در اخلال (آخر بخش) مطبوعات 78 در انتقاد
آزادي مرزهاي تثبيت
كاركرد با آزاد ، اما و متكثر مطبوعاتي مطبوعات 1378 *
نقد به معتقد وضوح به و سابق از منتقدتر بسيار احزاب ،
.بودند قبلي خودسانسور مطبوعات در معمول نق به‌جاي
سالهاي طول در اولين‌بار براي توانستند سال اين در آنها
بسيار موضوعات عرصه وارد اسلامي ، انقلاب پيروزي از پس
شوند حساس
:اشاره
شش‌گانه تئوري‌هاي طرح به حاضر ، پژوهش نخست بخش در
در آنها از يك هر سهم بررسي مطبوعات ، بر حاكم هنجاري
انتقاد حق مقوله گذشته ، سال طي 21 ايران دولتمردان سخنان
در دولتمردان نگرش اختلاف و متفكران ديدگاه از حكومت از
تعاريف نيز دوم بخش در.گرفت قرار بررسي مورد زمينه اين
انتقاد ويژگيهاي و انتقاد از ارتباطات محققين گوناگون
دسته پنج در انتقاد وضعيت همچنين و غيرمخرب و مخرب
تخصصي نشريات كننده ، سرگرم نشريات خبري ، و سياسي نشريات
از مهندسي فني نشريات و اجتماعي علوم و انساني علوم
مطبوعات اوج نقطه پژوهش اين پاياني بخش در.گذشت نظرتان
از نشريات در انتقادي مطالب ميزان و حزبي كاركرد با آزاد
.مي‌گذرد نظرتان
انديشه گروه
كاركرد با آزاد متكثر مطبوعات دوره اوج سال 1378 ، در
رودر بقيه از مشخص‌تر جناح ، دو ميان اين در.بود حزبي
احزاب نقش آنان روزنامه‌هاي و گرفتند قرار يكديگر روي
تغييرات مخالف كه راست جناحگرفتند عهده به را خود
از پس كه مقابل جناح و بود مقابل جناح نظر مورد سياسي
رياست دوره هفتمين انتخابات در سيدمحمدخاتمي آقاي پيروزي
با و يافت رسمي تولدي تدريج به خرداد دوم روز در جمهوري
خود مشي خط اسلامي اصول حفظ با مدني جامعه برقراري شعار
به و خرداد دوم جناح به ابتدا در جناح اين.كرد آغاز را
روزنامه‌هاي كنار در.شد مشهور طلب اصلاح جناح به تدريج
و راست جناح قديمي روزنامه‌هاي مذكور ، جناح متعدد
تشكيل را راست جناح مطبوعات جديد ، نشريه و چندروزنامه
اطلاعات ، مانند روزنامه‌ها از برخي ميان اين در.مي‌دادند
را سوم گروه بي‌طرف ، ظاهري با ايران حدودي تا و همشهري
كليه نيز حاضر تحقيق در ترتيب اين بهميدادند تشكيل
جناح (خردادي ، 2 دوم(دسته1 سه به تهران خبري سياسي نشريات
تحليل گروه هر در انتقاد وضعيت و تقسيم ساير ، (و3 راست
.شد
به داشتند انتقادي مطالب بقيه ، از بيش خردادي دوم نشريات
مطالب گونه اين را آنها چاپ زير سطح درصد كه 19 طوري
حساس بسيار انتقادهاي سهم آنكه ضمن.است مي‌داده تشكيل
بيش آنها.است بوده ديگر گروه دو از بيش مراتب به آنها
بيش و داده قرار انتقاد مورد را افراد گروه‌ديگر دو از
بيش آنها.مي‌كرده‌اند انتقاد را خاص عملكردهاي بقيه ، از
و كرده نقل را ديگر نشريات انتقادي مطالب گروه دو از
انتقادهاي.كرده‌اند چاپ طنزتصويري قالب در انتقادهايي
بوده ساير گروه از بيشتر و راست جناح از كمتر آنها مخرب
.داشته‌اند خارج روبه انتقادهاي بقيه از كمتر و
گروه دو از بيش مراتب به خرداد ، دوم خبري سياسي نشريات
نيز و سيما و صدا مقننه ، قوه و قضاييه قوه منتقد ديگر
-فشار نيروهاي ازجمله -شناسنامه بدون سياسي گروه‌هاي
.بوده‌اند
از بيش مكتوب طنز قالب در انتقادهاي سهم نشريات ، اين در
وزارت منتقد بقيه ، از بيش آنها و بوده ديگر گروه دو
وروزنامه‌نگاران مطبوعات همچنين و اسلامي ارشاد و فرهنگ
.بوده‌اند مقابل جناح
نشريه از بخشي خردادي‌ها ، دوم از بيش راست جناح مطبوعات
سهم و داده اختصاص ازخوانندگان تلفن و به‌نامه را خود
اما بقيه از بيش كل ، به آنان انتقادي تلفن‌هاي و نامه
.است بوده بقيه از كمتر آنان جوابيه‌هاي
به متكي انتقادي تلفن‌هاي و نامه راست ، جناح مطبوعات
ديگر گروه دو از بيشتري ديني ايدئولوژي يا مذهب و دين
عملكردهاي از انتقادي نامه‌هاي ديگران ، از بيش و داشته
به نسبت منتقد تلفن‌هاي و نامه سهم.كرده‌اند چاپ خاص
به راست جناح نشريات در اسلامي ارشاد و فرهنگ وزارت
.است بوده ديگر گروه دو از بيش مراتب
ديگر ، گروه دو از كمتر خبري ، سياسي نشريات ساير گروه
از انتقاد به ديگر گروه دو از بيش و داشته انتقادي مطلب
انتقادهاي بقيه ، از بيش و پرداخته اجتماعي پديده‌هاي
قالب انتقادهاي‌در سهم.كرده‌اند چاپ تربيتي - فرهنگي
دو از بيش خود انتقادهاي در و بقيه از بيش آنان گزارش
بقيه از بيش آنها.داده‌اند ارائه نيز راه‌حل ديگر گروه
.پرداخته‌اند انقلاب از قبل دوران از انتقاد به
گروه خبري سياسي نشريات انتقادي تلفن‌هاي نامه‌و سهم
بيش آنان انتقادي نامه‌هاي و ديگر گروه دو از سايركمتر
اقتصادي و تربيتي فرهنگي اجتماعي موضوعات داراي بقيه از
بر متكي نامه‌هاي ديگر گروه دو از بيش آنهااست بوده
-غيرديني يا ديني مسلك بر متكي جاي به -مستند اطلاعات
تلفن‌هاي و نامه بقيه ، از كمتر مراتب به و كرده چاپ
آنها.كرده‌اند چاپ گروه و انديشه گرايش ، مكتب ، يك منتقد
وزارت شهرداري‌ها ، از انتقادي تلفن‌هاي و نامه تمركز محل
قبيل اين از و بانك‌ها وابسته ، سازمان‌هاي نيرو ،
ايالات به‌ويژه خارج ، به رو انتقادهاي سهمبودهاند
تهران خبري سياسي نشريه گروه سه هر در آمريكا متحده
.است بوده مشابه
***
آن از حاكي شد گفته سال 1378 مطبوعات از كه آنچه تمامي
نظير ايران مطبوعات تاريخ در كه بود سال ، سالي آن كه است
اوج شهرستانها مطبوعات با مقايسه در آنكه ضمن نداشت ،
نيز آن از پس سال.بود تهران خبري سياسي نشريات در تحول
روزنامه‌هاي از بسياري همزمان تعطيل.بود كم‌نظيري سال
براي سنگين وثيقه‌هاي تعيين سن ، كم پرتيراژ
زندان به آنان از عده‌اي اعزام و متهم روزنامه‌نگاران
.داد نشان را مطبوعات و حكومت ميان نابرابر جدل ديگر بار
كاركرد با آزاد ، اما و متكثر مطبوعاتي مطبوعات 1378
نقد به معتقد وضوح به و سابق از منتقدتر بسيار احزاب ،
آنها.بودند قبلي خودسانسور مطبوعات در معمول نق به‌جاي
از پس سالهاي طول در اولين‌بار براي توانستند سال اين در
حساس بسيار موضوعات عرصه وارد اسلامي ، انقلاب پيروزي
مطبوعات از برخي كه مي‌دهد نشان حاضر تحقيق اما.شوند
در مخرب انتقادهاي سهم كه شدند سبب بقيه از بيش مذكور
جزئيات ليكن.شود پيش سال پنج برابر سه ايران مطبوعات
مطبوعات در مخرب انتقادهاي سهم بررسي و حاضر تحقيق بيشتر
مطبوعات فهرست با آن انطباق و سياسي جناح‌هاي از يك هر
دولتمردان كه آورد به‌وجود را فرضيه اين شده ، توقيف
در مخرب انتقادهاي حضور نگران آنكه از بيش ايران ،
حساس موضوعات به مطبوعات ورود نگران باشند ، مطبوعات
.مي‌باشند
طي مطبوعات با حكومت رفتار مي‌توان كه مي‌رسد نظر به
اگر).كرد تقسيم جدل‌ها انواع به را تاريخي مختلف ادوار
جدل واژه به‌كارگيري رسانه‌ها به مربوط ادبيات در چه
از تفصيل به گزارش اصلي نسخه ششم بخش در اما نيست ، معمول
(.است شده دفاع واژه اين كارگيري به
مراجع مختلف قرائت‌هاي جدل‌ها ، اين انواع جديدترين از
هر باتعطيل سالهاي 78و 79 ، در كه بود قانون از قانوني
.مي‌نمود بيشتري بروز روزنامه
سالهاي جمله از تاريخي ادوار تمامي در مي‌گويد ، امر ظاهر
مي‌بيند ، را آسيب بيشترين آنكه و1379 ، 1378
آسيب كه درحالي است روزنامه‌نگاري حرفه و روزنامه‌نگاران
جامعه ديگر عبارت به يا مطبوعات مخاطبان را واقعي
سبب مطبوعات بر دست اين از يي فشارها زيرا.مي‌بيند
مطبوعات اعتبار تدريجي كاهش درنتيجه و خودسانسوري توسعه
كرد خواهد رسوب جامعه در تدريج به كه پديده‌اي.شد خواهد
مقننه ، همتراز ركني از روزنامه‌نگار پاسداري مانع و
خواهد وجود به بسته‌اي حلقه و شد خواهد قضاييه و مجريه
و رسانه‌ها در آزادي مرزهاي تثبيت در هم باز كه آمد
.كرد خواهد ايجاد اخلال آن نهادينه‌شدن
در بار اولين براي كه اكنون دارد ، ضرورت مي‌رسد ، نظر به
اجتماعي مسئوليت هنجاري تئوري حاكميت به بينش‌دولتمردان
عمل جاي به شود كوشش شده ، توجه ديگر تئوري‌هاي از بيش
از دارد ، گذشته در پيشينه‌اي كه مطبوعات بر نظارت
.شود استفاده توجه ديگر شيوه‌اي
هرچقدر و شده تشكيل فعل و ناظر فاعل ، عنصر سه از نظارت
از.مي‌يابد كمتري اهميت ناظر باشد ، نقش مختارتر فاعل
يا و فعل قواعد بايد نظارت در كه مي‌رسد نظر به ديگر سوي
واضع كه است ناظر عمل در اما.باشد مشخص بازي قواعد
باشد ، قواعد مطيع بايد فاعل چون و مي‌شود بازي قواعد
.دارد دنبال به مخربي آثار كه شد خواهد همرنگي دچار
در انطباق و همنوايي نقش اختيارو و جبر مقوله درواقع
به مي‌توان كه درحالي.است آسيبپذير و مواج بسيار نظارت
اجتماعي مسئوليت هنجاري تئوري به پايبند كه جوامعي شيوه
از برخي مشابه را آن وظيفه و كرد استفاده داوري از هستند
بيشترين.سپرد مسئول و مستقل تحقيقاتي مراكز به كشورها ،
از روزنامه‌نگاران رفتار تبديل تصميمي چنين محصول
.است انطباق به همنوايي
و كرده حل را منبع اعتبار مسئله بايد ايران مطبوعات
حضور.برطرف‌كنند دارد وجود راه اين در كه را موانعي
نخبگان دسترسي امكان افزايش و روزنامه‌نگاري تحصيلكردگان
.است راه اين در اوليه گام‌هاي از رسانه‌ها به
اسرا ، 59 سوره نسا ، 16 سوره آيه‌هاي 148 به استناد با
شد ارائه قرآن از استنباط اين هود ، سوره و117 قصص سوره
در بايد شد ديده ظلمي هرگاه اسلامي ، نظام يك در كه
ارزيابي ابزار بايد رسانه‌ها و شود منعكس رسانه‌ها
مشورتي نظرات ارائه براي مركزي و اسلامي حكومت عملكرد
شده ، توصيه قرآن در كه به‌آنچه دستيابي.باشند مردم
و همرنگ روزنامه‌نگاران حضور از حكومت توقع با مغاير
قرار كه رسانه‌اي بر نظارت جاي به اسلامي حكومت.همنواست
به عملي از بايد كند ، بلند صدا حكومت ظلم مقابل در است
استفاده غيرحكومتي شايسته داوران داوري يعني نظارت جز
.كند
كه برون‌مرزي ارتباطات تكنولوژي‌هاي سريع توسعه شرايط در
رسانه‌هاي قطعي ورود و شده پيش‌بيني سوم هزاره آغاز براي
بيگانه ، قدرتمند رسانه‌هاي با رقابت به ايران
در و بوده تخصص ضعف دچار شدت به كه ايران روزنامه‌نگاري
نيز را احزاب كاركرد آنكه از خرسندي با نيز اخير سالهاي
يك و شده سياسي جدل‌هاي ابزار عمل ، در گرفته به‌عهده
تمامي از كه دارد ضرورت است ، داده دست از را طلايي فرصت
و جويد سود منبع ، اعتبار به دستيابي منظور تدابير ، به
و توانا ، متخصص ، خشيت‌دار روزنامه‌نگار به تبديل
موجود فضاهاي از بتواند تا شود مخاطبان چشم در بااعتبار
است غيرمخرب نقادي آن مهمترين كه خود ، رسالت راستاي در
.بنمايد معاصر جامعه براي را برداري بهره بيشترين
:منابع
آبكي ، انتقاد يا واقعي انتقاد حسين13770 ، ابوترابيان ،
.اسفند 1376 -و 86 شماره 85 -گزارش ماهنامه
صاحبقران سلطان دربار به سفري كارل13670 ، هانريش بروكش ،
:تهران كردبچه ، ترجمه(ايران در پروس ايلچي سفرنامه)
.اطلاعات انتشارات
-ايران به بنگال از سفري مشاهدات ويليام13580 ، فرانكلين ،
و جمشيد تخت ويرانه‌هاي درباره مختصري شرح با 17871786
بنياد:تهران جاويدان ، محسن ترجمه.ديگر جالب رويدادهاي
.تاريخي تحقيقات ايراني مركز -ايران هنر و فرهنگ
مرتضي دكتر ترجمه سياسي ، فلسفه آنتوني13740 ، كوئينتن ،
.به‌آور:تهران اسدي ،
صبوري ، منوچهر آنتوني13770 ، جامعه‌شناسي ، ترجمه گيدنز ،
.ني نشر:تهران
ايران مطبوعات در انتقاد وضعيت مهدي13740 ، راد ، محسنيان
رسانه‌ها تحقيقات و مطالعات مركز:تهران ،(زيراكسي نسخه)
.(ارشاد وزارت)
دوم ، چاپ خبري ، مصاحبه روش‌هاي مهدي13770 ، .راد محسنيان
.رسانه‌ها تحقيقات و مطالعات مركز:تهران
نسخه) مطبوعات 78 در انتقاد راد ، مهدي13790 ، محسنيان
رسانه‌ها تحقيقات و مطالعات مركز:تهران ،(زيراكسي
.(ارشاد وزارت)
|
