شماره‌ 2158‏‎ ‎‏‏،‏‎5 JUL 2000 تير 1379 ، ‏‎ چهارشنبه‌ 15‏‎
Front Page
National
International
Across Iran
Metropolitan
Features
Accidents
Life
Free Tribune
Business
Stocks
Sports
World Sports
Religion
Science/Culture
Arts
Articles
Last Page
اسلامي‌‏‎ احكام‌‏‎ در‏‎ خرد‏‎ حجت‌‏‎


اصولي‌‏‎ انديشه‌هاي‌‏‎ فقه‌ ، ‏‎ اصول‌‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ جايگاه‌‏‎ درباب‏‎ بحثي‌‏‎
داماد‏‎ محقق‌‏‎ مصطفي‌‏‎ دكتر‏‎ استاد‏‎ با‏‎ گفت‌وگو‏‎ /معاصر‏‎
در‏‎ عقل‌گرايي‌‏‎ نمادهاي‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ فقه‌ ، ‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ :جستارگشايي‌‏‎
فلسفه‌‏‎ با‏‎ شيوايي‌‏‎ و‏‎ جدي‌‏‎ تلاقي‌‏‎ منظر‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ و‏‎ است‌‏‎ شيعه‌‏‎
براي‌‏‎ است‌‏‎ منطق‌‏‎ مثابه‌‏‎ به‌‏‎ فقه‌‏‎ براي‌‏‎ اصول‌‏‎ واقع‌ ، ‏‎ در‏‎دارد‏‎
سمعيات‌‏‎ و‏‎ نقليات‌‏‎ آن‌‏‎ مواد‏‎ و‏‎ منابع‌‏‎ كه‌‏‎ تفاوت‌‏‎ اين‌‏‎ با‏‎ فلسفه‌ ، ‏‎
طريق‌‏‎ از‏‎ بشر‏‎ هدايت‌‏‎ و‏‎ تشريع‌‏‎ عالم‌‏‎ در‏‎ الهي‌‏‎ الطاف‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎
.مي‌گردد‏‎ محسوب‏‎ معصومين‌‏‎ و‏‎ انبياء‏‎
كه‌‏‎ گرديده‌‏‎ مطرح‌‏‎ دقيقه‌اي‌‏‎ و‏‎ ظريفه‌‏‎ مباحث‌‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ در‏‎
فكر‏‎ و‏‎ فرهنگ‌‏‎ و‏‎ زبان‌‏‎ باب‏‎ در‏‎ تحليلي‌‏‎ عالي‌‏‎ مباحث‌‏‎ از‏‎ جملگي‌‏‎
و‏‎ نيامده‌‏‎ شناخته‌‏‎ آن‌‏‎ ارج‌‏‎ بايد‏‎ چنانكه‌‏‎ متاسفانه‌‏‎ اما‏‎ است‌ ، ‏‎
اينك‌‏‎.‎است‌‏‎ نشده‌‏‎ گرفته‌‏‎ به‌ديده‌‏‎ انديشه‌‏‎ پرورش‌‏‎ در‏‎ آن‌‏‎ تاثير‏‎
فلسفه‌‏‎ متون‌‏‎ ترجمه‌‏‎ راه‌‏‎ از‏‎ مباحث‌‏‎ همين‌‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎ كه‌‏‎ حالي‌‏‎ در‏‎
از‏‎ حقوق‌‏‎ فلسفه‌‏‎ بالاخره‌‏‎ و‏‎ زبانشناسي‌‏‎ و‏‎ معني‌شناسي‌‏‎ زبان‌ ، ‏‎
ما‏‎ خود‏‎ كه‌‏‎ دارد‏‎ آن‌‏‎ جاي‌‏‎ مي‌شود ، ‏‎ وارد‏‎ ما‏‎ فرهنگ‌‏‎ به‌‏‎ غرب‏‎
خاصه‌‏‎ باشيم‌ ، ‏‎ داشته‌‏‎ اصيل‌‏‎ علم‌‏‎ اين‌‏‎ ژرفاي‌‏‎ در‏‎ مجدد‏‎ تاملي‌‏‎
خراساني‌ ، ‏‎ آخوند‏‎ و‏‎ انصاري‌‏‎ شيخ‌‏‎ مابعد‏‎ ارجمند‏‎ متون‌‏‎ آنكه‌‏‎
آيت‌الله‌‏‎ بروجردي‌ ، ‏‎ العظمي‌‏‎ آيت‌الله‌‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎ره‌‏‎)امام‌خميني‌‏‎ اصول‌‏‎
را‏‎ جديد‏‎ مباحثي‌‏‎ و‏‎ اساسي‌‏‎ تحولي‌‏‎ موجبات‌‏‎ مي‌تواند‏‎ -.‎.‎.‎و‏‎ حجت‌‏‎
كه‌‏‎ معاصر‏‎ اصوليين‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ با‏‎ زير‏‎ گفتگوي‌‏‎ در‏‎.‎سازد‏‎ فراهم‌‏‎
ضمنا‏‎ و‏‎ است‌‏‎ كرده‌‏‎ تلمذ‏‎ اصول‌‏‎ استادان‌‏‎ اعاظم‌‏‎ نزد‏‎ در‏‎
استاد‏‎.‎نشسته‌ايم‌‏‎ سخن‌‏‎ به‌‏‎ هست‌‏‎ نيز‏‎ غرب‏‎ فرهنگ‌‏‎ دانش‌آموخته‌‏‎
فرهنگ‌‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ ارج‌‏‎ درباره‌‏‎ بحث‌‏‎ ضمن‌‏‎ داماد‏‎ محقق‌‏‎ مصطفي‌‏‎ دكتر‏‎
.مي‌رسد‏‎ فقه‌‏‎ به‌‏‎ اصول‌‏‎ از‏‎ و‏‎ اصول‌‏‎ به‌‏‎ فلسفه‌‏‎ رهگذر‏‎ از‏‎ شيعي‌ ، ‏‎
درباره‌‏‎ جداگانه‌‏‎ مباحثي‌‏‎ فردا‏‎ بحث‌ ، ‏‎ همين‌‏‎ تداوم‌‏‎ در‏‎ سپس‌‏‎
اين‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ شما‏‎ توجه‌‏‎شد‏‎ خواهد‏‎ مطرح‌‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ بنيانگزاران‌‏‎
.مي‌كنيم‌‏‎ جلب‏‎ گفتگو‏‎
معارف‌‏‎ گروه‌‏‎
رضوي‌‏‎ مسعود‏‎ :‎از‏‎ گفت‌وگو‏‎
كه‌‏‎ كسي‌‏‎ همچنين‌‏‎ و‏‎ حقوقدان‌‏‎ يك‌‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ شما‏‎ استاد ، ‏‎ جناب‏‎ *
را‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ مربوط‏‎ مسائل‌‏‎ و‏‎ قانون‌‏‎ بحث‌‏‎ هستيد ، ‏‎ متبحر‏‎ فلسفه‌‏‎ در‏‎
مي‌كنيد؟‏‎ آغاز‏‎ چگونه‌‏‎
را‏‎ قانون‌‏‎ باستان‌‏‎ يونان‌‏‎ حكماي‌‏‎.‎الرحيم‌‏‎ الرحمن‌‏‎ بسم‌الله‌‏‎ *
بخش‌‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ و‏‎ مي‌كردند‏‎ محسوب‏‎ عملي‌‏‎ حكمت‌‏‎ شاخه‌هاي‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎
براي‌‏‎.‎مي‌داشتند‏‎ گفت‌وگو‏‎ زندگي‌‏‎ آيين‌هاي‌‏‎ و‏‎ نواميس‌‏‎ از‏‎
يا‏‎ جمهوري‌‏‎ شهريار ، ‏‎ يا‏‎ سياسي‌‏‎ مرد‏‎ افلاطون‌ ، ‏‎ دفتر‏‎ سه‌‏‎ نمونه‌‏‎
است‌‏‎ افلاطون‌‏‎ معروف‌‏‎ آثار‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ قوانين‌‏‎ يا‏‎ نواميس‌‏‎ و‏‎ سياست‌‏‎
اين‌‏‎ گواه‌‏‎ مي‌توان‌‏‎ را‏‎ ارسطو‏‎ سياست‌‏‎ و‏‎ اخلاق‌‏‎ دفتر‏‎ دو‏‎ نيز‏‎ و‏‎
در‏‎ فارابي‌‏‎ نيز‏‎ اسلامي‌‏‎ بزرگ‌‏‎ و‏‎ متقدم‌‏‎ حكماي‌‏‎ از‏‎.‎دانست‌‏‎ امر‏‎
"شفا‏‎ الهيات‌‏‎" پايان‌‏‎ در‏‎ ابن‌سينا‏‎ و‏‎ "فاضله‌‏‎ مدينه‌‏‎ آراء‏‎"
.گفته‌اند‏‎ سخن‌‏‎ مستوفا‏‎ و‏‎ افكنده‌‏‎ قانون‌‏‎ به‌‏‎ عقلاني‌‏‎ نگرش‌‏‎
از‏‎ چگونه‌‏‎ شيعه‌ ، ‏‎ فقه‌‏‎ بخصوص‌‏‎ و‏‎ "فقه‌‏‎" يعني‌‏‎ دين‌ ، ‏‎ در‏‎ قانون‌‏‎ *
گرفته‌اند؟‏‎ بهره‌‏‎ عقل‌‏‎
سبزواري‌ ، ‏‎ هادي‌‏‎ ملا‏‎ حاج‌‏‎ اخير‏‎ قرون‌‏‎ حكيم‌‏‎ متاخرين‌ ، ‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ *
عقلاني‌‏‎ حكمت‌‏‎ بيان‌‏‎ منظور‏‎ به‌‏‎ را‏‎ "الهدي‌‏‎ نبراس‌‏‎" رساله‌‏‎
فارابي‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ گفتني‌‏‎.‎است‌‏‎ درآورده‌‏‎ نگارش‌‏‎ به‌‏‎ شرعي‌‏‎ قوانين‌‏‎
طبقه‌بندي‌‏‎ عقلي‌‏‎ علوم‌‏‎ زمره‌‏‎ در‏‎ را‏‎ فقه‌‏‎ ‎‏‏،‏‎"العلوم‌‏‎ احصاء‏‎" در‏‎
.است‌‏‎ بديع‌‏‎ و‏‎ جالب‏‎ بسيار‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎ كه‌‏‎ نقلي‌‏‎ علوم‌‏‎ نه‌‏‎ نموده‌ ، ‏‎
هستيد ، ‏‎ شيعه‌‏‎ فقيه‌‏‎ يك‌‏‎ ضمنا‏‎ كه‌‏‎ شما‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎ اما‏‎ هست‌‏‎ بديع‌‏‎ *
مي‌كند؟‏‎ پيدا‏‎ وجهي‌‏‎ چه‌‏‎ فارابي‌‏‎ بيان‌‏‎
زيرا‏‎.‎است‌‏‎ منطقي‌‏‎ و‏‎ صحيح‌‏‎ كاملا‏‎ برداشت‌‏‎ اين‌‏‎ من‌‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎ *
آن‌‏‎ به‌‏‎ مي‌توان‌‏‎ است‌‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ استنتاج‌‏‎ و‏‎ استدلال‌‏‎ پاي‌‏‎ جا‏‎ هر‏‎
.ندارد‏‎ خصوص‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ اثري‌‏‎ قياس‌‏‎ ماده‌‏‎.‎داد‏‎ نام‌‏‎ عقلي‌‏‎ علم‌‏‎
بيرون‌‏‎ عقلي‌‏‎ علم‌‏‎ از‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ باشد‏‎ نقلي‌‏‎ امري‌‏‎ اگر‏‎ قياس‌‏‎ ماده‌‏‎
حكم‌‏‎ استدلال‌‏‎ با‏‎ مجتهد‏‎.‎است‌‏‎ چنين‌‏‎ فقه‌‏‎ علم‌‏‎.‎آورد‏‎ نخواهد‏‎
امري‌‏‎ قياس‌‏‎ ماده‌‏‎ چند‏‎ هر‏‎.‎مي‌نمايد‏‎ صادر‏‎ فتوا‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎
.است‌‏‎ عقل‌‏‎ كار‏‎ فقه‌‏‎ در‏‎ اجتهاد‏‎ حال‌‏‎ هر‏‎ به‌‏‎ ولي‌‏‎ است‌ ، ‏‎ نقلي‌‏‎
موارد‏‎ كدام‌‏‎ در‏‎ و‏‎ مجاري‌‏‎ كدام‌‏‎ از‏‎ شيعه‌‏‎ فقه‌‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ كاركرد‏‎ *
مي‌يابد؟‏‎ اهميت‌‏‎
اصول‌‏‎ علم‌‏‎ تاسيس‌‏‎ با‏‎ سني‌‏‎ و‏‎ شيعه‌‏‎ از‏‎ اعم‌‏‎ -اسلامي‌‏‎ فقيهان‌‏‎ *
كردن‌‏‎ منطقي‌تر‏‎ و‏‎ عقلايي‌تر‏‎ چه‌‏‎ هر‏‎ در‏‎ فقه‌ ، ‏‎ قواعد‏‎ و‏‎ فقه‌‏‎
زمينه‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ بزرگي‌‏‎ گامهاي‌‏‎ و‏‎ نموده‌‏‎ تلاش‌‏‎ فقاهت‌‏‎
در‏‎ مالكي‌ ، ‏‎ شاطبي‌‏‎ غرناطي‌‏‎ ابراهيم‌‏‎ ابواسحاق‌‏‎.‎برداشته‌اند‏‎
"الموافقات‌‏‎" كتاب‏‎ تاليف‌‏‎ با‏‎ قمري‌‏‎ هجري‌‏‎ سال‌ 709‏‎ به‌‏‎ گذشته‌‏‎
بنياد‏‎ را‏‎ قانون‌‏‎ فلسفه‌‏‎ و‏‎ پرداخته‌‏‎ تفقه‌‏‎ به‌‏‎ فلسفي‌‏‎ روش‌‏‎ با‏‎
-اخير‏‎ قرن‌‏‎ چند‏‎ در‏‎ خصوص‌‏‎ به‌‏‎ -نيز‏‎ شيعي‌‏‎ فقيهان‌‏‎.است‌‏‎ نهاده‌‏‎
به‌‏‎ است‌‏‎ استنباط‏‎ و‏‎ اجتهاد‏‎ متدولوژي‌‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ فقه‌‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎
علم‌‏‎ از‏‎ بسياري‌‏‎ مباحث‌‏‎ و‏‎ رسانده‌اند‏‎ عقلانيت‌‏‎ درجه‌‏‎ اعلي‌‏‎
شيخ‌‏‎ بخصوص‌‏‎.‎ساخته‌اند‏‎ وارد‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ را‏‎ فلسفه‌‏‎ و‏‎ منطق‌‏‎ و‏‎ كلام‌‏‎
عقلي‌‏‎ مباحث‌‏‎ خراساني‌ ، ‏‎ محقق‌‏‎ وي‌‏‎ شاگرد‏‎ بزرگ‌‏‎ و‏‎ انصاري‌‏‎ مرتضي‌‏‎
در‏‎ كه‌‏‎ ساخته‌اند‏‎ وارد‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ بر‏‎ بار‏‎ اولين‌‏‎ براي‌‏‎ بسياري‌‏‎
.است‌‏‎ داشته‌‏‎ عظيمي‌‏‎ نقش‌‏‎ دانش‌‏‎ اين‌‏‎ كردن‌‏‎ فربه‌‏‎
محقق‌‏‎ و‏‎ شيخ‌انصاري‌‏‎ بديع‌‏‎ مباحث‌‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎ است‌‏‎ ممكن‌‏‎ آيا‏‎ *
كنيد؟‏‎ ذكر‏‎ نبوده‌‏‎ متقدم‌‏‎ اصولي‌‏‎ كتب‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ خراساني‌‏‎
حقيقيه‌‏‎ قضاياي‌‏‎" به‌‏‎ مي‌توانم‌‏‎ ايشان‌‏‎ بديع‌‏‎ مباحث‌‏‎ جمله‌‏‎ از‏‎ *
"واحد‏‎ از‏‎ كثير‏‎ صدور‏‎ عدم‌‏‎" ‎‏‏،‏‎"انتزاعي‌‏‎ و‏‎ اعتباري‌‏‎" ‎‏‏،‏‎"خارجيه‌‏‎ و‏‎
حركت‌‏‎" ‎‏‏،‏‎"ماهيت‌‏‎ و‏‎ وجود‏‎ اصالت‌‏‎" "كثير‏‎ از‏‎ واحد‏‎ صدور‏‎ عدم‌‏‎" ‎‏‏،‏‎
بسياري‌‏‎ و‏‎ "ذاتي‌‏‎ تعلل‌‏‎ عدم‌‏‎ و‏‎ تغيير‏‎ عدم‌‏‎" ‎‏‏،‏‎"توسطي‌‏‎ و‏‎ قطعي‌‏‎
اشاره‌‏‎ است‌ ، ‏‎ گرديده‌‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ وارد‏‎ اخيرا‏‎ همه‌‏‎ ديگر ، ‏‎ مباحث‌‏‎
مباحث‌‏‎ از‏‎ خروج‌‏‎ موارد ، ‏‎ برخي‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ نظر‏‎ قطع‌‏‎ با‏‎.‎كنم‌‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ آنان‌‏‎ بر‏‎ خرده‌گيري‌‏‎ موجب‏‎ فلسفي‌‏‎ فني‌‏‎
دقيقا‏‎ ‎‏‏،‏‎"تقييد‏‎ و‏‎ اطلاق‌‏‎" مباحث‌‏‎ در‏‎ "ماهيت‌‏‎ اعتبارات‌‏‎" بحث‌‏‎
در‏‎.‎است‌‏‎ شده‌‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ وارد‏‎ فلسفه‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ مباحثي‌‏‎ از‏‎
فلسفه‌‏‎ بخصوص‌‏‎ -‎فلسفه‌‏‎ از‏‎ مهمي‌‏‎ بسيار‏‎ مباحث‌‏‎ ‎‏‏،‏‎"مشتق‌‏‎" مبحث‌‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ افزوده‌‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ بر‏‎ -‎بعد‏‎ به‌‏‎ ملاصدرا‏‎
نگاشته‌ام‌ ، ‏‎ "صدرا‏‎ خردنامه‌‏‎" مجله‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ مقاله‌اي‌‏‎ در‏‎ من‌‏‎
و‏‎ كلام‌‏‎ علم‌‏‎ در‏‎ را‏‎ "مشتق‌‏‎ تركب‏‎ و‏‎ بساطت‌‏‎" نظريه‌‏‎ تاريخي‌‏‎ سير‏‎
قرار‏‎ بحث‌‏‎ مورد‏‎ مستوفا‏‎ صورت‌‏‎ به‌‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ و‏‎ منطق‌‏‎ و‏‎ فلسفه‌‏‎
.داده‌ام‌‏‎
منطق‌‏‎ و‏‎ فلسفه‌‏‎ به‌ويژه‌‏‎ عقلي‌ ، ‏‎ علوم‌‏‎ تاثير‏‎ يعني‌‏‎ مبحث‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ *
مي‌تواند‏‎ واقع‌‏‎ در‏‎ و‏‎ است‌‏‎ مهمي‌‏‎ بسيار‏‎ مسئله‌‏‎ اصول‌ ، ‏‎ و‏‎ فقه‌‏‎ بر‏‎
مذكور‏‎ مقاله‌‏‎ در‏‎ شما‏‎.‎باشد‏‎ شيعه‌‏‎ فقه‌‏‎ غناي‌‏‎ و‏‎ ظرفيت‌‏‎ نشانگر‏‎
توجه‌‏‎ با‏‎ و‏‎ شده‌ايد‏‎ وارد‏‎ موضوع‌‏‎ بدين‌‏‎ ويژه‌اي‌‏‎ نظر‏‎ دقت‌‏‎ با‏‎
كه‌‏‎ مي‌رسد‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎ جنابعالي‌‏‎ گسترده‌‏‎ تحقيقات‌‏‎ و‏‎ آمادگي‌‏‎ به‌‏‎
اميدواريم‌‏‎.‎باشد‏‎ داشته‌‏‎ وجود‏‎ باب‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ دقيقتر‏‎ بحث‌‏‎ ضرورت‌‏‎
.بپردازيم‌‏‎ موضوع‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ كلي‌‏‎ بطور‏‎ جداگانه‌‏‎ فرصت‌‏‎ يك‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎
-فقه‌‏‎ بر‏‎ منطقي‌‏‎ -فلسفي‌‏‎ تاثير‏‎ اين‌‏‎ حاضر ، ‏‎ بحث‌‏‎ خصوص‌‏‎ در‏‎ اما‏‎
است‌؟‏‎ داشته‌‏‎ تبعاتي‌‏‎ و‏‎ نتايج‌‏‎ چه‌‏‎ -‎اصول‌‏‎ علم‌‏‎ طريق‌‏‎ از‏‎
اين‌‏‎ طرح‌‏‎ از‏‎ غرض‌‏‎ اما‏‎.است‌‏‎ محرز‏‎ بحث‌‏‎ اين‌‏‎ ضرورت‌‏‎ بله‌ ، ‏‎ *
.گردد‏‎ بيان‌‏‎ تبعات‌‏‎ همين‌‏‎ اينكه‌‏‎ مقدمات‌‏‎
يك‌‏‎ انصاري‌‏‎ مرتضي‌‏‎ شيخ‌‏‎ و‏‎ سبزواري‌‏‎ ملاهادي‌‏‎ حاجي‌‏‎ ميان‌‏‎ گويند‏‎
شيخ‌‏‎ نزد‏‎ حاجي‌‏‎.است‌‏‎ گرفته‌‏‎ صورت‌‏‎ مشهد‏‎ در‏‎ ماهه‌اي‌‏‎ شش‌‏‎ تلاقي‌‏‎
سبزواري‌‏‎ حكيم‌‏‎ نزد‏‎ انصاري‌‏‎ شيخ‌‏‎ و‏‎ مي‌خوانده‌‏‎ اصول‌‏‎ و‏‎ فقه‌‏‎
.است‌‏‎ مي‌آموخته‌‏‎ فلسفه‌‏‎
چيست‌؟‏‎ مهم‌‏‎ رويداد‏‎ اين‌‏‎ نقل‌‏‎ ماخذ‏‎ *
ولي‌‏‎ مي‌كنم‌‏‎ نقل‌‏‎ مطهري‌‏‎ مرحوم‌‏‎ استادم‌‏‎ از‏‎ را‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎ من‌‏‎ *
شخص‌‏‎ گفته‌‏‎ بجز‏‎ ندارم‌ ، ‏‎ مسئله‌‏‎ اين‌‏‎ براي‌‏‎ ديگري‌‏‎ منبع‌‏‎ و‏‎ مرجع‌‏‎
چاپ‌‏‎ به‌‏‎ نيز‏‎ استاد‏‎ "منظومه‌‏‎ شرح‌‏‎" كتاب‏‎ در‏‎ بعدا‏‎ كه‌‏‎ ايشان‌‏‎
تفسير‏‎ در‏‎ سبزواري‌‏‎ حاجي‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌فرمودند‏‎ ايشان‌‏‎.‎است‌‏‎ رسيده‌‏‎
كه‌‏‎ دارند‏‎ خود‏‎ به‌‏‎ مخصوص‌‏‎ بياني‌‏‎ ‎‏‏،‏‎"خارجيه‌‏‎ و‏‎ حقيقيه‌‏‎ قضاياي‌‏‎"
مي‌شود ، ‏‎ ديده‌‏‎ مسئله‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ تفكري‌‏‎ ردپاي‌‏‎ از‏‎
به‌‏‎ بعد‏‎ و‏‎ بوده‌‏‎ شيخ‌‏‎ طريق‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ معلوم‌‏‎ دقيقا‏‎ و‏‎ است‌‏‎ محرز‏‎
نظير‏‎ ايشان‌‏‎ شاگردان‌‏‎ به‌‏‎ بعد‏‎ و‏‎ كرده‌‏‎ سرايت‌‏‎ خراساني‌‏‎ آخوند‏‎
از‏‎ -‎ما‏‎ اساتيد‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎ چون‌‏‎.‎عراقي‌‏‎ ضياء‏‎ آقا‏‎ و‏‎ نائيني‌‏‎ مرحوم‌‏‎
مهدي‌‏‎ دكتر‏‎ استاد‏‎ مرحوم‌‏‎ همچنين‌‏‎ و‏‎ مطهري‌‏‎ استاد‏‎ مرحوم‌‏‎ جمله‌‏‎
حاج‌‏‎ تحليل‌‏‎ كه‌‏‎ بودند‏‎ معتقد‏‎ بزرگوار‏‎ دو‏‎ هر‏‎ -يزدي‌‏‎ حائري‌‏‎
داده‌ ، ‏‎ ارائه‌‏‎ خارجيه‌‏‎ و‏‎ حقيقيه‌‏‎ قضيه‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ سبزواري‌ ، ‏‎ ملاهادي‌‏‎
بيان‌‏‎ با‏‎ دو‏‎ هر‏‎ و‏‎ آمده‌‏‎ معاصر‏‎ اصول‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ تحليلي‌‏‎ همان‌‏‎
شيخ‌‏‎ مال‌‏‎ تقسيم‌‏‎ اين‌‏‎ ابتكار‏‎ چون‌‏‎.نمي‌كند‏‎ تطبيق‌‏‎ فني‌‏‎ فلسفي‌‏‎
بيان‌‏‎ ديگر‏‎ گونه‌اي‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ موضوع‌‏‎ ايشان‌‏‎ كه‌‏‎ است‌ ، ‏‎ الرئيس‌‏‎
در‏‎ آخوند‏‎ را‏‎ نظر‏‎ اين‌‏‎ حال‌‏‎ هر‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ معلوم‌‏‎.است‌‏‎ كرده‌‏‎
.است‌‏‎ كرده‌‏‎ اخذ‏‎ حاجي‌‏‎ فلسفي‌‏‎ تحليلهاي‌‏‎ و‏‎ انديشه‌ها‏‎ از‏‎ تاثير‏‎
و‏‎ است‌‏‎ عقلي‌‏‎ علمي‌‏‎ اجتهاد ، ‏‎ علم‌‏‎ اولا‏‎ ;كه‌‏‎ است‌‏‎ اين‌‏‎ غرض‌‏‎
است‌‏‎ چهارگانه‌‏‎ منابع‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ شيعه‌‏‎ فقه‌‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ دليل‌‏‎ ثانيا‏‎
دريافت‌‏‎ راههاي‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ اين‌‏‎ منظور‏‎ ما‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎ و‏‎
خدا‏‎ حكم‌‏‎ (‎ص‌‏‎)‎پيامبر‏‎ كه‌‏‎ همانطور‏‎ سخن‌‏‎ ديگر‏‎ به‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ شرع‌‏‎ حكم‌‏‎
مي‌تواند‏‎ را‏‎ خدا‏‎ حكم‌‏‎ نيز‏‎ بشر‏‎ عقل‌‏‎ مي‌رساند ، ‏‎ بشر‏‎ به‌‏‎ را‏‎
يعني‌‏‎ عملي‌‏‎ عقل‌‏‎ مراد‏‎ اينجا‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ البته‌‏‎.كند‏‎ دريافت‌‏‎
.است‌‏‎ عقليه‌‏‎ كليه‌‏‎ احكام‌‏‎
دهيد؟‏‎ توضيح‌‏‎ بيشتر‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎ درباره‌‏‎ كنم‌‏‎ خواهش‌‏‎ است‌‏‎ ممكن‌‏‎ *
است‌‏‎ معروف‌‏‎ فقهاء‏‎ و‏‎ اصوليين‌‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ قاعده‌اي‌‏‎ ببينيد ، ‏‎ *
تعبيرات‌‏‎ به‌‏‎ قاعده‌‏‎ اين‌‏‎.‎دارد‏‎ نام‌‏‎ "ملازمه‌‏‎ قاعده‌‏‎" كه‌‏‎
به‌‏‎ حكم‌‏‎ كلما‏‎":مي‌شود‏‎ گفته‌‏‎ گاهي‌‏‎ گرديده‌ ، ‏‎ بيان‌‏‎ گوناگون‌‏‎
حكم‌‏‎ شرع‌‏‎ كند ، ‏‎ حكم‌‏‎ عقل‌‏‎ جا‏‎ هر‏‎ يعني‌‏‎.‎"الشرع‌‏‎ به‌‏‎ حكم‌‏‎ العقل‌‏‎
الواجب‏‎":‎است‌‏‎ شده‌‏‎ گفته‌‏‎ ديگر‏‎ تعبير‏‎ به‌‏‎ گاهي‌‏‎ و‏‎ داشت‌‏‎ خواهد‏‎
نيز‏‎ جمله‌‏‎ اين‌‏‎ كه‌‏‎ "العقليه‌‏‎ في‌الواجبات‌‏‎ الطاف‌‏‎ الشرعيه‌‏‎
.مي‌رساند‏‎ را‏‎ همان‌‏‎
چيست‌؟‏‎ مراد‏‎ حال‌‏‎
عقل‌‏‎ جا‏‎ هر‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ اين‌‏‎ ملازمه‌‏‎ معناي‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌پندارند‏‎ بعضي‌‏‎
موازي‌‏‎ حكمي‌‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎ پيروي‌‏‎ عقل‌‏‎ از‏‎ شرع‌‏‎ باشد ، ‏‎ داشته‌‏‎ حكم‌‏‎
.مي‌كند‏‎ جعل‌‏‎ آن‌‏‎ با‏‎
كه‌‏‎ حكمي‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ آن‌‏‎ منظور‏‎ بلكه‌‏‎.‎نيست‌‏‎ اينطور‏‎ ما‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎
همان‌‏‎ دارند ، ‏‎ اذعان‌‏‎ بدان‌‏‎ هستند ، ‏‎ عقلا‏‎ كه‌‏‎ جهت‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ عقلا‏‎
انسانها‏‎ به‌‏‎ خود‏‎ احكام‌‏‎ ابلاغ‌‏‎ براي‌‏‎ شرع‌‏‎ يعني‌‏‎.است‌‏‎ شرع‌‏‎ حكم‌‏‎
-باطن‌‏‎ پيامبر‏‎ ديگري‌‏‎ است‌ ، ‏‎ ظاهر‏‎ پيامبر‏‎ يكي‌‏‎.‎دارد‏‎ راه‌‏‎ دو‏‎
نيست‌ ، ‏‎ جزئيه‌‏‎ عقول‌‏‎ اينجا‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ البته‌‏‎.است‌‏‎ عقل‌‏‎ همان‌‏‎ كه‌‏‎
عقلاني‌‏‎ غير‏‎ پيرايه‌هاي‌‏‎ هزاران‌‏‎ به‌‏‎ جزئيه‌‏‎ عقول‌‏‎ كه‌‏‎ چرا‏‎
-اينها‏‎ امثال‌‏‎ و‏‎ قومي‌‏‎ فرهنگهاي‌‏‎ عادات‌ ، ‏‎ مثل‌‏‎ مي‌گردد ، ‏‎ آلوده‌‏‎
عموم‌‏‎ پسند‏‎ مورد‏‎ است‌‏‎ ممكن‌‏‎ رسوم‌‏‎ از‏‎ بسياري‌‏‎ -‎ديده‌ايم‌‏‎ كه‌‏‎
به‌‏‎ آدميان‌‏‎ همه‌‏‎ اگر‏‎ ولي‌‏‎.نباشد‏‎ عقل‌‏‎ حكم‌‏‎ ولي‌‏‎ گيرد ، ‏‎ قرار‏‎
.است‌‏‎ محض‌‏‎ عقل‌‏‎ حكم‌‏‎ اين‌‏‎ مي‌كنند ، ‏‎ حكم‌‏‎ ظلم‌‏‎ زشتي‌‏‎ و‏‎ عدالت‌‏‎ خوبي‌‏‎
بد‏‎ و‏‎ نيك‌‏‎ خداوند‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ شده‌‏‎ بيان‌‏‎ صراحت‌‏‎ به‌‏‎ مجيد‏‎ قرآن‌‏‎ در‏‎
"تقواها‏‎ و‏‎ فجورها‏‎ فالهمها‏‎":‎است‌‏‎ كرده‌‏‎ الهام‌‏‎ آدميان‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎
هم‌‏‎ كنار‏‎ در‏‎ "تعقل‌‏‎" راه‌‏‎ و‏‎ "سمع‌‏‎ " راه‌‏‎ مجيد‏‎ قرآن‌‏‎ در‏‎ نيز‏‎ و‏‎
قيامت‌‏‎ روز‏‎ در‏‎ دوزخ‌‏‎ اهل‌‏‎ مردم‌‏‎ كه‌‏‎ آنجا‏‎ ;است‌‏‎ گرفته‌‏‎ قرار‏‎
."السعير‏‎ اصحاب‏‎ من‌‏‎ كنا‏‎ ما‏‎ نعقل‌‏‎ او‏‎ نسمع‌‏‎ كنا‏‎ لو‏‎":مي‌گويند‏‎
مي‌داديم‌‏‎ فرا‏‎ گوش‌‏‎ پيامبران‌‏‎ راهنمايي‌هاي‌‏‎ به‌‏‎ ما‏‎ اگر‏‎ يعني‌‏‎
دوزخ‌‏‎ اهل‌‏‎ مي‌كرديم‌ ، ‏‎ تعقل‌‏‎ و‏‎ مي‌انديشيديم‌‏‎ خودمان‌‏‎ يا‏‎ و‏‎
بطور‏‎ كه‌‏‎ مي‌كنيد‏‎ ملاحظه‌‏‎ شريفه‌‏‎ آيه‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎.‎نمي‌شديم‌‏‎
اين‌‏‎.‎است‌‏‎ گرفته‌‏‎ قرار‏‎ هم‌‏‎ كنار‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ و‏‎ سمع‌‏‎ حقيقيه‌‏‎ منفصله‌‏‎
به‌‏‎ مي‌تواند‏‎ تعقل‌‏‎ راه‌‏‎ از‏‎ بشر‏‎ براينكه‌ ، ‏‎ دارد‏‎ صراحت‌‏‎ آيه‌‏‎
و‏‎ مادي‌‏‎ حجابهاي‌‏‎ از‏‎ هيچگاه‌‏‎ آدمي‌‏‎ تعقل‌‏‎ البته‌‏‎.‎برسد‏‎ سعادت‌‏‎
انبياء‏‎ نقش‌‏‎ و‏‎ نيست‌‏‎ مبرا‏‎ و‏‎ پاك‌‏‎ نفساني‌‏‎ هواهاي‌‏‎ و‏‎ اغراض‌‏‎
آزاد‏‎ نفساني‌‏‎ زنجيرهاي‌‏‎ از‏‎ را‏‎ آدميان‌‏‎ خرد‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ همين‌‏‎ الهي‌‏‎
و‏‎ بيندازند‏‎ كار‏‎ به‌‏‎ را‏‎ خود‏‎ سليم‌‏‎ عقل‌‏‎ بتوانند‏‎ تا‏‎ سازند‏‎
سليم‌‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ جهت‌‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ انبياء‏‎ هدايت‌‏‎ به‌‏‎ انسان‌‏‎ نياز‏‎
اين‌‏‎.‎ندارد‏‎ رهايي‌‏‎ اوهام‌‏‎ و‏‎ شوائب‏‎ اين‌گونه‌‏‎ از‏‎ هيچگاه‌‏‎ آدمي‌‏‎
مشهود‏‎ كاملا‏‎ (‎ص‌‏‎)‎اسلام‌‏‎ رسول‌‏‎ رسالت‌‏‎ و‏‎ قرآن‌‏‎ هدايت‌‏‎ در‏‎ مطلب‏‎
گوشزد‏‎ را‏‎ حقيقت‌‏‎ اين‌‏‎ تاكيد‏‎ و‏‎ تكرار‏‎ به‌‏‎ قرآن‌‏‎ آيات‌‏‎.‎است‌‏‎
دارد ، ‏‎ (كاف‌‏‎ كسر‏‎ به‌‏‎) "مذكر‏‎" نقش‌‏‎ اسلام‌‏‎ رسول‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌كند‏‎
.مي‌دهد‏‎ تذكر‏‎ صرفا‏‎ بشر‏‎ عقلاني‌‏‎ داشته‌هاي‌‏‎ به‌‏‎ يعني‌‏‎
بر‏‎ علاوه‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ ضروري‌‏‎ اينجا‏‎ در‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎ ذكر‏‎ البته‌‏‎
دارد ، ‏‎ مخصوص‌‏‎ جايگاه‌‏‎ شرعيه‌‏‎ احكام‌‏‎ استنباط‏‎ در‏‎ "عقل‌‏‎" اينكه‌‏‎
باب‏‎ يعني‌‏‎ فقه‌ ، ‏‎ مهم‌‏‎ بخش‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ ديگري‌‏‎ مطلب‏‎ عقلا‏‎ بناء‏‎
عقلا ، ‏‎ بناي‌‏‎.مي‌كند‏‎ ايفاء‏‎ عمده‌‏‎ نقش‌‏‎ سياسات‌ ، ‏‎ و‏‎ معاملات‌‏‎
زندگي‌‏‎ در‏‎ خردمندان‌‏‎ كه‌‏‎ شيوه‌اي‌‏‎.‎است‌‏‎ عقل‌‏‎ حكم‌‏‎ از‏‎ غير‏‎
شرع‌‏‎ تاييد‏‎ مورد‏‎ علي‌الاصول‌‏‎ كرده‌اند ، ‏‎ اتخاذ‏‎ خود‏‎ روزمره‌‏‎
.نگيرد‏‎ قرار‏‎ موافقت‌‏‎ مورد‏‎ ندرتا‏‎ است‌‏‎ ممكن‌‏‎ كه‌‏‎ هرچند‏‎ است‌ ، ‏‎
بنا‏‎ مردم‌‏‎ روزمره‌‏‎ زندگي‌‏‎ و‏‎ معاملات‌‏‎ مسائل‌‏‎ در‏‎ انور‏‎ شرع‌‏‎
بلكه‌‏‎ باشد ، ‏‎ داشته‌‏‎ تاسيسي‌‏‎ احكام‌‏‎ جزء‏‎ به‌‏‎ جزء‏‎ بطور‏‎ ندارد‏‎
اما‏‎.‎است‌‏‎ گرديده‌‏‎ واگذار‏‎ عقلاء‏‎ روش‌‏‎ همان‌‏‎ به‌‏‎ امور‏‎ اينگونه‌‏‎
مورد‏‎ همان‌‏‎ نبوده‌ ، ‏‎ موافق‌‏‎ عقلا‏‎ روش‌‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ نيز‏‎ مورد‏‎ هر‏‎ در‏‎
و‏‎ معاملات‌‏‎ مسائل‌‏‎ در‏‎ بنابراين‌‏‎.‎است‌‏‎ داده‌‏‎ توضيح‌‏‎ را‏‎ خاص‌‏‎
.است‌‏‎ عقلائي‌‏‎ شيوه‌‏‎ متبع‌‏‎ سياسات‌ ، ‏‎
را‏‎ كاشان‌‏‎ مردم‌‏‎ روزگاري‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ آمده‌‏‎ "روضات‌الجنات‌‏‎" در‏‎
ميان‌‏‎ در‏‎ قضا‏‎ امور‏‎ و‏‎ شرعيه‌‏‎ احكام‌‏‎ فتق‌‏‎ و‏‎ رتق‌‏‎ براي‌‏‎ فقيهي‌‏‎
معروف‌‏‎ حكيم‌‏‎ از‏‎ را‏‎ قضايي‌‏‎ و‏‎ شرعي‌‏‎ مسائل‌‏‎ آنان‌‏‎نبود‏‎
.بود‏‎ محض‌‏‎ فيلسوف‌‏‎ يك‌‏‎ خضري‌‏‎ حكيم‌‏‎.مي‌پرسيدند‏‎ خضري‌‏‎ شمس‌الدين‌‏‎
حكم‌‏‎ به‌‏‎ او‏‎.‎نداشت‌‏‎ فقه‌‏‎ در‏‎ تفقه‌‏‎ و‏‎ تخصص‌‏‎ سابقه‌‏‎ هيچ‌وجه‌‏‎ به‌‏‎
پاسخ‌‏‎ سائلين‌‏‎ به‌‏‎ عقلي‌‏‎ قواعد‏‎ براساس‌‏‎ خود ، ‏‎ فلسفي‌‏‎ ذوق‌‏‎
شاه‌‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎ زمان‌‏‎ همان‌‏‎ در‏‎ كركي‌‏‎ محقق‌‏‎ آنكه‌‏‎ تا‏‎ است‌‏‎ مي‌داده‌‏‎
براي‌‏‎ و‏‎ شد‏‎ منصوب‏‎ ايران‌‏‎ قاضي‌القضاتي‌‏‎ سمت‌‏‎ به‌‏‎ صفوي‌‏‎ اسماعيل‌‏‎
وي‌‏‎.‎مي‌كرد‏‎ مسافرت‌‏‎ ايران‌‏‎ مختلف‌‏‎ بلات‌‏‎ به‌‏‎ قضات‌‏‎ نصب‏‎ و‏‎ عزل‌‏‎
و‏‎ آرا‏‎ در‏‎ كركي‌‏‎ محقق‌‏‎.‎شد‏‎ آگاه‌‏‎ امر‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ و‏‎ وارد‏‎ كاشان‌‏‎ به‌‏‎
گفته‌اند‏‎ و‏‎ كرد‏‎ مطالعه‌‏‎ حكيم‌‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎ صادره‌‏‎ احكام‌‏‎ و‏‎ پاسخها‏‎
.شد‏‎ صادر‏‎ كركي‌‏‎ محقق‌‏‎ مجلس‌‏‎ در‏‎ او‏‎ و‏‎ فرستاد‏‎ خضري‌‏‎ سراغ‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎
حكيم‌‏‎ "كجاداري‌؟‏‎ در‏‎ فقه‌‏‎ تعلم‌‏‎ سابقه‌‏‎ تو‏‎" كه‌‏‎ پرسيد‏‎ او‏‎ از‏‎
محقق‌‏‎ ".نياموخته‌ام‌‏‎ فقه‌‏‎ هيچ‌وجه‌‏‎ به‌‏‎ من‌‏‎ !جا‏‎ هيچ‌‏‎" داد‏‎ پاسخ‌‏‎
بر‏‎" گفت‌‏‎ خضري‌‏‎ "كردي‌؟‏‎ صادر‏‎ را‏‎ آرا‏‎ اين‌‏‎ چگونه‌‏‎ پس‌‏‎" پرسيد‏‎
".عقل‌‏‎ و‏‎ خرد‏‎ موازين‌‏‎
شرع‌‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ گفته‌اند‏‎ درست‌‏‎ چه‌‏‎":‎گفت‌‏‎ كركي‌‏‎ محقق‌‏‎ آنگاه‌‏‎
محقق‌‏‎ كه‌‏‎ گفته‌اند‏‎ ديگر‏‎ گونه‌اي‌‏‎ به‌‏‎ "باشند‏‎ هماهنگ‌‏‎ بايد‏‎
:گفته‌ايم‌‏‎ ما‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ همين‌‏‎":كه‌‏‎ نمود‏‎ بيان‌‏‎ را‏‎ جمله‌‏‎ اين‌‏‎ كركي‌‏‎
".عقليه‌‏‎ في‌الواجبات‌‏‎ الطاف‌‏‎ الواجبات‌الشرعيه‌ ، ‏‎
حل‌‏‎ براي‌‏‎ اماميه‌‏‎ فقيهان‌‏‎ كه‌‏‎ ندارد‏‎ انكار‏‎ جاي‌‏‎ نيز‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎
به‌اصطلاح‌‏‎ و‏‎ سياسات‌‏‎ و‏‎ ايقاعات‌‏‎ و‏‎ عقود‏‎ در‏‎ فقهي‌‏‎ مشكلات‌‏‎
و‏‎ عقلي‌‏‎ قواعد‏‎ از‏‎ استعانت‌‏‎ بالمعني‌الاعم‌ ، ‏‎ معاملات‌‏‎ خودشان‌‏‎
تمشيت‌‏‎ در‏‎ عقلا‏‎ بناي‌‏‎ و‏‎ موازين‌‏‎ رعايت‌‏‎ به‌‏‎ پايبندي‌‏‎ طرفي‌‏‎ از‏‎
را‏‎ كاري‌‏‎ همان‌‏‎ فلسفي‌‏‎ نظريه‌پردازيهاي‌‏‎ در‏‎ خود‏‎ روزمره‌‏‎ زندگي‌‏‎
گام‌‏‎ مسير‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ اروپايي‌‏‎ حقوق‌‏‎ بزرگ‌‏‎ دانشمندان‌‏‎ كه‌‏‎ كرده‌اند‏‎
پس‌‏‎ يعني‌‏‎ -‎اخير‏‎ قرون‌‏‎ در‏‎ بخصوص‌‏‎ فقه‌ ، ‏‎ اصول‌‏‎ علم‌‏‎.‎برداشته‌اند‏‎
رفته‌‏‎ پيش‌‏‎ چنان‌‏‎ اماميه‌‏‎ فقهاي‌‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ -‎اخباري‌گري‌‏‎ نهضت‌‏‎ از‏‎
اروپا‏‎ در‏‎ "حقوق‌‏‎ فلسفه‌‏‎" نام‌‏‎ به‌‏‎ آنچه‌‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ مي‌تواند‏‎ كه‌‏‎
.بپردازد‏‎ گفتگو‏‎ به‌‏‎ شده‌‏‎ نامگذاري‌‏‎
.دهم‌‏‎ قرار‏‎ اشاره‌‏‎ مورد‏‎ را‏‎ ديگري‌‏‎ نكته‌‏‎ است‌‏‎ لازم‌‏‎ اينجا‏‎ در‏‎
سني‌‏‎ و‏‎ شيعي‌‏‎ محققين‌‏‎ ميان‌‏‎ شديد‏‎ اختلاف‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌دانيد‏‎ شما‏‎
فعلا‏‎ ما‏‎ است‌؟‏‎ بوده‌‏‎ چه‌‏‎ از‏‎ آن‌‏‎ آغاز‏‎ كه‌‏‎ دارد‏‎ وجود‏‎
افرادي‌‏‎ اينكه‌‏‎ اجمالا‏‎.شويم‌‏‎ بحث‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ وارد‏‎ نمي‌خواهيم‌‏‎
اصول‌ ، ‏‎ علم‌‏‎ موسس‌‏‎ كه‌‏‎ معتقدند‏‎ سيوطي‌‏‎ و‏‎ رازي‌‏‎ فخر‏‎ امام‌‏‎ نظير‏‎
علم‌‏‎ نسبت‌‏‎" كه‌‏‎ مي‌گويد‏‎ رازي‌‏‎ فخر‏‎ امام‌‏‎.‎است‌‏‎ بوده‌‏‎ شافعي‌‏‎
منطق‌‏‎ با‏‎ ارسطو‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ نسبتي‌‏‎ همان‌‏‎ شافعي‌ ، ‏‎ به‌‏‎ فقه‌‏‎ اصول‌‏‎
و‏‎ من‌اسس‌‏‎ اول‌‏‎":كه‌‏‎ مي‌گويد‏‎ سيوطي‌‏‎ را‏‎ نكته‌‏‎ همين‌‏‎ ".‎دارد‏‎
".هوالشافعي‌‏‎ فقه‌ ، ‏‎ في‌اصول‌‏‎ صنف‌‏‎
‎‏‏،‏‎"تاسيس‌الشيعه‌‏‎" كتاب‏‎ در‏‎ صدر‏‎ سيدحسن‌‏‎ نظير‏‎ شخصيتهايي‌‏‎ اما‏‎
امامين‌‏‎ فقه‌ ، ‏‎ اصول‌‏‎ موسس‌‏‎ مي‌گويند‏‎ و‏‎ منكرند‏‎ را‏‎ قضيه‌‏‎ اصل‌‏‎
.بوده‌اند‏‎ عليهماالسلام‌‏‎ باقر‏‎ حضرت‌‏‎ و‏‎ صادق‌‏‎ حضرت‌‏‎ همامين‌‏‎
دارد‏‎ ادامه‌‏‎


Copyright 1996-2000 HAMSHAHRI, All rights reserved.
HTML Production by Hamshahri Computer Center.