هنر تاريخ سال هزار دهها
ايران‌نامه
هنر تاريخ سال هزار دهها
(بخش واپسين)درباد موزه‌هايي
درلرستان گهر درياچه
شكار بود ، مهم نقاشان و حكاكان براي همه از بيش كه آنچه
است اين جالب. غيره و كشاورزي و گياهان مساله نه بوده
و بابك شهر مخصوصا مي‌رويم ، كرمان به مثلا كه وقتي كه
در كه حالي در مي‌شود ، زياد بسيار درختي نقوش سيرجان ،
متاخر احتمالا هم آن و ديديم درخت نقش يك فقط تيمره ،
است
;فرهادي مرتضي دكتر با گفت‌وگو از بخش نخستين در :درآمد
"درباد موزه‌هايي" كتاب نويسنده و گردآورنده و شناس مردم
چگونگي از ،(لرستان غارنگاره‌هاي و نگاره‌ها سنگ مجموعه)
مضموني احتمال به كه باستاني نقشهاي هنري اهميت و كشف
پيشينه كه دانستيم و آمد ميان به سخن دارند ، شكارگرانه
.زد تخمين سال هزار دهها به مي‌توان را نگاره‌ها اين
به اشاره با و مي‌خوانيم را گفت‌وگو اين بخش واپسين
شناسي مردم و باستانشناسي هنر ، تاريخ حوزه در هنوز اينكه
زبانشناسان ، كه مي‌رود اميد هستيم ، راه آغاز در ايران
هنري و فرهنگي شناسان مردم و انسانشناسان پژوهان ، اسطوره
.بكوشند آمده بدست نگاره‌هاي شناخت و تحليل در
واقع در دارد؟ وجود نقوش دراين هم گياهي تصاوير آيا *
چيست؟ نقوش اين مضمون
اين ايران ، در كه است اين واقعيت.است خوبي سوال اين -
"چوپاني نقوش" نام با بودن ، ناشناخته دليل به را نقوش
ولي هستند ، چوپان‌ها كار كه است اين بر تصور و مي‌شناسند
از كه ديدم كردم ، توجه بيشتر نقوش اين به من كه چه هر
;است نادرست فرضيه آن واقع ، در و است بيرون چوپاني عالم
روابط از شده نموده صحنه‌هاي از درصد كه 99 چرا
رابطه نه است صياد و صيد روابط جانوران ، انسان‌هابا
جستجوي اگر شايد و ديدم را صحنه يك فقط.دامش با دامدار
مي‌دهد نشان كه كرد بشودپيدا ديگر صحنه چند شود ، بيشتري
است ، گوسفندانش گله ميان در پياده يا اسب بر سوار چوپاني
اين پس ، است شكار صحنه‌هاي تصاوير اين تمام اين ، جز
اسلحه‌سازي تاريخ و تكنولوژي تاريخ براي نقوش اين و قضيه
شكاري ابزارهاي نقش با اينجا در واقع ، در است ، چون مهم هم
را آنها ديگري درجاي من و ناشناخته‌اند كه هستيم روبه‌رو
نقوش درزمينه بسياري مطالعات مورد ، اين براي.نديدم
هندوستان و استراليا اروپا ، قاره‌اي نقوش و صخره‌اي
كه بشري ابزارهاي نخستين.نديده‌ام چيزي وچنين كرده‌ام
در عجيب كمندهاي مي‌شود ، دراينجاديده است ، سنگي بوكس
مشاهده من كه نقاط ساير درنقوشميشود اينجاديده
در.ديده‌ام كم بسيار يا نديده‌ام يا را كمند كرده‌ام ،
نقش كه آمده دست به نقوشي خراسان از جايي در فقط ايران ،
خيلي شكل‌هاي به كمند نقش اينجا درميدهد نشان را كمند
را غول‌آسايي انسان نمونه‌اش ، يك و مي‌شود ديده متفاوت
را آن ما كه مي‌كند استفاده كمندي از كه مي‌دهد نشان
مي‌كردم فكر درابتدا من كه بود نقوشي.نمي‌شناسيم اصلا
رنگ بوم شدم متوجه دلايلي به بعدها ولي است ، شمشير اينها
شمشير كاملا قبضه‌اش و دارد قبضه معمولا شمشير.هستند
مي‌كرديم فكر ما كه تصاويري ولي مي‌دهد ، نشان را بودنش
در هستند ، شمشيردار پياده يا سواره انسان‌هاي به متعلق
جالبي صحنه.هستند بوم‌رنگ‌انداز افراد نشان‌دهنده واقع
دو صحنه اين:است رمانتيكي صحنه مي‌كردم فكر من كه بود
كه فهميديم بعدها مي‌دهد ، نشان مهتابي درشب را سواركار
هم شمشير تصويراست شده پرتاب رنگ بوم و نيست ماه هم آن
كشفيات اين كه مي‌كنم فكر حال ، هر به.موردديده‌ايم يك
از بسياري براي را كار مصالح بتواند اينها ، ومعرفي ما
فراهم وخارجي ايراني ودانشمندان وجهانگردان رشته‌ها
نشود تكرار ميخي خط كشف داستان بار اين كه كندواميدوارم
اين كه باشند ايراني زبانشناسان و اين‌خطشناسان و
.مي‌كنند كشف ما براي را تكرارشونده ونمادهاي علائم
دارند؟ هم دين‌شناختي ارزش تصاوير اين مي‌كنيد تصور آيا *
كه باشند نمادهايي نمادها ، اين از برخي داردكه احتمال -
درآمده حكاكانشان يا نقوش اين صاحبان مذهبي افكار به
دارند ، بسياري بررسي به احتياج نمادها اين ولي باشند ،
و مردم‌شناسي علائق ما چون.بوده دور ما كار از حوزه اين
تا كنيم درك توانسته‌ايم بهتر را نقوش اين داشتيم ، هنري
.مي‌طلبند زيادي كار نمادها.را نمادها
ازمكتوبات آيا است؟ بوده چه تحقيق اين براي شما منابع *
است ، استفاده محققان ساير تحقيقات محصول كه نيز آثاري و
كرده‌ايد؟
شايد اين كه است اين آن و كرده‌ايم عادتي ما طبيعتا -
نخستين ولي باشد ، نقوش زمينه در من كشف‌هاي نخستين
كشف يك ما كه وقتي معمولا.نيست من فرهنگي كشف‌هاي
تاآن كه باشد كشفي كشف ، آن اگر مثلا مي‌كنيم ، فرهنگي
باشد ، نشده نوشته آن به راجع مستقل مقاله يك حتي موقع
رو و زير به مي‌كنيم شروع بعد و مي‌رويم دنبالش به ابتدا
نظير يا ما كشف اين درباره آيا ببينيم تا ، منابع كردن
صخره‌اي نقوش اين مورد در نه؟ يا هست مطلبي جايي در آن ،
رفتم ، آنها سراغ به كه شد چطور گفتم كه دوم بار از قبل من
هنر ، و تاريخ كتابهاي در البته.نبودم قضيه دنبال به
مي‌خواندم ، مطالبي هم مورد اين در ديگر ، مطالب كنار در
ولي باشد ، تفكرم دركانون كه موضوعي عنوان به نه وليكن
را منابعي كه گرفتم تصميم نقوش ، اين دوباره ديدن از بعد
كه آنجايي تا و كنم زيرورو دارد ، وجود زمينه اين در كه
اين به راجع مستقل مقاله دو فقط بروم ، جلو توانسته‌ام من
باستانشناسي هنر ، مردم‌شناسي ادبيات در توانستم موضوع
بيشتر هم آنها.كنم پيدا هنر تاريخ عبارتي به و هنر
جزوه‌اي ديگري و بودند لرستان به مربوط غاري نقاشي‌هاي
و نقوش و كرده منتشر فرهنگي ميراث سازمان كه است
كار آنكرده معرفي بيرجند مزار لاخ در را كتيبه‌هايي
را نقوشش كه بيرجند مزار لاخ در است صخره يك مستقل ،
به بقيه.هنر تاريخ در مستقل مقاله دو و كرده‌اند بررسي
روال ايناست بوده امثالهم و پاراگراف و جمله يك صورت
من ديگر ، كارهاي در چه و كار اين در چه است ، من كار كلي
آن و كردم كشف را اليگودرز در فرهنگي مساله يك
مي‌گويند ، ما كشاورزي دانشكده‌هاي در الان.بود"چوم‌سوزان"
سرماي با مبارزه شرقي‌ها ديگر و ايراني‌ها بار ، نخستين
ياد امريكا كاليفرنياي از را بهار از بعد و قبل
در پيش ، سال تا 80 كه ديدم تعجب كمال با من.گرفته‌اند
مي‌دانيم ، دامداري منطقه را آن ما كه منطقه‌اي و اليگودرز
سرماهاي مقابل در كه داشتيم سازمان‌هايي كشاورزي ، نه
تحقيق اين به من بعد.مي‌كردند شروع را مبارزه نابهنگام
و عزيزآباد مثل كوه ، اشتران اطراف دهات به و دادم ادامه
و نجف‌آباد به كار رفته‌رفته رفتم ، دره‌تخت و زرنان
.كرديم كشف را كشاورزي سازماندهي اين و شد كشيده سميرم
ببينم تا رفتم منابع سراغ به دوباره من كشف ، اين از بعد
اين و نه؟ يا است گفته سخن قضيه اين از جايي در كسي آيا
در موزه‌هايي مورد در ما را كار اين.است محقق هر وظيفه
كه ما ، پژوهش يكم بخش در هم ايندادهايم انجام هم باد
البته ، كار ، آخر در هم و است شده انجام است ، پژوهش پيشينه
و ايران راجع‌به اطلاعات بودم علاقه‌مند همه از بيش من
پيشينه بخش در را اين حدامكان تا و بياورم دست به آسيا
مي‌خواست دلم من اينها ، همه از بيش ولي آورده‌ام ، پژوهش
از بخشي كه كنم استفاده كار تحليل در اينها از بتوانم
مثلا كه چراها ، و چون و گمان‌ها به برمي‌گردد پژوهش اين
بوده‌اند؟ چكاره اينها كرده‌اند؟ انتخاب را منطقه اين چرا
در بحث همچنين ، و داشتند ديگري شغل يا بودند چوپان آيا
بحث يك اين البته.نقوش اين ايجاد و تشكيل زمان مورد
در كلي طور به و ايران در متاسفانه و است تخصصي بسيار
راه‌حل‌هاي هنوز و هست زمينه اين در مشكلاتي جهان ،
.نكرده‌اند كشف نقوش اين پيدايش زمان تخمين براي مطمئني
چند متخصصان كه كرده‌ايم ، پيشنهاد ما هم راه‌حل‌هايي
و سنگ‌شناسان:كنند همكاري زمينه اين در رشته
ميزان راه از احتمالا..و باستان‌شناسان و فيزيك‌دانان
كشف دقيق‌تري فرمول و راهي يك بتوانند سنگ‌ها شدن اكسيده
.آورند دست به را واقعي زمان تا كنند
مي‌زنيد؟ حدسي چه شما آنها كمبود و گياهي نقوش مورد در *
هنوز يعني است؟ بوده كشاورزي رونق عدم امر ، اين علت آيا
است؟ بوده نرسيده پايان به جانوران شكار و اوليه دوره
اگر كه برخورديم نقشي جابه يك ما تيمره ، منطقه تمام در -
لاله مثلا گل‌دار ، گياه يك كنيد ، مثل نگاه زاويه يك از
انساني مثل كنيد ، آن‌نگاه به ديگر زاويه‌اي از اگر و است
ديديم را درخت نقش جا يك فقط ما و است زده زانو كه است
اين.جا يك فقط است ، درخت گفت مي‌توان صراحتا كه
كه آنچه مي‌شدند ، كنده نقوش اين كه موقعي كه نشان‌مي‌دهد
نه بوده شكار بود ، مهم نقاشان و حكاكان براي همه از بيش
كه است اين جالب. غيره و كشاورزي عصر و گياهان مساله
و بابك شهر مخصوصا مي‌رويم ، كرمان به مثلا كه وقتي
در كه حالي در مي‌شود ، زياد بسيار درختي نقوش سيرجان ،
متاخر احتمالا هم آن و ديديم درخت نقش يك فقط تيمره ،
يا دارد بيشتري قدمت كشاورزي آيا اينكه از صرفنظراست
آشكار ما براي را نقاشان اين هويت حداقل ولي دامداري ،
.مي‌كند
دارد غني‌اي بسيار كوهستاني -جنگلي خصلت تيمره منطقه *
دوره‌هاي در حتي و است مناسب شكارها انواع پرورش براي كه
اين آيا دارد رونق آنجا در شكار هم حاضر عصر و جديدتر
آنها از بخشي لااقل يا -را نقش‌ها بودن نو امكان مساله ،
نمي‌كند؟ متبادر ذهن به -را
فراواني كه جايي در كه است اين جالب شما ، حرف تاييد در -
از پس دقيقا هم امروزي شكارچيان مي‌بينند ، را نقوش اين
و مي‌بندند همانجا در را هايشان"كوله" سال ، هزار چند
حكاكي براي را محل اين اينها پس مي‌كنند ، كمين شكار براي
تفصيل ، اين با بودند ، كرده انتخاب عالمانه بسيار نقوش اين
نتيجه در و شكار امكان كه است سال هزارها كه گفت بايد
از نقوش اين و است داشته وجود تيمره منطقه در نقوش حكاكي
به مربوط مسلما كه شده ، ترسيم انسان شكارگري آغاز همان
.است اين از پيش سال هزار دهها
مسعودرضوي سيد:از وگو گفت
ايران‌نامه
قالي‌شويان
بلوك‌باشي علي دكتر:نويسنده/ شويان قالي:كتاب نام
چاپ1379 تاريخ /فرهنگي پژوهشهاي دفتر:ناشر
تومان بها490 /نسخه شمارگان1300
قالي‌شويي نمادين مناسك" عنوان زير با "شويان قالي" كتاب
فرهنگي مردم‌شناسي ديدگاه از است پژوهشي "اردهال مشهد در
خود كه نويسنده ;معنا اين به.ميداني شيوهاي به و
و اردهال روستاي در حضور و سفر با است ، مردم‌شناس
و پويا زنده ، را خود بررسي آن ، پيرامون شهرهاي و روستاها
.است كرده مستند
هر كه است آييني -ديني مراسم از يكي قالي‌شويان آيين
نراق ، شهر دهستانهاي از اردهال ، مشهد يا اردهال در ساله
مراسم با سال هر مهرماه نخست هفته‌هاي در مركزي استان در
از علي سلطان امامزاده سوگ در و ياد به شكوهي با
ناحيه‌اي در روايتهايي به كه (ع) محمدباقر امام فرزندان
.مي‌شود برگزار رسيده ، شهادت به روستا اين نزديك
و روستاها از معين روز در كودك و جوان و پير از مردم
نزد و اردهال به كاشان فين جمله از پيراموني شهرهاي
درون فرش نمادين مراسمي در و مي‌آيند علي سلطان امامزاده
عزاداري با و افكنده خويش دوش و سر روي بر را امامزاده
آن در رودخانه‌اي كنار به را آن شهيد ، امامزاده سوگ در
دارند ، دست در كه چوبهايي فروبردن با و مي‌برند نزديكي
بردوش را آن دوباره قالي ، بر چوبها آب پاشيدن و آب در
شده ياد مراسم كنار در.مي‌برند امامزاده به و كشيده
.است آمده كتاب در آن تفصيل كه هست ديگري آيين‌هاي خرده
تاريخي و جغرافيايي موقعيت به كتاب آغاز در نويسنده
شرح به آنگاه و مي‌پردازد آن در واقع امامزاده و اردهال
درباره نوشتاري و گفتاري روايتهاي و قالي‌شويان آيين
روي مراسم‌قالي‌شويان برپايي دليل و امامزاده شهادت
خاستگاههاي به كتاب ديگر بخشهاي در نويسنده.مي‌آورد
و مي‌كند اشاره اسلامي-ايراني فرهنگ در قالي‌شويان آيين
اين‌باره در پژوهشگران ديگر ديدگاههاي آوردن با مي‌كوشد
ديني-اسطوره‌اي ريشه‌هاي بنيان بر كه نو چشم‌اندازي به
نيز كتاب جلد.برسد يافته ، سامان اسلامي-ايراني فرهنگ در
.است شده آراسته شويان قالي آيين از گويا طرحي با
ايران تاريخ در انسان سرنوشت
فواد:نويسنده /ايران تاريخ در انسان سرنوشت:كتاب نام
فاروقي
بها2700 / دوم-چاپ1378 نوبت و تاريخ /عطايي:ناشر
.نسخه شمارگان3300 /تومان
با "ايران تاريخ در انسان سرنوشت" كتاب نويسنده
به نگاه با و تاريخي و غيرتاريخي منابع از بهره‌گيري
گوناگون دورانهاي در پيش‌آمده سياسي و اجتماعي تحولات
آن سرنوشت و ايراني انسان از سيمايي تا كوشيده تاريخي ،
ديدگاههاي به اشاره با كتاب ، آغاز در نويسندهسازد باز
اين بر تاريخ‌نگاري حوزه در غرض‌ورزانه و غيرعلمي رايج
و انسانها مرگ و زاد ثبت از فراتر حاضر كتاب كه است نظر
اگر -كتاب هدف بلكه است ، اقتصادي اجتماعي تاريخ صرفا يا
دنبال" بر -دارد توجه سياسي و اجتماعي اوضاع به نيز چه
با افسانه پيوند لحظه از ايران در انسان سرنوشت كردن
.است استوار "اخير قرون تا تاريخ
ايراني نامهاي جامع فرهنگ
محمد:گردآورنده /ايراني نامهاي جامع فرهنگ:كتاب نام
شمارگان5500 /چاپ1379 تاريخ /دريچه:ناشر /حاجي‌زاده
تومان بها2600 /نسخه
:واژه‌هاي نام شامل "ايراني نامهاي جامع فرهنگ" كتاب
بلوچي ، لري ، كردي ، تركي ، ارمني ، آشوري ، عربي ، فارسي ،
در و تلفظ ضبط و الفبايي ترتيبي به خارجي و گيلكي طبري ،
تدوين واژه نام تبار و ريشه به اشاره با موارد از برخي
متعدد منابع از بهره‌گيري با كتاب نويسنده.است شده
بسيار گذشته‌هاي از را ايران در رايج نامهاي تا كوشيده
مراجعه با خواننده.گردآورد مجموعه اين در امروز تا دور
و معنا از بلكه نام آن كاربرد پيشينه از تنها نه كتاب به
نامهاي نيز كتاب پايان در.مي‌شود آگاه نيز آن تبار
شاه ، بانو ، الله ، :مانند پيشوندهايي شبه با كه تركيبي
.است شده آورده شده‌اند ، ساخته..و نوش شهر ، شيد ،
|
