از مناسب بهره‌وري چگونگي به نگاهي
كتاب جلد ميليون دركشور173 درسي كتابهاي
!مصرف يك‌بار
:اشاره
درسي كتاب جلد مالك 6/9 ايراني ، دانش‌آموزان از يك هر
به 4 ابتدايي اول پايه در كتاب تعداد اين البته.است
متوسطه و دوره‌هاي‌راهنمايي در ولي مي‌شود ، ختم كتاب
.مي‌يابد افزايش تناسب به درسي مواد حجم و كتابها تعداد
كاغذ تن هزار دهها درسي ، كتاب ميليون نشر 173 و چاپ
از پس كتابها اين آن ، بر علاوه مي‌بلعد ، را مرغوب مصرفي
.به‌دورانداخته‌مي‌شود يك‌بارمصرف كالاي ماه‌به‌عنوان 9
كه هستند آن تكاپوي در آموزشي نظام مسئولان كه است چندي
درسي ، كتابهاي اصلاح و ساله‌تغيير چند ممنوعيت كنار در
بي‌گمان.بپردازند نيز كتابها از مناسب بهره‌وري به
سلسله يك به نياز آزمون مرحله در طرح اين ارزشيابي
مسئولان چرا نمي‌داند كسي البتهدارد ميداني پژوهش‌هاي
دهه 60 اواسط در يك‌باره را شده ياد طرح پرورش و آموزش
كرده‌اند؟ مطرح را آن دوباره چرا حال و كردند رها
زمينه در مطلوب بهره‌وري به رسيدن براي هنوز اين‌حال ، با
گزارشي.است پيش در دشواري راه درسي كتابهاي از استفاده
.مي‌خوانيم را آن هم با كه شده تهيه زمينه اين در
درسي كتاب عنوان 969
پرورش و آموزش مسئولان جديدتحصيلي ، سال ابتداي در
از بيش براي درسي كتاب ميليون قريب 173 كه كردند اعلام
توزيع جلد پشت قيمت همان با ايراني دانش‌آموز ميليون 18
عمومي روابط مديركل اعلام طبق آن بر علاوه مي‌شودو
عنوان به 969 درسي كتابهاي عناوين پرورش ، و آموزش وزارت
پايه‌هاي در درسي كتاب عنوان ميان 17 اين از كه مي‌رسد
تغييرات دچار جديد سال در متوسطه و راهنمايي ابتدايي ،
.شده‌اند اساسي
نيز پرورش و آموزش وزارت درسي كتب تاليف و تدوين مديركل
ابتدايي ، تحصيلي دوره‌هاي در كه كرد اعلام گفت‌وگويي طي
تربيت ، و تعليم مسائل ضرورت‌هاي علت به متوسطه و راهنمايي
براي جديدي محتواي با و تغيير كتابها از برخي
كتابهاي فقط ابتدايي دوره در.است شده عرضه دانش‌آموزان
كه داشت اساسي نسبتا اصلاحات به نياز پايه پنج هر رياضي
آزمايشي اجراي مرحله در و يافته تغيير كتابها از برخي
.شد نخواهند تدريس مدارس همه در كه هستند
درسي كتابهاي از برخي همه‌ساله چرا كه نمي‌داند كسي هنوز
از يكي اما مي‌شوند؟ اصلاحات دچار ملي هزينه‌هاي با
راديو با گفت‌وگويي طي اسلامي مجلس‌شوراي نمايندگان
تغييرات پرورش و آموزش اساسي چالش‌هاي از يكي":مي‌گويد
عليرغم.مي‌آيد وجود به دستگاه اين در كه است نسنجيده‌اي
خاص مشكلاتي گريبانگير ما جامعه پرورش و آموزش اين‌كه
تغييرات در مسئولان اقدام گذشته سال طي 20 در اما است ،
به را بدتري پاسخ آموزشي سيستم در ناگهاني و نسنجيده
و اصفهان مردم نماينده احمدشيرزاد."است داشته دنبال
در اسلامي شوراي مجلس تحقيقات و آموزش كميسيون رئيس
بخشنامه‌هايي اجرايي مديران تغيير با:مي‌افزايد ادامه
دروس اغلب و كنند تغيير بايد درسي كتب كه مي‌شود صادر
مطالب نتيجه در و مي‌شوند عوض رياضي و فيزيك مانند پايه
.مي‌دهند دست از را خود انسجام درسي ، كتب
مفهوم شدن حجيم‌تر دهنده نشان درسي ، كتب صفحات افزايش
صفحه‌اي ، كتاب 100 يك است ممكن و نيست كتابها اين
ظاهرنگريها نوع اين.باشد صفحه‌اي كتاب 500 از مشكل‌تر
با لذا است ، بوده مضر بسيار درگذشته درسي كتابهاي به
.ضعف‌هارااصلاح‌كرد بايدبه‌تدريج‌اين درسي كتب توجه‌به‌ضعف
تاريخ روايت به درسي كتابهاي
همت به ايران در اولين‌بار براي درسي كتابهاي نشر و چاپ
يا معلمان اين.گرفت صورت دارالفنون ايراني معلمان
دانشجويان يا استادان نخستين ميان از مترجمان
كار اين ، آغاز واقع در و بودند دارالفنون فارغ‌التحصيل
.مي‌آيد شمار به ايران در درسي كتابهاي تاليف و تهيه
سليقه فراخور به آنها از يك هر ملي ، مدارس تاسيس با
از كه زدند مختلفي كتابهاي تاليف به دست معلمان و مديران
يحيي ميرزا تاليف "علي" كتاب به مي‌توان جمله آن
مفتاح محمودخان ميرزا نوشته "الاطفال تعليم" دولت‌آبادي ،
آخوندزاده فتحعلي ميرزا تاليف "الاطفال معلم" و الممالك
تاليف و تدوين در مشخصي رويه حال ، اين با.كرد اشاره
اين‌كه تا نمي‌شد دنبال معارف وزارت توسط درسي كتابهاي
دولت ، هيات تصويب و وقت فرهنگ وزير دستور به سال 1307 در
.گرفت قرار دولت انحصار در ابتدايي كتابهاي تاليف و چاپ
هماهنگ و دست يك درسي عنوان‌كتاب تعداد 80 بنابراين
به نسبت بهتري كيفيت و كميت با ايراني دانش‌آموزان براي
اقدام ، اين از سال گذشت 34 از پسشد چاپ و تاليف گذشته
در وقت دولت توسط سال 1341 در علمي و جدي حركت اولين
ترتيب بدين گرفت ، صورت درسي كتابهاي چاپ و تاليف زمينه
عملا 120 ايران ، درسي كتابهاي سازمان راه‌اندازي با
.شد تدوين علمي نگاههاي با كتاب عنوان
عناوين ايران در اسلامي انقلاب وقوع با بعد به سال 57 از
كه گونه‌اي به.شد اساسي تغييرات دچار نيز درسي كتابهاي
:يافت ادامه زير شكل به تحصيلي 6362 سال تا رويه اين
تحصيلي مختلف دوره‌هاي درسي كتابهاي عنوان از 538 *
عنوان تعداد 32 سال 58 در (متوسطه و راهنمايي ابتدايي ، )
تاليف تجديد عنوان تعداد 56 سال 1359 در شد ، تاليف تجديد
.است شده پاكسازي عناوين بقيه و كلي تغيير عنوان و 132
عنوان و 81 تاليف تجديد عنوان تعداد 45 سال 1360 در *
.است كرده كلي تغيير
عنوان و 93 تاليف تجديد عنوان تعداد 77 سال 1361 در *
.است شده اصلاح سابق كتابهاي
ديگر تعدادي و تاليف تجديد عنوان تعداد 70 سال 1362 در *
براي هم كتاب چندين كتابها ، اين از گذشتهاست شده اصلاح
.است شده توليد و تاليف معلم تربيت كلاس‌هاي
روند تثبيت با سالها اين طول در كه مي‌رفت انتظار البته
شكل درسي كتابهاي در شده انجام اصلاحات ديگر آموزشي ،
والدين ، انتظار به توجه با اما گيرد ، خود به مطلوبي
و تهيه در علمي مشخص رويه يك هنوز معلمان و دانش‌آموزان
مدنظر آموزشي راهبرد عنوان به درسي كتابهاي اين تدوين
.است نگرفته قرار
درسي كتابهاي مفيد عمر افزايش
عمر افزايش با كه هستند باور براين آموزشي كارشناسان
كتابهاي بتوانند آنها اصلاحات كاهش و درسي كتابهاي مفيد
مورد بعدي سالهاي براي را ميليون تيراژ 173 در شده چاپ
ساله همه كه است براين آنان استدلال دهند ، قرار استفاده
ميليون صدها و كاغذ تن هزار حدود 50 درسي كتب چاپ براي
.مي‌شود صرف ملي درآمدهاي از تومان
يادگيري علمي شيوه‌هاي از استفاده با است لازم بنابراين
روند از مناسب راهكارهاي ارزيابي و آموزشي نظام‌هاي در
.جلوگيري‌كرد درسي كتب وتاليف درعرصه‌تدوين هزينه‌كرداضافي
را "تخته و گچ" كهنه روش آموزشي ، كارشناسان از برخي
"حيدري منصور دكتر"مي‌دانند اصلاحي تجديدنظر نيازمند
لحظه به لحظه:است معتقد آموزشي برنامه‌ريزي كارشناس
گونه‌اي به است ، افزايش و تغيير حال در علمي دستاوردهاي
نيازمند و شده كهنه لباس از زودتر علمي رهيافت‌هاي كه
.سازد برطرف را امروزي نيازهاي بتواند كه هستيم علومي
.است شده منسوخ ديگر سياه تخته و گچ با آموزش قرن 21 در
پرداخت انسانهايي تربيت به نمي‌توان رهگذر اين از زيرا
.سازند برآورده را جامعه اساسي نيازهاي بتوانند كه
و آموزش جهاني بحران" كتاب نويسنده كومبز - اچ فليپ
برنامه در بنيادي تغييرات":كه است باور براين "پرورش
زدن برهم چشم يك با تنها نمي‌توان را آن بهبود و درسي
ديگر ، چيز يك كردن عمل و است چيز يك زدن حرف.داد انجام
درك كه است اين اول قدم راه ، اين در موفقيتي هر براي
و موافقت بايد سپس داشت ، شده آنچه‌پيشنهاد از كاملي
آموزشي نواحي روساي معلمان ، برنامه ، مجريان جمعي حمايت
امر اين.آورد دست به را پراكنده‌اند كشور سراسر در كه
تهيه و معلم تربيت زمينه در فراواني كوشش‌هاي به خود
ديگر و درسي كتابهاي معلمان ، براي تدريس راهنماي دقيق
."دارد نياز مناسب آموزشي كمك وسايل و مواد
شده چاپ كتابهاي بازيابي درسي ، كتابهاي نگهداري و حفظ
جلد و كاغذ كيفيت بردن بالا آتي ، سال دانش‌آموزان براي
از يكي كتابها اين از مناسب بهره‌وري بالاخره و كتابها
.است پرورش و آموزش مسئولان فعلي دغدغه‌هاي
نشر و چاپ دست‌اندركاران و كاغذ واردكنندگان برآن علاوه
كنار از تومان ميليونها سالانه كه نيز درسي كتابهاي
شايد مي‌آورند ، دست به كتابها دسته اين چاپ و تدوين
بنابر.شود بهره‌وري كتابها از مناسب گونه‌اي به نخواهند
مي‌بايست 2 جديد كتابهاي تقاضاي كاهش دست‌اندركاران اين
.بگيرند نظر در را راهكار نوع
تاليف و تدوين بخش در كتابسازي زمينه‌هاي منظر يك از -1
كاغذ واردات واسطه‌هاي نقش ديگر سويي از و دهند كاهش را
به ابسته و اداري سازمان‌هاي تاروپود در نوعي به كه را
.بكاهند كرده‌اند ، رسوخ نيز آن
كتابها ، مفيد عمر بردن بالا درراستاي برآن علاوه -2
مجدد استفاده به دانش‌آموزان زمينه‌رغبت در را تحقيقاتي
اذهان آماده‌سازي گروهي ، رسانه‌هاي در تبليغ كتابها ،
شكلي به طرح اين بي‌گمان.دهند انجام معلمان و والدين
چاپ توانايي عدم و كاغذ كمبود خاطر به دهه 60 در ديگر
عدم متاسفانه اما گرفت ، قرار آزمايش مورد جديد كتابهاي
ذكر با طرح اين كه شد موجب آموزشي كارشناسان موثر پيگيري
بوته به كتابها از مجدد استفاده بودن بهداشتي غير مورد
.شود سپرده فراموشي
سپاري حافظه يا فعال يادگيري
افزايش به اشاره با آموزشي كارشناسان از يكي "كريمي علي"
كشورهاي در تطبيقي مطالعه":مي‌گويد درسي كتابهاي حجم
هفتگي درس ساعات ميانگين كه مي‌دهد نشان جهان
در ساعت تا 26 ساعت بين 20 ابتدايي پايه‌هاي دانش‌آموزان
به 24 ساعت از 18 ايران در مسئله اين البته كه بود نوسان
طول 32 در ابتدايي ، دانش‌آموز يك.است يافته افزايش ساعت
درسي ماده حدود 10 پايه‌ها تناوب به سالانه ، رسمي جلسه
به 14 راهنمايي دوره در مسئله اين اما مي‌گيرد ، ياد را
كارشناسان اين بنابر مي‌يابد ، افزايش درسي ماده يا 15
تا 36 درسي 30 مواد تعداد افزايش تناسب به نيز آموزشي
اختصاص راهنمايي دوره دروس براي را هفته در ساعت
.داده‌اند
خاطر به درسي مواد بردن بالا متاسفانه:مي‌افزايد وي
درس‌هاي در مناسب پالايش عدم و آموزشي مختلف سليقه‌هاي
زمينه اين در منفي ديدگاههاي طرح موجب عمومي ، و اختصاصي
-شنيداري آموزي ، مهارت دروس از برخي كه حالي در.است شده
است لازم اين بنابر هستند ، مدار حافظه بالاخره و ديداري
نيز درس‌ها اين افراد يادگيري حافظه تفكيك تناسب به كه
كه آنجايي از ولي شوند ، ارايه آموزشي مختلف شيوه‌هاي با
تكنولوژي امكانات به مدارس تجهيز توان آموزشي مسئولان
بسنده درسي كتاب تدوين به تنها لذا ندارند ، را آموزشي
.مي‌كنند
فهم و درك افزايش نيز پرورشي كارشناس ،"شكوهي مرتضي"
از يكي را آنان به كاربردي آموزش و دانش‌آموزان
افزايش و درك:مي‌گويد و مي‌داند آموزشي نظام ضرورت‌هاي
ظرفيت‌ها ، به كه مي‌شود حاصل زماني دانش‌آموزان معرفت
.شود توجه يادگيرنده عنوان به آنان سطوح و دروني رغبت
كه است دوجانبه‌اي امر تربيت ، و معلومات انتقال آموزش ،
نقش گرفتن ناديده و تربيت‌پذير كردن درگير بدون نمي‌توان
.آيد پديد تحولي داشت انتظار وي ،
درسي كتابهاي كه معتقدند آموزشي كارشناسان از برخي
به كه حالي در نمي‌شود تاليف دانش‌آموزان سن با متناسب
تصويري رسانه‌هاي حضور و اطلاع‌رساني فناوريهاي خاطر
رسمي ، سواد به نسبت دانش‌آموزان اغلب زندگي ، دربطن
درسي كتابهاي از برخي برآن علاوه.دارند بالايي اطلاعات
از برخي همچنين است ، راهنمايي دوره درحد ابتدايي دوره
.است ابتدايي دانش‌آموزان درحد راهنمايي دوره كتب
به اشاره با ابتدايي مقطع دبيران از يكي "حسن‌پور صغري"
و آموزش:مي‌گويد جهان سطح در مطلوب آموزشي روش‌هاي
دسته آن براي شود ، اساسي دگرگوني دچار بايد فعلي پرورش
عطش خود پيرامون جهان به نسبت هنوز كه دانش‌آموزان از
حضور و نباشد چاره‌ساز شايد مكتوب اطلاعات ارايه دارند ،
درسي كتابهاي از بيش مي‌تواند آن بازكاوي و طبيعت در
از برخي در اينك هم آموزشي رويه اين.باشد كارساز
هم را مطلوبي نتايج كه مي‌شود دنبال يافته توسعه كشورهاي
.است داشته دنبال به
هنگفتي هزينه‌هاي ساله همه كه است درست:مي‌افزايد وي
مي‌شود پيشنهاد حال اين با مي‌شود ، درسي كتابهاي چاپ صرف
قيمت ، ارزان كاغذهاي با كودك كار كتاب چند چاپ جز به
معلم اختيار در بالا مفيد عمر با كارآمد آموزشي كتابهاي
استفاده مناسب شكلي به آنها از تا گيرد قرار مدرسه و
.كنند
دهه 60 اوايل در پرورش و آموزش مسئولان را طرحي متاسفانه
جامعه در شده مطرح سوءنظرهاي برخي خاطر به كه كردند مطرح
يافته‌هاي به استناد با است لازم حال اين با نشد ، دنبال
به مسئله اين آموزشي روش‌هاي تطبيق و كشورها ساير علمي
آموزشي مسئولان اگر البته.مطرح‌شود ديگر گونه‌هاي
مناسب بهره‌وري كنار در مي‌توانند باشند داشته تمايل
از برخي كه اين يا و بكاهند نيز آنها حجم از كتابها ،
آموزشي راهنماي قالب در صرفا را غيرامتحاني كتابهاي
كتابهاي مجموعه از كتاب يك حداقل كاستن.دهند ارائه معلم
را كتاب جلد مي‌تواند3/17ميليون شده چاپ
.دهد كاهش
و آنها مفيد عمر بردن بالا درسي ، كتابهاي حجم كاهش البته
اين به تنها آموزشي هزينه‌هاي در صرفه‌جويي روايتي به
نبود مدارس ، در ارزشيابي شيوه‌هاي نمي‌شود ، ختم مسائل
در موجود نارسايي‌هاي فعال ، و مشاركتي يادگيري روش‌هاي
در محوري معلم بالاخره و عالي مدارس به دانش‌آموزان جذب
خواهد آموزشي اصلاحات طول در جدي موانع از يكي خود مدارس
مسئولان نكاتي چنين طرح كنار در مي‌شود پيشنهاد لذابود
محتواي و متن در جدي تغيير ضمن پرورش و آموزش پژوهشي
نيروي تربيت مناسب ، درسي برنامه‌ريزي روش‌هاي به درس‌ها ،
آموزشي ديگر شيوه‌هاي به روي‌آوري و مجرب انساني
.كنند توجه نيز فيلم و (ديداري -شنيداري)
اميري محمد
|
