و چالش‌ها ;جهاني تجارت سازمان به پيوستن
فرصت‌ها
مقدمه *
با سال 1947 در (گات) تجارت و تعرفه عمومي موافقتنامه
كشور امضاي 23 به بين‌المللي تجارت و توليد گسترش هدف
اين سال 1995 در كه هنگامي بعد سال پنجاه.رسيد جهان
به 124 اعضايش داد جهاني تجارت سازمان به خودرا جاي نهاد
تجارت سازمان اعضاي گذشته سال پنج طي.بود رسيده كشور
درحال اين بر علاوه.است يافته افزايش كشور به 142 جهاني
به الحاق روند كردن طي سرگرم نيز جهان ديگر كشور حاضر 30
رسمي درخواست سال 1375 در نيز ما كشورهستند سازمان اين
با اما كرده تسليم جهاني تجارت سازمان به را خود عضويت
كشورها برخي مخالفت دليل به زمان آن از سال حدود 5 گذشت
عمومي شوراي در ايران عضويت درخواست آمريكا به‌ويژه و
از وجود اين با.بود نشده مطرح امسال تا سازمان اين
درخواست طرح احتمال بر مبني قرائني گذشته سال اواخر
سازمان عمومي شوراي ماه ارديبهشت نشست در ايران عضويت
هيجدهم روز نشست در بازهم حال اين با.كرد ظهور مزبور
مخالفت دليل به جهاني تجارت سازمان عمومي شوراي ارديبهشت
به آن بحث و نشد بررسي ايران درخواست آمريكا نماينده
.شد موكول تيرماه در شورا اين آتي نشست
نشست در ايران عضويت درخواست كه اين از صرف‌نظر اكنون
نه ، يا شود مطرح جهاني تجارت سازمان عمومي شوراي تيرماه
آشكار سازمان اين با ايران نسبت خصوص در خوبي به نكته دو
همه با جهاني تجارت سازمان اين‌كه اول:است شده
نمي‌توان كه است جهان كنوني واقعيتهاي از يكي ويژگيهايش
كه اين ديگر نكته.گرفت ناديده را پيامدهايش و را آن
بر.است ضعيف هنوز ايران در سازمان اين به مربوط ادبيات
سازمان در عضويت پيامدهاي مي‌شود تصور غالبا آنچه خلاف
تاثيرگذار تجاري و اقتصادي عرصه‌هاي بر تنها جهاني تجارت
تحت نيز را جامعه اجتماعي و سياسي قلمروهاي بلكه نيست
پيامدهاي چنين با و حال اين باميدهد قرار تاثير
براي مي‌تواند جهاني تجارت سازمان در عضويت كه گسترده‌اي
ايران كنوني وضعيت در باشد داشته دنبال به جامعه يك
نيست طوري سازمان اين به مخالفان و موافقان نگرش زاويه
جهاني تجارت سازمان با مرتبط منفي و مثبت جوانب همه كه
سازمان در ايران عضويت مخالفان.باشد مشاهده قابل يكجا
موافقان و مي‌گذارند دست منفي نكات بر بيشتر جهاني تجارت
سازمان اين در عضويت از ناشي چالش‌هاي صحيح درك در نيز
سازماني از بتوان آنكه براي ترديد بدون.هستند ناتوان
ملي منافع جهت در احسن نحو به جهاني تجارت سازمان همچون
;آورد دست به آن از واقعي شناخت بايد جست سود كشور
اين منفي و مثبت جوانب همه دقيق درك مستلزم كه شناختي
چنين به كمك هدف با حاضر مقاله.است پيامدهايش و سازمان
بهاگيرات" توسط كه مقاله اين در.است شده ترجمه شناختي
تجارت بعدي مدير و گات در هند سابق نماينده "داس لعل
آن انگليسي متن و درآمده تحرير رشته به انكتاد بين‌الملل
سازمان "Cooperation South" فصلنامه در
سازمان با رابطه در كه فرصتهايي و چالش‌ها شده منتشر ملل
دارد قرار توسعه حال در كشورهاي پيش‌روي جهاني تجارت
براي لازم نبايدهاي و بايدها و گرفته قرار موشكافي مورد
موجود فرصتهاي از بهره‌گيري و چالش‌ها اين با مقابله
ارزشمندي تجربه‌هاي مسائل اين.است شده تحليل و تجزيه
تجارت سازمان به پيوستن دنبال به كه ما كشور فراروي
.مي‌دهد قرار است جهاني
انديشه گروه
جهان اقتصاد در محوري نقش يك(WTO) جهاني تجارت سازمان
اين فعاليت قلمرو.است گرفته برعهده كشورها خصوصي امور و
از اكنون سازمان اين.مي‌شود گسترده‌تر و عميق‌تر سازمان
آن با مرتبط مسائل و كالاها واردات و صادرات سنتي محدوده
شده مشخص (گات) تجارت و تعرفه عمومي موافقتنامه توسط كه
را فكري مالكيت حقوق و خدمات تجارت و رفته فراتر بود ،
فرايند بر مهمي تاثير طريق اين از و برگرفته در نيز
اقداماتي حاضر حال در اين بر علاوه.است گذاشته توليد
نيز زمينه‌ها ساير پوشش براي سازمان اين نقش گسترش براي
فرايند كل بر شديدي پيامدهاي امر اين.است اقدام دست در
.داشت خواهد توسعه حال در كشورهاي در به‌ويژه توسعه ،
يك در را جهان كشورهاي سرعت به جهاني تجارت سازمان
صنعتي بزرگ كشورهاي توسط زيادي حد تا كه اقتصادي چارچوب
.مي‌دهد قرار آنهاست نفوذ زير و شده طراحي يافته توسعه و
عضو توسعه درحال كشورهاي از زيادي تعداد آنكه رغم به
در موثري نقش بندرت آنها اما هستند ، جهاني تجارت سازمان
از قبل حتي.مي‌كنند ايفا سازمان اين امور هدايت و اداره
نقش توسعه حال در كشورهاي نيز جهاني تجارت سازمان تاسيس
.نداشتند گات در موثري چندان
گرفتن ناديده:مي‌كند بررسي را دوگانه روند يك مقاله اين
و گات سيستم توسط توسعه حال در كشورهاي اساسي منافع
.آنها از مهم امتيازات اخذ و جهاني تجارت سازمان بعدا
و مي‌كند ارائه روندها اين براي دلايلي مقاله اين
.مي‌دهد وضعيت بهبود براي پيشنهاداتي
گذشته روندهاي و ضعيف بنيان
سپس و گات با ارتباط در توسعه حال در كشورهاي مشكلات
.مي‌گردد باز سيستم اين بنيانهاي به جهاني تجارت سازمان
بر جهاني تجارت سازمان كه مراكش موافقتنامه هم و گات هم
بردن بالا همچون خوبي بسيار اهداف شده ، تاسيس آن اساس
درآمد تقويت و كامل اشتغال تضمين زندگي ، استانداردهاي
به همچنين آنها.داده‌اند قرار تاييد مورد را واقعي
كاهش منظور به "متقابل و دوجانبه سودمند ترتيبات"
عنوان به تجارت راه برسر موجود موانع ساير و تعرفه‌ها
.مي‌كنند اشاره اهداف اين به دستيابي ابزارهاي
سطح با كشورهاي بين تنها "دوجانبه" اقدام و ترتيب هرگونه
چنين امابود خواهد سودمند مشابه تقريبا توسعه
توسعه سطوح از وسيعي طيف با كشورهايي كه هنگامي ترتيباتي
گروه وضعيتي ، چنين در.ناكاراست و ناقص هستند ، دخيل
تقريبا طور به يافته توسعه بسيار كشورهاي
كشورهايي آن و مي‌كنند كسب بيشتري منافع اجتنابناپذيري
حاشيه به هستند توسعه نردبان پايين‌تر پله‌هاي در كه
اندك منافع كه است ممكن چند هر بنابراين ، .مي‌شوند رانده
كشورها از دسته اين براي آنجا يا اينجا پراكنده‌اي و
اساسي توجه مورد هرگز آنها اصلي نگرانيهاي اما شود ، حاصل
سيستم در كه است چيزي همان دقيقا اينگرفت نخواهد قرار
.است افتاده اتفاق جهاني تجارت سازمان سپس و گات
شده گرفته ناديده خاص بخشهاي در كه مقرراتي
اندك منافع موجب كه شده ايجاد ساختار يك از فراتر مساله
توسعه حال كشورهاي‌در قبيل از ضعيف تجاري شركاي براي
برخي يافته توسعه بزرگ كشورهاي براين ، علاوه.است شود ،
اين.داده‌اند انجام خاص بخشهاي در زيان‌آور اقدامات
از زيادي تعداد براي زيان‌آوري شديدا آثار اقدامات
.است كرده ايجاد توسعه حال در كشورهاي
زماني يعني شد ، آغاز دهه 1960 اواسط در اقدامات گونه اين
كه دريافتند يافته توسعه بزرگ كشورهاي نساجي صنايع كه
حال در كشورهاي از منسوجات واردات با رقابت به قادر
منجر زير جهتگيري سه از يكي به امر اين.نيستند توسعه
ادامه اجازه بازار نيروهاي آزاد بازي به اگر ;اول:مي‌شد
كشورهاي نساجي صنايع تعطيلي آن نتيجه مي‌شد ، داده كار
جديد رقابتي شرايط با آنها تطبيق يا يافته توسعه بزرگ
را اتفاقي چنين اجازه يافته توسعه بزرگ كشورهاي اما.بود
چنين امابود گات حفاظتي مفاد به توسل دوم بديل.ندادند
شامل منسوجات واردات بر محدوديت اعمام مستلزم اقدامي
بزرگ كشورهاي.بود يافته توسعه كشورهاي ساير از واردات
.نپذيرفتند نيز را شيوه اين يافته توسعه
گرفتند تصميم آساني به سوم ، راه انتخاب با آنها ;عوض در
تجاري رژيم يك و بگيرند ناديده را گات عادي مقررات تا
تجاري رژيم اين.كنند ايجاد منسوجات بخش در جدا كاملا
معروف (MFA) "چندگانه الياف" موافقتنامه عنوان به بعدا
گات ، روح و صريح متن برخلاف كاملا تجاري نظام اين.شد
توسعه حال در كشورهاي از مشخص‌را منسوجات برخي واردات
كه حساب اين با نيز توسعه حال در كشورهاي.كرد ممنوع
با موافقت براي بود خواهد موقتي "اي.افام" موافقتنامه
تا نظام اين واقع در.گرفتند قرار تحت‌فشار و ترغيب آن
تاريخ اين از پس حتي و يافت ادامه سال 1994 پايان
توسعه حال در كشورهاي.است يافته ادامه آن محدوديتهاي
دليل به را صادراتي و توليدي بزرگ زيانهاي كننده صادر
.كرده‌اند تحمل آنها عليه تبعيض‌آميز تجاري رژيم اين
دهه 1970 ، دراست نبوده منسوجات به محدود تبعيض‌ها
در را خاصي محدوديتي رژيمهاي يافته توسعه بزرگ كشورهاي
حال در كشورهاي از واردات كردن محدود هدف با نيز چرم بخش
كشورهاي از برخي در نيز فولاد بخش.كردند ايجاد توسعه
و گرفت قرار كننده محدود رژيم مشمول يافته توسعه
كشورهاي از برخي در محصول اين صادرات و توليد چشم‌انداز
.كرد روبه‌رو ابهام با را توسعه حال در
نيز ديگر بخشهاي برخي در مشابهي محدودكننده اقدامات
تاثير تحت نيز را فقير بسيار كشورهاي حتي كه شده اعمال
توسط كنفي محصولات واردات مثال ، براي.است داده قرار
اقدام اينيافت كاهش يافته توسعه بزرگ كشورهاي از برخي
بخش اين به شدت به اقتصادش كه بنگلادش رشد دورنماي به
.زد زيان بود ، وابسته
تعهدات ساير براي دوجانبه فشارهاي
حال در كشورهاي از واردات مستقيم كاهشهاي براين علاوه
زمينه در آنها جهتگيري كردن محدود براي توسعه ، فشارهايي
استفاده مورد تجارتشان و صنعت تشويق براي كه يارانه‌هايي
توكيو دور مقررات.است شده اعمال نيز مي‌دادند قرار
به را يارانه‌ها يارانه‌ها ، درباره جهاني تجارت مذاكرات
توسعه حال در كشورهاي سوي از كه عادي‌اي ابزارهاي عنوان
به شده پذيرفته تجارتشان و توليد كردن متنوع و رشد براي
مقررات ، اين تنظيم از پس بلافاصله اما.است شناخته رسميت
با را گسترده‌اي دوجانبه مذاكرات آمريكا متحده ايالات
به نسبت خواست آنها از و كرد آغاز توسعه حال در كشورهاي
آن اعمال به مجاز گات مقررات طبق كه يارانه‌هايي كاهش
طريق از بود نتوانسته را آنچه آمريكا.شوند متعهد بودند ،
.كرد دنبال دوجانبه طريق از آورد دست به جانبه چند شيوه
(اخير روندهاي) يافته توسعه بزرگ كشورهاي گسترده اهداف
كشورهاي.هستند گذشته از كننده‌تر مشوش اخير روندهاي
سازمان در اهدافشان به دستيابي در سعي توسعه‌يافته بزرگ
از فراتر كه تجاوزكارانه اقدامات طريق از جهاني تجارت
به آنها.دارند است ، كالاهايشان برروي بازارها بازگشايي
تجار ، توليدات ، براي اقتصادي فضاي گسترش دنبال شدت
.هستند خود سرمايه‌گذاران و مخترعان خدمات ، ارائه‌كنندگان
داخلي ، ناخالص توليد كند رشد و جمعيت پائين رشد دليل به
.است محدود بسيار كشورها اين اقتصاد در موجود فرصتهاي
جذاب بازارهاي عنوان به را توسعه حال در كشورهاي آنها
بالا بازدهي با بازارهايي نيز و خدماتشان و كالاها براي
كشورها اين در.داده‌اند تشخيص سرمايه‌گذاريهايشان براي
هرگونه اين بنابر.است بالا جمعيت رشد و پايين جاري مصرف
شديد افزايش به احتمالا سرانه درآمد در اندك افزايش
.شد خواهد منجر تقاضا
در كه توسعه حال در كشورهاي از دسته آن اين ، بر علاوه
براي كمكي فرصتهاي مي‌توانند دارند قرار سريع رشد مسير
يافته توسعه كشورهاي فكري مالكيت و يابنده رشد تكنولوژي
.كنند فراهم
بين همكاري براي عالي فرصت يك به منتج مسائل اين تمام
تعقيب در توسعه حال در كشورهاي و يافته توسعه كشورهاي
يافته ، توسعه كشورهاي اما.شد خواهد متقابلشان منافع
جديدي اعتماد اكنون يافته ، توسعه بزرگ كشورهاي به‌ويژه
نقش به چنداني توجه و مي‌دهند نشان خود قابليتهاي به
روزهاي.ندارند پيشرفتشان و رشد در توسعه حال در كشورهاي
در كشورهاي به يافته توسعه كشورهاي كه و 1970 دهه 1960
اكنون مي‌كردند ، نگاه توسعه‌شان شريك عنوان به توسعه حال
تنها را توسعه حال در كشورهاي آنها اكنون.است شده سپري
عاملان منافع براي بايد كه جغرافيايي مناطق عنوان به
در و مي‌كنند تلقي گيرد ، قرار استفاده مورد اقتصادي‌شان
كاملا به‌طور جهاني تجارت سازمان از هدف ، اين راستاي
.مي‌كنند استفاده موثري
جهاني تجارت سازمان و گات قلمرو گسترش
به‌دنبال خود جديد رهيافت در يافته توسعه بزرگ كشورهاي
سازمان و گات چارچوب در جديد موضوعات و مسائل افزودن
اين آنها شد ذكر قبلا كه همانطوري.هستند جهاني تجارت
حقوق حداقل استانداردهاي و خدمات بخشهاي با را برنامه
اگرچه توسعه حال در كشورهاي.كرده‌اند آغاز فكري مالكيت
اما مي‌آورند دست به اندكي منافع جديد زمينه‌هاي اين در
.مي‌پردازند كالاهايشان تجارت در را امر اين زيان آنها
هنوز جهاني تجارت سازمان چارچوب قلمرو توسعه فرآيند
تا هستند آن دنبال به يافته توسعه كشورهاي.دارد ادامه
ساير در خود تجار و سرمايه‌گذاران عملكرد آزادي مقررات
دارند سعي كشورها اين حال ، عين در.كنند تصويب را كشورها
مسائل و محيطزيست حفظ زمينه در مقرراتي ايجاد با
كاهش را توسعه حال در كشورهاي تجارت و توليد اجتماعي
اخلال‌كننده روندهاي كه خاصي نمونه‌هاي از برخي. دهند
به مي‌دهد نشان را جهاني تجارت سازمان چارچوب در اخير
:است زير شرح
بخشهاي در سازي آزاد خواستار يافته توسعه كشورهاي *
عميقي منافع كه ارتباطي خدمات و مالي خدمات همچون خدماتي
توسعه درحال كشورهاي كلي ، طور به.هستند دارد ، آنها براي
منافع بنابراين ندارند ، بخشها اين در صادراتي منافع هيچ
به منحصر خدمات نوع اين آزادسازي‌تجارت از حاصله
.بود خواهد يافته توسعه كشورهاي
مذاكرات نتيجه در اطلاعاتي تكنولوژي تجارت همچنين ، *
در دسامبر 1996 در جهاني تجارت سازمان وزيران نشست
مه در سازمان اين وزيران نشست در سپس.شد آزاد سنگاپور
به مربوط گمركي عوارض توافقنامه اين براساس ژنو در 1998
حال در كشورهاي كه آنجا از.شد حذف الكترونيك تجارت
صادرات و مي‌كنند صادر اطلاعاتي تكنولوژي ندرت به توسعه
كننده استفاده دارند ، الكترونيك تجارت طريق از اندكي
.بود خواهند يافته توسعه كشورهاي امور اين انحصاري
تجارت سازمان در (گاتس) خدمات تجارت عمومي توافقنامه *
در توسعه حال در كشورهاي به بيشتري انعطاف جهاني
.مي‌دهد خدمات در كمتر معاملات و كمتر بخشهاي آزادسازي
امتيازات اخذ بر توسعه‌يافته بزرگ كشورهاي وجود ، اين با
مالي خدمات در ويژه به توسعه ، حال در كشورهاي از زياد
با آسيا شرق جنوب كشورهاي نمونه ، براي.مي‌كنند تاكيد
خدمات عملياتي شرايط و ورود آزادسازي براي شديد تقاضاهاي
از امريكا متحده ايالات درواقع ، .هستند مواجه خارجي مالي
براي كه امتيازاتي دليل به گاتس موافقتنامه به پيوستن
.كرد خودداري بود ، شده گرفته درنظر توسعه درحال كشورهاي
برخي بر شديدي فشارهاي مذاكرات ، دور آخرين در سپس
از بيشتر بازارهايشان بازگشايي براي توسعه درحال كشورهاي
.شد وارد داشتند ، را آن آمادگي كه حدي آن
صباغيان علي دكتر:تنظيم و ترجمه
دارد ادامه
|
