|
تربيت نسل آينده مديران شهري در مدارس
شهرداران كوچك پاي ديوارهاي بلند
|
|
|
عكس: گلناز بهشتي
آزاده بهشتي
* موش آزمايشگاهي ؛ اين توصيف را مي توان براي تمام كساني به كاربرد كه در اين سال ها انواع سيستم هاي آموزشي را از سر گذرانده اند.
چند سال قبل هنگامي كه وزير آموزش و پرورش وقت پشت تريبون مجلس شوراي اسلامي خبر از تحولي شگرف در نظام آموزشي داد و اين حركت را يك دگرگوني مثبت در مقطع پاياني تحصيلات مقدماتي (دبيرستان) عنوان كرد، به ذهن هيچ يك از مسئولان خطور نكرد كه اين حركت زيگزاگ به عامل سرگرداني دانش آموزان تبديل شود و شكاف عميقي را ميان دانش آموزان پيش از اين تحول آموزشي و بعد از آن ايجاد كند.
حتي به ذهن وزير آموزش و پرورش وقت هم نرسيد كه حركت مثبت او كه قرار بود گام هاي نوجوانان را سفت و محكم پيش ببرد مي تواند كار را به جايي برساند كه بسياري از اين دانش آموزان، فرار از اين شيوه آموزشي را بر قرار ترجيح دهند و در خوش بينانه ترين حالت، راه به بازارهاي آزاد كار ببرند.
وقتي از چند سال قبل تفكيك آموزشي نظام قديم و نظام جديد و يك سال بعد از آن مدل ترمي- واحدي و سالي-واحدي در نظام آموزشي باب شد، مسئولان فكر نمي كردند اين شيوه، روي دانش آموزاني كه قرار بود از اين طريق رتبه هاي علمي خوبي را كسب كنند، تأثير منفي بگذارد. اين روزها نظام آموزشي با مدل شكست خورده اي همگام است كه سرنوشت محتوم چهار ميليون و دويست و هشتاد و سه هزار و هفتصد و پنجاه و هفت نفر دانش آموز دبيرستاني با آن رقم مي خورد.
* موش آزمايشگاهي ؛ اين توصيف را شايد بتوان در مورد برخي از كساني به كاربرد كه پايتخت نشين هستند.
چند سال قبل هنگامي كه مهاجرت به تهران رشد چشمگيري پيدا كرد و شهرك هاي اقماري مانند قارچ از گوشه و كنار تهران رشد كردند و علاقه به شهرنشيني بالا گرفت. بايد پيش بيني هايمان درست از آب در مي آمد كه تهران اين روزها به حالت انفجار درمي آيد. از همان زمان بود كه برنامه پشت برنامه روي ميز مديران شهري- كه به فراخور اتفاقات در طبقه هفتم ساختمان خيابان بهشت جاي مي گرفتند- قرار داده مي شد. گاهي يك خيابان عريض و گاهي يك بزرگراه شكل مي گرفت. ممكن بود صبح كه از خواب بلند مي شوي و مسير هرروزه را مي روي، خيابان براي يك پروژه عمراني، روگذر، زيرگذر يا كنارگذر مسدود شده باشد و براي رسيدن به مقصد، كمي سرگردان شوي. اما شهروندان در ذهنشان اين خيال را مي پروراندند كه ترافيك، كمتر مي شود. با اين وجود با تزريق روزانه حدود 1400 دستگاه خودرو از سوي كارخانه هاي ماشين سازي، اتوبان ها و بزرگراه هاي تازه ساز هم جوابگوي ماشين هاي تك سرنشين نبود و بايد برنامه هاي ديگري پيش بيني مي شد. طرح ترافيك، مسير خط ويژه اتوبوس، قطار شهري تهران و حومه و در چندماهه اخير طرح زوج و فرد عبور و مرور ماشين ها، نه تنها نتوانست باري از دوش خيابان ها و بزرگراه هاي تهران بردارد كه هم راستايي آن با طرح هايي مانند دوربرگردان ها، در برخي مناطق خارج از اين محدوده ها، ترافيك را دوچندان كرده است.
در واقع با گذري كوتاه به خيابان هاي مركزي و اتوبان هاي خارج از محدوده، مي توان به اين نتيجه ساده رسيد كه ترافيك از خيابان هاي مركزي به اتوبان هاي حاشيه اي رانده شده است. وضعيت تاكسي مترها هم كه كاملاً مشخص است؛اين وسيله هاي نورسيده نه تنها نرخ كرايه تاكسي ها را عادلانه نكردند كه تنها به تابلوهايي در تاكسي ها تبديل شدند كه ديگر چشم نواز نيستند.
* موش هاي آزمايشگاهي ؛ اين توصيف را مي توان براي تمام كساني به كار برد كه در معرض طرح هاي آموزشي- ترافيكي قرار گرفته اند؛ تيزرهايي آموزشي كه با وجود تأثيرات مثبت چشمگير، با ازدست دادن تازگي خود تا حدودي دستمايه اي بچگانه براي بزرگسالان شده و داداش سيا و هوتن كه به اعتقاد برخي از كارشناسان، علاوه بر بار آموزشي، اصطلاحات عاميانه و بازاري را در ميان آنها رايج كرده است.
خرگوش هاي شهردار مدرسه
بدون تدوين نظم راهبردي نمي توانيم اعمال مديريت شهري كنيم. روش هاي نظارتي بايد كارآمد شوند تا بتوانيم با ارزشيابي منطقي، در نيروي انساني، انگيزه لازم را به وجود بياوريم. آموزش شهروندان در هر برنامه بايد در اولويت قرار گيرد. اين جملات حجت الاسلام زم، رئيس سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران در سال 81 است؛ زماني كه براي ورود به طرح هاي آموزش- به خصوص در موضوعات شهري- طرحي با عنوان شهردار مدرسه براي مقاطع راهنمايي و دبيرستان مطرح شد.
طرح شهردار مدرسه در آن زمان به اين دليل طراحي شد و در دستور كار شهرداري قرار گرفت كه با ايجاد انگيزه در دانش آموزان، آنها را به مشاركت و كار و تلاش وادارد تا در آينده، نسلي سكان مديريت شهري و مسائل و معضلات پايتخت را برعهده بگيرد كه از تعطيلات گسترده استقبال نكند، براي حل ترافيك كار عميق انجام دهد و بداند دليل تأكيد بر استفاده از حمل و نقل عمومي و عدم استفاده از خودروي تك سرنشين چيست.
۲۷ و 28 آبان ماه سال 1381 زمان خوبي براي خرگوش هاي كوچولو بود تا با ورود به انتخاباتي كوچك- در حد و اندازه ديوارهاي مدرسه- وارد جامعه اي شوند كه مسئولان آن به هر دري مي زنند تا بار مشكلاتي كه از سر و روي تهران بالا مي رود را كم كنند. با وجود اينكه دانش آموزان مقطع راهنمايي مناطق بيست ودوگانه شهر تهران نامزدي خود را براي پذيرش مسئوليت هاي شوراي شهر، شهرداري و معاونت هاي آن اعلام كردند و در فرصت تبليغات انتخاباتي به معرفي توانايي ها و مطرح كردن برنامه هاي خود براي دانش آموزان پرداختند و از بين آرايي كه در صندوق ها انداخته شد، بيرون آمدند اما نتوانستند تجربه جدي اين حركت را بيش از دو سال داشته باشند.
طرح شهردار مدرسه در سال تحصيلي 73-72 به طور آزمايشي در 20 مدرسه راهنمايي تهران به اجرا درآمد كه نتايج مثبت آن منجر به تعميم طرح در سطح 40مدرسه در سال تحصيلي 74-73 شد. اين طرح در تابستان 75-74 با تغيير و تحولاتي در محتوا و نحوه اجرا توسط ستاد مركزي، بازنگري و تنظيم شد. در تركيب ستاد مركزي طرح شهردار مدرسه، مجموعه اي در نظر گرفته شده بود كه علاوه بر صلاحيت هاي علمي و تخصصي، در سياستگذاري هاي اجرايي شهرداري و آموزش و پرورش، نقش تأثيرگذار داشته باشند.
اين ستاد، نقش برنامه ريزي، پژوهش، آموزش، هدايت، هماهنگي، كنترل و نظارت، اجرا و ارزشيابي طرح را برعهده داشت و داراي سازماندهي خاصي بود كه منطبق بر اهداف طرح و در جهت تحقق آنها برنامه ريزي شده بود.
افراد ستاد مركزي توسط مجري طرح پيشنهاد و از سوي معاونت امور اجتماعي شهرداري تهران منصوب مي شدند و مدير كل آموزش و پرورش، معاونت پرورشي شهر تهران و نماينده انجمن اوليا و مربيان نيز از اعضاي ستاد مركزي طرح بودند.
اعضاي ستاد مركزي اين طرح، در دوره آزمايشي اين طرح با تدوين برنامه هاي كوتاه مدت، ميان مدت و بلندمدت و جمع آوري اطلاعات درباره مشكلات و موانع اجرايي طرح و بررسي بودجه و هزينه و تدوين و توليد مواد كمك آموزشي براي طرح و تهيه طرح اجرايي شهرداري مدرسه براي اعضاي طرح (دانش آموزان)، تدوين دستورالعمل ها و آئين نامه هاي اجرايي براي مناطق بيست ودوگانه و هماهنگي با سازمان ها، مراكز و ارگان هاي مسئول امور شهري براي بازديد گروهي و براي گزارش هاي كمي و كيفي توانستند به نتايج خوبي دست يابند، اما اين طرح با وجود كارهاي كارشناسي از دو سال پيش تا به حال مسكوت مانده است.
نگاه؛ ارزش شهروندي
اولين بار در زمان معارفه دكتر قاليباف به عنوان شهردار جديد تهران بود كه اين جمله به عنوان هدف اصلي او مطرح شد؛ شهر سالم در سايه شهروندان سالم . هر چند نوريان در آن جلسه معارفه حضور نداشت، اما زماني كه به سراغ زنده كردن طرحي مانند شهردار مدرسه - كه دو سال رها شده بود- رفت، خيز بلندي از سوي مديريت شهري براي رسيدن به اين شعار برداشته شد.
حركت در راستاي ارتقاء احساس مسئوليت به محيط و فعاليت هاي آن، مشاركت براي بهبود شرايط زندگي و حضور در فعاليت هاي جمعي، معطوف به اداره شهر از سنين نوجواني است. ؛ اين اولين جمله معاونت امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران براي ورود به بحثي است كه در دوران مديريت او از سر گرفته شده است.
نوريان با اشاره به پستي وبلندي هاي طرح شهردار مدرسه كه از سال 73 شكل گرفته است به زماني كه وارد شهرداري شده و مواجهه اش با اين طرح اشاره مي كند و مي گويد: از بدو ورود، يعني مهرماه تلاش كرديم اين موضوع را دنبال كنيم و از همان زمان طرح شهردار مدرسه را در 500مدرسه آغاز كرديم .
حضور آگاهانه در اداره شهري مانند تهران در آينده نه چندان دور و آشنايي با مسئوليت هاي جديد، در اولويت هاي اهداف اين طرح قرار مي گيرد؛ اقدامي مشترك بين شهرداري و مدرسه كه انجمن اولياء و مربيان نيز در آن حضور دارد.
نوريان در تبيين اين موضوع مي گويد: در درجه اول، به دانش آموز شخصيت داده مي شود. موقعيتي كه جوانان در شهر دارند ارزش و اهميت ويژه اي دارد. از سوي ديگر اين كار مشاركت جويي داوطلبانه را در آنها تقويت مي كند كه اين مشاركت جويي در خانه، مدرسه و اجتماع تأثيرگذار است و مهمتر از همه آنها، آموزش هاي شهروندي است .
نوريان كه جملاتش را مي گويد، در ذهنم دوران مدرسه را زنده مي كنم. در واقع درس هاي واقعي زندگي فقط آنهايي نيستند كه در كلاس درس تدريس مي شود، بلكه درس واقعي آن است كه شاگردان از طريق مشاركت و فعاليت در جامعه مدرسه كسب مي كنند و حتي ناكامي هايي كه در تصميم گيري هاي درون مدرسه تجربه مي كنند را نيز شامل مي شود. با خود فكر مي كنم به هر حال مدرسه بايد دانش آموز را براي رويارويي فعال با محيط اجتماعي آماده كرده و به صورت عملي تجربياتي در اين زمينه را عرضه كند؛ به عبارت بهتر پرورش صحيح زماني ميسر است كه نوجوانان هر چه زودتر با كار عملي آشنا شوند.
نوريان ادامه مي دهد: زندگي شهري، پيچيدگي هايي دارد كه بايد براي راحت تركردن آن سرمايه گذاري كرد؛ ارتقاء دانستني ها و آ گاهي هاي زندگي شهري يكي از اين سرمايه گذاري هاست .
آموزش براي موفقيت در زندگي، نحوه برخورد با ديگران، آموزش براي همكاري در فعاليت هاي اجتماعي و رعايت حقوق دوستان، معلمين و بزرگ ترها و قدرت حل مسائل و تصميم گيري ها، موضوعات ديگري است كه او مي گويد و من آنها را از اهداف برجسته طرح شهردار مدرسه مي دانم.
به گفته نوريان بعد از برگزاري انتخابات در مدارس و انتخاب شهردار، 6 معاون و اعضاي شوراي شهر آنها مسئوليت اجرا و نظارت بر امور فرهنگي، ايمني، ترافيك، اجتماعي، بهداشتي، محيط زيست و ورزشي را برعهده مي گيرند. اعضاي شوراي شهر در اين ميان، بر فعاليت شهردار و معاونانش نظارت كرده و كار تصميم گيري در موضوعات را برعهده دارند.
در تعريف وظايف شهرداري، مدرسه، محور فعاليت هاي آن محسوب مي شود.آموزش اجراي اين فعاليت ها به شهرداران از سوي معلمان انجام مي شود و برخي ديگر از آموزش ها نيز به صورت گروهي در مناطق و با همكاري معاونت اجتماعي شهرداري مناطق صورت مي گيرد. در عين حال با برگزاري انواع نشست ها، شهرداري هاي مناطق از نقطه نظرات شهرداران مدارس آگاه مي شوند كه اين حركت نوعي تعامل مستمر بين آنها و شهرداران مناطق ايجاد مي كند. در عين حال اين شهرداران تا شعاع 500كيلومتري مدرسه را نيز مديريت مي كنند و به همين خاطر خانه هاي فرهنگ، فرهنگسراها، خانه هاي سلامت و ساير مراكز فرهنگي و هنري متعلق به شهرداري موظف هستند به آنها خدمات بدهند.
اما شايد اين علامت سؤال در ذهن بيشتر كساني كه با اين طرح درگير هستند، بماند كه شهرداران مدرسه تا چه اندازه از تجربه كوچك خود در كارهاي بزرگسالي شان استفاده مي كنند؟!
كانون شهرداران جوان
كانون شهرداران جوان اما، ايده مدير تازه وارد معاونت اجتماعي شهرداري است. نوريان در اين مورد مي گويد: در برنامه 85 معاونت اجتماعي شهرداري، طرحي براي تمركز فعاليت شهرداري مدرسه در نظر گرفته شده است. در واقع تبعات و تأثيرات شهرداران مدارس با عضويت در كانون شهرداران متمركز مي شود .
در حقيقت اين كانون براي دانش آموزاني است كه تجربه فعاليت در طرح شهردار مدرسه را دارند. اين شهرداران در روزهاي خاص مانند روز درختكاري و فعاليت هاي تابستاني، كارهاي اجرايي و مديريتي را انجام مي دهند. به عنوان مثال در سال جاري و در روز درختكاري با شعار روز سبز، خانه سبز، مدرسه سبز، محله سبز، شهر سبز آنها در مدرسه خود به گل كاري و درخت كاري پرداختند.
|
