جهان استراتژيك ذخاير فسيلي ، آبهاي
(پاياني بخش) بدانيم قدر را آب
 
كشورها آبي ذخاير و منابع سرعت به شهرها بي‌رويه گسترش
مي‌كند محدودتر روز هر را
پيش‌درآمد
و آب چرخه دقيق شناخت با پيش سال هزاران از ايرانيان
به آب زيرزميني منابع از بهره‌برداري براي طبيعت ، حريم
در اعجابانگيز فن‌آوري اين.پرداختند قنات احداث
با امروزه كه طبيعت در آب منابع از بهينه بهره‌برداري
دارد ، همخواني نيز پايدار توسعه و زيست محيط قانونمندي
.مي‌شود محسوب ما نياكان ارزشمند و مهم دستاوردهاي از
شيوه به نه آب زيرزميني منابع از بهره‌برداري امروزه
صورتي به و پيشرفته تكنولوژي از بهره‌گيري با بلكه قديم ،
جدي خطر با را ناپذير تجديد منابع اين كه مي‌شود انجام
جهان ، در آب فسيلي منابع به چنگ‌اندازي.است كرده روبرو
و سعودي عربستان آمريكا ، از مناطقي در اكنون كه روشي
بيابان‌ها در كشاورزي رونق به شده ، گرفته كار به ليبي
استراتژيك ذخاير اين عمر ترديد ، بدون اما است كرده كمك
كه را گزارشي پاياني بخش.مي‌برد پايان به رو را جهان آب
اين بخش دو هر در.مي‌خوانيد شده ، تهيه زمينه همين در
ماهنامه) پيام نشريه پژوهشي و آماري منابع از گزارش ،
.برده‌ايم بهره (يونسكو سازمان
تمامي در آب براي تقاضا جهان سراسر در شهرنشيني گسترش با
به شهري و صنعت كشاورزي ، زمينه در آن مصرف اصلي عرصه‌هاي
بهبود تناسب به همچنين و است يافته افزايش شدت
براي جهاني تقاضاي رشد جهان سطح در زندگي استانداردهاي
تازه‌ترين براساس.است بوده فزون‌تر بسي جمعيت رشد از آب
در يافته انتشار متحد ملل سازمان منابع سوي از كه آمار
مكعب متر از 900 فراتر آب سالانه سرانه مصرف حاضر حال
از بيش جهان در آب مصرف پيش سال با 50 مقايسه در و است
.است شده برابر چهار
تجديدناپذير منابع
فسيلي منابع و زيرزميني سفره‌هاي به بي‌ضابطه روي‌آوري
منابع اين از پشتيبان بدون استفاده و جهان سراسر در آب
اين.است آورده بار به جدي بسيار مشكلات مرور به
و مزارع و تجديدناپذيرند نفت ذخاير همچون آبدار لايه‌هاي
مشكل با سرانجام هستند متكي منابع نوع اين به كه شهرهايي
.شد خواهند مواجه خويش بهره‌برداري مورد منابع شدن خشك
آب اعظم بخش كه سال‌هاست سعودي عربستان مثال عنوان به
زيرزميني آبهاي استخراج طريق از را خود نياز مورد
آبهاي منابع به وابستگي اين و مي‌كند تامين "فسيلي"
بيابان در گندم كشت براي دولت تشويق براثر زيرزميني
در زيرزميني آبهاي شدن خالياست افزايش روبه همچنان
سالانه 2/9 سرعت با ميانگين طور به سعودي عربستان
چنين با عربستان آب منابعدارد ادامه مكعب متر ميليارد
سرعت اگر و مي‌پذيرد پايان سال مدت 52 در تنها سرعتي
اتمام به زمان يابد ، افزايش مبنا همين بر بهره‌برداري
.بود خواهد كوتاه‌تر بازهم كشور اين آب منابع رسيدن
در بيشتر دشواري و تقاضا پيوسته رشد با ديگر سوي از
در آب به مربوط بودجه‌هاي آب ، تامين پروژه‌هاي اجراي
از آب كمبود اكنون و است ناكافي جهان مناطق از بسياري
شمال و خاور از مناطقي آمريكا متحده ايالات در كاليفرنيا
و درآمده مزمن پديده‌اي صورت به هند از بخش‌هايي و چين
برنامه‌ريزان چين در.است يافته رواج آب جيره‌بندي
پكن شهر در آب تقاضاي سال 2000 در كه كرده‌اند پيش‌بيني
.بود خواهد موجود امكانات از بيش درصد چين 70 پايتخت
عميق چاههاي خطر
وضعيت:مي‌گويد آب ، منابع كارشناس حسيني شيخ بهروز مهندس
با ايران زيرزميني آبهاي منابع از بهره‌برداري موجود
قنات‌هاي كه حالي در وي گفته به.روبه‌روست جدي مشكلات
بهره‌برداري براي روش كارآمدترين و بهترين كه ايران سنتي
ويراني روبه مي‌شوند ، محسوب زيرزميني آبهاي منابع از
اين شاهد يزد استان مثل منطقه‌اي در حتي و مي‌روند كامل
استان مثل كشور نقاط برخي در مي‌باشيم ، غم‌انگيز روند
در ساوجبلاغ دشت و خراسان و مازندران از بخش‌هايي كرمان ،
منابع اين از بي‌رويه بهره‌برداري دليل به تهران استان
.است آمده وجود به چاهها آب شورشدن خطر
و خشك دشت‌هاي در دهه 1330 از:مي‌گويد كارشناس اين
آن در و يافت رواج "آرتزين" عميق چاه حفر ايران كم‌آب
در آب منابع اندازه‌گيري و فني محاسبات بدون سال‌ها
به آرتزين چاه حفر آنها ، آسيبپذيري ميزان و زيرزمين
رواج كشاورزي زمين‌هاي آبياري براي موءثر اقدام يك عنوان
شدن شور مشكل با دشت‌ها همان در امروزه و كرد پيدا
توسط پيش دهه سه از اگر و هستيم روبرو زيرزميني آبهاي
سفره‌هاي از بهره‌برداري ممنوعيت طرح ذيربط دستگاههاي
نمي‌آمد ، در اجرا به آسيبپذير مناطق در آب زيرزميني
.بوديم روبه‌رو جدي فاجعه يك با مناطق اين در امروز
اين در غيرقانوني چاههاي حفر":افزود حسيني شيخ مهندس
".كرد مقابله آن با بايد كه است جدي مشكل يك مناطق
در آب كمبود مشكل آمدن پيش":مي‌افزايد كارشناس اين
در را چاه حفر آلود شتاب صورت به جاري سال طول در ايران
چه اگر است ، بخشيده شدت آسيبپذير مناطق برخي
مشكل موقت صورت به مي‌تواند چاهها اين از بهره‌برداري
قبيل اين آتي سالهاي در اما كند ، حل را آب شديد كمبود
بازدهي شده‌اند ، حفر اساسي مطالعات انجام بدون كه چاهها
".داشت نخواهند
تشنه شهرهاي
عليه روزافزون تهديدي صورت به شهرنشيني و شهر گسترش
امروزه.است درآمده زيرزميني آبهاي به‌ويژه آب منابع
بسيار فواصلي تا و يافته غول‌آسا رشد شهرها از بسياري
گذاشته‌اند منفي اثر محيط بر خود اطراف مناطق از دورتر
و كشيده‌اند خود كام به را كشاورزي زمين‌هاي شهرها اين
ادامه كيلومترها تا كه ساختماني بلوك‌هاي به را آنها
و آهني لوله‌هاي ميان اين در.ساخته‌اند تبديل دارند ،
در و شده منشعب شهرها از نيرومند بازواني چون سيماني
نياز رودها و درياچه‌ها آب مكيدن با بعيد مسافت‌هاي
محدوده در.مي‌كنند تامين را آب به شهرها اين ساكنان
جانشين رطوبت‌پذير سقف‌هاي و سيمان آسفالت ، نيز شهرها
همه.شده‌اند گياهي پوشش كلي طور به و درختان علفزارها ،
محيط بر تاثيرگذاري ضمن و داده هم دست به دست عوامل اين
نيازهاي كننده تامين آبي منابع بر شهري مناطق طبيعي
مرحله سه كلي به‌طور و رسانده‌اند آسيب نيز شهرنشينان
:مي‌گذارد تاثير آب مناطق بر شهري مناطق رشد عمومي
شهري ابنيه ديگر و خانه‌ها ساختن منظور به نخست مرحله در
عمل اينميشود ريشه‌كن منطقه گياهي پوشش همه و درختان
مورد ناحيه در آب ميزان بر گياهان آب ترشح از كاستن با
مصرفي آب تامين براي چاه حفر.مي‌گذارد منفي اثر نظر
مثال عنوان به.مي‌دهد رخ اول مرحله در بيشتر نيز شهرها
مكزيك ، كشور پايتخت مكزيكوسيتي نفري ميليون هيجده شهر در
ناچارند شهر مسئولان و نمي‌باشد كافي اغلب محلي آب منابع
حتي 1000 عمق در (كيلومتري تا 200 150) دورتر مناطق از
در شهرها احداث هنگام.كنند تامين را نياز مورد آب متري
به آب زيرزميني و سرپوشيده مخازن احداث محل كه صورتي
روبه‌رو آلودگي خطر با منابع اين نگيرد ، انجام درستي
موجب فاضلاب شده زهكشي شبكه‌هاي نبود همچنين.شد خواهند
آلاينده مراكز ديگر و توالت‌ها از ميكرب و آلودگي نفوذ
و وبا نظير بيماري‌هايي شيوع و زيرزميني آبهاي درون به
.مي‌شود تيفوئيد
بناهاي و خانه‌ها احداث منظور به شهرسازي مرحله دومين در
ترتيب اين به و مي‌شود جابجا بيشتري سطحي خاك بزرگتر ،
.شد خواهد افزون‌تر آبي مجاري در رسوبگذاري و خاك فرسايش
رطوبت‌پذير زمين‌هاي ميزان بر شهرها رشد ادامه با
محدودتر زيرزميني آب منابع نتيجه در و شده افزوده
.مي‌شوند
در بيشتر كه انسان سلامت براي زيانبار عامل مهم‌ترين
با شيميايي مواد نفوذ مي‌آيد ، پيش شهرها احداث دوم مرحله
موجب پديده اين.است منطقه جاري آبهاي به آلوده آبهاي
سومين در.مي‌شود نيز آبزيان نابودي و رودخانه‌ها آلودگي
زمين‌هاي تمامي شدن پوشيده با شهرسازي مرحله آخرين و
كه سطوحي و بناها ديگر و خيابان‌ها ساختمان‌ها ، يا منطقه
.است همراه مي‌شوند ، زيرزمين به آب نفوذ مانع
آلاينده‌ها نفوذ
آبهاي آلودگي از خطرناك‌تر كه زيرزميني آب ذخاير آلودگي
مرور به و مي‌ماند پنهان ابتدايي مراحل در است سطحي
بيشتري دوام از همچنين آلودگي اين.مي‌شود گسترده
آن آثار باشد ، موضعي آلودگي منشا اگر حتي.است برخوردار
زيرا بماند باقي و شده پراكنده دور فواصل تا است ممكن
سوي از و مي‌كند سرايت زيرزمين اصلي ذخيره به آلودگي
.است كند بسيار آبها اين طبيعي تجديد روال ديگر
ناشي كند مي تهديد را زيرزميني آبهاي كه خطري مهم‌ترين
اين.مي‌شود طبيعي محيط وارد كه است زيان‌آوري مواد از
مصرف كوددهي ، در افراط يا ارادي صورت به است ممكن مواد
و آلوده آبهاي مستقيم دفع و كشاورزي در آفت‌كش‌ها
بندي بسته در بي‌دقتي.شوند محيط وارد پسابها ،
باران ، توسط مواد اين شست‌وشوي و صنعتي و شهري زباله‌هاي
پساب دهنده انتقال لوله‌هاي جدار در شكاف آمدن وجود به
ديدگاه از.مي‌شود آب زيرزميني منابع آلودگي موجب نيز
عليه مبارزه راه بهترين پيشگيري زيست‌محيطي ، و اقتصادي
مراقبت و است زيرزميني آبهاي سلامت از حفاظت و آلودگي
بسياري رفتار دگرگوني مستلزم چيز هر از پيش آبها اين از
.انسان‌هاست از
ارزشمند قنات‌هاي از دريغ
ويژگي‌هاي دليل به ما كهنسال سرزمين اين ايران ، در
مناطق از بسياري در جاري آبهاي به دسترسي جغرافيايي ،
از بهره‌برداري به ناچار به مردم و است ممكن غير و دشوار
.آورده‌اند روي چاه حفر طريق از آب زيرزميني سفره‌هاي
و تاريخ در طولاني بسيار پيشينه دليل به قنات و چاه حفر
كه همچنان اما.است برخوردار ويژه‌اي جايگاه از ما فرهنگ
انگيز اعجاب فن‌آوري يك عنوان به ايران قنات‌هاي به دنيا
به آسيبرساني كمترين بدون بهداشتي و سالم آب تحصيل براي
سرمايه‌هاي اين ايران كهنسال قنات‌هاي مي‌نگرد ، طبيعت
سپرده فراموشي بدست و ويران يكي يكي ارزشمند ، و بزرگ
براي جدي خطري بي‌رويه صورت به چاه حفر همچنين.مي‌شوند
.مي‌آيد حساب به ما كشور در زيرزميني آبهاي محدود منابع
نيز زيرزميني و سطحي از اعم ايران در آب فزاينده آلودگي
درباره تاكنون.گرفت جدي را آن بايد كه است مهمي خطر
شده نوشته يا و گفته زيادي مطالب رودخانه‌ها ، آب آلودگي
نظر از زيادي حد تا زيرزميني آبهاي آلودگي اما.است
شهرها ، در فاضلاب هدايت شبكه‌هاي نبوداست مانده پنهان
شيميايي ، كود و نباتي آفات دفع سموم از بي‌رويه استفاده
زيرزميني منابع آلودگي مهم عوامل از صنعتي پسابهاي نفوذ
.مي‌شوند محسوب ايران در آب
گزارش گروه
|
