لب ساله تهران 3000 سكوت سال از 33 پس
سخن‌گشود به
 
مناطق... و پاسداران رومي ، پل قلهك ، قيطريه ، دروس ، *
.هستند تهران باستاني
در تاكنون قيطريه مردگان شهر ساله هزار سه ميراث كثرت *
.است نشده مشاهده باستاني تپه هيچ
قرار ايران سفالگري هنر اوج نقطه در باستان تهران مردم *
.داشتند
:درآمد
تپه‌هاي از مكشوفه آثار ايران ملي موزه در كه روزي..
بر قديم تهران تصاوير و ديديم برابرمان در را قيطريه
.بوديم شده بيدار هزارساله خوابي از انگار بست نقش پرده
تاريخ دالان از گويي شي‌ء ، هر وتوضيح تصوير هر با
بهشتي مهندس روز آنشويم ملحق هزاره‌ها به تا مي‌گذشتيم
تهراني‌ها درصد گفت99 كشور فرهنگي ميراث سازمان رئيس
تنها حالي‌كه در ساله است 200 شهري تهران مي‌كنند فكر
.مي‌گذرد آن پايتخت‌شدن از سال 200
پيشينه به‌حال تا چرا پرسيديم خود از كه بود آن‌زمان
دروس ، مناطق در گفتند وقتي است؟ نشده معرفي ما به تهران
پيش دوران از شواهدي نيز...و قلهك رومي ، پل پاسداران ،
تهران گذشته از تا شديم كنجكاو بيشتر شده يافت تاريخ از
كاوشگر و باستان‌شناس كام‌بخش‌فرد ، سيف‌الله.بدانيم
تهران گذشته پيش ، سال خاطرات 33 مرور با قيطريه تپه‌هاي
.كرد زنده برايمان را
سال 1347 آذر در عصر و صبح روزنامه‌هاي تيتر از چيز همه
تخريب قيطريه تپه‌هاي در را باستاني آثار":شد آغاز
نيز ديگر روزنامه‌هاي خبر ، اين انتشار از پس "مي‌كنند
و كوتاه خبرهاي جنجالي ، تيترهاي و ننشستند ساكت
سرانجام مي‌شد شنيده آن‌سو و سو اين از كه شايعه‌هايي
منطقه به را ايران باستاني آثار مركز وقت كارشناسان
.كشاند قيطريه
گفته آنچه از مراتب به ماجرا دريافتند اول نگاه در آنان
كه باستاني منطقه‌اي از گوشه‌هايي و است پيچيده‌تر مي‌شد
.شد هويدا آنان برابر در نبود مشخص آن وسعت
ساكنين از عدهايبود درآمده تپه به‌صورت فراواني آثار
در جمع‌آوري از پس را آثار و بودند رسيده زودتر منطقه
و بساز.بودند گذاشته نمايش به خود منازل شيشه پشت
از پس يكي بولدوزرها و بودند مشغول خود كار به بفروش‌ها
منتقل شهر بيرون و ازگل جاده‌هاي به را خاك ديگري
اثر ميزان چه كه نبود مهم آنها براي شايد.مي‌كردند
.است شده مدفون خاكها اين لابه‌لاي در فرهنگي
مي‌خواست و بود زده كنار را خود حجاب باستان تهران اكنون
.بگويد گذشته‌ها از
از وضعيتي چنين مشاهده با:مي‌گويد كام‌بخش‌فرد سيف‌الله
مجوزها بقيه و نكند صادر ساخت‌وساز مجوز خواستيم شهرداري
خواستند نقشه و طرح ما از سپس.درآيد تعليق به‌حال نيز
در كه آنجا از.شود مشخص باستاني حريم‌محوطه و حدود تا
نيروهاي نداشت وجود فرهنگي ميراث از حفاظت گارد زمان آن
.بودند فعال شبانه‌روز متعدد نورافكن‌هاي و پليس
قيطريه پارك جنوب در كه منطقه‌اي از هكتار حدود 2
(داشت نام صارم‌الدوله باغ زمان آن در كه)فعلي
محدوده در حفاري آغاز با و مي‌شود كشيده سيم‌خاردار
به 1200سال متعلق گورستاني به باستان‌شناسان موردنظر ،
.مي‌يابند دست ميلاد از پيش
قيطريه پارك) باغ محوطه در گمانه‌هايي ايجاد با همچنين
نيز پارك نيمه تا گورستان اين عرصه كه مي‌شود مشخص (فعلي
زياد رطوبت و درختان ريشه كه آنجا از اما دارد ادامه
داخل در كاوش عمليات بود برده بين از را گورها بيشتر
تا بي‌وقفه آن جنوبي بخش در حفاري و نشد انجام پارك
.داشت ادامه سال 1348 تيرماه
قيطريه گورستان كشفيات
حدود 8000 در حفاري با قيطريه تپه باستان‌شناسي هيات
و يكنفره تدفين‌هاي با همراه گورباستاني به 350 مترمربع
.يافت دست فرهنگي اشياء فراواني مقادير و دونفره
جايي به انسان داشتند عقيده روزگار آن ساكنان كه آنجا از
شيوه به تدفين‌ها بيشتر است شده متولد آنجا از كه مي‌رود
صورت شده جمع پاهاي و دست با پهلو به خوابيده يا جنيني
.است گرفته
قيطريه باستاني مردگان خاكسپاري در كام‌بخش‌فرد به‌گفته
چپ پهلوي به اجساد درصد و 50 نشده رعايت خاصي سمت و جهت
احتمال شده ، قرارداده آفتاب طلوع به رو آنها صورت و
متوفي كه باشد شده ناشي آنجا از استقراري چنين مي‌رود
.است شده سپرده خاك به زود صبح
غروب به رو صورت و راست پهلوي به نيز تدفين‌ها درصد 30
به كه حالي در درصد و 10 چمباتمه صورت به درصد آفتاب ، 10
تدفين مي‌نگرد ، نيمروز آفتاب به صورتشان و خفته‌اند پهلو
.شده‌اند
به 5000 نزديك مكشوفه گور در 350 موجود اجساد كنار از
آن بارز مشخصه كه آمد به‌دست سفالي و برنزي سالم شي‌ء
تپه‌هاي كاوش هيات سرپرست.بود سياه - خاكستري نوع سفال
در مختلف ظروف قراردادن دليل باره در سال 47 در قيطريه
از پيش در 1200 تهران ساكنان طبيعتا:مي‌گويد اجساد كنار
در نظريه و 2 داشتند اعتقاد مرگ از پس زندگي به ميلاد
.دارد وجود مورد اين
در و مي‌شود زنده مرگ از پس مرده كه بودند معتقد يا آنها
براي را هدايا اين يا و دارد غذا و آب به نياز دنيا آن
دروازه راه بايد ملك‌الموت كه چرا مي‌گذاشتند ملك‌الموت
خالي دست متوفي كه صورتي در و دهد نشان او به را بهشت
.مي‌شود برخوردار بهشت در بهتري جايگاه از نباشد
اشاره تاريخي شواهد ديگر به زمينه اين در كام‌بخش‌فرد
كنگاور آناهيتاي معبد خمره‌هاي گور در مي‌گويد و مي‌كند
گور در نيز و است اشكاني پارتي دوره به متعلق كه
زمان شاه سكه سرمردگان زير مغان ، از مكشوفه خمره‌هاي
غربي آسياي پارتي‌هاي در دست اين از مواردي و داشته وجود
.است شده ديده هم افغانستان طلاي تپه و
نسبت يوناني‌ها به را قضيه اين ريشه باستان‌شناس اين
به وقتي مرده معتقدند يوناني‌ها:مي‌افزايد و مي‌دهد
دستمزد دهانش يا دست كف در بايد مي‌رود باقي دنياي
تا باشد داشته همراه به خود با را ملك‌الموت و قايقران
دست در همچنين آنان.دهند نشان به‌او را مناسب راه
بهشت به ورود براي گشايشي تا مي‌گذاشتند كليد خود مردگان
.باشد
و پارتي‌ها بين در اعتقادي چنين وجود به توجه با
چنين از مي‌توانستند نيز قيطريه ساكنان يوناني‌ها ،
.باشند برخوردار ديدگاهي
:جمله از فراواني اشياء قيطريه مردگان اجساد دركنار
تيغه:مانند برنزي آلات سياه ، - خاكستري سفالينه‌هاي
قبيل از زيورآلاتي و كارد مو ، سنجاق سوزن ، گليم‌بافي ،
آمده بدست بانوان آرايش وسايل و دستبند گوشواره ، انگشتر ،
سه‌هزار ميراث فراواني و كثرت صاحبنظران ، اذعان به كه
سابقه باستاني تپه هيچ در تاكنون قيطريه مردگان شهر ساله
.است نداشته
بودند؟ كه مردمان اين
ساكنان نخستين استقرار از سال به 3200 نزديك وجودي‌كه با
از مانده برجاي بقاياي و آثار روي از اما گذشته قيطريه
است سياه - خاكستري نوع سفال آن بارزترين كه آنها
.كرد قضاوت قوم اين باره در مي‌توان
- شمال‌شرقي سمت از مهاجر قوم اين مي‌دهد نشان بررسي‌ها
كنوني تهران به - شد ناميده ابريشم جاده بعدها كه مسيري
.شده‌اند وارد
ايران تمدن و فرهنگ قوم ، اين ورود زمان در است گفتني
و معابد داراي خوزستان در ايلاميان و بوده باشكوه بسيار
.بودند هفت‌تپه و چغازنبيل شوش ، ازجمله بزرگ شهرهاي
.بودند رسيده نيز كتابت و خط به دوره اين در آنان
و رمه‌داري حرفه‌شان كه وارد تازه قوم وقتي اين‌رو از
در بومي مردم شدند سرزمين اين وارد بود گله‌داري
برخوردار مسكن معماري از و مي‌كردند زندگي ساختمانها
قوم و مي‌دهد رخ گروه دو اين بين درگيري ظاهرا.بودند
خانه‌هاي بودند ، شجاع و بي‌باك بيابانگرد ، كه وارد تازه
زندگي ويرانه‌ها همان روي و كشيده آتش به را قبلي قوم
.مي‌سپارند گورستان به را منطقه اين بعدها و كرده
تخمين آمده به‌دست مدارك براساس فرد كام‌بخش سيف‌الله
تا به 20 نزديك جمعيتي ميلاد از پيش در 1200 كه مي‌زند
... و گلندوك قلهك ، دروس ، ) تهران حوزه در فقط نفر هزار 30
فعلي جمعيت گرفتن درنظر با رقم اين كه مي‌كردند زندگي (
.است توجه قابل بسيار تهران
در سال حدود 300 بحث قابل قوم باستان‌شناس ، اين گفته به
از گروهي كه تحقيقاتي براساس اما كردند زندگي منطقه اين
املش منطقه و گيلان كوهپايه‌هاي در ژاپني باستان‌شناسان
احتمال دادند ، انجام (متر بالاي 1500 ارتفاعات در)
منطقه به ايراني اقوام ديگر ورود با قوم اين مي‌رود
.باشد شده رانده گيلان
روي بر گرفته صورت نژادشناسي بررسي‌هاي كه چرا
از مكشوفه موارد با "املش" گورهاي از مكشوفه جمجمه‌هاي
.دارند مشابهت قيطريه تپه
در "خاكستري سفال" نام با كه سفالگري صنعت ديگر سوي از
هنر اوج نقطه در را آنها داشته ، رواج قوم اين بين
.است داده قرار ايران سفالگري
علي چشمه سفال دوره ، اين از پيش باستان‌شناسان گفته به
نقوش خلق به هنرمندان كه دارد وجود هزارساله قدمت 7 با
يك ساده خط چند به‌وسيله مثال براي.مي‌پرداختند انتزاعي
.مي‌كشيدند تصوير به را بلند شاخ‌هاي با بزكوهي
اعتقاد به قيطريه از مكشوفه خاكستري سفال‌هاي اما
.است بررسي قابل ديگري منظر از كارشناسان
به خود سفالينه‌هاي ساخت در پيش سال هنرمندان 3200
اين به و داشتند خاصي توجه اندام‌شناسي يا ريخت‌شناسي
پنهان خود پس در را انديشه‌اي مكشوفه ظروف بيشتر دليل
فرم‌هاي ايجاد چندكاربري ، با ظروفي ساخت. كرده‌اند
سمبليك ايجاد جمله از ظروف روي در انتزاعي و متفاوت
مجموعه اين تا شده موجب ظرف يك روي بر پرنده منقار
.باشد برخوردار فوق‌العاده‌اي ريختي تنوع از مكشوفه
ازاين بعد سالها تا:مي‌گويد فرد كام‌بخش سيف‌الله
از.است وارداتي سفال نوع اين مي‌گفتند عده‌اي كشفيات
بودند معتقد آن از پيش و سالهاي 1963 در برخي ديگر سوي
اين كه گفت و كرد تعيين را قوم حركت نمي‌توان سفال با
.است داده محل تغيير چگونه و شده سرزمين وارد كجا از قوم
مختلف نقاط از بعدها كه سياه - خاكستري سفال تراكم اما
.كرد رد را نظريه دو هر شد كشف
مي‌شود آشكار كهريزك ناگفته‌هاي
سازمان زلزله‌شناس دو اتفاق ، برحسب سال 1364 در وقتي
گسله اطراف از شده جمع‌آوري سفالي گدازه‌هاي زمين‌شناسي
قدمت تعيين براي را (بهشت‌زهرا جنوبي ديوار زير) كهريزك
منطقه نمي‌كرد تصور كس هيچ دادند نشان باستان‌شناسان به
- خاكستري سفالينه‌هاي ساز و ساخت جهت مركزي كهريزك ،
اين‌باره در كهريزك و قيطريه تپه كاوشگر.باشد سياه
به توجه با و كهريزك گسله اطراف در بررسي با:مي‌گويد
مرغوب ، بسيار خاك و سفالگري ابزار و سفال چرخ پيداشدن
.شد فراهم كاوش زمينه
ظفراردلان نسترن
دارد ادامه
|
