Hamshahri Newspaper

در اواخر ماه ژوئن سال جاري بود كه سازمان فضايي ايالات متحده، ناسا اعلام كرد اول جولاي، شاتل ديسكاوري به فضا خواهد رفت. همين خبر كافي بود تا مشتاقان و علاقه مندان علوم فضايي بي صبرانه منتظر اول جولاي باشند. انتظار به سر آمد و روز اول جولاي رسيد. شمارش معكوس آغاز شده بود، اما تنها ۹ دقيقه قبل از پرواز، عمليات متوقف شد،چرا كه كارشناسان ناسا اعلام كردند به علت تكه اي جدا شده از شاتل، بررسي بيشتري را نياز دارند. البته ناسا اعلام كرد كه به رغم نگراني هاي مربوط به شكاف پيدا شده در عايق اسفنجي مخزن سوخت فضاپيماي ديسكاوري، پرواز همچنان در دستور كار قرار دارد. روز دوشنبه سوم جولاي پس از جلسه مديران ارشد ناسا، اعلام شد كه روز سه شنبه پرواز انجام خواهد شد. همچنين ناسا اعلام كرد شكاف پديد آمده در مخزن سوخت به علت انقباض و انبساط اين مخزن در هنگام عمليات پر كردن مخزن صورت گرفته است. سوخت ديسكاوري سوختي بسيار سرد است و كارشناسان آن را دليل بروز اين مشكل دانستند. مهندسين ناسا نيز گفتند كه پديد آمدن شكاف در مخزن، منجر به جدا شدن قطعه اي اسفنجي از مخزن سوخت فضاپيما شده است. كارشناسان همچنين بدي شرايط جوي را مزيد بر علت عدم پرواز اعلام كردند.
جدا شدن قطعه اسفنجي يكي از مشكلات دائمي فضاپيماهاي آمريكايي به شمار مي آيد. مقامات ناسا پس از سقوط فضاپيماي كلمبيا در سال ۲۰۰۳ و كشته شدن ۷ فضانورد آن همواره سعي كرده اند عايق اسفنجي فضاپيماها را مورد توجه قرار دهند، چرا كه آسيب وارد آمده به عايق اسفنجي بال كلمبيا باعث انفجار هنگام ورود به جو زمين گرديد.
مأموريت اين بار ديسكاوري در مدت سفر دو هفته اي، بردن تجهيزات به ايستگاه فضايي بين المللي و همچنين انتقال «توماس ريتر» فضانورد آلماني به آن ايستگاه براي يك مأموريت شش ماهه عنوان گرديد. سرانجام ديسكاوري پرواز كرد و ناسا اعلام كرد تكه جدا شده از شاتل، به قدري كوچك است كه مشكلي را براي آن به وجود نخواهد آورد. در روز پرواز، شش فضانورد آمريكايي پرچم به دست و فضانورد آلماني از سازمان فضانوردي اروپا در حالي كه پرچم كشور آلمان را در دست داشت، با يك اتومبيل به سكوي پرتاب منتقل شدند.
چند دقيقه پس از پرواز، پاره هايي از سفينه جدا شد. در ادامه فضانوردان با استفاده از دوربين هاي ويدئويي از قسمت هاي مختلف سفينه بازديد به عمل آوردند تا روشن شود كه آيا با جدا شدن اين پاره ها در جريان پرواز به سفينه آسيبي وارد شده است يا خير. ديسكاوري روز پنج شنبه، ششم جولاي به ايستگاه فضايي بين المللي رسيد. كارشناسان ناسا از بازگشت ديسكاوري در هراس بودند. اگر اين پرواز با شكست مواجه مي گرديد برنامه پرتاب سفينه ها به طور كلي متوقف مي شد و برنامه پرواز به كره مريخ با عنوان «پنج گام تا مريخ» به مخاطره مي افتاد. پس از رسيدن ديسكاوري به ايستگاه فضايي بين المللي و قرار گرفتن در مدار، نوبت به راهپيمايي هاي فضايي رسيد. در اولين راهپيمايي فضايي «مايك فوسوم» و «پي ير سلرز» در اوج عمليات فضايي پاي در فضا گذاردند و به انجام تعميراتي در سطح ديسكاوري پرداختند. در ناسا سنتي به راه افتاده است كه براساس آن همه روزه فضانوردان با صداي موسيقي كه از مركز كيپ كاناورال پخش مي شود و هر بار به يكي از فضانوردان تقديم مي شود، از خواب بيدار مي شوند. قبل از عمليات راهپيمايي و براي بيدار شدن خدمه ديسكاوري با ترانه «خداوند شگفتي ها» كه توسط خانواده مايكل فوسوم متخصص پرواز ديسكاوري به وي تقديم شده بود، از خواب بيدار شدند. همزمان دانشمندان روي زمين تك تك عكس هاي ارسالي از قسمت هاي مختلف ديسكاوري را براي يافتن لطمات احتمالي بررسي كردند و فضانوردان نيز دو همكار خود را براي سفري پياده در فضا بدرقه نمودند. اين سفر اولين سفر از ۳ سفر يا پياده روي فضايي بود. پيش بيني كارشناسان براي انجام اين راهپيمايي شش ساعت و سي دقيقه بود، اما بيش از هفت ساعت به طول انجاميد. مايك فوسوم به همراه پي ير سلرز با استفاده از دست مكانيكي ۳۰ متري فضاپيما، راهكارهايي را براي لطمات احتمالي به سطح ديسكاوري مورد آزمايش قرار دادند. مايكل فوسوم اولين راهپيمايي خود را طي اين سفر انجام داد و پي ير سلرز چهارمين راهپيمايي خود را. نكته جالب توجه قبل از شروع عمليات سؤال سلرز از زميني ها در مورد راه يافتگان به فينال مسابقات جام جهاني فوتبال بود. از آنجايي كه ۶ نقطه از سطح خارجي ديسكاوري هنگام پرتاب آسيب هاي جزئي ديده بود، فضانوردان براي تضمين امنيت ديسكاوري از سطح خارجي آن عكس هايي گرفتند تا به زمين ارسال كنند. در همان زمان كارشناسان اعلام كردند كه ديسكاوري به اندازه اي سوخت دارد كه بتواند سفر خود را يك روز افزايش دهد. تمديد يك روزه سفر ديسكاوري به فضانوردان اين اجازه را داد تا سفر سومي را هم در فضا داشته باشند.
سكنه ديسكاوري به همراه ساكنين ايستگاه فضايي در زماني كه با قاره آسيا ۳۵۰ كيلومتر فاصله داشت، شروع به تخليه بار موجود در كپسول لئورناردو كردند. لازم به توضيح است كه كپسول لئوناردو اتاقكي استوانه اي شكل و چند منظوره است و در قسمت كمر ديسكاوري قرار مي گيرد. پس از خارج نمودن تجهيزات و بار از داخل لئوناردو همگي به ايستگاه فضايي بين المللي منتقل و قسمتي از ايستگاه را نيز تعمير كردند. در راهپيمايي دوم پي ير سلرز و مايك فوسوم پيش بيني يك عمليات ديگر را انجام دادند تا طي آن يك پمپ يدكي را در ايستگاه فضايي بين المللي قرار دهند و يك كابل را نيز تعويض كنند. راهپيمايي دوم به فاصله دو روز از راهپيمايي اول صورت گرفت. ناسا نيز روز قبل از راهپيمايي دوم اعلام كرده بود، شاتل ديسكاوري براي بازگشت هيچ مشكلي ندارد! و همچنين مهندسين ناسا گفتند برآمدگي موجود در پوشش حرارتي ديسكاوري هيچ گونه خطري براي فضانوردان و خود شاتل به وجود نخواهد آورد و ديسكاوري آماده بازگشت به زمين خواهد بود.
دو روز بعد از راهپيمايي دوم، راهپيمايي سوم فرا رسيد. در اين راهپيمايي فضانوردان علاوه بر تعمير سيستم حمل و نقل كه براي اتمام ساخت ايستگاه فضايي تا سال ۲۰۱۰ لازم است، سيستم خنك كننده ايستگاه را نيز بررسي و تعمير كردند. ۹ نفر در اين عمليات مشاركت داشتند.
۳ تن ساكن ايستگاه فضايي و ۶ تن ساكن ديسكاوري بودند. البته يكي از ساكنان ايستگاه فضايي «توماس ريتر» آلماني از سرنشينان ديسكاوري بود كه ساكن ايستگاه فضايي گرديد و مدت ۶ ماه را در آنجا خواهد بود تا به آزمايشاتي در اين آزمايشگاه مهيج بپردازد. پس از روزي پركار، فضانورداني كه به خواب رفته بودند با ترانه «آل استار»، تهيه شده توسط گروه «اسمش موث» از خواب بيدار شدند. اين ترانه از طرف خانواده نواك به وي تقديم شده بود. پس از آن نوبت به انتقال بار و اثاثيه از ايستگاه فضايي به اتاقك چند منظوره لئوناردو رسيد. اين بارها و اثاثيه و زباله و زايدات ايستگاه فضايي بين المللي به همراه محصولات و نتايج آزمايشگاهي ايستگاه فضايي به زمين انتقال يافت و در كل چيزي بيش از ده هزار پوند بار به اتاقك لئوناردو منتقل گرديد. هر ۹ فضانورد در اين نقل و انتقالات نقش داشتند.
در ماموريت يا راهپيمايي سوم، پي ير و مايك با استفاده از بازوي ۳۰ متري ايستگاه و رفتن به بخش هاي دور از دسترس ديسكاوري به راهكارهايي براي تعمير ديسكاوري پرداختند. پس از ماموريت سوم فضانوردان در حالي كه در فاصله ۳۵۰ كيلومتري زمين قرار داشتند، به يك روز مرخصي پرداختند و در روز آخر قبل از پرواز آماده بازگشت به زمين شدند. فضانوردان روز آخر را به خانه تكاني كه نه، به فضاپيما تكاني و همچنين به گفتگوهايي با زمين پرداختند.تمركز اين ماموريت ۱۳ روزه علاوه بر مرمت قسمت هايي از ايستگاه فضايي بين المللي و گسترش آن، به تعمير ديسكاوري در فضا و همچنين بررسي راهكارهايي براي بهبود روش هاي تعميري در صورت لزوم در آينده بود.
به همين دليل بسياري از كارشناسان روز آخر را مهمترين روز عمليات فضايي ناسا در پرواز فوق الذكر خواندند. فضانوردان روز بازگشت با ترانه «باور دارم كه مي توانم پرواز كنم» كه توسط خانواده «استفاني ويلسون» يكي از فضانوردان به وي تقديم شده بود، از خواب بيدار شدند. قرار بود محل برآمدگي ديسكاوري را توسط ماده اي بتونه مانند كه به اختصار «نواكس» خوانده مي شود، تعمير نمايند، اما كارشناسان ناسا اين برآمدگي را بي عيب خواندند .
بنابراين فضانوردان به صورت آزمايشي، تمرين استفاده از بتونه «نواكس» را انجام دادند و اين تمرين نشان از آن داشت كه از اين پس فضانوردان مي توانند در فضا نيز به تعميرات بدنه شاتل ها بپردازند. در اين تمرين آزمايشي فضانوردان از دست مكانيكي ايستگاه موسوم به كاناد آرم ۲ بهره بردند.
نكته قابل توجه در اين عمليات يا راهپيمايي مشكلات به وجود آمده بود. از جمله گم شدن كاردك مخصوص ماليدن بتونه نواكس به سطح، كه به يادگار در منظومه شمسي قرار دارد. همچنين باز شدن قفل ايمني لباس پي ير سلرز از ديگر مشكلات بود. در پايان اين عمليات پي ير سلرز براي خود يك ركورد جالب برجاي گذاشت؛ هفت ساعت و يازده دقيقه به ركورد وي افزوده شد و به ركورد ۴۱ ساعت و ۱۰ دقيقه راهپيمايي رسيد و توانست رتبه نهم فضانوردان جهان و چهارم فضانوردان آمريكايي را به دست آورد. فضانوردان پس از قرار دادن لئوناردو در داخل ديسكاوري، ديسكاوري را از ايستگاه فضايي جدا كردند و آماده بازگشت شدند. در حالي كه كارشناسان ناسا اعلام كرده بودند هيچ خطري ديسكاوري را تهديد نمي كند، اما اضطراب و نگراني در چشمان تك تك پرسنل ديسكاوري مشهود بود، چرا كه ذرات ريز معلق در فضا مي توانست باعث ايجاد سوراخ هاي ريز و بسيار كوچك در سطح ديسكاوري شود و اين مي توانست به نوبه خود هنگام بازگشت به جو زمين فاجعه بار باشد. فضانوردان براي آخرين بار با استفاده از دست ۱۵ متري ايستگاه، ديسكاوري را وارسي كردند. دوربين هاي مخصوص متصل به اين دست مكانيكي قادرند حفره هاي تقريباً غيرقابل رؤيت را نيز تشخيص دهند. بالاخره انتظار به سر رسيد، ديسكاوري از ايستگاه فضايي جدا شد و به سمت زمين حركت كرد. مركز فضايي ناسا مستقر در كيپ كاناورال غرق در اضطراب بود. از همه بدتر ابرهايي بود كه در آسمان فلوريدا خودنمايي مي كرد. سرانجام انتظار به سر رسيد و فضاپيماي ديسكاوري با فرودي موفق در مركز كندي فرود آمد تا به همه هيجان هاي توأم با نگراني پايان دهد. اضطرابي كه همراه بود، با پيشرفت هاي تحقيقي و علمي كه راه را براي آينده هموار تر كرد.
حدود ۵/۳ سال پس از حادثه دلخراش كلمبيا اين اولين فرود موفق شاتل ها در مركز كندي و روي باند ايستگاه زميني كيپ كاناورال در فلوريدا بود. به رغم نگراني هايي كه بيان شده بود، تنها نگراني در روز آخر وضعيت جوي فلوريدا بود؛ چرا كه بر اساس گفته كارشناسان نبايد در شعاع ۶۰ كيلومتري محل فرود ديسكاوري بارش صورت بگيرد و اين مزيد بر مشكلات بدنه ديسكاوري شده بود و خوشبختانه ديسكاوري به سلامت بر زمين نشست و كيپ كاناورال غرق در شادي شد. هفت سرنشين فضاپيماي ديسكاوري در پرواز STS121 عبارت بودند از:
۱- استيو لنزي از كاليفرنيا كارشناس ارشد مهندسي هوانوردي فرمانده عمليات كه به عنوان خلبان در پروازهاي قبلي شاتل ها مشاركت داشته است.
۲- مارك كلي، كارشناس ارشد مهندسي هوانوردي در اين مأموريت به عنوان خلبان حضور داشت. مارك سابقه چهار هزار ساعت پرواز با پنجاه نوع از هواپيماهاي مختلف را در كارنامه خود دارد.
۳- مايكل فوسوم، متخصص عمليات از داكوتاي جنوبي كارشناس ارشد در دو رشته مهندسي سيستم ها و علوم فضايي است. مايك يكي از دو فضانورد راهپيمايي هاي اخير بود.
۴- ليزا نواك از واشنگتن دي سي، كارشناس ارشد مهندسي هوانوردي كه به عنوان متخصص عمليات در اين سفر همراه بود.
۵- استفاني ويلسون از ماساچوست، كارشناس ارشد مهندسي هوانوردي كه تنها سياهپوست اين گروه پروازي بود.
۶- پي ير سلرز دكتر هواشناسي زيستي كه داراي اصليت بريتانيايي است و رهبري راهپيمايي فضانوردي اخير را نيز به عهده داشت و در اين عمليات اخير به رتبه نهم فضانوردان جهان دست يافت.
۷- توماس ريتر از آلمان ،كارشناس ارشد فناوري فضايي كه فرستاده سازمان فضايي اروپا و تنها سرنشين ديسكاوري بود كه قرار است براي مدت ۶ ماه در ايستگاه فضايي بماند. نكته جالب توجه اين بود كه با حضور توماس ريتر ظرفيت ۳ نفره ايستگاه فضايي پس از ۳ سال بار ديگر تكميل گرديد.
سازمان فضايي ناسا اعلام كرد اين بار نوبت شاتل يا فضاپيماي آتلانتيس خواهد بود. آتلانتيس تنها شاتلي است كه در زمان حيات ايستگاه فضايي روس ها به نام مير به آن ايستگاه سفر كرد. در كل ۵ فروند شاتل ساخته شده است. اولين آنها به نام كلمبيا بود كه در سال ۱۹۸۱ پرواز كرد، اما در پرواز سال ۲۰۰۳ هنگام بازگشت به جو زمين از هم پاشيد و هر هفت سرنشين آن كشته شدند. پس از آن چلنجر در سال ۱۹۸۳ و ۸۴ به مدار زمين رفت، ولي در سفر سال ۱۹۸۶ دقايقي پس از پرتاب منفجر شد. سومين فضا پيما ديسكاوري بود كه در سال هاي ۱۹۸۸ و ۱۹۹۰ در بسياري از عمليات موفق بود. ديسكاوري همچنان به عمليات خود ادامه مي دهد، هرچند مشكلاتي گريبان گير آن است. در سال ۱۹۹۳ هم شاتل «اندور» براي تعمير تلسكوپ فضايي هابل به مدار رفت و در انتها جوان ترين شاتل به نام آتلانتيس در سال ۱۹۹۵ به مدار زمين رفت. حالا اين جوانترين شاتل براي عمليات بعدي ناسا آماده مي شود تا ادامه پروژه هاي منتهي به سال ۲۰۱۰ توسط سازمان فضايي ايالات متحده به كاميابي برسد.
منبع: WWW.Nasa.gov