سينماي ديني از معدود ژانرهايي بود كه تلاش شد در سينماي سال هاي پس از انقلاب به نحوي جاي خود را باز كند. ژانري كه تحقيقاً در سينماي پيش از انقلاب محلي از اعراب نداشت. علت اصلي اين تلاش اساساً ماهيت اسلامي انقلاب بود كه اينك متوليان سينماي آن، بر خود فرض مي دانستند تفكر و انديشه اسلامي را در همه ابعاد جامعه بخصوص جنبه هاي فرهنگي آن و از جمله عرصه هاي هنري گسترش دهند.
طبيعي بود از آنجا كه سينماگران ايراني در اين نوع سينما تجربه چنداني نداشتند، گام هاي اوليه آنچنان محكم نبوده و با نگاه عميقي همراه نباشد و طبيعي بود در وهله اول نمونه هاي خارجي الگوي اين دسته از فيلمسازان قرار گيرد.
سطحي ترين برخوردها
مي توان سطحي ترين برخوردها با سينماي ديني را در همان نخستين آثاري كه در سينماي بعد از انقلاب توليد شدند و تنها در اسم و عنوان آنها مشاهده كرد: راهي به سوي خدا ، خشم الهي ، سرباز اسلام و...
اين فيلم ها اغلب ساخته فيلمفارسي سازان پيش از انقلاب بود (همان ها كه تا يكي دو سال قبل ولي نعمت و ميرم بابا بخرم و جبار سرجوخه فراري را مي ساختند) و به جز در همان عنوان خود ، هيچ گونه بوي ديگري از سينماي ديني نبرده بودند.
اما به جز اين ها گنجاندن صحنه هايي از نمايش شعائر مذهبي در فيلم ها، نخستين عنصري بود كه در جهت نيل به سينماي ديني در تصور برخي سينماگران آمد . عنصري كه هميشه به عنوان دم دست ترين و سطحي ترين عامل براي طرح مسائل ديني در سينماي ايران مورد استفاده قرار گرفته است. البته بسياري از اين شعائر بواسطه مطرح نمودن فرهنگ انقلاب اسلامي در فيلم هايي كه راجع به مبارزات مردم عليه رژيم شاه ساخته مي شد يا دفاع مقدس و وقايع پيرامون آن را به تصوير مي كشيد، به سينماي ايران راه يافت. اگرچه تصوير مخدوش برخي از شعائر را در برخي آثار سينماي قبل از انقلاب تداعي مي كرد.
نخستين تلاش ها...
نخستين تلاش ها براي ورود به حيطه سينماي ديني در سالهاي پس از انقلاب، اگرچه گوشه چشمي به الگوهاي مشابه سينماي غرب داشت، اما از آنجا كه موضوع و پرداخت تازه اي را لااقل در عرصه سينماي ايران به كار گرفته بود، به فال نيك گرفته شد. سفير ساخته فريبرز صالح در سال 1362 به سياق آثار سوپرپروداكشن تاريخ سينما در زمينه به تصوير كشيدن روايات مذهبي، با سياهي لشگر فراوان و تمهيدات خاص در صحنه پردازي و چهره آرايي بر پرده سينما رفت. اگرچه اين نوع آثار به تعبير برخي از كارشناسان و منتقدان سينما پيش از آن كه فيلم ديني به شمار روند، در زمره آثار تاريخي قرار مي گيرند ولي فيلم سفير به جهت روايتي سينمايي از گوشه اي ناگفته از حماسه عاشورا يعني حكايت قيس ابن مسهر پيك امام حسين(ع) براي بزرگان كوفه مورد توجه قرار گرفت، خصوصا كه فريبرز صالح با استفاده از تجربياتش براي پرداخت سينمايي در ساخت فيلم بهره گرفته بود و تهيه كننده فيلم هم امكانات مناسبي در اختيار وي گذارده بود تا اثري درخور بوجود بيايد. درباره جذابيت فيلم سفير همين بس كه از پرفروش ترين فيلم هاي سينماي پس از انقلاب شد و علاوه بر اكران هاي متعدد در سينماها، بارها از شبكه هاي مختلف تلويزيون به نمايش درآمد.
طرح نو در سينماي ديني
اما نخستين تلاش ها براي درانداختن طرحي نو در سينماي ديني كه بيشتر به نوعي سينماي فلسفي فيلمسازاني همچون دراير و برگمان تنه مي زد، از سوي هنرمنداني كه در سالهاي اوليه تاسيس حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي در اين مركز گرد آمده بودند تا هنر اسلامي را به منصه ظهور برسانند، اعمال گرديد.
محسن مخملباف و محمد رضا هنرمند همراه افرادي مثل مجيد مجيدي، محمد كاسبي، علي اصغر شادروان، شهريار بحراني، محمد رضا تخت كشيان و... از جمله آن هنرمندان اوليه بودند كه مجموعا آثار قابل توجهي در نخستين گام هاي ساخت فيلم ديني اصيل و ناب براي سينماي ايران بوجود آوردند. مرگ ديگري حكايت برخورد ساده لوحانه آدم هاي غافل با مرگ است كه همواره آن را با معيارهاي حقير خويش مي سنجند و تا تسليم جان به جان آفرين، باورش نمي كنند. داستان ژنرالي (با بازي درخشان محمد كاسبي) كه در اوج هدايت جنگ، لحظه مرگش فرا مي رسد و او به خيال خام خود مي پندارد كه توقف همه چيز در ميدان جنگ (كه در واقع به خاطر فرارسيدن سكرات مرگ براي اوست) امري فيزيكي و اختلالي در خود جنگ است. تلاش وي براي رهايي از چنگال مرگ (با ايفاي نقش مجيد مجيدي) در طول حدود هفتاد دقيقه فيلم، تنها از آخرين لحظه ها جهت توبه محرومش مي گرداند و در آخر فيلم كه مرگ به سوي دوربين رو مي گرداند و خطاب به همه هشدار مي دهد كه اين فقط يك فيلم نيست و روزي همه شما گرفتار مرگ خواهيد شد، بطور جدي تماشاگر را به فكر فرو مي برد. مرگ ديگري نوشته اي از محسن مخملباف بود كه محمد رضا هنرمند آن را كارگرداني كرد.
آنچنان كه برخي از دست اندركاران و هنرمندان آن روزهاي حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي نقل كرده اند در واقع نوع سازماندهي توليد و ساخت فيلم ها در آن زمان در حوزه هنري به نوعي مثل ساختار هيأت هاي مذهبي بود و مشابه ارتباطات دروني اين هيأت ها، عوامل فيلم وظايف خود را برعهده مي گرفتند و اجرا مي كردند، به اين معني كه از پيش كسي به عنوان كارگردان يا فيلمبردار و يا بازيگر در كادر هنرمندان حوزه قرار نمي گرفت، بلكه اگر فردي طرحي را براي ساخت مي آورد، جمعي برروي فيلمنامه آن كار كرده و بعد هم براي پست هاي مختلف توليد، بنابه داوطلب شدن افراد و در نظر گرفتن توانايي هاي هر فرد با نظر جمع، انتخاب صورت مي گرفت، فرضا يك نفر به عنوان كارگردان، ديگري بازيگر، يكي دستيار و... همچنان پس از آن در كار كارگرداني و بازيگري و ساير امور يك نوع مشورت جمعي براي بهتر شدن كار وجود داشت. اينچنين بود كه حتي نوع توليد فيلم هاي حوزه هنري به تعبيري هيأتي و ديني بود.
به همين شكل و فرم بود كه فيلم هاي توبه نصوح ، دوچشم بي سو و استعاذه بوسيله محسن مخملباف كارگرداني شدند. آثاري كه هر يك به مفهومي از فرهنگ و تفكر اسلامي مي پرداخت. در توبه نصوح شاهد تصاوير ملموسي از يكي از عميق ترين مفاهيم ديني هستيم كه مبتلابه تقريبا همه مومنين و مسلمين ذكر شده است. اگرچه توبه نصوح به لحاظ سينمايي فيلمي ضعيف محسوب شد و حتي خود مخملباف آن را يك فتورمان ناميد، اما به لحاظ مفهومي كه براي اولين بار يكي از ارزش هاي ديني و شعائر مذهبي را بر پرده سينما مي برد، بسياري را تحت تاثير قرار داد. خيلي ها در سالهاي پس از انقلاب با اين فيلم به سينما رفتند و توبه نصوح زمينه آشتي اقشار مذهبي با سينما شد كه تا پيش از آن، سينما رفتن را گناه مي دانستند.
دو چشم بي سو هم براي اولين بار نمايش شفا يافتن با توسل به معصومين برپرده سينما بود و استعاذه از دو فيلم قبلي فلسفي تر نماياند. داستان 5 نفر كه براي دوري از گناه و غلبه بر نفس به جزيره اي دور افتاده مي گريزند، غافل از آن كه وساوس شيطاني حتي در آن دورترين مكان ها هم آدم را رها نمي كند. پنج نفري كه در واقع ابعاد مختلف نفساني يك تن هستند كه در پنج شكل انساني تجسم يافته اند. نكته جالب اينكه در تيتراژ فيلم حتي ذكر شده بود كه فيلمنامه براساس آيات قرآن و كتابهاي بحارالانوار علامه مجلسي و استعاذه شهيد آيت الله دستغيب نوشته شده است.

گروه ادب و هنر- مستند خانه خدا را مي توان يكي از اولين تجربه هاي سينماي ديني ايران دانست. در ميانه هاي دهه چهل، جلال مقدم به ابوالقاسم رضايي پيشنهاد ساخت فيلمي درباره مراسم حج را مي دهد و كمي بعد مقدم به همراه گروهي از فيلمبرداران زبده تلويزيون به همراه حجاج راهي حج مي شود. به اين ترتيب فيلم خانه خدا مقابل دوربين رفت . فيلمي كه باعث شد پاي بسياري از اقشار جامعه كه سينما رفتن را حرام مي دانستند به سالن هاي نمايش دهنده اش باز شود.
استقبال كم نظير مردم از فيلم خانه خدا نشان از آن داشت كه سينماي ديني به واسطه اعتقادات آحاد جامعه مي تواند بسيار مورد توجه باشد، هرچند به خاطر مناسبات حاكم بر سينماي پيش از انقلاب، واضح بود كه حتي فروش خوب خانه خدا هم نمي تواند به تداوم چنين تجربه هايي بينجامد. هرچند در سينماي مستند شاهد فيلم هايي چون يا ضامن آهو (پرويز كيمياوي) و اربعين (ناصر تقوايي) بوديم.
گرايش هاي ديني را البته به شكل تلويحي و غيرمستقيم مي شد در برخي محصولات متفاوت سينماي آن سال ها مشاهده كرد. چيزي كه شايد بهتر باشد اسمش را حال و هوا بگذاريم. چنين حال و هوايي در برخي از ساخته هاي دهه پنجاه مسعود كيميايي به چشم مي خورد. هر چند اينها را نمي شود به مثابه تجربه اي دين ورزانه دانست، چه كيميايي از مذهب به عنوان عاملي انگيزشي براي كنشمندي قهرمانش استفاده مي كند. حتي در سفر سنگ كه تظاهرات مذهبي در آن بيشتر از تمام فيلم هاي كيميايي است هم اين مسئله صدق مي كند. فيلمي كه به نوعي پيش بيني وقوع يك انقلاب مذهبي بود. جداي از اين بايد به جنگ اطهر محمدعلي نجفي هم اشاره كرد كه مي توان در آن نشانه هايي از انديشه ديني فيلمساز را مشاهده كرد.
با پيروزي انقلاب اسلامي، بديهي بود كه شرايط حاكم بر سينما هم تغيير كند. البته چند سال طول كشيد تا فيلمسازان مسلمان كه وارد عرصه شده بودند، بر مديوم سينما مسلط شوند. در دهه 60 شاهد تجربيات جالب توجهي در زمينه ساخت فيلم هاي دين ورزانه بوديم. به خصوص در دل آثاري متعلق به سينماي دفاع مقدس مي شد نمونه هايي از اين گرايش را مشاهده كرد. به عنوان نمونه مي توان به فيلم پرواز در شب اشاره كرد كه در آن ملاقلي پور واقعه كربلا را با دفاع مقدس پيوند داده بود.در دهه هفتاد ساخت فيلمي چون روز واقعه اتفاق مهمي در سينماي ديني بود. چنانكه در سال هاي بعد جداي از تجربه هايي چون مريم مقدس ، فيلم هايي مانند رنگ خدا ، تولد يك پروانه ، زير نور ماه و خيلي دور خيلي نزديك جلوه هايي از معنويت را بر پرده نقره اي به تصوير كشيدند. تداوم چنين تجربه هايي قطعاً به غناي سينماي ديني خواهد انجاميد.

God Father
سيستم:PSP
سبك: اكشن
بعد از موفقيت نسبتاً خوب بازي God Father كه از روي سه گانه آقاي كاپولا ساخت شد، شركت EA در راستاي هدف پوشش دادن تمام كنسول ها، اقدام به ساخت نسخه اي از اين بازي براي كنسول دستي PSP به نام Mob Wars كرد.
بازي دقيقاً همان است كه روي كنسول ها (و بر روي PC) مشاهده كرديم. داستان، شخصيت و فضا همان بازي قبلي است. تنها بخش اضافه شده، قسمت Mob Wars است كه در واقع يك بازي تخته اي است كه به ماجرا اضافه شده است. در اين بخش (به سبك بازي نيمه استراتژيك ريسك) بايد فضاي بازي را به صورت نقشه و محله به محله دنبال كنيد. مأموريت اصلي شما، پيشبرد خانواده كورلئوند و دريافت قدرت و پول بيشتر براي اين خانواده است. ترتيب بازي به اين صورت است كه ابتدا بايد چند مرحله به صورت مأموريتي انجام داده و سپس چند مرحله را به صورت تخته اي بازي كنيد.

ARC
سيستم:PS2/ Xbox
سبك: اكشن
سري بازي هاي GTA با ايجاد عطش رسيدن به پول در بسياري از شركت هاي بازي سازي بعضاً باعث سرخوردگي بسياري از همين شركت ها شد. اين فرمول گشت و گذار آزاد در شهرها باعث شكست بسياري از شركت ها و زمين خوردن بسياري از پروژه هاي بازي شد. يكي از اين پروژه ها بازي بسيار افتضاح ARC است. در اين بازي شما در نقش دو پليس در يك شهر ظاهر مي شويد. هدف شما مبارزه با قاچاقچيان مواد مخدر و دستگيري آنهاست. شما كاملاً مختاريد كه هر كسي را كه خواستيد دستبند زده و يا به راحتي از بين ببريد. ايرادات گرافيكي در حد فاحشي در بازي ديده مي شود. چيزي كه در بازي به حد وفور يافت مي شود به كار بردن الفاظ بد و ركيك و خشونت در حد بسيار بالاست. داستان بازي هم كه تنها نقطه اميد بازي به حساب مي آيد با چالش هاي اساسي و سكته هاي بدي كه در ميانه راه دارد، كاملاً از دست رفته و نابود شده است. ARC از جمله بدترين بازي هاي كنسول PS2 است.