چالش‌هاي تعديل و منطقه‌اي اتحاديه‌هاي
جهاني
;اشاره
كردن رايج بر مبني خليج‌فارس حاشيه كشورهاي اخير تلاش
است اقدامي جهان ، از استراتژيك حوزه اين در واحدي پول
نتيجه در و بازرگاني دادوستدهاي به بخشيدن سهولت جهت
ديگر و نمونه اين.جهاني بازارهاي در آنها كردن توانمند
و پيراموني كشورهاي پايداري در اتحادطلبانه ، فعاليت‌هاي
كننده‌اي تعيين نقش اقتصادي عرصه در آنها كردن توانمند
در اخير سال چند در اسلامي كشورهاي تلاش ازسويي.دارد
در ديگري موثر اقدام "اسلامي مشترك بازار" تشكيل خصوص
رغبت عدم دليل به متاسفانه كه مي‌آيد حساب به راستا اين
از بخشي آگاهي و مشخص سياستگذاري عدم و كشورها اين
طرح اين هنوز اسلامي ، بزرگ كشورهاي به‌وسيله آن مزاياي
نقش بررسي به حاضر مقاله.است نرسيده تجربه مرحله به
عرصه در كشورها حيات تثبيت در منطقه‌اي اتحادهاي
جهاني قدرتهاي تعدي و نابرابري‌ها كاهش و بين‌المللي
.مي‌خوانيم هم با.مي‌پردازد
انديشه و فرهنگ گروه
نظرهاي اظهار و بين‌المللي نظام گذشته سال چند رخدادهاي
آنها نگراني خصوص در آفريقايي و آسيايي كشورهاي رهبران
جلوگيري لزوم و جهان شدن قطبي تك و سازي جهاني روند از
در هشت گروه سران تاكيد و سويي از جريان اين گسترش از
سوي از پيشبردجهاني‌سازي بر جنووا در اخيرشان اجلاس
سياسي -اقتصادي نهادهاي تشكيل لزوم ديگر بار ديگر ،
كشورهاي بويژه نيافته ، توسعه كشورهاي ميان را بين‌المللي
را سوال اين و مطرح روند اين قربانيان عنوان به اسلامي
بازي قواعد" مي‌توان چگونه كه است كرده ايجاد ذهن در
جنوب كشورهاي مشاركت با آينده و حال براي را "بين‌المللي
كرد؟ تنظيم اسلامي و
تشديد و جهان شدن قطبي تك و سازي جهاني روند گرفتن شدت
درمسائل قدرتمند كشورهاي معدود و آمريكا حضور ميزان
لزوم سياسي ، موضوعات آن دنبال به و فرهنگي -اقتصادي
و منطقه‌اي امور تصدي و بين‌الملل روابط نظام تحول پذيرش
.است ساخته ضروري را بين‌المللي
تجربه ، براساس و كنوني سياسي و اقتصادي دنياي در آنچه
بين مشترك نهادهاي وجود كه است اين مي‌رسد نظر به منطقي
خارج در مهمي نقش "غيرسرزميني بازيگران" عنوان به كشورها
.دارد جنوب -شمال يا پيرامون -مركز شكل از جهان كردن
سازمان‌هاي تشكيل درصورت بود اميدوار مي‌توان كه به‌طوري
كنند ، عمل سازماني درون هماهنگي‌هاي بر متكي كه قدرتمند
گرايش‌هاي و ارزشها و شده خارج قطبي تك حالت از جهان
بيشتري رقابت و ماندگاري فرصت حاشيه‌اي‌تر كشورهاي
.آورند به‌دست
از آنها اگرچه كه مي‌دهد نشان نيز اروپايي كشورهاي تجربه
قدرت از اما مي‌روند ، شمار به كلي به‌طور مطرح قدرتهاي
در اين.نيستند برخوردار روسيه حتي و آمريكا با برابر
از اروپا اتحاديه چارچوب در "متحد اروپاي" كه است حالي
مي‌رود ، شمار به قدرت قطب يك اقتصادي و سياسي لحاظ
نزديك با دارند سعي كشورها اين حاضر حال در كه به‌طوري
اروپايي ارزشهاي از و افزوده خويش برقدرت يكديگر به شدن
مي‌شود ناميده "سازي آمريكايي" آنچه برابر در خود ملي و
.كنند دفاع
اجراي و جهاني دوم جنگ از بعد آمريكا فعاليت‌هاي پي در
در وابستگي نوعي ايجاد و اروپا به كمك براي مارشال طرح
كشور اين با مقابله فكر به اروپائيان آمريكا ، به آنها
و مشترك بازار چون خاصي نهادهاي ايجاد با و افتادند
"يورو" نام به مشتركي پول انداختن گردش به اروپا ، اتحاديه
آمريكا دلار نفوذ با مقابله منظور به جهاني بازارهاي در
در "اروپا ارتش" تشكيل براي آنها اخير تلاش همچنين و
به آن در اروپايي كشورهاي حضور عين در كه "ناتو" برابر
به دارند سعي شده ، تبديل جهان در آمريكا نظامي بازوي
آنها چون.كنند پيدا دست قدرت اين برابر در نسبي برابري
حاضر زمان در موفق چانه‌زني كليد كه مي‌دانند خوبي به
اين از بتوانند تا است خطر از بالاتري سطح تحمل آمادگي
ارتقاء رقابت موفقيت‌آميز ادامه حد تا را خود وضعيت طريق
مهمترين از ديپلماسي دنياي در "اتحاد" اين بنابر.دهند
.مي‌رود شمار به بين‌المللي روابط واژه‌هاي كليد و مفاهيم
نيافته توسعه كشورهاي گرفتن قرار حاشيه در توصيف ، اين با
و مي‌روند شمار به آنها زمره در نيز اسلامي كشورهاي كه
كشورهاي رهبران بين‌الملل ، سياست در منفعلانه برخورد
تذكر خصوص اين در بارها تا داشته برآن نيز را اسلامي
مشترك بازار" تشكيل انديشه اخير دوسال يكي در و داده
انداختن گردش به از نيز امروز و كنند مطرح را "اسلامي
ميان به صحبت خليج‌فارس حاشيه كشورهاي در واحدي پول
كشورهاي روز به روز كه بحران‌هايي افزايش زيرا.مي‌آورند
بر كه را "خلاق سياست‌سازي" لزوم مي‌كند تهديد را اسلامي
اتخاذ بحران‌ها كنترل و مديريت شده شناخته معيارهاي پايه
.است كرده ضروري را گردد
رهبران كه است اين بوده‌ايم آن شاهد ما حال به تا آنچه
فرا مقابله به را بزرگ قدرتهاي بارها اسلامي كشورهاي
تهديدها اين اجراي عدم اما كرده‌اند ، تهديد حتي و خوانده
به اقتصادي ، عرصه در كشورشان بنيادين ضعف دليل به
اين در.است كرده وارد بيشتري لطمه جهان در جايگاهشان
اعتبار براي حسين صدام مثل رهبران از برخي حتي مورد
آن طي كه مي‌كنند عمل طوري حتي خود تهديدهاي به بخشيدن
بزرگ قدرتهاي به خود از غيرعقلايي فرد يك تصوير بتوانند
.دهند نشان
كه است اين است توجه قابل استراتژي ادبيات در آنچه اما
مساله ، يك مورد در بخواهد خاصي ايدئولوژي يا كشوري وقت هر
اساسي شرط سه از بايد دارد باز را منطقه‌اي يا كشور
بتواند يعني.باشد برخوردار "اعتبار و توانايي ارتباط ، "
قدرت" از و كند بيان روشن و "واضح" طور به را خود خواسته
رقيب كشور مقابل در خود خواسته اجراي براي "لازم
رقيب براي كه كند بيان صورتي به را اين و باشد برخوردار
.باشد "باور قابل" او
كشورهاي "ارتباط" برقراري در چه اگر نظريه ، اين بنابر
و كرده بيان روشني به را خود خواسته‌هاي بتوانند اسلامي
براي لازم توانايي از اگر اما سازند آگاه آن از را رقيب
برنامه‌هايشان در نباشند برخوردار خود گفته‌هاي اجراي
.كرد نخواهند حاصل توفيقي
وحدت دليل به مختلف زمان‌هاي در كه بوده‌ايم شاهد بارها
اين در "ملي پديده‌هاي" اسلامي ، كشورهاي ايدئولوژيك
كشورهاي و شده تبديل "بين‌المللي قضاياي" به كشورها
كشورها اين از يكي در كه رويدادهايي به نسبت مسلمان
علت به اما.مي‌كنند مشتركي موضع‌گيري مي‌افتد اتفاق
ديگر زوايه‌هاي در تفرقه وجود و قدرت نداشتن
خصوص اين در كنند پيدا دست مطلوبي تصميم به نتوانسته‌اند
آن دنبال به و جنگ‌خليج‌فارس چچن ، بحران از مي‌توان
بحران‌هاي همچنين و انتفاضه و فلسطين مساله عراق ، تحريم
.كرد ياد نفتي
ميان از كه باشد راه‌گشا مي‌تواند نكته اين به توجه
معرفي بين‌المللي قدرت افزايش براي كه مختلفي روش‌هاي
يا غرامت اخذ كن ، حكومت و بينداز تفرقه" مانند كرده‌اند
به اقدام و نظامي قدرت افزايش مالي ، و ارضي پاداش اعطاي
و ابرقدرت‌ها توسط اول روش سه ،"ملل ساير با اتحاد
برخوردارند ، كهني خارجي سياست سابقه و سنت از كه كشورهايي
طول در گوناگون امكانات از آنها برخورداري دليل به
اما شده ، گرفته كار به بين‌الملل روابط جديد تاريخ
گزينه انتخاب جز راهي نيافته توسعه و اسلامي كشورهاي
با آنها براي اين و ندارند هم با "اتحاد" يعني چهارم
.است حياتي غرب جهاني و فراگير اقتصاد شرايط به توجه
و بين‌المللي ثبات حفظ اميد به نيافته توسعه كشورهاي
دست "بقا نيروي" بردن بالا منظور به و خويش قدرت افزايش
معني بدان اين البته.مي‌زنند مشترك نهادهاي تشكيل به
بلكه نمي‌كنند كار اين به اقدام قدرتمند كشورهاي كه نيست
سياسي ، و اقتصادي منافع و نفوذ ايجاد دليل به آنها حتي
آمريكا از كه طوري به مي‌دهند ، اهميت گزينه اين به بيشتر
و مي‌شود ياد دارد "بستن پيمان جنون" كه كشوري عنوان به
جهاني عرصه در بزرگ ، كشورهاي كه اتحاديه‌هاست اين در
.مي‌كنند اتخاذ مهمي و مشترك تصميم‌هاي
در تفرقه و تكروي جاي به همكاري به عادت اين بنابر
دستگاههاي ايجاد و اقتصادي سياسي ، موضوعات حساس‌ترين
در جديدي تجربه و اسلامي كشورهاي رشد از نمونه‌اي مشترك ،
.بود خواهد بيست‌ويكم قرن در آنها مناسبات
بين‌المللي نهادهاي تشكيل و ايدئولوژيك زيربناي با اتحاد
بزرگ كشورهاي قدرت كه است اين دارد ، كه مهمي مزيت اسلامي
خواهد كاهش آنها مورد در استراتژي انتخاب آزادي در را
يك مورد در نامطلوب استراتژي يك به‌كارگيري چون.داد
از است مضرتر مراتب به متحد كشورهاي از مجمعي و اتحاديه
از ناشي خطرهاي اين بنابر.آنها تك‌تك مورد در آن كاربرد
اتخاذ اسلامي اتحاديه‌هاي قبال در ابرقدرت‌ها كه سياستي
به را آنها و بود خواهد تحمل غيرقابل آنها براي مي‌كنند
براي اين كه كرد خواهد وادار شده تعديل سياستي كاربرد
.است ارزشمند اسلامي كشورهاي
خود سياسي و اقتصادي منافع دليل به بزرگ قدرتهاي البته
درگيري و جنگ بروز و تفرقه ايجاد با كرده‌اند سعي همواره
از يكي و كنند جلوگيري آنها وحدت از اسلامي كشورهاي بين
كشور يك كردن توصيف خطرناك وحدت ، اين از جلوگيري راههاي
كه به‌طوري.است آن حاشيه‌اي كشورهاي امنيت براي اسلامي
به براي معاهده‌اي را طرف يك همكاري و دوستي قراردادهاي
.مي‌كنند قلمداد ديگر طرف ملي امنيت تهديد و كشاندن بردگي
پيش در اعراب مورد در اخير سال چند در كه سياستي همان
.بود شده گرفته
منطقه‌اي اتحاديه‌هاي كه مهمي نقش خصوص ، اين در
كشورهاي نزديكي با كه است اين باشند داشته مي‌توانند
آنها روي‌آوري و تمايل مشترك ، نهادهاي چارچوب در اسلامي
آنها وحدت ميزان بر و يافته كاهش جنگ و بحران تنش ، به
مورد مسائل مي‌توانند آنها چونميشود افزوده
بروز از و كرده مطرح نهادها اين در را اختلاف‌شان
زده دامن آن به بين‌المللي قطبهاي توسط كه هيجان‌هايي
تصميم‌گيري احتمال و كنند جلوگيري حدودي تا مي‌شود
پيام‌هاي صحيح درك عدم و جزيي و ناقص اطلاعات براساس
.دهند كاهش را يكديگر
كه است گوناگوني نهادهاي فوق ، مطالب از منظور چه اگر
كشورهاي بين مي‌تواند مختلف درزمينه‌هاي اعم به‌طور
"اسلامي مشترك بازار" اخص طور به اما شود تشكيل اسلامي
در امنيت حافظ ارتش ايجاد واحد ، پولي كردن رايج
كردن توانمند خاورميانه ، مثل استراتژيك منطقه‌هاي
خصوص در متخصص انساني نيروي تبادل نفتي ، اتحاديه‌هاي
در عمده‌اي نقش...و منطقه‌اي و ملي پروژه‌هاي اجراي
محورهاي از يكي عنوان به بحث اين سياسي و اقتصادي جنبه
.دارد اسلام جهان نزديكي
وحدت در اسلامي مشترك بازار تشكيل حاضر ، درحال
خصوص به فيمابين ، اقتصادي مسائل خصوص در تصميم‌گيري
در اسلامي كشورهاي ابزار مهمترين عنوان به نفت مساله
در همكاري و عضو كشورهاي توانمندي‌هاي توسعه غرب ، برابر
و موثر اسلامي كشورهاي در آمده بوجود بحران‌هاي زمان
از كه بود خواهد بين‌المللي نهادهاي از نوين نمونه‌اي
اسلام اخلاقي و سياسي اقتصادي ، جنبه‌هاي مي‌توان آن طريق
.كرد پياده را
مصر ، ايران ، جمله از اسلامي بزرگ كشورهاي بنابراين
لازم هماهنگي‌هاي به خصوص اين در است لازم..و عربستان
كردن برطرف مشاوره ، وجود مانند نكاتي بر و كنند پيدا دست
تعيين اعضا ، از هريك جايگاه تعيين يكديگر ، به سوءظن
مسئوليت ميزان خصوص در هماهنگي و تعهدات دقيق ماهيت
پايايي و پويايي باعث كه آنها ، از هريك به شده واگذار
.ورزند تاكيد مي‌گردد ، اتحادها
بروز باعث كه عواملي ديگر به نبايد اين وجود با البته
مسلم.بود بي‌توجه شده‌اند مسلمان ملت‌هاي بين در اختلاف
جغرافيايي ، مذهبي ، نژادي ، لحاظ از مسلمان ملت‌هاي كه است
دارند تفاوت هم با..و اجتماعي و فرهنگي اقتصادي ، اوضاع
.مي‌شود اسلام پرچم زير در آنها وحدت مانع اين كه
كشورها هماهنگ‌ترين بايد احوال و اوضاع اين در بنابراين
آنها كردن نزديك براي و كرد شناسايي مختلف ابعاد از را
.كرد تلاش يكديگر به
توجه اسلامي كشورهاي براي گفت بايد نتيجه‌گيري يك در اما
كنوني دنياي در اتحادها اهميت كه است ضروري نكته اين به
را آنها در عضويت مزاياي كشورها از بسياري كه است حدي به
روزي‌همين شايد چون مي‌دانند ارزشمندتر آن ، هزينه بر
آنها براي خوبي پناهگاه بتواند اتحاد سوراخ پر چتر
تعميد مراسم برگزاري در بايد زودتر هرچه اين بنابرباشد
.كنند تلاش اسلامي مشترك بازار نظير منطقه‌اي اتحاديه‌هاي
آزاده خليل
|
