در خاطره‌اي جيبي كتابهاي
دوردست
تهران
به كه است پيداست‌كتابي نامش از كه همان‌گونه جيبي كتاب
استفاده مورد مرده دروقت‌هاي تا مي‌گيرد جاي جيب در آساني
آغاز از سال هفت و سي گذشت پس از جيبي كتابهايگيرد قرار
لابه‌لاي و كتابفروشي‌ها قفسه‌هاي داخل در هنوز انتشارشان
ميان در.دارند حضور غيرشخصي شخصي‌و كتابخانه‌هاي كتابهاي
و معروف و شده شناخته آثار جيبي‌مي‌توان كتابهاي
چون كهن‌پارسي متون انواع و خارجي و ايراني انواع‌رمانهاي
.يافت را..باستان‌و ايران تاريخ فردوسي ، شاهنامه
بار يك براي اينكه با سال ، اين‌همه گذشت از پس كه كتابهايي
آنهارا مي‌توان هنوز اما بودند ، شده چاپ مصرف بار دو و
به را نسلي اينكه‌خاطره از گذشته جيبي كتابهاي...خواند
در بودند عطفي نقطه بلكه ;كتاببودند اهل كه مي‌كشند دوش
برسد روزي شايد..جوان نسل ميان فرهنگ‌كتابخواني گسترش
چاپ جيبي به‌صورت نخست كتاب و شود دگرگون دوباره كه‌عادتها
.شود
جيبي چهل‌سازمان‌كتابهاي دهه در بار نخستين كه هنگامي
تا 11 5/11x 5/16) جيبي كتابهاي چاپ به اقدام ايران در
مردم اقبال با كه نمي‌كرد گمان هيچ‌كس كرد ، (سانتي‌متر
.بشود روبرو دانشجو و نوجوان نسل ويژه به
ده تيراژ با نوع‌كتاب اين انتشار با جيبي كتابهاي سازمان
قطع با معمولي كتابهاي پنج‌برابر تقريبا يعني جلد ، هزار
هفتم يك تا پنجم يك حدود در بهايي‌ارزان و بزرگ
چون‌زيبا مشهوري آثار انتشار نيز و كتابهاي‌ديگر
مسرود ، حسين اثر قزلباش نفر حجازي ، ده مطيع‌الدوله اثر
باك اثرپرل خوب اثرآلكساندردوما ، خاك تفنگدار سه
در جريان‌كتاب در را عظيم تحولي اندازه و قطع دراين...و
كوچك قطع با سالها آن در جيبي كتابهاي.مي‌داد نويد ايران
نيازهاي پاسخگوي ارزشمند محتوايي به‌علاوه و ارزان بهايي و
.بودند دانستن تشنه و كتاب اهل كه بود نسلي روحي و فكري
آثار محتواي جهت‌داشتن به هم جيبي كتابهاي رو ، اين از هم
و كتاب فرهنگ گسترش در نظرارزاني از هم و شده چاپ
در كتاب نشر ساله يكصد تاريخ در مردم كتابخواني‌ميان
.دارد ويژه‌اي جايگاه ايران
جيبي كه‌سازمان‌كتابهاي سال چندين از پس كه است درست
اين وارد نيز ديگري مي‌كند ، ناشران منتشر را كتاب نوع اين
آنهاآسيا ، عطايي ، كه‌فعال‌ترين شدند بازار نوع
گفته به اما بودند ومعرفت (پرستو سيمرغ ، ) اميركبير
چه جيبي كتابهاي جيبي‌سازمان چاپ كتابهاي كيفيت آگاهان
هم هنوز.بود بي‌نظير ظاهر نظر از چه و محتوا نظر از
.داشت بسياري طرفداران سازمان اين چاپ جيبي كتابهاي
داشت ادامه نيز انقلاب از پيش سال چند تا كتاب نوع اين چاپ
و بزرگ ورقي افست ماشين‌هاي ورود با كه نمي‌گذرد ديري اما
سپرده فراموشي به كتابها نوع اين چاپ..و رول افست
خاطره مي‌شوند ، خاطره جيبي ، كتابهاي ترتيب ، بدين.مي‌شود
...بودند كتاب اهل كه نسلي
جيبي چاپ‌كتابهاي از كه دهه دو گذشت از پس اما امروزه
به فارسي كهن آثار چاپ به ناشران از برخي شده‌است ، سپري
.كرده‌اند اقدام جيبي صورت
در جيبي انتشاركتابهاي چرا كه است مطرح پرسش‌ها اين حال
كه خاطر اين به آيا شد؟ فراواني‌روبرو استقبال با آغاز
بود؟ آثار اين محتواي دليل به يا بودند؟ ارزان كتابها اين
دارد؟ مردم ميان در جايگاهي چه جيبي كتابهاي حاضر حال در
فرهنگ گسترش در ارزان بهايي با كتاب نوع اين چاپ آيا
مي‌خواهند حرفهايي چه ناشران بود؟ خواهد موثر كتابخواني
بزنند؟
جهان در جيبي كتابهاي پيشينه
بيهوده‌اي كار جيبي مبتكركتابهاي كردن پيدا براي وجو جست
كتابهاي مجموعه‌هاي نوزدهم‌ميلادي قرن اواخر از چون است
.مي‌رفت چاپ زير به اروپا كشورهاي‌قاره اكثر در مردم‌پسند
ريشه جيبي كتابهاي است ممكن كه باورند اين بر برخي
جيب در راحتي به كه باشد داشته كليسا مذهبي درجزوه‌هاي
جيبي سرآغازكتابهاي اما.مي‌گرفت جاي كليساروندگان
نام‌هانري به بود شخصي قطع ، و شكل اين با امروزي
براي بار اولين براي را جيبي نام‌كتابهاي كه فيليپاچي
شد منتشر كتابها اين سال 1954 در وقتي.برگزيد كتابهايش
يك با جيبي كتابهاي اما نداشت آن موفقيت به اميدي كسي
اما.شد ناياب هفته چند عرض در معمولي كتابهاي قيمت چهارم
و انگليس در انتشاراتي واحد يك تاريخ اين از قبل سال چند
كرده چاپ كتابهاي‌جيبي... و فرانسه دانشگاه انتشارات
جهان در زود پسند مردم و جيبي كتابهاي آوازه.بودند
مراكش ، الجزاير ، ايتاليا ، آلمان ، ژاپن ، امريكا ، پيچيد
جيبي كتابهاي حكايت كه هستند كشورهايي ديگر از... و تونس
.نمي‌گنجد مقال اين ودر دارد مفصل حديثي آنجا در
ايران در جيبي كتابهاي
كه اين از پيش چندسال قديمي ناشران برخي گفته به
كند ، منتشر را كتابهاي‌جيبي انتشارات‌فرانكلين
چند:بود شده چاپ ايران در واندازه قطع همين با كتابهايي
:نظير رمان‌هايي ،(سينا ابن كتابخانه) افلاطون از رساله
اثرجان بهشت كاذر ، چمنزارهاي اثرويلا من آنتونياي
جنوب درياي داريوش ، داستانهاي پرويز ترجمه بك ، اشتاين
محجوب ، داستانهاي جعفر محمد ترجمه لندن ، اثرجك
سيدجوادي ، حاج صدر ترجمه پو ، آلن اثرادگار شگفت‌انگيز
ترجمه‌جلال‌نعمت‌اللهي ، ريختر ، اثركنراد سبز درياي
ترجمه‌ايرج اثرموريس‌دوكبرا ، زنداني‌كازابلانكا
ترجمه مي‌غرداثرروزوايلدرلين ، پزشكراد ، طوفان
ترجمه‌محمود ژرژآرنو ، عصار ، مزدترس ، اثر محمد
، مجموعه(فرانكلين انتشارات همكاري با كبير امير) نوائي
اثر شده ، رانده(علمي ، اميركبير اكبر علي) مي‌دانم چه
... و (مهران) جزني مينو ترجمه گرين ، آلمار
جبيي كتابهاي توزيع و چاپ درباره قديمي ناشران از يكي
اميركبير ، اقبال سينا ، ابن) زمان آن عمده ناشران:مي‌گويد
.داشتند مهمي نقش كتابها اين عرضه و درتوزيع (... و
عرضه براي مخصوصي قفسه‌هاي نيز جبيي كتابهاي سازمان
تجديد مدتي اندك در آثار اين بيشتر.داشتند خود انتشارات
جيبي كتابهاي جمله‌سازمان از و ناشران اين همهشد چاپ
خواهد فروش به شود چاپ جيبي قطع در چه هر كه خيال اين به
سليقه‌هاي تاز و تاخت عرصه را كتابها اين بازار رسيد ،
و كتابها و دادند قرار بي‌بندوبار انتخابهاي و انحرافي
تا...و عشقي جنايي‌و پليسي ، رمانهاي مستهجن ، فيلمهاي
اغلب عرضه زيربار معتبر كتابفروشان بيشتر كه بدانجا
بساط روي كتابها اين بيشتر و نمي‌رفتند جيبي كتابهاي
.مي‌شد عرضه... و روزنامه‌فروشي دكه‌هاي دستفروشان ،
كتاب عادلانه توزيع جبيي ، كتابهاي نشر
مردم سوي از فراواني بااقبال جيبي كتابهاي روزها ، آن
رمانهاي انواع.شد دانشجوروبرو و جوان نسل به‌ويژه
آثار ايراني ، و خارجي رمانهاي... و وجنايي عشقي پليسي ،
و دزيره ، اميرارسلان قزلباش ، ربه‌كا ، هدايت ، ده‌نفر صادق
فروخته سريع خيلي كه بودند جيبي كتابهاي جمله از..
چرا؟ راستي.مي‌شدند
جيبي كتابهاي نشر:باره‌مي‌گويد اين در روزنامه‌نگار يك
اقشار ميان در كتاب توزيع‌عادلانه در مثبت تحولي سرآغاز
در كتاب پس آن از واقع به و بود جوانان به‌ويژه مردم
نبود دسترس در جامعه درامد كم اقشار براي تحول اين جريان
و اتوبوس تاكسي ، در كتاب مطالعه آشناي صحنه‌هاي پس آن از و
در آن از پيش تا كه پديده‌اي.يافت رواج عمومي اماكن
افراد از بسياري.بود مردم عادات صورت به اروپايي كشورهاي
زمان آن در جوان كارگران و دانشجويان دانش‌آموزان ، خصوص به
ادبيات ومهم بزرگ بادست‌آوردهاي جيبي كتابهاي طريق از
نسل در كتابخواني به ميل و شوق و شدند آشنا جهان و ايران
اقبال از فرصت‌طلبان‌باسوءاستفاده چه اگر.بيشترشد جوان
براي به‌دستمايه‌اي را جيبي كتابهاي عمومي‌كوشيدند
و سطحي طريق‌نوشته‌هاي اين از و كنند ثروت‌اندوزي‌تبديل
اين نشر آثارمثبت اما دادند رواج رادرجامعه مبتذل
هنر ارزشمند نمونه‌هاي شناساندن براي خصوص كتابهابه گونه
كتاب گسترش در ناپذير بازگشت روندي جهان و ايران ادبيات و
.آورد مابوجود كشور در به‌مطالعه مردم عادت و وكتابخواني
ارتباط وسايل شگفت‌انگيز گسترش به توجه با حاضر حال در
نهايي داوري حقيقت ودر شده دگرگون كتاب اهل ذائقه جمعي ،
و امروزي ميان‌كتابخوان‌هاي در جيبي كتابهاي موردوضعيت در
.دارد نياز بيشتري تجربه مطالعه علاقه‌مندان‌به
آن:مي‌گويد باره دراين دبيرستان معاون پيكري ، جلال
در اما مي‌كرد طلب را جيبي كتابهاي تاريخي ، دوره ، موقعيت
فراغت اوقات مردم شده موجب جمعي ارتباط وسايل حاضر حال
جريان كل روي بدي تاثير كلي طور به و باشند نداشته زيادي
.است گذاشته كتاب
جيبي كتابهاي سالها ، بهاي آن:مي‌گويد ادامه در پيكري.
مردم و بود پايين بسيار متوسطجامعه درآمد با مقايسه در
حال در اما مي‌كردند راتهيه كتابها گونه اين راحتي به
دانش‌آموز و آمده ، دانشجو پايين مردم خريد حاضرقدرت
كتابهاي هزينه و شهريه‌دانشگاه بتواند كه همين‌اندازه
چيزي ديگر البته و كاركرده خيلي كند ، تامين را درسي‌اش
.بخرد جيبي كتاب بخواهد حتي كه نمي‌ماند باقي برايش
اين تمام با و مي‌گذرد كتابهاي‌جيبي نشر از دهه دو حدود
.دارد بسياري جيبي‌طرفداران كتابهاي هنوز حرف‌ها
نمي‌كنند؟ اقدام كتابها گونه اين چاپ به ناشران چرا اما
دارند؟ نظري چه كتابفروشان
...و وهيرمند چون‌طوس ناشران از برخي اخير ماه چند در
.كرده‌اند بلند جيبي و پالتويي جيبي ، كتابهاي چاپ به اقدام
مي‌گويند؟ چه ناشران اين
مي‌گويند؟ چه ناشران
از:مي‌گويد جيبي چاپ‌كتابهاي درباره ناشران از يكي
دو حدود مي‌شد چاپ ايران كتابهادر نوع اين كه دوراني
به كنيم چاپ را كتابها بخواهيم‌اين اگر ما و مي‌گذرد دهه
يا و كند فروش شايد.وجوددارد خطر احتمال نوعي واقع
در كتابها همين حاضر حال در كنيم ريسك مانمي‌توانيم.نه
.كرده‌ايم هنر بفروشيم ، اگر داريم كه بزرگ قطع
كتاب جلد چند ناگاه به مي‌رفتم‌كه راه انقلاب خيابان در
.ديدم كتابفروشي‌آگاه ويترين پشت جيبي
:مي‌گويد باره اين در كتابفروشي‌آگاه مدير بخشي ، محسن
كتابهاي براي زيادي فرانكلين‌تبليغات موسسه روزها آن
چه و ظاهر نظر از چه اين‌كتابها علاوه به و مي‌كرد جيبي
سالها آن ما.قرارداشتند بالايي سطح در محتوا ازنظر
خوبي خيلي فروش البته كه داشتيم بسياري كتابهاي‌جيبي
اقدام وهيرمند انتشارات‌طوس حاضر حال در اما.داشتند
از پيش ايراني فرهنگ و شاهنامه) جيبي كتابهاي چاپ به
خوبي فروش ما البته كه كرده‌اند (....و مثنوي اسلام ،
.نداشته‌ايم
كتابفروشي اين وارد كه خريداري:مي‌گويد ادامه در او
بزرگ قطع با را مثنوي يا شاهنامه كه مي‌دهد ترجيح مي‌شود
اما است خواندن دوبار يا يك براي جيبي كتاب چون بخرد
خوبي فروش ما البته.نگه‌دارد مي‌خواهد را شاهنامه
.نمي‌دانم را طوس انتشارات خود نداشته‌ايم
.دارند ديگري نظر وهيرمند انتشارات‌طوس مدير اما
كتابهاي:هيرمند مديرانتشارات باقرزاده گفته‌حميد به
ازانقلاب پس اما داشت بسيارطرفدار انقلاب از پيش جيبي
قيمت افزايش با اخير سالهاي در.شدند سپرده فراموشي به
در باقرزاده محسن برادرم و من موجود ، گراني و كتاب
را قديم جيبي كتابهاي كه افتاديم فكر اين به طوس انتشارات
.كنيم احيا
.داشته‌اند خوبي بسيار معنوي‌فروش مثنوي و فردوسي شاهنامه
قيمتش بزرگ جلد دو يا يك در معنوي مثنوي نمونه عنوان به
و هزار جلد ، در 6 آن جيبي قطع اما بالاست به تومان هزار سه
.است تومان پانصد
كساني‌اند؟ چه كتابهابيشتر اين خريداران:مي‌پرسم
جامعه ، اجتماعي طبقات به دارد بستگي:باقرزاده‌مي‌گويد
و مي‌خرند جيبي قطع دانشجويان و دانش‌آموزان بيشتر
قطع و گالينگور جلد با كتاب مشتاق حرفه‌اي كتابخوان‌هاي
.بزرگ‌اند
قطع در كتابهايي چه تصميم‌داريد حاضر حال در:مي‌پرسم
كنيد؟ چاپ جيبي
چاپ قطع اين با را فارسي متون‌ادب از مجموعه‌اي:مي‌گويد
دانشجويان دسترس بيشتردر كتابها گونه اين كه كرد خواهيم
.بگيرد قرار
!مي‌آيند آرام آرام جيبي كتابهاي
جيبي ، كتابهاي نشر كار در دهه‌وقفه دو گذشت از پس امروز
و نام صاحب ناشراني به‌همت دوباره تا مي‌رود نشر صنعت
.بگيرد تازه جاني آرام‌آرام كتابها نوع اين كار كهنه
در جيبي كتابهاي چاپ برخي‌ناشران ، گفته به كه چند هر
بي‌گمان اما دارد احتمال‌خطر و ريسك نوعي حاضر حال
كتابخواني گسترش‌فرهنگ در كتابها گونه انتشاراين
.بود نخواهد بي‌تاثير
ارزشمند آثار محتواي ارزان‌و بهاي با جيبي كتابهاي
دكه روي ويترين‌كتابفروشي‌ها ، پشت دوباره مي‌توانند
!بخواهند ناشران اگر شوند ، عرضه..و روزنامه‌فروشي‌ها
جيبي‌ربه‌كا كتاب جوان نوجوان‌و نسل كه نبريم ياد از و
اميرارسلان‌محمدجعفر جيبي كتاب به‌دنبال قديمي نسل است ،
پاسخگوي كه مي‌خواهد جيبي كتاب دانشجو نسل و است محجوب
بايد پرسش اين همواره و..و باشد او روحي و فكر نيازهاي
آيا جيبي‌اند؟ كتابهاي خواهان هنوز مردم چرا كه باشد مطرح
اين در شده چاپ آثار محتواي يا آنهاست اندازه دليل به
قطع؟
جيبي كتابهاي انبوه توليد
در كتاب عرضه و توليد سابقه دست‌اندركاران‌با از عبداللهي
كتابفروشي‌ها در جيبي كه‌كتابهاي زماني:مي‌گويد تهران
شد روبه‌رو جوانان شديد استقبال با گرفت قرار فروش درمعرض
دست‌اندركاران از گروهي قابل‌توجه استقبال اين به توجه با و
داراي درعين‌حال و معروف آثار كه شدند آن بر نشر عرصه
جوانان نسل به جيبي كتابهاي قالب در را جهان ادبي ارزشهاي
داشت هم خوبي وروند شد آغاز نيز كار اين.عرضه‌كنند
خود سود جزبه كه فرصت‌طلب گروهي اين‌ميان در اما
داخلي‌را و خارجي مبتذل برخي‌رمانهاي نمي‌انديشيدند
آن‌هدف و كردند كتاب بازار جيبي‌وارد كتابهاي به‌صورت
و كتاب به جوان نسل جذب به علاقه‌مندان كه را خوبي
.شد مخدوش مي‌كردند ، دنبال كتابخواني
شمسي چهل دهه در دوره يك جيبي‌در كتابهاي:مي‌افزايد وي
كيهان مطبوعاتي موسسه كه‌حتي گرفت قرار توجه مورد چنان
كه را هفته كيهان خودتحت‌نام هفتگي نشريه زمان درآن
اين كرد عرضه جيبي كتاب به‌صورت گرفت نام هفته بعدهاكتاب
برخوردار احمد آل جلال همچون نويسندگاني همكاري از كه كتاب
.شد روبه‌رو كتابخوانها گسترده استقبال با بود
خود رقيبديرين با رقابت درصدد روزها همان در اطلاعات موسسه
به‌صورت جهان معروف رمانهاي برخي عرضه با و برآمد كيهان
داشته سهمي جيبي كتابهاي بازار در كرد سعي جيبي كتاب
.باشد
از:مي‌گويد تهران صنف‌كتابفروش اعضاي از يكي حسيني
اخير سالهاي در جيبي نشركتابهاي و چاپ عدم مهم دلايل
سالهاي در است كتاب آماده‌سازي و چاپ هزينه‌هاي كاغذ ، گراني
مي‌شد ، عرضه و توليد انبوه به‌صورت جيبي كتابهاي كه گذشته
نمي‌آمد پديد آن قيمت در نوساني و بود ارزان بسيار كاغذ
هزينه‌هاي ساير و كاغذ گراني به توجه با حاضر حال در اما
.مي‌باشد روبه‌رو گوناگوني مشكلات با كتاب نشر آماده‌سازي ،
جيبي كتابهاي نشر زمينه در خود ناشران اين از پيش
سالهاي در مي‌دانيد كه همان‌طور اماميكردند سرمايه‌گذاري
بسياري موارد در حتي كاغذ قابل‌توجه گراني دليل به اخير
.كرده‌اند سرمايه‌گذاري خود كتاب نشر و چاپ براي مولفان
پرطرفدار و خوب مي‌توان‌آثار هم هنوز وي گفته به
عرضه جيبي كتابهاي رابه‌صورت خارجي و داخلي نويسندگان
مي‌توان را جلدي يك ورمانهاي آثار بيشتر البته.كرد
.كرد نشر بازار وارد جيبي كتابهاي به‌صورت
مجرد هاله
|
