علي الله سليمي
قالب هاي نوشتاري «شعر» و «داستان» دو قالب موازي و محوري هستند كه بيشترين حجم كتاب هاي منتشره در زمينه ادبيات را به خود اختصاص مي دهند. و در بازار نشر كتاب هاي ادبي در ايران در تمام آمار ها حضوري پررنگ دارند. گاه كتاب هاي شعر پيشتاز هستند و گاه بيشترين آمار كتاب هاي منتشره به كتب داستاني تعلق دارد. البته بر اساس پيشينه، شهرت و علايق ايرانيان در بيشتر فصل هاي سال كتاب هاي شعر بيشترين حجم اين بازار را به خود اختصاص مي دهند و باز ذكر اين نكته خالي از لطف نيست كه در تمام آمارهاي مربوط به كتاب هاي شعر، كتاب هاي منتشره بر اساس اشعار شعراي كلاسيك ايران سهم قابل توجهي داشته است. در آمار اين هفته انتشار كتاب هاي شعر افزايش چشمگيري داشته است. كه در اين گزارش سعي شده نگاهي آماري تحليلي بر اين بازار ارائه شود. اين گزارش براساس آمار خانه كتاب ايران (گزارش نشر: فهرست كتاب هاي منتشره كشور از ۱۰ آبان ماه تا ۱۴ آبان ماه ۱۳۸۲ ضميمه هفته نامه «كتاب هفته» شماره ۱۴۹ به تاريخ شنبه ۲۴ آبان ماه ۱۳۸۲) نگاهي گذرا و آماري به كتاب هاي منتشره در بخش ادبيات دارد.
در اين هفته، در بازار نشر كتاب هاي ادبي در ايران،  مجموعاً ۸۳ عنوان كتاب پيرامون عنوان كلي ادبيات منتشر شده است كه بين زيرمجموعه هاي اين عنوان كلي،  همچون شعر، داستان، نمايش نامه، تحقيق و پژوهش ادبي و ... تقسيم بندي شده است. بيش از نيمي از اين مجموعه (۴۸ عنوان) در حوزه شعر منتشر شده است، كه بالاترين رقم در طي هفته هاي اخير است. ۱۰ عنوان از اين تعداد به اشعار شاعران كلاسيك ايران تعلق دارد كه در حال حاضر در قيد حيات نيستند و بنابر تقاضاي بازار كتاب ايران ناشران اقدام به چاپ اين آثار نموده اند. اين هفته برخلاف هفته هاي قبل از شاعران شناخته شده از گروه كلاسيك ما خبري نيست. شاعران مطرحي همچون حافظ و سعدي و مولوي كه در طي هفته هاي گذشته حضوري پررنگ داشتند و اما شاعران كلاسيك ايران كه اين هفته آثارشان بار ديگر تجديد چاپ شده است: «ديوان اشعار استاد علامه حاج شيخ عباس مصباح زاده / تهران / اقبال»، «ديوان شهريار / تهران / زرين و نگاه»، «ديوان شيخ بهايي / تهران / زرين و نگارستان كتاب»، «ديوان عراقي / تهران / نگاه»،  «ديوان فيض كاشاني / تهران / نشرچكامه»، «خيام به چهار زبان / تهران / فرهنگسراي ميردشتي»،  «ديوان فرخي سيستاني / تهران / صفي عليشاه»،  «ديوان فضولي بغدادي / تبريز / فخر آذر»، «گامي در نسخه هاي چاپ شده آثار تركي شهريار / تبريز / كانون فرهنگ و هنر ادب آذربايجان» و «گلشن راز / محمود شبستري / تهران / يلدا قلم»
در بخش شاعران معاصر ايران اين هفته آثار قابل توجهي منتشر نشده است. همانند هفته هاي قبل كتاب هايي از شاعران اغلب جوان و ناشناس انتشار يافته كه بيشتر براي بار اول و با تيراژ ميانگين ۲۰۰۰ نسخه منتشر شده اند: «باغ تاكو/ احمد شمس الصماء / تهران / قلم آشنا»، «بهانه اي به رنگ تو / آرزو فريدوني / تهران / مؤلف»، «دل بينواي من / جميله محمدي / نداي فرهنگ »، «رنگارنگ كريمي / حسين كريمي / تهران / پيري»،  «زمزمه هايي كه در خلوت كردم / بهارك فريدوني / تهران / مؤلف»،  «سخني با اديب / محمد حسين رحيمي /تهران / ساجدين»، «قطره ها / السوگاريان / تهران / نائيري»، «گلستان فاطمه الزهراء / ابراهيم كاظمي / تهران / پيري»، «ماه هزار پاره / محمد شريف سعيدي / تهران / عرفان»، «نامه اي از لاله كوهي / زهرا حسين زاده / تهران / عرفان»، «نقش بر آب / نسرين (خزايي) محتشم / تهران / زوار»، « نور مشكي / مهدي حيدري / تهران / خوشه».
همچنين در اين هفته ۳ عنوان كتاب شعر به زبان محلي نيز منتشر شده است: «سل كول توسه دار (شعر گيلكي) / شاعر: اباذر غلامي / رشت / گيلكان»،  «شال ترس مامه: منظومه بلند گيلكي (با ترجمه فارسي و واژه نامه) / شاعر: علي اكبر مراديان گروسي / رشت / گيلكان»، «گوله گوله: آذربايجانين ساتيرك - سيريك شويندن / محمد رضا شوكتي / تبريز / احرار».
در بخش  هاي شعر عامه پسند اين هفته ۴ عنوان از كتاب هاي شاعره روشندل (مريم حيدرزاده) تجديد چاپ شده است: «پروانه ات خواهم ماند» با ۲۲۰۰ نسخه چاپ پانزدهم را پشت سرگذاشته است. همچنين كتاب هاي  «ماه تمام من»، «مثل هيچكس»و «من او ندارم» به ترتيب چاپ هاي نهم، پانزدهم و هشتم را با همان تيراژ ۲۲۰۰ نسخه تجربه كرده اند. ناشر اين چهار عنوان كتاب انتشارات پروين در تهران است.
كتاب هاي زندگينامه شاعران ايران هم در اين هفته از آمار قابل توجهي برخوردارند.
انتشارات فرهنگ و قلم در تهران در اين زمينه اقدام به انتشار سلسله كتاب هاي «زندگينامه شاعران ايران از آغاز تا عصر حاضر» نموده است. از اين مجموعه اين هفته ۱۲ عنوان منتشر شده است. ميانگين صفحات اين كتاب ها ۷۰ صفحه است كه در قطع پالتويي (شميز) تهيه شده و تيراژ هر يك از اين عناوين ۱۲گانه ۵۰۰۰ نسخه است. به عبارتي ديگر اين ناشر در اين هفته جمعاً ۶۰۰۰۰ نسخه از اين كتاب ها منتشر كرده است. با گذر از حوزه شعر در بخش داستان اين هفته اتفاق خاصي روي نداده است. آمار كتاب هاي داستاني تأليفي چاپ اول در اين هفته در حد صفر است. تنها مورد در بين نويسندگان ايراني كتاب «آواز قورباغه در گلوي مار / روح الله مهدي پور عمراني، تهران، نشر كسري»، است. همچنين از ۲ نويسنده افغاني فارسي زبان نيز ۲ كتاب داستان در اين هفته منتشر شده است: «پشت پلك ثريا / عباس جعفري» و «سيب و سنگ/ حسين حيدر بيگي» هر دوي اين كتاب ها را نشر عرفان (محمد ابراهيم شريعتي افغانستاني) با تيراژهاي ۲۰۰۰ و ۳۰۰۰ منتشر كرده است.
در بخش آثار تجديد چاپي، رمان «برهنه در باد» اثر محمد محمد علي قابل توجه است كه اين هفته با تيراژ ۱۰۰۰ نسخه چاپ سوم را طي كرده است، ناشر اين كتاب نشر مركز در تهران است.
بقيه كتاب هاي داستاني اين هفته همانند حوزه شعر توسط نويسندگان ناشناس اين عرصه ارائه شده است. همانند: «تنهاتر از مهتاب / سكينه حسن زاده سلماسي/ تهران/ پرواز قلم»، «خداداد/ علي اكبر رفوگران/ تهران/ فراهنگ»، «شهربانو/ شيرين برمر/ تهران / شعاع»، «قرباني عشق/ سيد محمود ميرحسين چاهوكي / كرج / در دانش»، «گيتار بي صدا / كيومرث چراغي / ايلام / برگ آذين»،  «مويه زال/ محمدعلي فرشته حكمت/ تهران/ هيراد»،  «مهتاب شبي/ اصغر كيهان نيا / تهران /نشر مادر».
در بخش كتاب هاي تجديد چاپي حوزه ترجمه ادبيات داستاني نيز ۲ عنوان قابل توجه در اين هفته ديده مي شود : «مهماني خداحافظي / ميلان كوندرا: مترجم: فروغ پورياوري / تهران / روشنگران و مطالعات زنان / چاپ چهارم / ۲۰۰۰ نسخه»، «يك جفت چشم آبي / تامس هاردي ؛ مترجم: ابراهيم يونسي / تهران / نشر ني / چاپ دوم / ۱۱۰۰ نسخه» در بخش نمايشنامه اين هفته هيچ كتابي منتشر نشده است. و بقيه كتاب هاي منتشره در اين هفته بيشتر در زمينه هاي گردآوري شعر و داستان و حكايت هاي قديمي و همچنين كتاب هاي آموزشي در زمينه ادبيات بوده است.
لازم به ذكر است در بخش «درباره ادبيات» ۲ كتاب «پل والري / استيون وينسپر؛ مترجم: رضا رضايي» و «ناتالي ساروت / بتيناليبوويستن كنپ؛ مترجم: منوچهر بديعي» هر دو از انتشارات ماهي در تهران قابل توجه است كه با تيراژهاي ۲۰۰۰ نسخه به چاپ اول رسيده اند.
در چاپ و نشر كتاب هاي ياد شده اين هفته ناشران شهرستاني حضور كم رنگ تري دارند. جمعاً ۱۲ ناشر شهرستاني (تبريز ۸ ناشر، رشت ۲ ناشر و شهرهاي كرج و ايلام هر كدام يك ناشر) در اين بازار كتاب هاي ادبي حضور دارند و بقيه ۷۱ عنوان را ناشران پايتخت (تهران) منتشر كرده اند.
با نگاهي كلي به مجموع كتاب هاي منتشره در زمينه ادبيات در اين هفته جاي خالي داستان هاي ايراني چاپ اول همچنان مشاهده مي شود. هر چند در عرصه شعر نيز با توجه به كميت آثار ارائه شده اين نقص (نبود كتاب هاي شعر چاپ اول از شاعران تثبيت شده معاصر ايران)  قابل مشاهده است.
اشعار به يادگار مانده از شاعران كلاسيك ايران هر هفته بخشي از كتاب هاي اين حوزه را پوشش مي دهند. اما در عرصه داستان واقعاً ميدان خالي است.

بابك فروزنده
اول: يكي از ويژگيهاي اصلي قرآن كريم و آموزه هاي پيغمبر اسلام تكيه بر اخلاق و توجه و تأكيد افزون تر بر اين وجه از زندگي بشري بود و البته هست. چنانكه پيامبر اكرم(ص) يكي از وظايف و رسالتهاي اصلي خود را بسط مكارم اخلاقي ذكر كرده است و رفتار و سيره آن بزرگوار و نيز مولاي متقيان علي(ع) نيز گواهي است بر اين ادعا كه، آنها همه گاه سعي كرده اند نه حقي را ضايع كنند و نه تا آنجايي كه در توانشان بود، اجازه دهند كه ديگران حقوق مسلمانان و غيرمسلمانان را ضايع سازند. رفتار امام علي(ع) با آن مسيحي و داستان زره، از نمونه هاي درخشان چنين رفتاري است و نمايانگر تعهد آن بزرگواران به اين كار. چرا كه آنها به عنوان پيشگامان اخلاقي مسلمانان و بلكه بشريت، گفتار و رفتار را در هم آميخته و آميزه اي از رفتار انساني را در طول تاريخ به نمايش گذاشتند.
دوم: از اين مقدمه اخلاقي ديني مي خواهم گريزي بزنم به نمايشگاه بين المللي قرآن كريم كه همه ساله به همت و سعي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار مي شود. اهتمام اصلي مسئولان برگزاري اين همايش پرشكوه، همانا تبليغ و ترويج فرهنگ قرآني و در نهايت نهادينه ساختن مكارم اخلاقي است. حالا در چنين وضعيتي در نظر بگيريد كه بخش اعظم نرم افزارها و CDهاي قرآني كه از سوي شركتهاي مختلف تهيه و در اين محل عرضه مي شود، رعايت «امانت» را نكرده اند كه از جمله اصول اخلاقي مهم و مورد توصيه قرآن و احاديث است. درواقع بسياري از اين نرم افزارهاي چند رسانه اي كه هزاران تفسير و انواع قرائتها و انواع دست نوشته هاي قرآني را در خود گرد آورده و در حجمي كوچك در اختيار علاقه مندان قرار داده مي شود، بدون اجازه صاحبان اصلي اين گونه آثار (مؤلفان و ناشران) عرضه مي شود.
سوم: اگر چه چندي قبل در همايشي كه خوشبختانه نماينده اي از قوه قضاييه هم حضور داشتند، به بررسي سرقتهاي فرهنگي در حوزه نرم افزاري پرداخته شده بود و حتي نماينده محترم قوه قضاييه در آن جلسه، اعلام كردند كه ۳۰ تا ۳۵ قاضي در حال گذراندن دوره آموزش ويژه و مختص جرمهاي نرم افزاري و رايانه اي هستند، اما به نظر مي رسد در گام نخست بايد اين ابهام را از دامن قرآن زدود، چرا كه به قطع و يقين بسياري از نرم افزارهاي قرآني كه در نمايشگاه عرضه مي شود، از رعايت حقوق مادي و معنوي تهيه كنندگان و مؤلفان تفاسير و ترجمه هاي مختلف قرآني به دور هستند و شايسته است كه در اين زمينه گامهاي جدي تري برداشته شود.

دانشنامه جهان اسلام
جلد هفتم مجموعه با ارزش «دانشنامه جهان اسلام» توسط بنياد دايره المعارف اسلامي منتشر شد.
اين مجموعه ۸۹۸ صفحه اي در قطع رحلي و در ۵۰۰۰ نسخه به قيمت دوازده هزار تومان منتشر شد.
دانشنامه جهان اسلام زير نظر غلامعلي حداد عادل با همكاري ۱۷۴ نفر در بخش علمي و پشتيباني علمي و اداري به صورت مصور منتشر شده است.
معاون علمي اين مجموعه حسن طارمي راد و مشاوران علمي آن اكبر ثبوت،حسن رضائي، باغ بيدي، رحيم رئيس نيا، جواد صفي نژاد، رضا عبداللهي، فتح الله مجتبايي است.
دانشنامه جهان اسلام براساس حروف الفبا منتشر مي شود و جلد هفتم اين دانشنامه به حرف «ت» اختصاص دارد.
تربت حيدريه، تربيت، ترجمه، ترسل، ترقفي، تركمن، ترمذ، ترنج، تزكيه، تسبيح، تسامح، تسالي، تزاحم، تسلسل، تشبيه، تشخص، تشيع، تصنيف، تضامن، تطوع، تطهير، تطير، تعرب و... از جمله مدخل هاي دانشنامه جهان اسلام است.
دانشنامه جهان اسلام در جلد هفتم در بخش تفسير درباره انواع تفسيرهاي قرآن كريم مطالب جامعي را به خوانندگان ارائه مي كند.
همچنين در بخش تقويم نيز در اين دانشنامه درباره انواع گاه شماري در كشورهاي عربي، ايران و ساير حوزه هاي تمدن اسلامي مطالب جامعي ارائه شده است.
گاه شماري در ادب فارسي، گاه شماريهاي يهودي و مسيحي، گاه شماري و فرهنگ، تبديل تاريخ و.. از ديگر موضوع هاي اين مجموعه عظيم است.
انتشار تاريخ ادبيات فارسي به زبان چيني
كتاب كامل «تاريخ ادبيات فارسي» به زبان چيني اخيرا به قلم پروفسور «جان هونين» كه حاوي تاريخ ادبيات ايران از دوران باستان تا پس از پيروزي انقلاب اسلامي است از سوي انتشارات «كونلون» در پكن چاپ و منتشر شد.
اين كتاب قبلا نيز به قلم همين نويسنده در سال ۱۹۹۶ بدون اشاره به ادبيات ايران پس از انقلاب اسلامي چاپ شده بود، اما در نسخه جديد و كامل اين كتاب با همكاري رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي در چين، بخشي تحت عنوان نگاهي به ادبيات فارسي پس از پيروزي انقلاب اسلامي به آن اضافه شده است. در اين كتاب ۴۵۰ صفحه اي كه در بخش ادبيات خارجي دانشگاههاي مختلف چين به عنوان متن درسي استفاده مي شود، تاريخ تحولات زبان و ادب فارسي از دوران باستان تا ادبيات پس از انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي مورد بررسي قرار گرفته است.
همچنين سبك ادبي و ميزان تأثيرگذاري شاعراني همچون حافظ، فردوسي، جامي، خاقاني، نظامي، خيام، انوري، گنجوي، اميرخسرو دهلوي، خواجوي كرماني و عبيد ذاكاني و نيز ادبيات صوفيانه و نشر فارسي در دوران ميانه و مشروطيت و ادبيات پس از انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي در ۲۳ بخش جداگانه مورد بررسي قرار گرفته است.
پروفسور «جان هونين» از اساتيد بازنشسته برجسته زبان و ادبيات فارسي دانشگاه پكن، تاكنون آثار متعدد ادبيات فارسي از جمله شاهنامه را ترجمه كرده است.