گفت‌وگو در مرداد نبايدهاي 28 و بايدها
دكتر و اميني دكتر
اطهري ، دكتر با
دستاوردها و درس‌ها ;ملي جنبش نادرپور
بخش - الكترونيكي ارتباطات حقوقي مسايل
ارتباطي جديد مقررات و قوانين خلا پاياني
ايران در
گفت‌وگو در مرداد نبايدهاي 28 و بايدها
دكتر و اميني اطهري ، دكتر دكتر با
دستاوردها و درس‌ها ;ملي جنبش نادرپور
.مي‌گذرد مرداد 1332 كودتاي 28 از قرن نيم به قريب:اشاره
ابعاد بررسي با روز اين آستانه در ايران سياسي جامعه
و حوادث مرور با ايران مردمسالار دولت اولين شكست مختلف
بايدها از درس‌آموزي درصدد آنها ، از يك هر تحليل و تجزيه
.است مردمي جنبش يك نبايدهاي و
علوم اساتيد از تن سه با تاريخي ، واقعه اين سالگرد در
اميني علي‌اكبر دكتر اطهري ، اسدالله دكتر آقايان سياسي ،
ازنظرتان كه كرده‌ايم گفت‌وگو نادرپور ، بابك دكتر و
.مي‌گذرد
انديشه و فرهنگ
بود؟ چه مصدق دولت ويژگي‌هاي *
را جامعه سياسي رفتار تا كوشيد بسيار مصدق:اميني دكتر
حقانيت ملاك كه بود اين بر اش عقيده.كند قانون بر متكي
نظامي هر و باشد برقانون متكي كه است اين سياسي رفتار
اين از.بگذارد احترام خودش مصوب قوانين به كم دست بايد
و معيارها بر انتخابات مانند مسائلي كه مي‌كرد تلاش روي
كه بود اعتقاد اين بر مصدق.شود استوار قانوني موازين
اينكه براي و چراست و بي‌چون و ارزشمند اصلي "آزادي"
سلطه از:اولا بايد بچشند را آن مطبوع طعم ايران مردم
ومجلسي شود برگزار سالم انتخاباتي تا شود كاسته دربار
دربار مداخله كه داشت عقيده چون آيد ، سركار بر آزاد
براي ثانيا.است ايران سياسي فضاي مسموميت عامل مهمترين
خارجي دخالت بايداز برسيم آزادي به داخل در اينكه
در مداخله‌گر دولت مهمترين انگلستان دولت.كنيم جلوگيري
اين مهم ابزار نفت شركت و بود ايران داخلي امور
شود گرفته انگليس مداخله جلوي اينكه براي پس.دخالت‌گري
بود دليل همين به.شود ويران "زنبور لانه"آن كه است لازم
".است سياسي مبارزه‌اي نفت ، شركت ضد من مبارزه":مي‌گفت كه
بود؟ چه آن تداوم عدم و دولت اين شكنندگي علل *
بودكه اين شكنندگي اين علل عمده‌ترين شايد:اطهري دكتر
نطفه در هنوز مي‌شد برداشته مردمسالاري براي كه گامهايي
انتخابات همچون مسائلي كه معني بدين.بود راه آغاز در و
گروههاي ذي‌نفوذ ، مداخله‌گروههاي از جلوگيري شهرداريهاو
و آزاد انتخابات برگزاري و انتخابات در دربار حتي و فشار
اين اجراي براي فرصتي اما بود ، شده مطرح مستقل
به مي‌توان موثر عوامل ديگر از.نشد ايجاد مردمسالاري
مردم دموكراسي بلوغ عدم شهري ، طبقات وجود عدم مسئله
گرفته موضع مدرن نهادهاي در كه افرادي وجود و ايران
.كرد اشاره نداشتند ، كشور ملي منافع از درستي ودرك بودند
در ازخودگذشتگي حس عدم مردمسالاري اين شكنندگي ديگر علت
اما مي‌دادند آزادي شعار آنها.بود زمان آن روشنفكران
حاضر هرگز بود ، نهفته درونشان در استبداد نوع يك چون
حاصل با بازي يك نخواستند آنها.كنند همكاري هم با نبودند
مصدق دولت صورت هر در.باشند داشته هم رابا غيرصفر جمع
كردن نهادينه تا شد عمل وارد خارجي عامل عليه بيشتر
.نداشت را كار اين انجام فرصت زيرا درون ، در دموكراسي
نهايتا كه است ملاحظه قابل جنبش‌ملي در عواملي چه *
كشاند؟ شكست به را مردم جنبش
همواره حقوق دكتراي اولين عنوان به مصدق:نادرپور دكتر
طرفداري ودموكراسي قانون حكومت آزادي ، استقلال ، از
سياسي رهبري مقام در را او سيرحوادث كه بعدها.مي‌كرد
موقعيت اين از برآمد صدد در داد ، قرار نفت شدن ملي نهضت
براي.كند استفاده ايران جامعه دموكراتيك تحول جهت در
اعمال با مخالف همكارانش و مصدق جامعه‌اي چنين به نيل
خوش به ايمان با مصدق.بودند قدرت حفظ منظور به خشونت
براي را مردم اراده ايران ، عادي مردم ذاتي طينتي
بخش نويد او همميدانست كافي قوانين به مشروعيت‌بخشيدن
.بود اساسي قانون به احترام و مشروطه‌خواهي بزرگ پيروزي
طرفداري مجلس قدرت از او اندازه به هيچ‌كس شايد درگذشته
همواره او سخنوري قدرت و سحرآميز جاذبهبود نكرده
گوش سخنانش به كه مي‌آورد گرد او دور را عظيمي جمعيت
تضاد اولين.مي‌دادند نشان آگاهانه واكنشهاي و مي‌دادند
مردم اين كه مي‌شد ناشي آنجا از جنبش در پارادوكس و
خود حتي.بود ناسازگار حاكم قبيله‌اي سياست با گرايي
قانون در "آنجاست مردم كه آنجاست مجلس"بود معتقد كه مصدق
انتخاب حق نشد اجرا هيچگاه كه خود نظر مورد انتخابات
داشت انتظار كه مصدق براي.بود نشده قائل عادي مردم براي
مهمترين از يكي اين شود ، نايل دموكراسي به ايران ملت
.مي‌رفت شمار به او سياسي عمل و فكر از و نشده حل تناقضات
را عمومي افكار مي‌توانست شخصي جذبه پشتوانه به كه مصدق
هيچ ، ببرد بازار و كوچه مردم ميان به را سياست و بسيج
در بتوان كه تشكيلاتي ساختار هيچ و منسجم عقيدتي چارچوب
مقام تصدي از پس حتي.بود نياورده بوجود كرد كار آن درون
رئيس عنوان به بايد او كه استدلال اين با نخست‌وزيري
ملي جبهه جلسات در شركت از باشد مستقل حزبي هر از دولت
.مي‌كرد خودداري نيز
متكي مردم به چيز ازهر بيش مصدق كه حال عين در بنابراين
به جانشان انداختن درخطر براي مردم دعوت از هميشه بود ،
در موضوع اين.مي‌كرد اجتناب قدرت مقام در خود حفظ منظور
شمار به او حكومت پاشنه‌آشيل مرداد كودتاي 28 جريان
خود حيات پاياني سالهاي در مصدق كه واقعيت اين.مي‌رفت
و سياسي سازمانهاي فقدان معلول را ايران عقبماندگي
بودن بخش ثمر او كه است آن بيانگر مي‌دانست ، اجتماعي
تلخ تجارب اساس بر ولي بود ، كرده درك را سياسي احزاب
حزب يك تشكيل به قادر افراد ميهن‌پرست‌ترين حتي كه گذشته
مسئله.بود بدبين موضوع اين به نسبت عميقا موثرنبودند ،
.بود مجلس 17 انحلال براي رفراندوم مسئله ديگر عمده
يعني او خود شده شناخته تاكتيك از مجلس در مصدق مخالفين
هر.مي‌كردند استفاده دولت عليه پارلماني آبستراكسيون
يافته موقت درمان يك ويژه اختيارات تقاضاي با مصدق چند
توجه با.نمي‌شد مجلس كارشكنيهاي از مانع اين ولي بود ،
بود ، شده نهضت دشمنان اصلي اميد به مبدل مجلس اينكه به
مجبور دولت اگر وي زعم به.بود آن انحلال به مصمم مصدق
كارشكنيهاي با مقابله صرف را خود غم و هم تمام باشد
اصلاحات به دست بود نخواهد قادر به‌هيچ‌وجه كند ، مخالفين
چاره‌اي است مسئول مردم برابر در چون اين بنابر.بزند
بهرحال.شود متوسل مردم به خود مشكل حل براي كه ندارد
مصدق شخص براي بود اساسي قانون خلاف اقدامي كه اقدام اين
انعكاس بود ، قانون به پاي‌بند كه او دموكراتيك دولت و
حفظ نام به تا داد شاه دست به بهانه‌اي و داشت نامطلوبي
نزديك اشخاص از بسياري البته.شود عمل وارد اساسي قانون
كردند تاكيد و شدند يادآور را تصميم اين نادرستي مصدق به
راه و كرد خواهد او عزل به اقدام مجلس نبود در شاه كه
هيچ به مصدق متاسفانه اما شد خواهد هموار كودتا براي
اين":گفت ملكي خليل كه است مشهور حتي.نشد مستقيم صراطي
به جهنم تا ما ولي است ، جهنم به مي‌رويد شما كه راهي
مصدق خود كه است مواردي از هم اين "آمد خواهيم شما دنبال
را مجلس مصدق اگر ظاهرا.است نداده بدان مستدل پاسخي
سياسي رويه يعني خويش سلاح با مجلس نمي‌كرد ، منحل
انحلال آنكه حال مي‌كرد ، ساقط را دولتش و مصدق دموكراتيك
.نمود تسريع را او سقوط مجلس
به يا و مصدق دولت اقتصادي مسئله ديگر مهم مسئله يك
عوايد كه داشت واقعيت اين.بود نفت بحران بهتر تعبير
بنابر.بود كشور ارزي و صادراتي درآمد منبع مهمترين نفتي
دولت انگلستان ، سوي از ايران نفت خريد تحريم از پس اين
پرداخت نيز متحده ايالات.شد مواجه مالي و پولي بحران با
كرده نفت مسئله حل به منوط را مالي كمك و وام هرگونه
و گمركي تعرفه افزايش ماليات ، افزايش چون اقداماتي بود ،
ايران بيمار اقتصاد نتوانست نيز ملي ، قرضه اوراق انتشار
موجود شرايط كه نفت بدون اقتصاد استراتژي.دهد نجات را
جامع و دقيق چارچوبي بر بود كرده تحميل دولت بر را
.انجاميد عمومي رفاه سطح تنزل به اين بنابر نبود ، استوار
نفتي عوايد تزريق و نفت مسئله آبرومندانه حل اين بنابر
رفاه فرايند و سطح مي‌توانست كشور اقتصاد نحيف پيكر به
سازشي هرگونه اما.دهد افزايش را مردم اجتماعي و اقتصادي
...و زاده حائري كاشاني ، آيت‌الله حمله مورد مصدق جانب از
دريافت استحقاق انگلستان بودند مدعي كه مي‌گرفت قرار
راهكار خود كه اينجاست جالب و ندارد را غرامتي هيچگونه
.نداشتند قضيه اين براي مشخصي
كودتاي 28 خارجي و داخلي بسترهاي و زمينه‌ها مورد در
.دهيد توضيح مرداد
و داخلي بعد دو نفت صنعت شدن ملي مساله در:اطهري دكتر
با مقابله كار اساس اينكه اول.دارد وجود خارجي
و است نفت شركت مسئله با مقابله و انگلستان و امپرياليسم
كه است دموكراتيزاسيون مسئله شدن مطرح هم داخلي‌اش بعد
منتها.افزود هم را سرد جنگ عصر فاز بايد مساله اين به
اما.است انگستان و استعمار مسئله با مقابله دولت اولويت
مقابله به اجتماعي نيروهاي كدام با دولت كه است اين سوال
جبهه نيروهاي بين اتحادي واقع در برمي‌خيزد؟ انگلستان با
با هستند نيروهاي‌دين‌سالار و ناسيوناليستها كه ملي
با تا مي‌شوند موفق اينها كه مي‌گيرد شكل مختلف احزاب
.ببرند پيش به را نفت صنعت شدن ملي مسئله يكديگر حمايت
به توجه دهد؟ رخ كودتا اين كه مي‌شود موجب عواملي چه اما
خارجي دشمن يك اينكه عليرغم كه است مهم بسيار نكته اين
نوعي آرام آرام بود ، اما شده داخلي نيروهاي اتحاد باعث
اجتماعي نيروهاي و سياسي نيروهاي ميان در شكاف و افتراق
از ناشي مي‌توان را شكافها اين.آمد بوجود ايران جامعه
ناشي و مدرنيته و سنت ميان شكاف دولت ، و دين ميان شكاف
نهادهاي همچنين.دانست آن به نسبت متفاوت نگرش دو از
حزب كه صورت اين به.شدند عمل وارد يكديگر عليه مدرن
از و بود شوروي به ويژه امتيازات اعطاي خواستار توده
اين بنابر و كرد جدا را خود راه توده حزب كه بود همينجا
چه توده حزب اما.شد ايجاد شكاف مدرن نيروهاي صفوف در
هدفش مي‌كرد ، مطرح را سرمايه‌داري غير رشد راه مي‌گفت؟
اول شكاف اين.غيرغربي مدل طريق از اما بود مدرنيته هم
طبقه نيروهاي خود بين كه است شكافي شكاف ، دومينبود
جدائي مانند گرفت صورت ملي جبهه تشكل درون در مدرن متوسط
و نابالغ ايران دموكراسي كه بود اين هم علتش بقايي ،
كه ديگري شكاف.كنند كار هم با مي‌توانستند كمتر افراد
بود ، دولت و مذهب يا دولت و دين ميان شكاف شد ، ايجاد
مطالبات و تقاضا كه ملي دولت از اسلام‌گراها جدايي يعني
.داشتند را خودشان خاص
واقع در شويم هم‌قائل را بندي اولويت يك بخواهيم اگر
اجتماعي نيروهاي ميان شكاف ايدئولوژيكي ، شكافهاي و مسائل
.بود خواهد دولت و دين ميان شكاف و داخلي سياسي و
عمل وارد يكديگر عليه مدرن نهادهاي شد اشاره كه همانطور
قرار دربار با ائتلاف در كه بود مدرن نهاد يك ارتششدند
ارتباط در آنها دارد ، ما كشور در تاريخي سابقه كه گرفت
و دولت مانند ديگر مدرن نهاد يك عليه خارجي نيروهاي با
بود محروم خارجي پشتيباني از كه شدند عمل وارد بوروكراسي
مسئله اينميكردند حساب عمومي افكار و قوي جامعه روي و
خارجي مداخله براي را زمينه هاي‌ديگر شكاف اضافه به
توسط مجلس يعني ديگر مدرن نهاد يك اينكه ضمن.كرد فراهم
داخلي فضاي و بود شده منحل رفراندوم براساس و دولت
مداخله مورد در اما.بود فراهم خارجي مداخله براي كاملا
نوعي براي را زمينه مذكور عوامل كه گفت بايد خارجي
بود ، آمريكا سپس و انگلستان اولش اولويت كه خارجي مداخله
و سرد جنگ درفضاي ايران كه بود اين هم توجيهكرد فراهم
دامن در ژئواستراتژيكي‌اش و ژئوپولتيكي اهميت به توجه با
قطع آزاد جهان با ارتباطش و افتاده كمونيستها و روسها
پاي تا ندهند اجازه كه بود اين هم غربيها قصد و مي‌شود
ايران و برسد نفت غني منابع و فارس خليج به روسي نيروهاي
براي بيروني استدلال اين.شود خارج آزاد دنياي موارد از
نتيجه اين به آنها همچنين.مردادبود كودتاي 28 توجيه
غرب منافع مي‌تواند بهتر سلطنتي دستگاه كه بودند رسيده
.كند حفظ سابق شوروي مقابل در را
اكرمي الميرا: وگو گفت
دارد ادامه
بخش - الكترونيكي ارتباطات حقوقي مسايل
ارتباطي جديد مقررات و قوانين
خلا پاياني
ايران در
اغلب در قانون‌گذاري تجربيات متاسفانه ايران در
و دور ارتباطات زمينه‌هاي مخصوصا و ارتباطي زمينه‌هاي
مورد درماندهاند محدود بسيار رايانه‌اي ، ارتباطات
و پيشرفته كشورهاي تمام برخلاف ما كشور در دور ، ارتباطات
اخير دهه‌هاي در كه توسعه ، حال در كشورهاي از بسياري
تجديدنظر خود ارتباطي مقررات و قوانين در بار چندين
تكنولوژي تحولات با منطبق تازه‌اي مصوبات به و كرده‌اند
دست فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي دگرگوني‌هاي و
مقررات و قوانين گذشته ، هه سه‌د طول در يافته‌اند ،
تصويب زمان از روشن‌تر ، عبارت به.نيامده‌اند پديد جديدي
هنوز تيرماه 1350 ، در ايران مخابرات تاسيس‌شركت قانون
و است نگرفته صورت باره اين جامعي‌در هيچ‌تجديدنظر
تبصره‌هاي و مواد از بعضي اصلاح براي مواردي ، در تنها
ماده تبصره 2 مثال ، عنوان بهاست شده تصميم‌گيري آن ،
موجب به مخابرات ، شركت به‌اموال راجع مذكور 10قانون
اصلاح اسلامي ، شوراي آذرماه 1363مجلس مصوب 13 واحده ماده
ماده 14 تبصره 2 ديگري ، واحده ماده موجب به و است گرديده
وسايل طريق از مزاحمت ايجاد مورد در شده ياد قانون
مورد مجلس سوي از تيرماه 1366 تاريخ 25 در ارتباطي ،
قانون ، اين اصلاحات آخرين از يكياست گرفته قرار اصلاح
شوراي مجلس تصويب به ماه 1373 ، ارديبهشت تاريخ 6 در كه
مخابرات شركت تاسيس ماده 7قانون اصلاح است ، رسيده ملي
شده داده اجازه شركت اين به آن موجب به كه است ، ايران
وغيردولتي دولتي بخش بامشاركت خود وظايف اجراي براي است ،
.دهد تشكيل سهامي شركت صورت به را موسساتي
سالهاي طي كشورها از بسياري در كه حالي در گونه ، اين به
ودگرگوني ساختار تجديد براي مهمي مقررات و قوانين اخير ،
و شده‌اند تصويب دور ارتباطات امور مسئول تشكيلات
مربوط مركزي اداري تشكيلات دركنار اغلب آنها ، برمبناي
نگهداري و توسعه مامور خاص تشكيلات و ارتباطات اين به
اقتدار يك صورت به تازه‌اي تشكيلات ارتباطي ، شبكه‌هاي
صدور و ارتباطي مقررات اجراي بر ناظر مستقل
تشكيل نيز دور ارتباطات فعاليت‌هاي اجازه‌نامه‌هاي
بازمانده قديمي تشكيلات همان هنوز درايران گرديده‌اند ،
.شده‌اند حفظ اسلامي ، انقلاب پيروزي از پيش ازدوره
جز مقرراتي هنوز ايران در هم رايانه‌اي ارتباطات مورد در
عالي شوراي تشكيل قانوني لايحه" در پيش‌بيني مورد مقررات
شوراي سوي از تيرماه 1359 در كه ،"كشور انفورماتيك
وجود (14)است شده تصويب ايران اسلامي جمهوري انقلاب
بايد مذكور شوراي قانوني ، لايحه اين موجب به ندارند ،
به و كند اقدام كشور انفورماتيك ملي نظام تعيين براي
اما.باشد داشته خاص توجه زمينه اين در سياست‌گذاري
در شورا اين كه مي‌دهند نشان اخير سال بيست حدود تجربيات
و است نكرده كسب مهمي موفقيت خود اصلي هدف‌هاي انجام
وتصويب تدوين براي كه مي‌رسد نظر به مخصوصاچنين
ارتباطات از استفاده درباره ضروري مقررات و قوانين
اطلاعات به دستيابي آزادي از حراست جمله ، از و الكتروني
.است ننموده اقدام آنها ، محدوديت‌هاي كنترل و رايانه‌اي
خلا هم ارتباطي نوين تكنولوژي‌هاي زمينه‌هاي ساير در
غير كه طوري به.است كاملامشهود ضروري ، مقررات و قوانين
به وابسته ،"ايران دور از سنجش مركز تاسيس قانون" از
تصويب به تيرماه 1370 ، در كه تلفن ، و تلگراف و پست وزارت
آن ، چگونگي ضمن و (15).است رسيده اسلامي شوراي مجلس
شناخت جهت در زمين ، كره ماهواره‌اي عكس‌هاي از استفاده
مشخص آن بهتر برداري بهره و انسان طبيعي زندگي محيط
مخصوصا و جديد ارتباطات ديگر زمينه‌هاي در است ، گرديده
.نشده‌اند تصويب و تدوين لازم قوانين الكتروني ، ارتباطات
بر اخير ، سالهاي طي ايران شده ، در ياد موارد از نظر صرف
توسعه ، حال در كشورهاي بعضي و صنعتي پيشرفته كشورهاي خلاف
و سياست‌گذاري و قانون‌گذاري به جاري دهه اوائل از كه
اطلاعاتي بزرگراه‌هاي و زيرساخت‌ها مورد در ريزي برنامه
و است نگرفته صورت توجهي زمينه‌ها اين به پرداخته‌اند ،
نيز آنها مقدمات تهيه براي ضروري علمي پژوهش‌هاي به
.است شده بي‌اعتنايي
نژاد معتمد كاظم دكتر
.است موجود روزنامه دفتر پانوشتهادر *
|
