و علمي تحولات و درسي كتابهاي تغييرات
اجتماعي
;اشاره
حق درسي كتابهاي عرضه و توليد فرآيند در نمي‌داند كسي
است آموزشي كارشناسان از دسته آن آن ، از حق آيا كيست؟ با
جلد ميليون حدود173 تاليف و آماده‌سازي تكاپوي در كه
به كه انتقادگري كارشناسان آن از يا هستند درسي كتاب
!هستند درسي كتابهاي و آموزشي نظام در جدي تغييرات دنبال
درسي ، كتابهاي جدي تغييرات طرح زمان از افكار ، چالش اين
نظر بهاست شده مطرح پرورش و آموزش برون و درون در
طي را خطا برنامه‌ريزراه و مولف كارشناسان مي‌رسد
دنبال به نيز آموزشي نظام كننده‌هاي انتقاد و نمي‌كنند
هستند محق بخش‌هايي در يك هر و نيستند صرف انتقادات طرح
معلمان ، براي جدي طور به نيز پرسش‌هايي خصوص اين در و
آموزشي نظام دست‌اندركاران بالاخره و دانش‌آموزان اولياي
تغييرات درباره اقداماتي وقتي پيش سالها شايد.است مطرح
و پيشكسوت معلمان خود خودي به شد ، آغاز درسي كتابهاي در
سنتي گونه‌اي به را خود نارضايتي ابراز مادران و پدران
درسي كتابهاي جديد طرح از كسي تاكنون اما كردند ، بيان
اجرا به آزمايشي طور به مدارس در كه ابتدايي اول پايه
اين‌كه با ، است نياورده به‌عمل جدي انتقاد درآمده ،
كتابهاي از متفاوت گونه دو پديدآورندگان بين هم‌اينك
درسي برنامه‌ريزي و پژوهش سازمان در فارسي و رياضي درسي
طرح با كه هستيم آن پي در ما اما دارد ، وجود چالش
گشوده دير پرونده اين ديگر بار پرسشگر و انتقادي نگاههاي
.كنيم مرور هم با را
براي مشخصي استراتژي هم‌اكنون گفت بتوان جرات به شايد
دانش‌آموزان علمي ارتقاي راستاي در درسي كتابهاي تغييرات
كتابها اين پي‌درپي تغييرات و ندارد وجود كشورمان در
.است آورده به‌وجود دانش‌آموزان در را بي‌رغبتي نوعي
اشاره با وگويي گفت در معلم تربيت مدرس "صادق‌نژاد" دكتر
تغييرات دلايل بايد:مي‌گويد درسي كتب تغييرات به
بررسي مورد را اخير سال دو ظرف درسي كتابهاي پي‌درپي
كتابهاي تغييرات مورد در كه آنچه من نظر به.داد قرار
همچنين و لباس مد تغيير شبيه تقريبا گرفته ، صورت درسي
.است مجلات و ماهنامه تغيير مانند
بي‌اعتمادي موجب كه است وسيع آن‌قدر تغييرات اين
استفاده در معلمان ناامني و درسي كتابهاي به دانش‌آموزان
تعليم امر در كه كساني.است شده مدارس در كتابها اين از
درسي كتابهاي تغيير منكر هرگز مي‌كنند ، فعاليت تربيت و
و است استراتژي نوعي نيازمند تغييرات اين بلكه نيستند ،
بين ثبات نوعي بر مبتني درسي كتابهاي تغييرات اين بايد
در ثبات اين و باشد آنان اولياي و دانش‌آموزان فراگيران ،
.ندارد وجود ما كشور درسي كتابهاي
مي‌دهد نشان درسي كتابهاي درپي پي تغييرات:مي‌افزايد وي
مشخص استراتژي يك واقعا درسي كتابهاي برنامه‌ريزان كه
.ندارند دانش‌آموزان علمي ارتقاي براي
مسئولان حضور با كه تنكابن در بي‌سروصدا همايش يك از بعد
سال در ابتدايي دوره معلمان و كارشناسان و پرورش و آموزش
اول پايه درسي كتابهاي تغيير جرقه ، شد برگزار 78 ،
درسازمان همايش اين برگزاركنندگان.شد زده ابتدايي
نگاههاي راستاي در توانستند درسي برنامه‌ريزي و پژوهش
را درسي كتب تغييرات شركت‌كنندگان ، سياست‌هاي انتقادي
.كنند تدوين
راهنماي براساس مجزا ، گروه دو همايش ، آن از پس سال يك
از دوباره را ابتدايي اول درسي كتابهاي شده ، تدوين درسي
نيز آزمايشي به‌طور كتابها اين.كردند اجرا و طراحي نو
با.شد گذارده آزمايش بوته به ابتدايي مدارس از برخي در
از هم‌اينك آزمايشي ، طرح اين منفي و مثبت نگاههاي تمامي
كشور مدارس در گسترده‌اي شكل به جديد كتابهاي سال80 ،
.گرفت خواهد قرار آزمون مورد
يادگيري وسيله درسي ، كتاب
درسي كتب تاليف و برنامه‌ريزي دفتر مديركل "ملكي دكتر"
:است معتقد درسي تغييركتب زمينه در پرورش و آموزش وزارت
كتابها نقش نخست بايد درسي تغييرات از واقعي شناخت براي
اصولا كه دانست و داد قرار بررسي مورد آموزش امر در را
و تعليم نظام هر در.است يادگيري وسيله يك درسي كتاب
با تربيت و تعليم نهادهاي و مسئولان ، دولتمردان ، تربيت
ياد دانش‌آموزان به را زيستن نحوه مي‌خواهند وسايلي
نبايد.كنند سالم‌آماده زندگي يك براي را او و بدهند
باشيم داشته درسي كتابهاي مورد در افراطي ثبات يك انتظار
مي‌گذارد ، اثر درسي كتابهاي تغيير در كه عواملي از يكي و
اجتماعي فرهنگي ، مسايل مورد در كه است تغييراتي و تحولات
:مي‌افزايد وي.مي‌دهد رخ جامعه ابعاد در سياسي و
و مي‌شود آورده به‌عمل ارزشيابي درسي كتابهاي از اصولا"
كتابهاي كه رامي‌رساند پيام اين گاهي ارزشيابي نتايج
و تحقيق و شود عوض بايد معيني درسي كتاب يا و درسي
".است علمي روش اين زيرا است ، مهم راستا اين در ارزشيابي
با كه مي‌كردند تصور آموزشي كارشناسان اغلب بي‌گمان ،
جدي چالش دچار درسي كتب تغيير اسلامي ، انقلاب وقوع
تغيير خاطر به پرورش و آموزش متوليان اما خواهدشد ،
نيروي آموزش در را خود توان تمام ابتدا آموزشي ساختارهاي
نكته يك از و گرفتند كار به فرهنگي الگوهاي مطابق انساني
.بود مكتوب يادگيري مفاهيم آن و شدند غافل
وارد تحصيل فراغت از پس معلم تربيت دانشجويان بيشتر
و علمي يافته‌هاي بتوانند تا مي‌شدند آموزشي عرصه‌هاي
از پس نوين تربيت و تعليم راستاي در را خود پرورشي
كه آنجا از اما گيرند ، به‌كار اسلامي انقلاب پيروزي
بافت در لازم تغييرات انساني ، نيروي آموزش با همزمان
نظام در اصلاحات بودند ، نگرفته صورت آموزشي نهادهاي
متوليان ديگر سويي از.نشد فراگير پرورش و آموزش
كتابهاي در تعمق بدون نيز پرورش و آموزش در كتابسازي
و اسامي از برخي حذف و پوشش تغيير به صرفا درسي ،
بدين و زدند دست انقلاب از پس فرهنگ با آنها همگون‌سازي
تغيير مي‌توانست كه درسي كتب اشكم و بي‌يال شير ترتيب
صورت به همچنان كند ، ايجاد كشور آموزشي فرهنگ در بنيادي
طويل و عريض وزارت اين پود و تار در نخورده دست دملي
وگو ، گفت و بحث سالها از پس اين‌حال با.ماند نمايان
لازم مواد برآمدند درصدد پژوهش سازمان متوليان بالاخره
اول پايه در آموزشي و علمي يافته‌هاي به استناد با را
كار هم از مجزا گروه دو بنابراين.بيازمايند ابتدايي
اول گروه شد قرار.گرفتند عهده بر را كتابها اين تدوين
انتشارات دفتر و آموزشي تكنولوژي دفتر نظارت با
رياضي و فارسي كتاب دو كارشناسان ، همياري و كمك‌آموزشي
نيز دوم گروه و سازند آموزشي عرصه‌هاي وارد و طراحي را
با و درسي كتابهاي تاليف و برنامه‌ريزي دفتر سرپرستي با
.كردند آغاز را مهم اين مولفان از جمعي همفكري
هزار روي15 مستقل گروه دو در آزمايشي كتابهاي اين
و گرفت قرار بررسي مورد خطا و آزمون طور به مجزا نمونه
گروه ، دو كارشناسان بين جدي چالش از پس نهايت در
سازمان تاييد مورد گسترده آزمايش براي اول گروه كتابهاي
.گرفت قرار درسي برنامه‌ريزي و پژوهش
يادگيري ابزارهاي كنار در تصويري فرهنگ
كنارتدوين در كه بودند آن تكاپوي در درسي برنامه‌ريزان
هم موثر آموزشي كمك ابزارهاي از اول ، پايه درسي كتابهاي
به هنوز مساله اين متاسفانه اما بگيرند ، بهره يادگيري در
قالب در آن مكتوب اسناد تنها و نرسيده بازدهي مرحله
يكي شايد.است شده توليد ابتدايي اول پايه درسي كتابهاي
نبود نيز شده تدوين كتابهاي انتقادبرانگيز موارد از
از برخي.آنهاست يادگيري براي رسانه‌اي امكانات
كنار در كه هستند باور اين بر آموزشي كارشناسان
تلويزيون و ويدئويي نوارهاي اينترنت ، چون بصري آموزه‌هاي
بعد از هم آن مكتوب فرهنگ به باز مي‌توان چگونه آموزشي ،
.كرد بسنده تصويري
درون در را آموزه‌ها نوع اين تجربه بايد به‌هرحال
و طراحي فرآيند.كرد جستجو سال 80 آزمايشي نمونه‌هاي
اين به شايد ميليوني مخاطبان گستره با درسي كتاب توليد
سال از 21 بعد آموزشي كارشناسان بنابراين نباشد ، سادگيها
اميدوار و مي‌گيرند نيك فال به را اندك تغيير نوع اين
.شود دنبال جدي تغييرات نيز تحصيلي مقاطع ساير در هستند
وضعيت از انتقاد ضمن معلم تربيت مدرس "صادق‌نژاد دكتر"
اين راستاي در بايد:كه است باور اين بر درسي كتب تغيير
حتي و شود استفاده نيز مختلف رسانه‌هاي از تغييرات ،
فرآيند.است كارساز امر اين در تكنولوژي و معلمان
كتاب يك تغيير براي كه مي‌دهد نشان درسي كتابهاي تغييرات
پيچيدگي به توجه با و است زمان مدت سال پنج نيازمند درسي
تغييرات مي‌گيرد ، صورت نظرسنجي‌ها اگر كشورمان در اداري
مي‌گيرد؟ انجام چگونه كتابها سال به سال
يا و نمي‌گيرد انجام درست نظرسنجي‌ها يا":مي‌افزايد وي
اين بر مبتني درسي كتابهاي سال به سال تغييرات كه اين
نوعي درسي ، كتابهاي پي‌درپي تغييرات.نيست سنجي‌ها نظر
است آورده بوجود دانش‌آموزان در را بي‌رغبتي و بي‌حرمتي
".است شده تبديل فرهنگ نوعي به واقع در مقوله اين و
در ظاهري پي‌درپي تغييرات علت آموزشي ، كارشناسان از يكي
پرورش و آموزش نظام در مدون برنامه يك نبود را درسي كتب
پيروزي از بعد":مي‌گويد و مي‌داند گذشته سال‌هاي طول در
درسي كتب كارشناسان اغلب كه آنجايي از اسلامي ، انقلاب
نمي‌دادند نشان درسي كتابهاي تغييرات به تمايلي آن‌چنان
ملاحظه‌اي قابل اعتماد آموزشي متوليان ديگر سويي از يا و
كتب توليد و برنامه‌ريزي مسئولان لذا نداشتند ، آنها به
تاريخ ، كتابهاي از برخي ظاهري تغييرات به تنها نيز درسي
تمامي بنابراين مي‌زدند ، دست فارسي و اجتماعي دانش
چشمگير آن‌چنان محتوايي نظر از درسي كتابهاي تغييرات
در دانش‌آموزي جمعيت افزايش با آن بر علاوه.است نبوده
آموزشي نهاد توان تمام عملا راهنمايي ، و ابتدايي مقاطع
بنابراين مي‌شد ، خلاصه درسي كتاب ميليونها چاپ و تهيه در
".نبود كتابها كيفي و كمي تغييرات براي فرصتي
در كارآمد و مدون سياست يك نبود متاسفانه:مي‌افزايد وي
جديد فرآيندهاي مطابق درسي كتب تدوين در سالها اين طول
كه شده موجب پرورش و آموزش در موجود گي روزمره و يادگيري
به جديد آموزشي نظام تغيير با تنها درسي كتب مسئولان
مقوله.بپردازند ناقص هم آن كتابها ، از دسته اين تدوين
آموزش گريبان چنان امروزه آموزش ، عرصه‌هاي در كتاب توليد
در بازنگري براي فرصتي متوليان كه است گرفته را پرورش و
.ندارند درسي كتب تدوين شيوه‌هاي
از 18 بيش براي درسي كتاب ميليون توزيع 173 آغاز با
آماده‌سازي و طراحي براي جديد كار شروع دانش‌آموز ميليون
برنامه‌ريزان ، براي هم‌اكنون از آتي ، تحصيلي سال كتابهاي
.است شده آغاز درسي كتب توزيع و چاپ متوليان و مولفان
براي گروه‌كاري وجود كنار در مي‌شود توصيه بنابراين
نگاه با نيز ديگري گروه بعد ، سال درسي كتب توليد و طراحي
تا بپردازند موجود مولفه‌هاي ارزيابي به نسبت انتقادي
.شود اقدام آنها رفع به ضعف ، نقاط شناسايي ضمن
واقعيت يا سراب دور ، راه از آموزش
و آموزش وزارت در نجفي دكتر معاونين از يكي پيش سالها
كه كرد اشاره آموزشي عرصه در جديدي مولفه به پرورش
گم زمان غبار و گرد در و نگرفت قرار توجه مورد آن‌چنان
عرصه‌هاي در جديدي تجربه كه اين با دور راه از آموزش.شد
جمعيت و جغرافيايي گستره با مي‌توانست اما نيست ، آموزشي
دنبال به آموزشي نظام در را مطلوبي تاثير دانش‌آموزي
.باشد داشته
كتب و معلم اصلي بار نوعي به آموزشي شبكه‌هاي هم‌اينك
مي‌كشند ، دوش به پيشرفته كشورهاي ساير در همزمان را درسي
استفاده آموزش ، در همگوني عين در تلويزيوني شبكه‌هاي اين
نقاط در آموزشي كادرهاي حذف و تصويري فرهنگ از بهينه
.باشد داشته دنبال به را مطلوبي بازدهي مي‌تواند دوردست
تكنولوژي زمينه در كارآمد و موثر سازمان يك ترتيب بدين
با تلويزيون داخلي شبكه‌هاي همياري با مي‌تواند آموزشي
مطلوبيت تصويري ، درسي برنامه و آموزشي كادر بهترين
نيست معلوم درستي به اما.ببرد بالا را آموزشي نهادهاي
ايران پرورش و آموزش وزارت در آموزشي مولفه اين چرا
است؟ مانده مكتوم
وجود با درسي ، كتب تاليف و برنامه‌ريزي دفتر مديركل
همچنان درسي كتابهاي تدوين شيوه‌هاي بر وارد انتقادهاي
به نمي‌تواند نظريات اين از كدام هيچ":كه است معتقد
كهنه باشد ، درسي كتابهاي تغييرات براي الگويي تنهايي
كتابهاست ، اين تغيير عوامل از يكي درسي كتب محتواي بودن
تدوين پيش سال حدود 20 فارسي زبان كتابهاي مثال براي
در بار نخستين براي بدني تربيت درس كتاب يا و شده‌اند
وجود درس اين براي كتابي كه صورتي در است شده تاليف كشور
كشور دانش‌آموزان نظرسنجي‌ها براساس يا و است نداشته
نداشته‌اند ، ديني تعليمات كتابهاي محتواي از كافي رضايت
".است شده كتاب اين تغيير موجب امر همين
عنصر سه داراي درسي كتاب":مي‌افزايد ادامه در ملكي دكتر
نه روش ، با مساوي نه مفهوم ، با مساوي نه كه است اساسي
مايليم كه است نگرش‌هايي و تلقي‌ها طرز سري يك با مساوي
كتابهاي تاليف در حال اين با.كنيم ايجاد دانش‌آموزان در
همه مورد در كه دارد وجود اعتباربخش فرآيندي درسي
طرح كه وقتي صورت اين به مي‌شود اجرا درسي كتابهاي
سراسر گروههاي براي برنامه اين شد آماده درسي برنامه
طرح و مي‌شود دريافت دبيران نظرات و مي‌شود ارسال كشور
استفاده با و مي‌كند پيدا تغيير نظريات اين براساس اوليه
".مي‌بريم بالا را تصميم‌گيري اعتبار معلمان نظرات از
اميري محمد
|
