Hamshahri Newspaper

منظور از مشكلات مدرسه در بحث حاضر، مسائلي غير از درس و يادگيري است. گاهي مواردي از قبيل: دعوا با دانش آموزان ديگر، اختلاف با معلم، بي انضباطي، اخراج از كلاس و مدرسه و غيره پيش مي آيند كه به نوعي والدين نيز مجبورند درگير ماجرا شوند. در اين موارد چه بايد كرد؟
مدرسه، محيطي اجتماعي است و به مانند محيط هاي اجتماعي ديگر، تنش ها و تعارض هايي را بين افراد به وجود مي آورد. ممكن است فرزند شما با همكلاسي خودش و يا دانش آموزي از كلاس ديگر و حتي مدرسه اي ديگر دعوا كند، احتمال دارد بين او و معلمش سوءتفاهم يا اختلافي به وجود بيايد و يا شايد رفتاري انجام دهد كه از نظر اولياي مدرسه بي انضباطي و رفتاري مغاير با مقررات مدرسه تلقي شود. اگر فرزند شما مشكلي در مدرسه پيدا كرد، قبل از پرداختن به موضوع بايد به چند نكته توجه كنيد.
اول: آمادگي براي پذيرش مشكل
منظور آن نيست كه بلافاصله بعد از آن كه نوع مشكل فرزندتان را گفتند آن را قبول كنيد، منظور آن است كه آمادگي شنيدن هر مسأله اي را داشته باشيد. بسيار اتفاق مي افتد كه پدر يا مادري را به دليل مشكلي كه فرزندش ايجاد كرده، به مدرسه دعوت مي كنند. با طرح موضوع، گاهي والدين شوكه مي شوند و حتي بدون توجه به احتمال صحت و سقم موضوع، رفتارهاي غيرعادي از خود نشان مي دهند. مثلاً به پدري مي گويند كه فرزندش مشكل اخلاقي به وجود آورده است. پدر آرامش خود را از دست داده و بلافاصله عليه مدرسه و يا عليه فرزندش موضع گيري مي كند. در موارد زيادي خود اين رفتارهاي اوليه والدين و احساسات و هيجاني كه به خرج مي دهند، موضوع را پيچيده تر كرده و بر ابعاد آن مي افزايد. بنابر اين اولين اصل در برخورد با مشكلات مدرسه اي فرزندتان آن است كه با آرامش و دقت، خود را براي شنيدن مسأله آماده كنيد.
دوم: آمادگي براي همه شرايط
ما انسان ها مثل هم نيستيم و هميشه هم يكسان رفتار نمي كنيم. مدير، معاون و يا معلمي كه در مدرسه كار مي كند، مثل ما انسان است و ممكن است رفتاري منطقي يا غيرمنطقي داشته باشد. نگوييد كه از يك فرهنگي، توقع رفتار منطقي مي رود، حتي اگر اين انتظار شما درست باشد، چندان عملي نيست، چرا كه كاركنان همه ادارات از جمله آموزش و پرورش، در خصوص روابط انساني آموزش هاي خاصي نمي بينند. وقتي شما با اين توقع به مدرسه مي رويد كه همه رفتارها منطقي باشند، دچار مشكل خواهيد شد. پس، از همه توقع رفتار منطقي نداشته باشيد و خود را براي مواجهه با هر شرايطي آماده سازيد.
سوم: داشتن نگرش اصلاحي
يكي از مواردي كه بر شدت و ابعاد مشكلات مدرسه اي مي افزايد، نگاه بدبينانه و گاهي حتي با تلقي جرم و انحراف است. مثلاً دانش آموزي در مدرسه احتمالاً سيگار كشيده است. بدترين رفتار آن است كه والدين يا اولياي مدرسه، او را فردي منحرف و بزهكار بنامند و يا چنين تلقي كنند. وقتي يكي از دو طرف- مدرسه يا والدين- با نگرشي اين چنين وارد موضوع مي شود معمولاً حل مسأله دشوارتر خواهد شد. اگر طرفين با ديدي اصلاحي به تبادل نظر بپردازند به نتيجه اي منطقي تر دست خواهند يافت.
چهارم: رفتار منصفانه
هنوز هم هستند والديني كه از مدرسه فقط توقع پوست و استخوان فرزندشان را دارند و چيز ديگري نمي خواهند؛ والديني كه هر نوع تصميم گيري درباره فرزندشان را به مدرسه مي سپارند. در مقابل، طيفي از والدين هستند كه به بهانه علاقه به فرزند و در واقع به دليل مشكلات خاص خودشان، به مدرسه اجازه نمي دهند كه كوچك ترين تندي در حق فرزندشان اعمال كند. نه آن رفتار درست است و نه اين رفتار؛ بهترين و منطقي ترين روش، عدالت و انصاف است. شما اگر با اين پيش داوري وارد شويد كه هميشه حق با مدرسه است يك اشتباه مرتكب شده ايد و اگر با اين پيش داوري وارد شويد كه هميشه حق با فرزندتان است ، اشتباهي ديگر. ممكن است اولياي مدرسه رفتار اشتباهي در پيش بگيرند و احتمال هم دارد كه فرزند شما موقعيتي به وجود بياورد كه عوامل مدرسه را به اعمال رفتاري تند حتي تنبيه وابدارد. بنابر اين، قبل از هر نوع پيش داوري، به خود تذكر دهيد كه منصفانه و بدون غرض رفتار خواهيد كرد.
يك اتفاق واقعي
در يكي از مدارس ابتدايي پسرانه، بعد از پايان ساعات كار مدرسه تعدادي از معلمان مشغول بازي فوتبال مي شوند. تعدادي از دانش آموزان هم كه منتظر والدين خود بودند به بازي با هم مي پردازند. دو نفر از دانش آموزان كلاس هاي چهارم با پر كردن كيسه هاي نايلوني از آب و دنبال كردن هم، به يكديگر و اطرافيان آب مي پاشند. يكي از معلمان كلاس پنجم، از بچه ها مي خواهد كه اين كار را نكنند، به خصوص آن كه ديگران هم اذيت مي شوند. تذكرهاي چند باره معلم كارگر نمي افتد و دانش آموزان به كار خود ادامه مي دهند. بالاخره معلم عصباني مي شود و به صورت يكي از دانش آموزان سيلي مي زند. اين موضوع تبديل به يك دردسري بزرگ مي شود. پدر دانش آموز با مراجعه به مدرسه اعلام مي كند كه معلم را به او نشان دهند كه حسابش را برسد. بعد از صحبت هاي مدير و رئيس انجمن اوليا و مربيان، پدر راضي نمي شود. از او مي خواهند كه روز ديگر براي مواجهه حضوري با معلم به مدرسه بيايد. پدر به مدرسه مي آيد، ولي به محض روبه رويي با معلم از اتاق خارج شده و حتي حاضر به بررسي موضوع نمي شود. در نهايت پدر دانش آموز به بازرسي اداره شكايت مي كند و بالاخره بعد از ده ها ساعت گفت وگو در مدرسه و اداره و عذرخواهي چند باره معلم و وساطت مدير و انجمن اوليا و مربيان و سايرين، موضوع فيصله پيدا مي كند. جالب آن كه در سال تحصيلي بعد، دانش آموز به كلاس همان معلم مي افتد. حسن رفتار معلم با اين دانش آموز و ساير دانش آموزان، اسباب شرمندگي آن پدر را فراهم مي سازد.
هدف از بيان ماجراي بالا اين بود كه بگويم در مواجهه با يك مشكل، منطق حكم مي كند كه به شرايط نيز توجه كنيم. رفتارهاي عجولانه، يكطرفه و تند، تنها بر شدت مشكلات مي افزايد و چيزي را حل نمي كند.
با در نظر گرفتن چهار نكته ياد شده، مي توان در مورد انواع مشكلات مدرسه اي راحت تر صحبت كرد. اگرچه مشكلات مدرسه اي مي توانند بسيار متفاوت و متنوع باشند آنها را در 4 دسته جاي مي دهم.
۱ - مشكل با دانش آموزان ديگر
اين دسته از مشكلات مدرسه عموميت و فراواني بيشتري دارند. دانش آموزان با همكلاسي يا دانش آموزان كلاس هاي ديگر دعوا مي كنند، بين دانش آموزان فحش و حرف هاي ركيك رد و بدل مي شود، دانش آموزان با هم مشكلات اخلاقي پيدا مي كنند، دانش آموزي دوستش را به دزدي متهم مي سازد، دانش آموزي به خاطر قد و قواره اش به ديگران زور مي گويد، اينها و موارد زياد ديگري نمونه هايي از مشكلات رايج بين دانش آموزان مدارس هستند. اگر شما را به خاطر مشكلات اينچنيني فرزندتان به مدرسه فرا خواندند:
* بر اساس دوره تحصيلي فرزندتان بايد مراقب رفتارهاي تان در مواجهه با مشكل باشيد: مشكلات دانش آموزان با همديگر در دوره ابتدايي بيشتر شامل مسائل ساده و پيش پا افتاده است و به ندرت به جاهاي باريك كشيده مي شود. در دوره ابتدايي آن چه مشكل را پيچيده تر مي كند دستپاچگي والدين است. در دوره هاي متوسطه و راهنمايي، بايد دقت زيادتري اعمال نمود. والدين بايد توجه كنند كه مشكلات دانش آموزان با همديگر معمولاً زمينه هاي قبلي دارد و براي ريشه يابي اين زمينه ها بايد اندكي صبر و حوصله به خرج بدهند. علاوه بر آن، اگر والدين حساسيت زيادي به خرج بدهند.- به خصوص در مورد دعواهاي بين دانش آموزان- احساسات فرزندشان را تحريك كرده و شرايط را براي مشكلات شديدتر بعدي به وجود خواهند آورد.
* فرزندتان را براي بيان آن چه اتفاق افتاده و يا آن چه كه شما فكر مي كنيد واقعي است تحت فشار قرار ندهيد. وقتي مشكلي بين بچه ها به وجود مي آيد موقعيت آن قدر براي شان غيرعادي است كه تحت فشار قرار دادن آنها وضعيت را بدتر مي كند. بنابر اين، پيش از هر كاري بايد به آرامش اوضاع فكر كنيد حتي اگر اين، كار سختي باشد.
* به رفتار عوامل مدرسه در خصوص مشكل به وجود آمده توجه داشته باشيد. گاهي ممكن است خود مدير، معاون يا معلم، رفتاري منطقي در مواجهه با مشكل نداشته باشند و اين شرايط، شما را تحت تأثير قرار دهد. تهديد دانش آموز به تنبيه، اخراج از كلاس و مدرسه و پرخاش و تندي از طرف عوامل مدرسه شايد شما را وادار به طرفداري از فرزندتان و يا برعكس جبهه گيري عليه او كند. رفتاري منطقي و مستقل داشته باشيد.
۲ - مشكل با معلم
تنوع مشكلات دانش آموزان با معلمان زياد است و از سوءتفاهم شروع شده تا درگيري هاي لفظي و گاه جسمي- البته بيشتر در دوره دبيرستان- پيش مي رود. در اين جا هم چيزي كه مشكل را شديدتر مي كند موضع گيري يك طرفه است. اگر شما طرف معلم را بگيريد به اين دليل كه احترام معلم لازم است، احتمالاً احساس ناخوشايندي را در فرزندتان به وجود خواهيد آورد و اگر هم صرفاً طرف فرزندتان را بگيريد، توقعات نامعقول او را افزايش خواهيد داد. در اين گونه موارد لازم است با آرامش با معلم و ساير عوامل مسئول صحبت كنيد. ممكن است لازم باشد تصميم هاي متفاوتي بگيريد؛ گاهي واقعاً فرزند شما مشكل ساز است و بايد رفتار او را كنترل كنيد، گاهي مشكل ناشي از سوءتفاهم است و به يك وساطت دوستانه نياز دارد، گاهي جو كلاس نامطلوب است و عوامل مدرسه بايد اقدامي بكنند و گاهي هم مصلحت آن است كه كلاس و يا حتي مدرسه فرزندتان را عوض كنيد. اول مشكل را ارزيابي كنيد و سپس تصميم بگيريد.
۳ - مشكل با عوامل مدرسه
اين مورد بيشتر در رابطه با معاون (ناظم) مدرسه پيش مي آيد. مداخله در اين باره سخت تر از مورد قبلي است. ناظم هاي مدرسه معمولاً به دليل جايگاه خود، آدم هاي سخت گيري هستند و يا سعي مي كنند كه اين گونه خود را نشان دهند. گاهي كنار آمدن با معاون بسيار دشوارتر از كنار آمدن با مدير يا معلم است. تنها مي توان اميدوار بود كه صبر و حوصله تان سر نرود!
۴ - مشكل با قوانين انضباطي مدرسه
اگرچه اين مورد را مي توان در قالب موارد قبلي عنوان نمود ولي گاهي خود آن مشكلي خاص محسوب مي شود، مثلاً تأخيرهاي مكرر دانش آموز، آوردن وسايل غير لازم، اصلاح سر، نوع لباس، پوشش و غيره، از مواردي هستند كه مشكلات فردي محسوب مي شوند و اگر چه عوامل مدرسه با آنها برخورد مي كنند ولي در هر حال، زمينه هاي ايجادكننده مشكلات به خود دانش آموز و يا والدين باز مي گردد.
اين گونه مسائل هم، راه حل مشخصي ندارند چرا كه اولاً نوع رفتار مدارس در اين موارد با يكديگر متفاوت است و ثانياً گاهي تضادها و تناقض هاي آشكاري بين روش هاي تربيتي مدرسه و خانواده وجود دارد.
آن چه مهم است دخالت به موقع والدين به منظور جلوگيري از گسترش موضوع است. مثلاً اگر فرزند شما بيشتر مواقع دير به مدرسه مي رسد يا لباس هايي خارج از عرف مدرسه مي پوشد سعي كنيد با مداخله منطقي و علت يابي به موقع مشكل را حل كنيد. گاهي مواردي از اين دست آن قدر كش پيدا مي كنند كه به راه حلي غير از بن بست نمي رسند. بسيار ديده شده كه مدرسه به دليل مشكلات اينچنيني نمره انضباط زيادي از دانش آموز كم كرده و دليل آن را بي توجهي دانش آموز و والدين به قوانين مدرسه عنوان نموده است. به عنوان مثال يكي از مدارس براي هر تأخير ورود دانش آموز 25/0 نمره كم مي كرد. در نهايت در پايان نوبت اول مدرسه 4 نمره از انضباط دانش آموز كسر كرد و اين عاملي براي جر و بحث ها و درگيري هاي بعدي شد.
* * *
به اين ترتيب، توصيه مي شود در مورد مشكلات مدرسه اي فرزندتان:
- آنها را شناسايي كنيد
- به آنها توجه كنيد
- به دنبال راه حل هاي منطقي باشيد
- عجولانه و آشفته رفتار نكنيد.