(ع) علي امام نگاه از شايستگي معيارهاي
سالار شايسته مديريت شاخص‌هاي
به اگرچه مديريت در سالاري شايسته مقوله :جستارگشايي
جوامع در ولي شده مطرح جدي به‌طور ايران در تازگي
را نظري و تئوريك بحثهاي مرحله يافته ، توسعه و پيشرفته
.است شده نهادينه و گذاشته سر پشت
مهمي نقش صاحبنظران ما ، جامعه فعلي مرحله در اين ، بنابر
اين اجرايي و نظري شاخص‌هاي تدوين و بررسي و طرح در
شاخص‌هاي و ويژگيها مقاله ، اين در.مي‌كنند ايفا مقوله ،
فرمان در كه (ع)علي امام ديدگاه از سالار شايسته مديريت
علم منظر از همچنين و دارد نمود اشتر مالك به او معروف
.است گرفته قرار بررسي و طرح مورد مديريت
معارف گروه
دنياي در همچنان را خويش اساسي و حياتي نقش مديريت
نمود ادعا مي‌توان درستي بهميكند ايفا امروز پيچيده
بشر و حاضر انسان براي مديريت اهميت به علمي هيچ كه
و علم كه دور گذشته در كه همچنان ندارد ، وجود آينده
عنوان به نيز مي‌گذراند را خود اوليه مراحل تكنولوژي
با.است بوده حيات ادامه براي مبارزه در وي راهگشاي تنها
بايد را مديريت كه مي‌ماند باقي سئوال يك جاي توضيح اين
داشته بايد ويژگيهايي چه مدير شخص و سپرد كسي چه دست به
كه مي‌كند ايجاب برآن حاكم منطق و سازماني وضعيت باشد؟
حداكثر موقعيت ، با متناسب و درستي به هرچيزي و هركسي از
انساني نيروي درباره فرضي چنين آيد ، عمل به ممكن استفاده
موقعيت مناسبترين در فرد شايسته‌ترين گرفتن قرار بصورت
.شود مي مطرح (شايسته‌سالاري) شغلي
مهارت ، اختيار ، توانايي ، داشتن معناي به لغت در شايستگي
و شايستگي داشتن هم عرف در.است صلاحيت و لياقت دانش ،
و عالي مديران انتصاب و انتخاب در بيشتر سالاري شايسته
مورد در مساله اين البته.مي‌رود كار به سازمانها مياني
.مي‌كند پيدا مصداق نيز عملياتي مديران و كاركنان
:جمله از) شايسته‌سالاري مزاياي از برخورداري براي
روحيه شغلي ، رضايت ارتقاي سازمان ، و فرد اثربخشي افزايش
جهت انگيزه ايجاد سازمان ، به نسبت كاركنان تعلق احساس
(...و كاركنان توانايي و عملكرد سطح ارتقاي و بهبود تلاش ،
نهادينه را سالاري شايسته نظام سازمان ، كه است منطقي
و شايسته‌گزيني آن ، از جزئي عنوان به و كنار در و كند
.دهد قرار مدنظر نيز را شايسته‌سازي
افراد كه ويژگيهايي از پاره‌اي شده سعي مقاله اين در
بين مقايسه ;باشند داشته بايد مديريت پست براي شايسته
از ناشي معضلات نهايتا و ژاپن و ايران در ارتقا سيستم
.گيرد قرار بررسي مورد ايران در شايسته‌سالاري رعايت عدم
عليه‌السلام علي حضرت ديدگاه از شايستگي معيارهاي
اشتر مالك به خود معروف فرمان در علي‌عليه‌السلام حضرت
اسلامي مديريت زيربناي واقع در كه مصر ، فرمانرواي
و مديران انتصاب و انتخاب براي معيارهايي.مي‌باشد
ملاكهاي ديگر عبارت به.برمي‌شمارد نظام كارگزاران
.مي‌كند تعيين را افراد شايستگي
اسلامي مدير يك منش و روحيات لوحه سر در آنچه:تقوا -1
به الهي تقواي اگر زيرا.است وي بودن متقي دارد ، قرار
همه بي‌شك شود ، رعايت درستي به و شده شناخته راستي
حاصل باشد ، دارا مديربايد كه هم ديگر روحي فضيلتهاي
به خود نامه طليعه در اميرعليه‌اسلام حضرت.شد خواهد
و مراعات به را او "الله بتقوي امره" ميان اشتر ، مالك
.مي‌دهند فرمان الهي تقواي حفظ
هستند ، افراد شايسته‌ترين افراد ، تقواترين با اين بنابر
باشد انتصاب و انتخاب ملاك نمي‌تواند صرف تقواي البته
آن داراي افراد كه است ويژگيهايي مهمترين از يكي بلكه
.دارند تقدم ديگران به نسبت
مورد اين در اميرعليه‌السلام حضرت:سابقه حسن -2
عموم نزد در را آنها سابقه‌ترين خوش پس":مي‌فرمايد
امانت‌داري به چهره‌اش بيشتر ، همه از كه كسي آن و برگزين
مردم نزد خوب سابقه داشتن ".كن انتخاب است ، شده شناخته
افرادشايسته انتخاب براي كه است ويژگيهايي ديگر از
كه هستند قاضي بهترين مردم.گيرد قرار توجه مورد بايد
سازمان كاركنان هم سازمان دركنند قضاوت مي‌توانند
مدير كدام كه دهند نظر مي‌توانند كه هستند داور بهترين
ترفيع بالاتر مقامهاي به مي‌تواند و است سابقه حسن داراي
.يابد
براي سابقه حسن و تقوا داشتن صرف:توانايي و دانايي -3
آن":مي‌فرمايد (ع)علي حضرت.نيست كافي انتصاب و ارتقا
استحقاق گرفت كار به را عملكردبهتري و توانايي كه كسي
افراد تواناترين و داناترين بنابراين "دارد حكمراني
كارها انجام آن بدون و است كار دانش دانايي.شايسته‌ترند
.كارهاست جرات‌انجام هم توانايي و نيست امكان‌پذير
داشته وجود كارها انجام جسارت كه است خوب وقتي دانايي
.باشد
صلاحيت داشتن مورد در (ع)علي حضرت:اخلاقي صلاحيت -4
بالاتر تو آينه هر پس":فرمايد مي اشتر مالك به اخلاقي
بالاتر خدا و توست از بالاتر تو امر وولي آنهايي از
.است گمارده فرماندهي و مديريت به را تو كه است كسي از
مقام قدرت مقهور كه باشد داشته را صلاحيت اين بايد مدير
ذره‌اي احديت حضرت مقام مقابل در را مقام اين و نشود
مي‌كند خدمت خداوند قدرت دايره در كه بداند نيز و بداند
.نشود قدرت سرمست موقع هيچ و
اشتر مالك به (ع)امير حضرت:كاري و روحي ظرفيت داشتن -5
او احترام و بزرگداشت كه كن انتخاب كساني از" مي‌فرمايد ،
كن انتخاب را كسي":مي‌فرمايد همچنين و "نسازد سركش را
آن فراواني نه و آورد در پا از را او كار ، بزرگي نه كه
افراد مسلما ".نمايد سردرگمي و پريشاني دچار را او
گم را خود مي‌رسند قدرتي و پستي به وقتي كم‌ظرفيت
داشته‌اند را شايستگي اين آنها مي‌كنندكه فكر و مي‌كنند
كه مهم و حساس مواقع در افراد اين.برسند مقام به كه
نمي‌توانند باشد ، تاثيرگذار بسيار مي‌تواند سازمان براي
.كنند تصميم‌گيري منطقي
ويژگي اين متاسفانه:رابطه‌گرايي جاي به ضابطه‌گرايي -6
مالك به (ع)امير حضرت سفارشات مهمترين از كه مديران مهم
تا است شده كمرنگ بسيار ما امروزي جامعه در مي‌باشد ، نيز
سرزبانها بر امروزه "اتوبوسي مديريت"واژه كه جايي
افراد از اتوبوس با مدير يك كه معنا اين به است افتاده
.مي‌رود نيز آنها با و مي‌آيد آشنا و فاميل
براي فرمانداري":مي‌فرمايد اشتر مالك به (ع)امير حضرت
در ".توست گردن در امانتي بلكه نيست نان و آب وسيله تو
داده انسانها به كه مسئوليتي هر با اگر هم ما جامعه
در هيچگاه شود ، برخورد آن با امانت يك عنوان به مي‌شود
.نمي‌شود خيانت امانت
مالك به مورد اين در (ع)علي حضرت:صداقت و پرهيزگاري -7
كه باشيد امانت‌داري و راستگويي ملازم":مي‌فرمايد اشتر
پاكدامني و پرهيزگاري".است نيكان رويه از رويه ، دو اين
يا قلمي ، چرخش با مي‌تواند كه مواردي در مي‌شود ، سبب شخص
حقي شدن پايمال قيمت به را خويش منافع كلامي ، اظهار
نيازهاي براي ويا نمايد ارضا را خود نفس يا كند ، تامين
لغزش از كند ، تصرف سازمان نيروهاي و امكانات در خود شخصي
خود مقام و پست از استفاده سوء از و ايستد باز خطا و
.بماند مصون
(ع)امير حضرت:مخالفان برابر در بزرگواري و بزرگ‌منشي -8
گشاده سينه‌اي داشتن مديريت ، و حكومت ابزار":مي‌فرمايد
رهبري مي‌توانند افرادي ".است دلي دريا اصطلاح به و
همت و بلند نظر سعه‌صدر ، از كه بگيرند عهده به را گروهي
هضم خود در را ناملايمات تمام و باشند برخوردار والا
مخالف افراد و مخالف به را معاند افراد كنند سعي و كنند
بس كاري مديريت كار زيرا.كنند تبديل موافق به نيز را
.است فراوان حوصله نيازمند و دشوار
را احتياط":مي‌فرمايد حضرت:آينده‌نگري و انديشي دور -9
كار سرانجام كه مشو ، جدا دانش و علم از و ساز خود پيشه
جاري وضع از بايد مدير تنها نه ".بود خواهد ستوده تو
نيز را آينده بايدبتواند بلكه باشد آگاه خود سازمان
امروز او كه تصميماتي از بسياري زيرا.كند پيش‌بيني
بتواند بايد بنابراين داد خواهد نتيجه آينده در مي‌گيرد
(1).كند ارزيابي را روز آن
حضرت نامه متن از شد ، اشاره آنها به كه ويژگيهايي
.است شده استخراج اشتر مالك به اميرعليه‌السلام
مديريت علم ديدگاه از شايستگي معيارهاي
را معيارهايي سازمانها ، اداره علم عنوان به مديريت علم
انتصابآنان و انتخاب هنگام بخصوص افراد شايستگي براي
در زيرا.است داده قرار توجه مورد مختلف پستهاي در
.مي‌كند پيدا مفهوم و معني شايستگي كه است ارتقا
زير شرح به مي‌توان را شايستگي معيارهاي عمده‌ترين
(2):برشمرد
كه است شايسته مديري:سرپرستي و مديريتي مهارتهاي -1
كار ، مناسب هماهنگي و سازماندهي برنامه‌ريزي ، فنون
سازماني ، امور هدايت و سرپرستي سازمان ، امكانات و نيروها
مناسب ، مديريت سبك كارگيري به و موقعيت درك فردي ، و گروهي
و بررسي پيگيري ، گروهي ، و فردي مشخص و دقيق هدف‌گذاري
و قوانين تشكيلات ، از آگاهي مهم ، امور و مسائل كنترل
بنابراين.باشد داشته را سازمان مالي و اداري رويه‌هاي
مهمترين از يكي سرپرستي و مديريتي مهارتهاي داشتن
.است شايسته فرد ويژگيهاي
.است مديريت جوهره تصميم‌گيري:تصميم‌گيري مهارتهاي -2
ويژگي داراي بايد شايسته و مدير فرد اين بنابر
اهداف به توجه دقت ، با همراه و قاطع موقع ، به تصميم‌گيري
با هماهنگي و سازمان وضعيت و ديدگاهها استراتژيها ، و
سريع گذاشتن اجرا به تصميم‌گيري ، در سازمان ديگر بخشهاي
.باشد شده گرفته تصميمات اثربخشي متخذه ، تصميمات
و لازم سازماني هر بقاي براي خلاقيت:نوآوري و خلاقيت -3
.مي‌رسد فرا زودتر سازمان مرگ خلاقيت ، بدون است ، ضروري
طرحها ارائه با بتواند كه است شايسته فردي خاطر همين به
موجود ، وضع بهبود و مسائل حل براي خلاقانه راه‌حل‌هاي و
برانگيز ، چالش و دشوار كارهاي و جديد موقعيتهاي با
.بكند رويارويي
برقراري نو ، افكار و خلاقيت تشويق:رهبري مهارتهاي -4
، ايجاد فرادستان و مباشران زيردستان ، با مناسب ارتباط
و ترغيب تاييد ، سازمان ، اهداف جهت در زيردستان در انگيزش
رشد زمينه آوردن فراهم و حمايت راهنمايي ، خوب ، كار تشويق
خود ، به نسبت آنان احترام جلب و ديگران در نفوذ افراد ،
داشته بايد شايسته فرد كه است رهبري مهارتهاي جمله از
.باشد
و خاص دانش از استفاده توانايي:فني مهارتهاي -5
و اجرايي فعاليتهاي در مختلف منابع و فنون از بهره‌مندي
ماهيت دليل به پايين سطوح مديريت در فني مهارتهاي داشتن
.دارند بسياري اهميت آن مشكل‌گشايي و سرپرستي
توانايي ادراكي ، مهارتهاي از منظور:ادراكي مهارتهاي -6
ارتباط درك و اصلي عوامل تشخيص سازماني ، پيچيدگي‌هاي درك
جايگاه و نقش و سازماني برون و درون عوامل ديگر با آنها
پست احراز براي مهارت اين.است مختلف موقعيتهاي در خود
.دارد اهميت بسيار آن رهبري نقش خاطر به عالي مديريت
در امروزه مديران از خيلي:انساني روابط مهارتهاي -7
هيچ‌گونه و برند مي پيش را كارها بيداد و داد با ما كشور
كار به اعتقاد كه صورتي در.ندارند انساني روابط مهارت
مهارت و موثر رهبري و انساني دانش از آگاهي با مردم
و بغض و حب بدون و منصفانه آزاد ، صريح ، ارتباط ايجاد
كار اساس ديگران ، به نسبت متقابل اطمينان با همراه
.است مديريت
شنونده‌خوبي و سخنران:ومذاكره گفت‌وگو مهارتهاي -8
وموضع نظر درك براي بايد جهت ازاين و است هنر بودن
و درون در وموثر سازنده انجام‌مذاكرات درجهت ديگران
.كرد تلاش سازماني بيرون
توان بايد شايسته افراد و مديران:اطلاعاتي مهارتهاي -9
صحيح اطلاعات موقع به كارگيري به و گردآوري ، انتشار
قضاوت و پيش‌بيني برنامه‌ريزي ، مانند اموري در مربوطرا
.باشند داشته
كامپيوتردر از استفاده توانايي:كامپيوتري مهارت -10
.است ضروري الزامات وظايف‌از و امور انجام
وضع به نشدن قانع:وتعالي رشد براي واستعداد ظرفيت -11
چالشهاي‌شغل‌جديد ، پذيرش خودسازي ، وتلاش‌براي موجود
موارد در بيشتر كسبمهارت و رشد براي لازم زمينه وجود
.بالاست دهگانه
زارعي حسين
دارد ادامه
:ها پانوشت
ديدگاه از گزينش و انتصاب معيارهاي"رستمي ، زرقي عليرضا-1
سازندگي جهاد مديران كاربردي آموزش نشريه"(ع) علي حضرت
.ماه1378 ، ص 34 آذر ، شماره 9 اول سال
و سازماندهي در اساسي زادگان ، اصول عباس محمد سيد -2
.انتشار ، 1376 ، ص1213و 2519 سهامي رهبري ، شركت
|
