بازارهاي در ايران اقتصادي كمرنگ حضور
مركزي آسياي
و مناسبات پيوندها ، كنوني ، موقعيت و پيشينه به نگاهي
ميانه جمهوري‌هاي‌آسياي با ايران اقتصادي روابط
(پاياني بخش)
اسلامي جمهوري توسط كه مرو شهر به آبرساني بزرگ طرح
است درآمده اجرا به ايران
فعال حضور براي موفقي آزمون ملي و بزرگ طرح چند اجراي
است تركمنستان مستعد و بكر بازار در ايران اسلامي جمهوري
مشترك و ديرينه تمدن اصيل و فرهنگي ريشه‌هاي جستجوي در
آنها بر كه يافت مي‌توان را بي‌شماري آثار مركزي ، آسياي
اين مشترك حيات فصل چهار ثمره.است خورده ما نياكان مهر
حكومتها ، در فراوان نشيبهاي و فراز از پس را منطقه
آسياي جمهوريهاي استقلال بالاخره و سياسي مرزبندي‌هاي
قزاقستان ، ازبكستان ، .كرد مشاهده مي‌توان اكنون مركزي ،
شرقي بخش سرزمينهاي يا تركمنستان و تاجيكستان قرقيزستان ،
ايران تمدن مستقيم تاثيرات از هيچگاه ماوراءالنهر ،
فرهنگ اين نوراني امواج در همواره و نبوده دور به باستان
.داده‌اند جلا را جان و دل كهن ،
چنان موجب مركزي آسياي منطقه در فرهنگ اين توانمند حضور
نمونه‌هاي كه شد ايرانيان با منطقه آن مردم بين پيوندي
تركمنستان و تاجيكستان در مي‌توان هنوز را آن ملموس
با مناطق اين فرهنگي و نژادي مشترك علائق.كرد مشاهده
مناسبات گسترش به پرداختن براي هنگفتي سرمايه ايران ،
آسياي جمهوريهاي استقلال روند.است سياسي و اقتصادي
كشور پهناورترين در كمونيسم حاكميت شكست از پس مركزي ،
بوجود ايران مطمئن حضور براي را طلايي فرصت بهترين جهان
ايران.مي‌كرد تقويت شدت به را آن بعدي شواهد كه آورد
تركمنستان جمهوري شناسايي از پس كه بود جهان كشور دومين
خود سفارت گشايش به اقدام آزاد و مستقل كشور يك عنوان به
به همواره تركمنها كه ارزنده اقدام اين.كرد عشق‌آباد در
جهاني كارشناسان تحليل‌هاي و مي‌كنند ياد آن از شيريني
بي‌شمار مشتركات و فرهنگي -تاريخي سوابق بر مبتني كه
براي كافي دلايل همگي بود ، مركزي آسياي منطقه و ايران
.نشد اينچنين متاسفانه كه بود سازنده حضور اين
ايران فرهنگي و اقتصادي روابط به گزارش اين اول بخش در
خارجي مواضع ضعف نقاط همچنين مركزي آسياي جمهوريهاي با
و دوم بخش در.شد اشاره مهم بسيار منطقه اين در ما
تلاش از موفق نمونه چند ارائه ضمن گزارش اين پاياني
موجود معضلات بررسي به تركمنستان ، در ايراني پيمانكاران
.است شده پرداخته آنها عملي راهكارهاي و
قلم چند در كه مركزي آسياي جمهوريهاي به ايران صادرات
چمداني تجارت چوب فقط مي‌شود خلاصه پيش‌پاافتاده كالاي
خيلي پوسيده و كهنه لحاف اين سر بر دعوا نمي‌خورد ، را
و پول شوراي توجهي كم دليل به زيرا است آن ارزش از بيشتر
كشورهاي با بانكي سيستماتيك ارتباط برقراري براي اعتبار
كشورهاي ديگر با ايراني كالاهاي رقابت زمينه منطقه ، اين
ارتباط مركزي آسياي در جهان سوي آن از كه صادركننده
.است شده سلب كرده‌اند ، برقرار بانكي
به كم‌توجهي اين":مي‌گويد خراسان صنايع مديركل هدايت ،
حاصل درآمد راحتي به نمي‌توانند ايراني تجار كه است شكلي
تبديل معتبر ارزهاي به كشورها اين در را صادراتشان از
و قوي ارتباط دليل به ترك بازرگان صورتيكه به كنند
و 600 هزار هر 5 تركمنستان با تركيه بانكهاي سيستماتيك
در ايراني تاجر اما مي‌كند تبديل دلار يك به را منات
دلار يك با را منات هزار هر 18 عشق‌آباد خيابانهاي كنار
".مي‌كند عوض
صاحبان با اما واحد پول يك براي كه ارزش فاحش تفاوت اين
توجهي كم نتيجه است ، ترك ديگري و ايراني يكي متفاوت ،
گذشت با كه مي‌باشد خودمان كشور اعتبار و پول شوراي
كه كشوري تركمنستان ، جمهوري استقلال از دهه يك به نزديك
با نتوانسته‌ايم ما هنوز است ايران نزديكي در آن پايتخت
.كنيم برقرار بانكي ارتباط آنها
آن به مثبت ديدي با و بوده ما خواستهاي مراقب تركمنها
مي‌تواند كه ضرري كمترين ما كوتاهي اما مي‌كنند نگاه
ابتداي در ايران درازمدت منافع شدن خدشه‌دار باشد داشته
كهن و مشترك فرهنگ.است ابريشم طولاني راه شرقي بخش
بسط براي گسترده‌اي قابليتهاي داراي تركمنستان و ايران
از گام نخستين اينكه در و مي‌باشد كشور دو فرهنگي روابط
بيشتر را باشد فرهنگي مي‌بايست كشور آن در ايران حضور
يكي حاشيه در ايران فرهنگي رايزني ساختمان مي‌كند ، توجيه
اين تكميل و ساخت دارد ، قرار عشق‌آباد اصلي خيابانهاي از
حساسيت به توجه با كشيد طول تا 76 سال 72 از كه ساختمان
كه بود همراه تركمنستان اعتراض با شهرشان زيبايي در آنها
كه شاهد فروشگاه ساختمان متاسفانه اما شد تمام حال هر به
اصلي خيابان همان در چهارراهي نبش و بنا اين نزديكي در
بافت با نامتناسب "كاملا و بي‌قواره شكل به دارد قرار
و شده رها خود حال به كه مدتهاست عشق‌آباد شهر زيباي
ما اقتصادي و فرهنگي حضور آن ، ايراني سهامداران اختلافات
تركمنستان در ايران فرهنگي رايزن.است برده سئوال زير را
همسايه كشور دو بين مشترك فرهنگي مفاخر به اشاره با
ظرفيتهاي":مي‌گويد مختومقلي و ابوالخير ابوسعيد مانند
فرهنگي فعاليتهاي از تركمنها و است بسيار فرهنگي مشترك
از 2 بيش تاكنون مثال براي كرده‌اند خوبي استقبال ايران
وابسته مركز در حضور با كشور اين مردم از نفر و 300 هزار
در كه آموخته‌اند را فارسي زبان ايران فرهنگي رايزني به
درك القاي و اقتصادي روابط رشد در مثبتي اثرات آينده
راستا همين در هم ما.داشت خواهند برعهده متقابل صحيح
ايراني بازرگانان و سرمايه‌گذاران با را خود ارتباط
فرهنگي باشگاه راه‌اندازي به اقدام "اخيرا و داده افزايش
".كرده‌ايم تركمنستان مقيم ايرانيان
دولتي بخش توسط انگشت‌شمار اما ملي و بزرگ طرح چند اجراي
ايران نام تا است شده موجب تركمنستان در كشورمان خصوصي و
.نشود فراموش و مانده باقي يادها در همچنان كشور اين در
عشق‌آباد ، به باجگيران آسفالته راه ساخت مانند طرحهايي
(ماري) مرو شهر به آبرساني تپه ، گوگ به عشق‌آباد اتوبان
از عشق‌آباد در ايران اسلامي جمهوري پايانه بزرگ طرح و
كشورمان مقدس نام يادآور كه مي‌باشد موفقي طرحهاي جمله
.است
اقدام ايران راههاي توسعه سازمان مشاركت با دوبرال شركت
عشق‌آباد به باجگيران نشيب و پرفراز و سخت راه ساخت به
كه مشابهي راههاي با مقايسه در كه كرد كيلومتر طول 38 به
كيفيت نظر از ساخته‌اند تركمنستان در رقيب كشورهاي ديگر
و بالاتر سروگردن يك بين‌المللي استانداردهاي رعايت و
با تركمنستان جمهور رييس نيازوف كه آنجا تا است بهتر
را ملتش و خود قدرداني و سپاس لياقت ، يك درجه نشان اعطاي
.نمود ابراز ايراني شركت اين از
تپه ، گوگ -عشق‌آباد اتوبان طرح اجرايي مسئول مقيمي كوروش
ماست ، انساني نيروي ما افزوده ارزش اينكه به اشاره با
عشق‌آباد به باجگيران طرح موفقيت‌آميز اجراي":مي‌گويد
اتمام به مقرر موعد از زودتر روز كه 18 ماه مدت 24 در
گوگ -عشق‌آباد بزرگراه سنگين طرح اجراي كه شد موجب رسيد
در كيلومتر طول 50 به اتوبان اين و شود سپرده ما به تپه
آينده ماه آبان در اميدواريم كه مي‌شود انجام ماه مدت 36
اتمام به آنرا تركمنستان استقلال سالگرد با همزمان و
هزينه 47 با طرح اين اجراي مي‌كنم فكر من.برسانيم
و اعتماد دليل به ايراني پيمانكاران توسط دلار ميليون
كه است عشق‌آباد -باجگيران طرح از تركمنستان دولت رضايت
".برداشت در را دلار ميليون معادل 5/17 هزينه‌اي
گرم روزهاي در بزرگ طرح دو اين موفقيت‌آميز اجراي
و مي‌رسد سانتيگراد درجه تا 58 دما كه تركمنستان تابستان
زبان از بارها را آن كه كشور آن دولت و مردم كامل رضايت
به كه نيست چيزي شنيدم عشق‌آباد شهروندان و راننده‌ها
با طرح اين 2 تفاوت و گردد پاك عمومي اذهان از زودي اين
مانند است شده اجرا عشق‌آباد در كه ديگري طرحهاي ساير
مردم تمام كه است اين در باشكوه بناهاي و مجلل هتلهاي
جاده‌ها اين از باشند كه طبقه‌اي هر از تركمنستان
جاري زبان بر دل صميم از را ايران نام و كرده استفاده
.مي‌كنند
يك در كه مرو شهر شرب آب انتقال خط و تصفيه‌خانه طرح در
ژاپن ، انگلستان ، كشورهاي حضور با بين‌المللي مناقصه
و آب شركت شد ، برگزار سال 74 ماه بهمن در ايران و تركيه
مناقصه برنده نيرو وزارت سوي از نمايندگي به مشهد فاضلاب
ميليون معادل 5/14 هزينه‌اي با را طرح اجراي و اعلام
.كرد آغاز ماه 75 شهريور از دلار
از سرخس مرزي شهر شرقي شمال كيلومتري در 180 مرو شهر
هخامنشيان دوره معادل قدمتي با باستاني و پربار تاريخي
مرو قديمي شهر در سلجوقي سنجر سلطان قبر و است برخوردار
تركمنستان.دارد قرار جديد شهر كيلومتري فاصله 20 در
اراضي را آن درصد از 80 بيش كه بياباني است سرزميني
كه 1120 قوم قره كانال بستر و مي‌دهد تشكيل كويري
شهر اراضي به را آمودريا آب از بخشي است آن طول كيلومتر
.مي‌كند منتقل مرو
:مي‌گويد مشهد فاضلاب و آب سابق مدير واقفي شريف مهندس
در و مساحت 20هكتار به زميني در مرو شهر خانه تصفيه"
ليتر معادل 1300 تصفيه‌اي ظرفيت با مرو كيلومتري فاصله 6
مترمكعب هزار ظرفيت 20 به بتوني مخزن يك داراي ثانيه در
با گذشته سال بهمن در 22 آن از بهره‌برداري كه مي‌باشد
".شد آغاز تركمنستان جمهور رئيس مرادنيازوف صفر حضور
داراي كه آباد عشق ايران‌در اسلامي جمهوري پايانه ساخت
است ايراني زحمتكش رانندگان براي كاملي رفاهي امكانات
بر روز هر زمان گذشت با كه است ارزنده‌اي اقدامات از يكي
.مي‌شود افزوده آن مفيد و مثبت نقش
پايانه‌هاي و نقل و حمل سازمان نمايندگي رئيس لرستاني
براي مطمئن مكاني محل اين":مي‌گويد تركمنستان در ايران
آن در اقامت با كه است خارجي حتي و ايراني رانندگان توقف
گمرك ، تعميرات ، خوابگاه ، مانند ديگري جنبي امكانات از
برخوردار نيز ايراني محصولات عرضه و تخليه‌بار كارواش ،
".مي‌شوند
ايراني ترانزيت رانندگان گسترده استقبال به اشاره با وي
شهر در زودي به":مي‌گويد تركمنستان در خود دوم خانه از
گذرگاه عنوان به كه آن استراتژيك موقعيت دليل به چارجو
دور خاور و مركزي آسياي كشورهاي مقصد به بار حمل اصلي
تركمنستان در ايران پيشرفته پايانه دومين مي‌گردد محسوب
".مي‌شود ساخته مربع متر هزار مساحت 100 به زميني در
از كه حالي در شد اشاره آنها به كه انگشت‌شماري طرحهاي
انتظاري از كمتر بسيار اما مي‌باشد برخوردار زيادي اهميت
ما موفقيت راه.مي‌رود كشورمان توانمنديهاي از كه است
نوع كردن عوض كشورمان ، بزرگ نام شايسته و قوي حضوري براي
و است آن بر نشسته غبارهاي از چشمهايمان شستن و نگاه
از صحيحي درك كه بخواهيم بايد آن به رسيدن براي
به 2منبع متكي تركمنستان.باشيم داشته موجود واقعيتهاي
سنگين هزينه‌هاي جبران براي كه پنبه و گاز است درآمد
آنها فروش و خريدار يافتن به مبرمي نياز كشورش ، بازسازي
به رسيدن شتاب در تركمنستان كه است آن واقعيت.دارد
به فقط يافته ، توسعه و رشد روبه كشور يك استانداردهاي
به بخشيدن پايان و كردن فراموش در و مي‌انديشد آينده
قدم يك حتي كه نيست حاضر قيمتي هيچ به گذشته سخت روزهاي
صفر لقب -باشي تركمن مترقي و بلندپروازانه برنامه‌هاي از
و حقيقت اين درست درك با.برگردد عقب به -نيازوف مراد
عنوان به خودمان استثنايي موقعيت و جايگاه صحيح شناخت
اين تحقق در مي‌تواند كه تركمنستان همسايه مهم‌ترين
برعهده را نقش فعال‌ترين كشور ، آن مردم آرمان و خواسته
و بسط در مانعي كه موجود مشكلات تحليل در بايد گيرد ،
است ، كرده كشورايجاد دو فرهنگي و اقتصادي روابط و توسعه
يافتن كه آن مسلم قدر كرد ، رفع را آنها و كوشيد مجدانه
نبوده مشكلي چندان كار موجود روابط تعميق مناسب بسترهاي
آنها ملي منافع براساس طرفين اراده و عزم به نياز تنها و
طي 70سال در ":مي‌گويد مشهد در تركمنستان سركنسول.دارد
كه دارد وجود كشوري كه مي‌شنيديم ما بود بسته مرزها كه
را يكديگر روز هر الان اما هستند ما به شبيه آن مردم
است اين حقيقت روحي‌دارند ، عميق ارتباط باهم و مي‌بينند
سال تاريخي 5 نظر ازميشناسند را يكديگر بهتر مردم كه
در بايد را مدت اين.آيد حساب به ثانيه يك فقط شايد اخير
".داد افزايش سال و ساعت به تاريخ
رفع در مسئول مقامات تصميم به اشاره با نيز ميرابوطالبي
عيني صورت به بايد مشكلات نظر از":مي‌گويد موجود موانع
ايران داخل به مترتب مشكلات از بخشي.بپردازيم آنها به
فكر كه تجهيزات و امكانات مقررات ، قوانين ، مانند است
داريم فاصله كمي ايده‌ال نقطه به رسيدن تا چند هر مي‌كنم
".است يافتني دست نقطه اين اما
به محدود تركمنستان درآمدزاي منابع شد گفته كه همانطور
و زيركانه سياستهاي دليل به زيرا است گاز و پنبه
اين كشاورزي محصول تنها كمونيستي سابق نظام استعماري
آن توليد ظرفيت كه است پنبه دارد اقتصادي ارزش كه كشور
كشور اين همچنين مي‌باشد ، تن تا 250هزار سالانه 200 نيز
ظرفيت حاضر حال در كه است طبيعي گاز گسترده منابع داراي
مي‌باشد ، مكعب متر ميليارد بر 50 بالغ سالانه آن توليد
صنايع در خوبي امكانات از كشورمان كه آن با اول بخش در
به مبرمي نياز حتي و است برخوردار پوشاك توليد و نساجي
عدم با متاسفانه دارد داخلي صنايع تغذيه براي پنبه محصول
انواع به آن تبديل و تركمنستان قيمت ارزان پنبه خريد
و كشور آن به مجدد صادرات براي نخي محصولات و پوشاك
درآمدهاي كسب و اشتغالزايي به منجر كه مركزي آسياي منطقه
اين در نيز خود سنتي رقباي ديگر حضور موجب مي‌شد ارزي
و متقال پارچه‌هاي ورود شاهد بايد اكنون هم و شده منطقه
براي نامطلوب روندي كه باشيم وطن به كشورها آن از جين
.بود خواهد تركمنستان و ايران
منابع فروختن چگونه برزخ در تركمنستان دوم بخش در
براي بالقوه‌شان ثروت تنها يعني گازطبيعي زيرزميني
هزينه‌هاي و شده رسيد سر بدهي دلار ميليارد پرداخت 7/1
خريد با مي‌تواند ايران هستند ، كشورشان عمراني و جاري
محصولات انواع قالب در را آن بهاي درصد تركمنستان 50 گاز
آنها به عمومي مايحتاج ديگر و نساجي لبني ، كشاورزي
و بنيادي طرحهاي صورت به را ديگر درصد و 50 بپردازد
فن انتقال و مشاوره‌اي مهندسي ، خدمات اساسي ، زيرساختهاي
البته كه كند تامين را آنها نياز مورد خدمات آوري ،
تركمنستان استقبال با شدت به طرح اين موجود شواهد براساس
.مي‌شود روبه‌رو
عدم زاييده حقيقت در موجود تنگناهاي از بخشي هرحال به
برخي توسط منطقه اقتصادي سياسي موجود واقعيتهاي صحيح درك
كارشناسانه بررسي‌هاي در بايد كه است ايراني مسئولان از
خطوط مانند طرحهايي پنهان لايه‌هاي تبيين و تحليل و
يا و پاكستان به افغانستان طريق از تركمنستان گاز انتقال
يافتن به نسبت تركيه ، مقصد به خزر درياي بستر طريق از
ايران و تركمنستان منطقه ، منافع با همسو راهكارهاي
.داد انجام را سريعي و شايسته اقدامات
را حال زمان اما داديم دست از ارزان را گذشته سالهاي ما
از نبايد ديگر مطمئن آينده‌اي بناي و گذشته جبران براي
بخشهاي در هنوز زيادي بسيار بالقوه ظرفيتهاي.دهيم دست
وجود مركزي آسياي منطقه سياسي و اقتصادي فرهنگي ، متنوع
كه ، اين پاياني سخن و است مانده باقي نخورده دست كه دارد
است نشسته غبار از نازك لايه‌اي تنها پنهان گنج اين بر
.زدود را آن بايد كه
ميربهرسي حسين سيد -مشهد
|
