يكم و بيست قرن تكنولوژي دانايي
پورمند عليرضا
به را امپراتوري‌ها دنياي جمعي ، ارتباط وسايل :اشاره
اطلاعات ، دهكده‌اي‌كه است ، كرده تبديل جهاني دهكده
امپراتوري‌هاي وتشكيل پيشرفت براي كننده عنصرتعيين
معتقداست زير مقاله نويسنده.مي‌رود شمار به نوين
بخش‌از اين به را خود مديريت و تكنولوژي كه كشورهايي
بود ، خواهند آينده روبه‌رشد قدرتهاي داده‌اند ، سوق صنعت
از برخي در آمريكا گذاشتن عقب با ژاپن همچنان‌كه
.است يافته دست مقصود اين به زمينه‌ها
انديشه گروه
اديسون‌عصر توسط گرامافون اختراع با سال 1887ميلادي
از زنجيره‌اي آن پي در.شد آغاز جهاني صحنه جديدي‌در
جديد عصر از همه كه شد امريكاپديدار اختراعات‌در
طي در كه كساني همه.مي‌كرد برتري‌واشنگتن‌حكايت
اقتصادجهان بيستم‌به قرن اول سالهاي‌نيمه
و بزرگترين به‌عنوان را آمريكا نام مي‌نگريستند
دوم جهاني جنگ از خصوصاپس جهان قدرتمندترين‌اقتصاد
هيچ‌كس قرن اين پاياني سالهاي در امروز اما.مي‌ديدند
چهره‌هاي‌ديگري.نيست يكه‌تاز امريكا كه ندارد ترديد
مسابقه‌جهاني‌ربوده‌اند اين در را سبقت گوي آرام آرام
.مي‌كنند بيشتر و بيشتر را خود به‌تدريج‌فاصله و
قرن را نوزدهم قرن اقتصاددانان ، بعضي به‌گونه‌اي‌كه
; را يكم و بيست قرن و آمريكا قرن را بيستم قرن انگليس ،
.مي‌دانند اقتصادي رقابت در جديدي دوره
زماني چيزي‌كه همان كه ندارد ترديد كس هيچ امروز
شكست عوامل‌اصلي از;نشاند اريكه‌قدرت بر را آمريكا
جادو چراغ واين است بيستم قرن پاياني سالهاي در كشور اين
.تكنولوژي معماي نيست‌جز چيزي
تلاش بيستم قرن پاياني سالهاي طي اروپا مي‌دانندكه همه
مشترك‌تكنولوژيك طرحهاي راه‌اندازي براي را شديدي بسيار
خود ميان تجارت آزادي براي آخرين‌موانع كردن برطرف و
.كرد آغاز
آوردندآن روي همكاري به كشورهاي‌اروپائي اينكه علت
جريان تحولات با نمي‌توانست تنهايي كشوري‌به هيچ كه بود
را آنها و كرده برابري آمريكا ژاپن‌و در برتر تكنولوژي
.سرگذارد پشت
جبران مبارزه‌براي شصت دهه سالهاي از اروپا درحقيقت ،
.بخشيد شدت را تكنولوژيك فاصله اين
كتاب انتشار با سال 1967 در سربان‌شرايبر ژاك ژان
اروپائيان‌خواست‌با بقيه و هموطنانش از "جهاني تكاپوي"
به ;بود شده امريكامطرح توسط كه مبارزه‌تكنولوژيكي
.برخيزند مقابله
همانند هنوز برتري سال با 15 امريكا داد هشدار شرايبر
اين اماتعلقدارد صنعتي ، جامعه همان به اروپاست‌و
مرحله‌جديدي وارد بعد سال 1980به از است ممكن كشور
مسابقه برسانيم‌در آن به را خود نتوانيم ما اگر شودو
.داد خواهيم دست از را موقعيتها بسياري‌از فنون ، و علوم
تمام‌ابعاد در شرايبراروپابايست سربان نظر به
مديريت از گسترش‌توليد ، تا تحقيقات‌محض تكنولوژي‌از
.زند دست اساسي اقدامي به بازاريابي ، تا
جدي‌در بسيار به‌گونه‌اي حركت اين دهه 1960 سالهاي در
فرانسويان دهه اوائل‌اين در.شد شروع اروپا گوشه گوشه
پروژه در و دادند شتاب را خود هسته‌اي انرژي برنامه‌هاي
نظر از كه - (كنكورد) صوت مافوق هواپيماهاي نقل و حمل
اقتصادي نظر از فوق‌العاده‌و بسيار موفقيت تكنولوژيكي
.كردند همكاري بريتانيا با -نداشت چنداني كاميابي
.يافت ادامه نيز اروپا كشورهاي ديگر سوي از روال اين
برابري آن ديگر رسيد سالهاي‌دهه 1970 به جهان كه هنگامي
جنگ از بعد آمريكا كه زحمتي بدون و تكنولوژيكي مطلق
دست از.رفت ميان از ;بود برخوردار آن از جهاني‌دوم
مصرفي ، صنايع اتومبيل ، فولاد ، بازار از قبلي سهم دادن
رقابت افزارو ماشين صنعت بخش‌هايي‌از الكترونيك ،
بقيه كه الكترونيك‌نشان‌داد صنايع‌ميكرو فزاينده‌در
به‌گونه‌اي‌كه.است تكنولوژي‌پيشرفته نظر از نيز جهان
از هراس تكنولوژي‌و مفهوم‌شكاف دهه 60 سالهاي در اگر
;مي‌رسيد گوش اروپابه در همه بيش‌از آينده‌آن
همان آمريكا رهبران و دهه 1970سياستمداران دراواخر
اما.مي‌دادند نشان خود از هراسهارا و عكس‌العمل‌ها
ميان از آرام آرام كه غولي‌بود از آمريكا هراس بار اين
.ژاپن تكنولوژي از هراس.بود برخاسته خاكسترها
پديد تكنولوژيكي‌جديد شكاف يك كه مي‌رسد به‌نظر اينك
.ژاپني‌هاست توسط بلعيده‌شدن خطر معرض در آمريكا و آمده
مي‌خورددر چشم به شكاف اين درايجاد مساله‌اي‌كه اولين
.متمركزگرديد ژاپن ارزان و انبوه توليد روي بر ابتدا
تكنولوژيك توليدات رشد سال 1972 از كه مي‌شد مشخص اينك
براي اما ،%آمريكائيها 6/7 سال ، در %از 5 كمتر اروپا
مي‌رسيد به‌نظر كه تاريخي برتري روند.است %ژاپن 14
.بود شدن معكوس حال در ;باشد انبوه توليد از آمريكا ميراث
دلائل درباره تحقيق به غربي‌ها هنگاميكه بعد ، كمي اما
.شد روشن مهمي بسيار نكات ;پرداختند ژاپن برتري اين
هادي نيمه صنايع انجمن ام-بي-آي كمپاني تحقيقات نتايج
رساله‌هاي و كشور اين مكانيك مهندسين انجمن و آمريكا
مشخصه.ساخت روشن را نكته يك دانشگاهها اكثر دكتراي
ژاپني مديريت مساله به ماشينها قلمرو از ژاپن برتري
را ژاپني‌ها برتري جوهر كه مي‌داد نشان چيز همه.برگشت
ديدگاههاي و كارفرما و كارگر روابط شديد ، كار روحيه
;ديگر به‌عبارت.مي‌دهد تشكيل كار ، مورد در ايشان فرهنگي
نتايج تحول در عامل مهمترين ژاپن انساني نيروي پديده
.شد قلمداد تكنولوژي جهاني مسابقه
كه كرده‌اند اعتراف بارها آمريكايي‌ها ;نمونه به‌عنوان
اما.نيست امكان‌پذير سهولت به بازارژاپن در نفوذ
مانعي و محدوديت هيچگونه بازارژاپن مي‌گويند ژاپني‌ها
نيز تحقيقات و نيست قائل آمريكايي كنندگان صادر براي را
و است نيزدرست زيادي اندازه تا مساله اين كه داد نشان
به بيشتري تمايل كه است ژاپن مردم روحيه در فرهنگ اين
كه است شده سبب مساله همين.دارند خود كشور محصولات خريد
به صادرات موانع رفع براي آمريكا فشارهاي كليه علي‌رغم
وضع و ين و دلار برابري نرخ در تغيير:نظير ژاپن ،
روي بر ژاپن بازارهاي ژاپن واردات بر سنگين تعرفه‌هاي
كنار در ژاپن مردم كه چرا.بماند بسته آمريكا توليدات
چيز هر از بيش خود توليدات مصرف به شديد فوق‌العاده كار
آغاز در كه ژاپني شد باعث دوگانه روند اين و مي‌دهند بها
در داشت ، كسري آمريكا با خود بازرگاني تراز در دهه 80
ميليارد با 45 آمريكا با را خود تجاري مبادلات سال 1989
.دهد پايان تجاري مازاد دلار
وضعي چنين داراي نيز اروپا اقتصادي جامعه درباره ژاپن
جامعه ، اين با خود تجاري مبادله در دهه 80 پايان در و است
.داشت مازاد دلار ميليارد حدود 20
منازعات پيوسته نيز اروپا اقتصادي جامعه اعضاء
كشور اين بازارهاي گشايش براي ژاپن با پايان‌ناپذيري
نهايت در نيز آنها اما.داشته‌اند اروپا توليدات برروي
رخنه ژاپن داخلي بازارهاي در بايد كه آنچنان نتوانستند
مسابقه قلمرو در تهاجم براي ژاپني‌ها ميان اين در.كنند
تا بخشيدند شدت دهه 80 اواخر از را جديدي حركت تكنولوژي ،
از و مانده مصون اروپا جامعه و آمريكا پيوسته كشمكش از
.بود سرمايه صدور شيوه آن و اقتصادشان‌نكاهند شتاب
جهان نقاط اكثر در را خود اختاپوسي بازوهاي به‌سرعت آنها
راكفلر تجاري مركز به‌خريد اقدام درآمريكا ، .كردند دراز
خريد به اقدام نيز اروپا در و (كلمبيا سينمايي كمپاني)
در ورود شيوه اين كردندو اتومبيل‌سازي كمپاني‌هاي سهام
يكي به‌عنوان جهان سطح رادر مشترك سرمايه‌گذاري بازار
شدت جهان اقتصادي ساختار به رخنه روش‌هاي مهمترين از
.بخشيدند
و پيشرفت شرايط لحظه هر كه تكنولوژيك غوغاي اين در اما
از دهه 90 مي‌شد ، سالهاي دشوارتر و دشوار جهاني سلطه
كردند مشاهده تعجب با مردم همه ميان اين در و رسيد راه
بر شوروي سلطه ساله امپراتوري 50 ابتدا در و چگونه كه
جهان سراسر تلويزيون‌هاي بعد كمي و ريخت فرو شرقي اروپاي
فراز از را شوروي امپراتوري سرخ پرچم آوردن پائين صحنه
.دادند نشان كرملين كاخ
سقوط و شكست عوامل كه نداشت ترديد زمينه اين در كس هيچ
مردم فرهنگ و احساسات گرفتن نديده شوروي در كمونيست‌ها
سوي از جهان تكنولوژيك درمسابقه ماندن عقب و يكطرف از
.بود ديگر
دريافت را نكات اين دوي هر خود حكومت سالهاي در گورباچف
غرب سوي به دست تكنولوژي آوردن به‌دست براي نوميدانه و
و سريع بسيار تحول يكدوره در ناگاه به اما.كرد دراز
همه موقع همان از و رفت ازميان چيز همه گسترده هرج‌ومرج
ابر براي را معكوس شمارش جهان ، سياست و اقتصاد متفكران
تدريجي زوال حال در كندتر آهنگي با كه جهان ديگر قدرت
و انساني علوم متفكرين در جديدي تفكر و كردند آغاز ;است
.گرفت شكل آينده‌نگران
در":مي‌نويسد كاليفرنيا دانشگاه مورخ پوستر ، مارك
;نمي‌كند كار اشياء با كار نيروي ديگر پيشرفته اقتصاد
مردان با كه يافته تركيب زناني و ازمردان كار نيروي بلكه
كاركنان سروكار ديگر بهعبارتميكنند كار ديگر زنان و
درواقع ".مردم با اطلاعات سروكار و است اطلاعات با
نيروي و خشن و شديد كار به‌جاي دانايي يا اطلاعات جانشين
.مي‌دهد شكل جهان در را جديدي نظام عضله ، قدرت به‌جاي مغز
ظهور علت يا موتورز جنرال اصلي عامل آن در كه نظامي
هنوز موتورز ، جنرال كه موقع آن زيرااست متجلي ژاپن
كاوش سرگرم ژاپن ;است مسطح زمين كه مي‌كرد تصور
.نيست چنين كه كرد كشف و بود آن كناره‌هاي
تصور هنوز آمريكا تجاري رهبران وقتي سالهاي 1970 همان از
تجاري رهبران ;است امان و امن آنها جهان كه مي‌كردند
مقاله‌هاي و كتابها با آنها عادي مردم وقتي ژاپن ،
;مي‌شدند بمباران تلويزيوني برنامه‌هاي و مطبوعات
همه كليد را اطلاعات گسترش بر مبتني تكنولوژي
بر مبتني مديريت و دانستند ژاپني روشن تصميم‌گيري‌هاي
.مي‌شد مطرح روند اين عملي پشتوانه به‌عنوان اطلاعات اين
آمريكا در صنعت‌گرايي عمر پايان مفهوم كه موقعي همان در
كسب حوزه در ژاپني تصميم‌گيران ;مي‌شد رد بي‌اعتنايي با
.كردند استقبال به‌گرمي آن از رسانه‌ها و سياست و كار و
دانايي بيست‌ويكم قرن در كه گرفتند نتيجه همچنين آنان
گرچه كه نيست عجيب چندان بنابراين.است اقتصادي رشد كليد
ژاپن ولي كرد آغاز زودتر را كردن كامپيوتري متحده ايالات
جايگزين را ، دانايي موج دانش بر مبتني تكنولوژي سريع‌تر
.نمود قديمي عضلاني نيروي بر مبتني بي‌رحم تكنولوژيهاي
كه كامپيوتري ساخت پيشرفته شد ، روش‌هاي زياد رباتها تعداد
به شروع ;بودند وابسته اطلاعات و كامپيوترها به شدت به
نمي‌شد به‌راحتي كيفيت نظر از كه كردند محصولاتي ارائه
ژاپن آن بر افزون.كرد رقابت آنها با جهاني بازارهاي در
سرانجام قديمي‌اش دودكش تكنولوژيهاي اينكه تشخيص با
تكنولوژيهاي به انتقال تسهيل راه در ;هستند فنا به محكوم
چنين كه جابجايي مخاطرات از را خود و برداشت گام جديد
.كرد حفظ ;دربرداشت راهبردي
نتوانست كلي به‌طور آمريكا سياست و موتورز جنرال ;به‌عكس
.نمايد عمل ;كرد آنچه از هوشمندانه‌تر
ژاپني‌ها گرفتن پيشي روند در دانشگاهها نقش ميان اين در
حساسي و كليدي بسيار نقش ;رقبايشان از تكنولوژي عرصه در
علمي تحقيقات در مهمي بسيار نقش ژاپن در دانشگاهها.است
.مي‌كنند ايفا تكنولوژيك و
ميليارد ژاپن982/5 تحقيقاتي هزينه‌هاي كل سال 1981 در
و دانشمندان كل تعداد و ملي ناخالص توليد %معادل 36/2 ين
.بوده‌است نفر تقريبا 000/393 آوريل 1982 در پژوهشگران
محققين از %حدود42 در يعني اين‌تعداد000/163نفر از
هزينه‌هاي كل از %و 24 مي‌پرداختند به‌كار دانشگاهها در
هرچند.است شده هزينه دانشگاهها در كشور اين تحقيقاتي
در بنيادي تحقيقات انجام به ژاپن تحقيقاتي نظام
كشور اين تحقيقاتي فعاليتهاي ولي است ، متكي دانشگاهها
كل از به‌طوري‌كه.مي‌شود نيز كاربردي تحقيقات شامل
صرف تحقيقات صرف %ژاپن 57 دانشگاههاي تحقيقاتي هزينه‌هاي
تحقيقات صرف %و8 كاربردي تحقيقات صرف %بنيادي ، 35 و
.است شده روشها توسعه
ديپلم نفر ساله ، 9 دختر 18 و پسر هر 10 از ژاپن در
وارد متعاقبا آنها از نفر و 4 كرده تمام را متوسطه
.(%45) مي‌شوند فني آموزشكده‌هاي يا دانشگاهها
اخير دهه چند طي آنها كه نكته اين بدين‌ترتيب ،
قرن اقتصادي پيشرفت اصلي كليد دانايي كه دريافته‌اند
.مي‌شود روشن‌تر است ، بيست‌ويكم
را خود تكنولوژي توسعه ژاپني‌ها كه روش‌هايي از ديگر يكي
و اقتباس در كوشش و تكنولوژي نمودن بومي نهاده‌اند آن بر
.است جهاني تكنولوژيك روش‌هاي پيشرفته‌ترين تكامل
كه نيمه‌هادي‌ها توليدات به مي‌توان ;نمونه به‌عنوان
اشاره ;است شده بنا آن روي بر كامپيوتر و الكترونيك جهان
.كرد
بسيار مجموعه‌هاي به‌عنوان مجتمع مدارهاي سال 1959 در
اختراع آمريكايي محقق دو توسط الكترونيكي قطعات از كوچك
و ترونمنت اينس تگزاس يعني آمريكايي بزرگ كمپاني دو.شد
بسيار و پرداختند آنها اختراع از پشتيباني به فرچاييند ،
در آمريكايي كمپاني‌هاي و 1970 سالهاي 1960 خلال در زود
جهاني بازارهاي بر مجتمع مدارهاي ساخت و طراحي زمينه
.شدند مسلط كامپيوتر و الكترونيك
وزارت سال 1967 در.مي‌شود شروع اينجا از بازي‌ژاپني‌ها
مدارهاي عنوان تحت را برنامه‌اي ژاپن صنايع و تجارت
حافظه چيپ‌هاي و كرد آغاز بزرگ بسيار مقياس در مجتمع
.ساخت راKB64
ژاپن دولت پروژه ، اين تعطيل جهت ژاپن ، بر آمريكا فشار با
ژاپن خصوصي بخش اما.گذاشت كنار درسال 1979 را پروژه اين
در بعد سال و داد ادامه را طرح اين دولت مالي حمايت بدون
و روش همان از استفاده با ژاپني كمپاني‌هاي 1980
و بهتر محصول كيفيت با اما ;آمريكايي‌ها تكنولوژي
نسل ساخت و طراحي زمينه در درهزينه‌ها بيشتر صرفه‌جويي
آمريكايي بنگاه‌هاي از هادي نيمه وسايل از جديدي
.گرفتند پيشي محصولات ، اين توليدكننده
دارد ادامه
|
