تمدنها گوي و گفت
فرهنگ خدمت در سياست
قراگوزلو محمد دكتر
وگوي گفت يعني آن ، پاتك و تمدنها برخورد نظريه درباره
زمينه در بويژهنوشتهاند بسيار و پرگفته‌اند تمدنها ،
تابستان در آن انتشار و طرح زمان از كه "برخورد" نظريه
تكذيب ، تاييد ، در مقاله صدها از بيش امروز به تا سال 1993
(1).است درآمده تحرير رشته به آن بررسي و نقد
محور سه حول مشخص طور به است تامل قابل مجال اين در آنچه
:مي‌زند دور ذيل
.تمدنها گوي و گفت استراتژيك اهداف -1
حقوقي ، حقيقي ، افراد]گو و گفت طرفين (نهايي) تركيب -2
[...و موثر كشورهاي ديپلماتها ،
.گو و گفت محورهاي -3
و روشن اصلي محور سه اين كه زماني تا است روشن روز مثل
طرح يك قالب از تمدنها وگوي گفت پيرامون بحث نشود ، تدقيق
.رفت نخواهد بيرون (Conceptual Sheme) نظري
***
صرف تئوري يك اگرچه نخست منظر تمدنها ، در برخورد نظريه
چالش‌هاي و مناسبات تبيين به مي‌كند سعي كه است
اتحادجماهير ابرقدرت فروپاشي و انحطاط از پس بين‌المللي
كارهاي و ساز در امريكا جديد نقش از و بپردازد شوروي
در دليل همين به و بگويد سخن جهاني اقتصاد و سياست
اما مي‌گيرد ، خود به سياسي پيشگويي نوعي اوليه ، شكل‌بندي
را خروس دم هم ماجرا ، به شتابزده نگاه يك همه اين با
اين.را غربي نظريه‌پردازان دروغ قسم هم و مي‌دهد نشان
ساخت‌شكن "عميقا بحراني وجود بيانگر اول درجه در نظريه
علي‌الخصوص و غرب اجتماعي مناسبات در (Deconstruction)
را فوق بحران چندگانه خطوط زبيگنيوبرژينسكي.آمريكاست
:مي‌كند ترسيم اينگونه
در را غرب جهان از اعظمي بخش كه گسيخته عنان سكولاريسم-
را فرهنگي ويراني خود نطفه خويش بطن از و گرفته ميان
.مي‌دهد گسترش
شده شايع شدت به غربي جامعه در كه مادي لذت‌گرايي خطر-
.است
جامعه در بوالهوسي و ثروت‌اندوزي فرهنگ [ضد] اپيدمي-
اقتدار سختي به اخير پديده اين برژينسكي نظر از) آمريكا
مخاطره به جهاني سطح در را آمريكا اخلاقي و معنوي
(2).(مي‌اندازد
اساس كه نيز "انديشي محاصره" و "هراسي بيگانه" سياست
محور دو در است داده شكل را تمدنها برخورد نظريه بروز
.مي‌كند خودنمايي ذيل جزئيات با كلي ،
:الف
شرايط در اينكه و آمريكا ويژه به غرب ، آينده از نگراني -
.آمد خواهد چه آمريكا اقتصادي منافع سر بر جهاني جديد
موقعيت افتادن خطر به و اسلام‌خواهانه جنبش‌هاي ظهور -
خليج ميانه ، آسياي منطقه در آمريكا هم‌پيمانان سياسي
...و تركيه فارس ،
با چين ويژه به آسيا شرق نظامي اقتصادي ، قدرت تقويت -
درصد اقتصادي 8 رشد
American Changing عنوان تحت مقاله‌اي در هانتينگتون
برخورد مقاله از پيش سال دو كه Strategic interests
و پرداخت ماجرا نهاني غوغاي به آشكارا ساخت منتشر تمدنها
ذيل مسائل ضرورت بر (ما سخن الف مبحث تاييد در) جمله از
:كرد تاكيد
:ب
و اقتصادي زمينه در آمريكا جهاني برتر موقعيت حفظ -
بي‌ثبات طريق از ژاپن با قدرت توازن ايجاد با مبارزه
كشور آن كردن
موازنه‌گر قدرتهاي وسيله به آلمان اقتصادي قدرت تحديد -
انگليس و فرانسه
خليج در مشخص طور به آمريكا اساسي منافع نگهداري و حفظ -
مركزي آمريكاي و فارس
شيوه به چين نظامي و سياسي جغرافيايي ، توسعه‌طلبي مهار -
آن‌كشور داخلي تحولات بر تاثيرگذاري
"جهان در آمريكا رهبري ضرورت" مقاله در هانتينگتون همچنين
تفصيل به "جهاني صحنه در برتر قدرت يك وجود اهميت" از
و حياتي امري صحنه اين در را آمريكا هژموني و كرده صحبت
حاكمه هيات وي عقيده به.است دانسته اجتنابناپذير
دست از ناگزير جهاني برتري اين به دستيابي براي آمريكا
:است ذيل سياستهاي به يازيدن
تمدنهاي با مقابله براي مشترك تمدنهاي جذب و اتحاد -
(كنفوسيوسي اسلامي ، تمدن) دشمن
تمدن اجزاي در ويژه به غربي تمدن درون در يگانگي ايجاد -
آمريكايي -اروپايي
به و روسيه در سياسي ، نظامي اقتصادي ، منافع و عوامل حفظ -
جديد پايگاه‌هاي آوردن دست
تمدن به لاتين آمريكاي و شرقي اروپاي تمدنهاي الحاق -
غربي
استراتژيك سلاحهاي حذف و كاهش زمينه در احتياط -
-كنفوسيوسي عمده تمدن دو در اختلاف و تضاد ايجاد -
اسلامي
و فرعي تمدنهاي لاييك ، حاكميت‌هاي از جانبه همه حمايت -
متخاصم كشورهاي در خصوص به غرب ، تمدن طرفدار گروه‌هاي
و تمدنها برخورد نظريه دكترين و استراتژي عوامل ، اين
ديپلماتهاي و تراست‌ها و كارتلها صاحبان اصلي دغدغه
به دستيابي كه است بديهي بسيار و مي‌دهد شكل را آمريكايي
ممكن برخورد و جنگ طريق از جز سياست اين از عمده‌اي بخش
كه يوگسلاوي به نظامي حمله و بالكان عمليات.بود نخواهد
صورت كوزوو مسلمانان از دفاع عوامفريبانه پوشش تحت
و ميليتاريستي برنامه‌هاي نمونه بهترين مي‌گيرد ،
.است جهاني مناسبات سطح در آمريكا سياسي برتري‌طلبي
تمدنها گفت‌وگوي نظريه استراتژي
عاقلانه‌ترين كه است روشن شده ، ياد مطالب به توجه با
به جهان دعوت ;تهاجمي سياست اين خنثي‌سازي و مقابله شيوه
لذا و:تمدن‌هاست گوي و گفت طريق از آرامش و ثبات و صلح
ذيل عوامل در تمدنها گفت‌وگوي نظريه اهداف كلي رئوس
:شد تواند خلاصه
جانبه ، همه تشنج‌زدايي طريق از جهاني صلح به دستيابي -
(نهايي و كلان هدف)
حال در كشورهاي در ملي توسعه و رشد برنامه‌هاي تسريع -
جهاني پايدار توسعه به دستيابي و توسعه
راهكارها
خلع جهت در كه نهادهايي و سازمان‌ها حمايت و تقويت -
مي‌كنند تلاش جهاني سلاح
آمدن وجود به از پيشگيري و هسته‌اي قدرتهاي كنترل -
هسته‌اي جديد كشورهاي
بمبهاي ;قاره‌پيما موشكهاي ;بالستيك سلاحهاي امحاي -
...و شيميايي ميكروبي ، ;هيدروژني
زيست محيط طرفدار سازمانهاي از حمايت -
فرا و منطقه‌اي فرهنگي سياسي ، اقتصادي ، پيمانهاي ايجاد -
كشورهاي در ملي مشترك منافع آوردن وجود به و منطقه‌اي
گوناگون تمدنهاي با مختلف
تشكيل طريق از غرب و شرق فرهنگي -علمي مناسبات گسترش -
دانشمندان آمد و رفت و سمينارها
كشورهاي و يافته توسعه كشورهاي دانشگاههاي روابط گسترش -
اطلاعات ;تكنولوژي مديريت فن‌آوري ، مبادله و توسعه به رو
...و
كه سمت اين به حركت و قاره‌اي ورزشي مسابقات گسترش -
.شود برگزار آفريقا و آسيا در جهاني معتبر مسابقات
كار دستور در بيشتر تامل با بايد نيز ذيل موارد همچنين
:گيرد قرار
اقليت‌هاي حقوق آنها موجب به كه جهاني قوانين تصويب -
رسميت به حاكمه هيات اكثريت سوي از سياسي و قومي مذهبي ،
.مي‌شود شناخته
و فرهنگي چند كشورهاي در داخلي مناسبات نمودن قانونمند -
.انساني عادلانه موازين اساس بر قومي چند
به كه كشورهايي در كشاورزي صنعت ، اقتصاد ، كردن مدرنيزه -
.هستند سنتي مباحث و مسائل درگير نوعي
به "عملا بايد جهان تمدنها وگوي گفت اهداف تضمين راه در
:كه كند حركت سويي
جمله از بين‌المللي سازمانهاي ساختار در كلي تغييرات -
بين‌المللي سازمانهاي پول ، جهاني بانك متحد ، ملل سازمان
"وتو حق" -في‌المثل و -جمله از آيد ، وجود به غذا و انرژي
-نيز ديگر كشور چند و شود تعديل ملل سازمان در نوعي به
برخوردار حق اين از -مسلمان قدرتمند كشورهاي از بويژه
.شوند
.شود مهار مقتضي شيوه به آمريكا ميليتاريسم هار قدرت -
نظامي پايگاه‌هاي از بسياري كه است ضروري راستا همين در
به و شود جمع‌آوري جهان ژئوپليتيك كشورهاي در آمريكا
خليج جمله از -جهان از مناطقي در آمريكا مشروع غير حضور
.شود داده پايان -فارس
اين تحقق براي كه مي‌شود كشيده پيش مهم موضوع اين اينك
:كه پرسيد است بهتر و كرد عمل بايد سان چه اهداف
شكل عناصري چه از گو و گفت نهايي تركيب يا طرفين:"اولا
مي‌گيرد؟
چه از وگو گفت دستاوردهاي و مصوبات تحقق ابزار:"ثانيا
بود؟ تواند اجرايي ضمانت چه داراي و است برخوردار وضعيتي
هفت از خود نظريه كلي شكل‌بندي در هانتينگتون ساموئل
تمدنها اين ميان در و مي‌گويد سخن درگير و عمده تمدن
چند هرمينمايد ترسيم "گسل خطوط" عنوان به را مسيرهايي
تاكيد تمدني تقسيم‌بندي اين بي‌اساسي بر بارها ما كه
:حال اين با كرده‌ايم ،
اسلامي ، تمدن چهار سرنوشت‌ساز و عمده موءثر ، نقش به توجه -
صلح ايجاد در غربي تمدن و ارتدكس -اسلاو كنفوسيوسي ،
.مي‌رسد نظر به قطعي و ضروري جهاني
هانتينگتون ، نظر مورد گسل خطوط از بسياري كه وجودي با -
جنبه شكاف‌ها اين از بخشي كردن پر اما است ، واهي "اصولا
است واضح شده ، ياد موءلفه دو به توجه با لذا.دارد حياتي
بزرگ تمدن چهار همين از متشكل گو و گفت اصلي طرفين كه
از برخي در كه داشت نظر در بايد ديگر سوي از.بود خواهد
ميان در كه دارد وجود "ملت -دولت" واحد چند تمدنها اين
اقتصادي نظامي ، سياسي ، فرهنگي ، مذهبي ، چالش‌هاي نيز خود
جزييات در كه -موضوع اين عليرغم.دارند بسيار قومي حتي و
برتر تمدنهاي نمايندگان -شود انگاشته ناديده نبايد امر
:باشند مي‌توانند ذيل هاي"ملت -دولت" از متشكل جهاني
.است چين كشور ترديد بي‌هيچ كنفوسيوسي تمدن نماينده -
و مصر ايران ، قدرتمند كشور سه اسلامي تمدن نمايندگان -
وجودي با تركيه چون كشورهايي است بديهي.هستند عربستان
اما برخوردارند ، غني فوق‌العاده تمدني سابقه از كه
شكستن و نقض جهت در "عملا آنان بر حاكم سياسي نظام‌هاي
.است كرده سمت‌گيري غربي تمدن سوي به و حركت اسلامي تمدن
ما نظر به.شود مطرح نيز مصر مورد در است ممكن امر اين
مصر ، در ضداسلامي تمدن و فرهنگ بروز و ظهور زمينه‌هاي
از يكي اينكه با مصر كشور.ندارد وجود ،"اصولا و بالقوه
عنوان به مي‌تواند است ، اسلامي تعاليم نشر مهم مراكز
.شود عمل وارد نيز آفريقايي تمدن نماد و نماينده
.بود خواهد روسيه "طبعا ارتدكس ، -اسلاو تمدن نماينده -
بلوك كشورهاي پدرخواندگي رسالت و جنبه "عملا كشور اين
از روس‌ها حمايتميكند حمل خود با هم هنوز را شرق
.ادعاست اين موءيد بالكان جنگ جريان در صربها
چند به توجه غربي تمدن نمايندگان يا نماينده مورد در
تمدن همفكرانش و هانتينگتون اينكه نخست.است ضروري نكته
حالي در.مي‌دانند "اروپا" و "آمريكا" از متشكل را غرب
آمريكا ميان پرنشدني‌اي و واضح بسيار گسل خطوط امروز كه
ديده (انگليس منهاي اروپا از عمده‌اي بخش حداقل) اروپا و
غربي تمدن تعريف هانتيتگتون نظريه در اينكه ديگر.مي‌شود
در هانتينگتون "اصولاروبهروست اساسي اشكال چند با
در مسيحي مختلف فرقه‌هاي دادن قرار و تمدنها تقسيم‌بندي
عقيده به.مي‌شود تاريخي فاحش خطاي يك دچار كدام هر درون
در ايدئولوژيك نيروهاي صف‌بندي و اسپانيا داخلي جنگ وي
داخلي جنگ صف‌بنديهاي با آشكاري تفاوتهاي كشورها آن
(م 1930) اسپانيا داخلي جنگ در كه چرادارد يوگسلاوي
كردند دخالت دموكراسي و كمونيسم فاشيسم ، طرفدار كشورهاي
مسلمان ، كشورهاي (م 1990) يوگسلاوي بحران در كه آن حال
وارد درگير جناحهاي از طرفداري به غربي مسيحي و ارتدكس
دو هانيتنگتون آخر عبارت در آن‌كه بر علاوهشدند عمل
:مي‌كشد فرياد ذيل مشخص لغزش
مسيحي تمدن و آمريكا سياستهاي گرفتن يكسان -
اسلامي تمدن با اسلامي دول سياستهاي گرفتن يكسان -
تمدن به مسيحي تمدن تجزيه كه است تعمق قابل نيز نكته اين
منطقي و عقلي معيار هيچ با غربي مسيحي و ;ارتدكس -اسلاو
.نمي‌كند مطابقت
:كه چرا
مي‌تواند اسلاوي فرد يك.نيستند ارتدكس اسلاوها ، تمام -
.باشد بوسنيايي يا كرووات اسلوونيايي ،
مي‌توانند ارتدكس‌ها .نيستند اسلاو نيز ارتدكس‌ها تمام -
.باشند آلبانيايي حتي يا گرجي يوناني ، رومن ،
دارد ادامه
|
