابه، سس مايونز، آش رشته، كشك و بادمجان، كله پاچه و ... پرهيز كنيد.
۳ - حتي الامكان چربي هاي اشباع (جامد) را از رژيم غذايي خود حذف كنيد (كره، پيه، دنبه، روغن هاي جامد نباتي و هيدروژنه، روغن حيواني و ...)، پوست مرغ و ماكيان را جدا كنيد و روغن مصرفي خود را از انواع غيراشباع (مايع) مثل روغن زيتون، كانولا،  روغن سويا و ... انتخاب كنيد.
۴ - در هنگام طبخ از روش هايي نظير آبپز كردن، طبخ در فر يا ماكروويو و يا كباب كردن استفاده كنيد و مصرف غذاهاي سرخ كرده را به حداقل برسانيد.
۵ - حتماً قبل از صرف وعده غذايي اصلي به خوردن مواد پر فيبر نظير سالاد، كدو و سبزي جات خام و پخته بپردازيد. از آنجائيكه از عوارض رژيم هاي غذايي كاهش وزن يبوست است مصرف مواد غذايي حاوي فيبر بسيار سودمند خواهد بود، سالاد كلم يا كاهو را همراه با آب ليموي تازه يا سركه سيب و اندكي روغن زيتون توصيه كنيم.
۶ - نوشيدن آب به ميزان حداقل 9- 8 ليوان در روز را فراموش نكنيد، همچنين مصرف يك ليوان آب، همراه با يك عدد ليموي تازه (آب ولرم بهتر است) يا سركه سيب را بدون افزودن شيرين كننده 10 دقيقه بعد از وعده غذاي اصلي توصيه مي كنم.
۷ - در متون قديمي به نقش كاهش دهنده وزن با مصرف گيلاس و انگور، البته به ميزان حساب شده به صورت ناشتا اشاره شده است.
۸ - برنج را بدون روغن طبخ كنيد و در پايان طبخ مقدار روغن ذكر شده در رژيم خود را به آن اضافه كنيد، مصرف سير يا پياز خام همراه با برنج كمك زيادي به جذب ويتامين B موجود در برنج مي كند (در صورت عدم آلرژي يا بيماري گوارشي).
۹ - نان هاي مصرفي خود را از انواع سبوس دار انتخاب كنيد، زيرا سبوس غلات داراي ويتامين ها و مواد مغذي بسيار مفيد براي بدن است (ويتامين ب۱ قابل توجه)، همچنين حاوي فيبر بالايي بوده و به ايجاد احساس سيري كمك مي كند.
۱۰ - ضرب المثلي وجود دارد كه مي گويد ماهي غذاي مغز است. سعي كنيد از ماهي حداقل 2 بار در هفته استفاده كنيد و مصرف گوشت هاي باچربي كمتر(سينه مرغ، ماهي و ...) را در اولويت مصرف قرار دهيد.
۱۱ - همواره به خاطر داشته باشيد كه هضم غذا از دهان آغاز مي شود(هضم مكانيكي) بنابراين در جويدن بسيار دقت كنيد و هرگز چيزي را بدون جويدن كافي فرو ندهيد.
۱۲ - به عنوان چاشني سالاد از موادي نظير آب ليمو، آب نارنج و يا سركه سيب استفاده كنيد، در صورت تمايل از ماست كم چربي به عنوان چاشني بهره ببريد و مصرف سركه هاي كارخانه اي را به حداقل برسانيد، سركه سيب داراي خواص بسيار عالي در كاهش وزن و همچنين حفظ سلامت پوست است. تأكيد اساسي آن است كه مصرف مايونز و سس هاي چرب را به حداقل برسانيد.
۱۳ - صبح خود را با خوردن يك سيب با پوست يا 1 ليوان آب معدني آغاز كنيد و اين ضرب المثل انگليسي را به خاطر داشته باشيد كه خوردن يك سيب در روز شما را از مراجعه به دكتر بي نياز مي كند. از آنجائيكه بيشتر ويتامين ها در لايه هاي نزديك به پوست وجود دارند تا جايي كه مي شود ميوه ها را شسته و با پوست ميل كنيد.
۱۴ - مصرف شير و ماست را فراموش نكنيد و مصرف لبنيات كم چرب (زير 5/1 درصد چربي) را در برنامه غذايي خود داشته باشيد.
۱۵ - بهتر است بدانيد كه سويا از منابع بسيار خوب پروتئيني گياهي است(بدون چربي) و علاوه بر احساس سيري، شاخص قندي آن پائين است و تمايل به قند را كاهش داده و همچنين از پوكي استخوان جلوگيري مي كند.
۱۶ - برچسب هاي مواد غذايي را مطالعه كنيد و درصد چربي، نمك و ساير افزودني هاي آن را به دقت بررسي كنيد، همچنين مصرف غذاهاي فراوري شده مثل سوسيس و كالباس و كنسروها را از برنامه غذايي خود حذف كنيد.
۱۷ - مصرف چاي و قهوه را به حداقل 1 ساعت پس از صرف غذا موكول كنيد، چرا كه جذب آهن را بسيار كاهش مي دهد و سعي كنيد با مواد غذايي گوشتي از ليموترش، نارنج و ... استفاده كنيد تا جذب آهن بالا رود.
۱۸ - بشقاب غذاي خود را كوچك انتخاب كنيد. با چنگال بخوريد، در فواصل بردن غذا به دهان،  قاشق را در بشقاب بگذاريد و مجدداً برداريد و هرگز جلوي تلويزيون يا در حين صحبت غذا نخوريد.
۱۹ - در پايان به خاطر داشته باشيد كه وزن كنوني شما در طول مدت زمان طولاني به دست آمده است و كاهش وزن مستلزم صرف زمان است. بنابراين عجول نباشيد و با در پي گرفتن رژيم غذايي متعادل به كاهش وزن تدريجي بپردازيد.
اميد است كه با استفاده از راهكارهاي ارائه شده در جهت دستيابي به سلامتي، گام مثبتي برداشته شده باشد.

در نيم قرن گذشته افزايش وزن و چاقي تبديل به يكي از مشكلات پيشرونده جامعه صنعتي و كشورهاي پيشرفته گرديده است. كشورهاي در حال توسعه و كشورهايي از قبيل كشور ما ايران سالها با مشكلات سوءتغذيه و كاهش وزن دست و پنجه نرم مي كردند ولي سيماي مشكلات تغذيه اي در كشور ما نيز تغيير يافته است، بطوريكه در طي دهه اخير شيوع چاقي و افزايش وزن بويژه در مناطق شهري آماري حتي مشابه كشورهاي اروپايي پيدا كرده است. ولي مطالعات اخير كشوري حاكي از شيوع افزايش وزن حتي در مناطق روستايي است. كودكان نيزاز اين سوغات زندگي شهري و صنعتي در امان نمانده اند. بر اساس فرمول پيشنهادي سازمان جهاني بهداشت نمايه توده بدني يا
(Body mass Index (BMI كه مساوي وزن بر اساس كيلوگرم تقسيم برمجذور قد بر اساس متر، شاخص خوبي براي تعييين افزايش وزن يا چاقي است. چنانچه اين شاخص در بالغين بيش از 25 باشد آن فرد از افزايش وزن رنج مي برد و در صورتي كه بيش از 30 باشد فرد مبتلا به چاقي است. اگرچه اين فرمول داراي استثنائاتي در ورزشكاران يا در افراد با سيستم اسكلتي درشت است، ولي BMI بالاتر از 27-5/27حتي در اين افرادنيز غير طبيعي تلقي مي شود.
چرا چاقي و افزايش وزن مهم تلقي مي شود؟ شايد ساليان زياد چاقي فقط از نظر زيبايي مورد توجه قرار مي گرفت ، ولي مطالعات فراوان به وي‍ژه در دهه گذشته نشان داده است كه چاقي مي تواند منشا خيلي از بيمارهايي باشد كه سلامتي را مورد تهديد جدي قرار مي دهد از آن جمله مي توان: ديابت و بيماري هاي قلبي، عروقي، سرطان ها ، مشكلات تنفسي و ناراحتي هاي رواني را ذكر نمود.
علت بوجود آمدن چاقي بطور ساده عدم تعادل بين انرژي سوخت و ساز و غذاي دريافتي در يك دوره زماني است. اگرچه عوامل ژنتيكي و مادرزادي نيز بر احتمال بروز چاقي در بزرگسالان موثر است ولي شيوه زندگي و عوامل محيطي نقش مهمي بر بروز عوامل ژنتيكي دارد. از طرف ديگر مطالعات نشان داده است فقط 5درصد از نوزادان كه با افزايش وزن متولد مي شوند در آينده افراد بالغ چاقي خواهندشد كه اين اهميت كنترل عوامل تاثيرگذار در شيوه زندگي را نشان مي دهد.
در بروز چاقي مانند هر بيماري ديگري پيشگيري از بروز آن راحت تر و اثرات مطلوب تري خواهد داشت. در صورت افزايش وزن و چاقي ، اولين قدم ثابت نگهداشتن وزن و سپس حركت در جهت كاهش وزن است. همچنين بايد توجه داشت همانطور كه فردي بطور ناگهاني دچار چاقي نمي شود ، اين انتظار غير منطقي است كه بتوان بطور ناگهاني وزن فرد را كاهش داد. لذا تبليغاتي كه ادعاي كاهش وزن شديد و معجزه آسا را دارند در اكثر موارد بي پايه و اساس است. از طرفي بايد تاكيد نمود كه بيش از 90درصد افرادي كه رژيم مي گيرند و كاهش وزن پيدا مي كنند پس از 6 ماه مجددا چاق گرديده و حتي به وزن قبلي خود بر مي گردند. جالب اينكه اگر فردي در يك فاصله زماني اندك وزن خويش را كاهش دهد ، احتمال بازگشت چاقي در آن فرد بيشتر خواهد بود. در نتيجه بايستي تاكيد كرد كه اگرچه كاهش وزن براي تامين سلامتي و طول عمر ضروري مي باشد، گذاشتن هدف وزني مناسب و مشاوره تغذيه صحيح درتامين اين مهم از اهميت خاصي برخوردار خواهد بود.

كار فكري سبب چاقي مي شود
كار فكري و استفاده بيش از حد از مغز، سبب افزايش وزن مي شود. محققان دانشگاه لاوال كبك كانادا گفته اند: اين گونه چاقي به علت پشت ميز نشيني و ورزش نكردن پديد نمي آيد، بلكه مغز فردي كه كار فكري انجام مي دهد يا با رايانه كار مي كند به قند بيشتري به عنوان منبع انرژي نياز دارد. اين عمل موجب مي شود غذاي بيشتري بخورد و چاق شود.
در اينجا بد نيست به اين نكته جالب نيز بپردازيم كه: دانشمندان چاق! بايد همواره به خاطر داشته باشند، مطالعه و كارهاي فكري نيازي به كالري اضافي ندارد، يعني هر شخص در حالت درازكش در هر ساعت نياز به 80 كالري دارد و اگر در همان حالت فكر كند يا كتاب يا روزنامه مطالعه كند يا درس بخواند، نياز به كالري اضافي ندارد.
خستگي هاي ناشي از كار باعث افزايش وزن مي شود
دانشمندان دانشگاه هلسينكي معتقدند كه كار زياد و خستگي هاي ناشي از كار باعث افزايش وزن مي شود. كساني كه بعداز يك روز كاري احساس خستگي زيادي مي كنند و يا از ميزان بالاي فشار كاري شكايت دارند، بيشتر چاق مي شوند.
در اين مطالعه كه در نشريه بين المللي چاقي به چاپ رسيده است، هفت هزار زن و 2 هزار مرد كارمند در شهر هلسينكي مورد مطالعه قرار گرفتند. يك چهارم از اين زنان و 19 درصد از مردان از افزايش وزن طي يكسال گذشته شكايت داشتند. در بين زنان و با شدت كمتر در بين مردان عدم رضايت از زندگي شغلي و خانوادگي با بيش وزني و حتي چاقي همراه است. ميزان افزايش وزن در مردان با كارهاي پرمشغله و پرمسئوليت به مراتب از مرداني كه به كارهاي آسان و كم تنش مي پردازند كمتر است. بيش وزني هم از نظر اقتصادي و هم از نظر بهداشتي براي جامعه مضر است.
مواد خطرزا در غذاها
مواد شيميايي كه به عنوان نگهدارنده به محصولات غذايي افزوده مي شود به مغز آسيب مي رساند. به گفته پژوهشگران دانشگاه سينسيناتي، ماده شيميايي بيسفتول كه در كنسروها و شير استفاده مي شود، نقش مهم استروژن را در رشد مغز مختل مي كند.
استروژن در رشد و ماندگاري نرون ها نقش اساسي دارد و ماده شيميايي بيسفتول اين تأثير را از بين مي برد و در نتيجه رشد مغزي كودكان به شكل طبيعي صورت نمي گيرد و در مغز بزرگسالان نيز آثار زيانباري مغذي در بخش هاي كنترل حافظه بر جاي مي گذارد.
همچنين سازمان خواربار جهاني فائو و سازمان جهاني بهداشت اعلام كردند كه غذاهايي مانند چيپس هاي سيب زميني، قهوه و محصولات غله اي مانند نان و بيسكوئيت هايي كه در حرارت بسيار بالا توليد مي شوند، ممكن است حاوي تركيبي سرطان زا به نام آكريلاميد باشند، 35 كارشناس از 12 كشور كه اين گزارش را تهيه كرده اند، اعلام كرده اند كه غذاهايي كه ميزان هيدروكربن آنها بالا و پروتئين آنها كم است، در صورت تهيه در دماي بالاتر از 120 درجه، در آنها آكريلاميد توليد مي شود.
اين كارشناسان توصيه مي كنند، با مصرف ميوه و سبزي در وعده هاي غذايي ضرر اين ماده سرطان زا را تعديل كنيد.
كم خوابي عامل چاقي و مرگ زودرس
تازه ترين تحقيقات نشان مي دهد كه كم خوابي موجب كاهش متوسط عمر مي شود. به عقيده پژوهشگران آمريكايي كمبود خواب موجب كاهش توانايي حافظه نيز مي شود، زيرا مغز انسان فقط مي تواند اطلاعات و يافته هاي ذهني را هنگام خواب عميق و بلند مدت ساماندهي كند. بر اثر كمبود خواب هورموني به نام گرلين در بدن ترشح مي شود كه موجب افزايش اشتهاي انسان و در نتيجه چاق شدن فرد مي شود. پيش از اين نيز رابطه كم خوابي با بيماري هاي قلبي و اختلال در دستگاه  گوارش و گردش خون ثابت شده بود.
براساس تحقيقي دانشمندان دريافتند كه هورمون لپتين در بدن افرادي كه در مدت دو شب تنها 4 ساعت خوابيدند، 18 درصد كاهش و هورمون گرلين 28 درصد افزايش داشته است. هورمون لپتين به مغز اعلام مي كند بدن ديگر به غذا نياز ندارد و هورمون گرلين باعث گرسنگي مي شود. مردان جوان شركت كننده در اين تحقيق كه خواب آنها كم شده بود، بيشتر به مصرف مواد غذايي نشاسته دار و شيريني تمايل پيدا كردند.
پرفسور ايوون كونز استاد علوم پزشكي دانشگاه شيكاگو كه سرپرستي اين تحقيق را به عهده دارد، عنوان كرد: از آن جا كه گلوكز، انرژي مورد نياز مغز را فراهم مي كند، هنگام خستگي ناشي از بي خوابي به كربوهيدرات هاي ساده نياز پيدا مي كند.
دكتر ميگنوت از دانشگاه كاليفرنيا عادات خواب و ميزان اين دو هورمون را در بدن هزار نفر مورد مطالعه قرار دادند ، نتايج اين مطالعه ميان خواب و هورمون هاي سوخت و ستزي بدن رابطه مهمي را نشان مي دهد.