افغانستان در قومي هاي كشمكش جامعه‌شناسي
صلح تحقيقات موسسه رئيس ديدگاههاي
آمريكا در اخير
رخدادهاي نروژدرباره
افغانستان در قومي هاي كشمكش جامعه‌شناسي
افغانستان مذهبي و قومي بافت به نگاهي
تروريستي حمله جاري ، ميلادي سال سپتامبر يكشنبه 11 روز
سرمايه‌داري نماد دو عليه مسافربري هواپيماهاي با مهيبي
انجام واشنگتن در نظامي‌اش نماد ويك نيويورك در آمريكا
اكتبر هفتم روز در يعني بعد روز هفت و بيستگرفت
عليه را خود هوايي يورش انگليسي و آمريكايي نيروهاي
.كردند آغاز افغانستان
خونيني داخلي جنگ از است سال اندي و بيست افغانستان گرچه
پاي جاي مي‌كوشند آن گوناگون قوميت‌هاي و مي‌برد رنج
حوادث اما سازند ، استوار كشور اين نوين تاريخ در را خود
.كرد جهاني تاريخ فرايند وارد را افغانستان اخير ، ماه دو
نيست عاملي تنها افغانستان شده مين‌گذاري "كيك" بي‌گمان
را انگليس سنتي‌اش ، هم‌پيمان و آمريكا اشتهاي كه
آسياي بازارهاي و خزر درياي نفت بوي بلكه برمي‌انگيزد
آينده دشمن باختري مرزهاي كنار در پا جاي ايجاد و مركزي
حضور انگيزه‌هاي از ايران يعني خاوري مرزهاي و چين يعني
حمله و منطقه اين در آمريكا متحده ايالات گسترده نظامي
.است افغانستان به
تاريخ به نگاهي
خاص موقعيت سبب به كه است كشورهايي معدود از افغانستان
به كه بوده برخوردار ويژه‌اي تاريخ از جغرافيايي و طبيعي
.است داشته تفاوت همسايه كشورهاي با نوعي
كه نمود افغانستان سوي رو ايران فتح از پس مقدوني اسكندر
كج را خود راه سرزمين آن مردم سرسختانه مقاومت علت به
كه نوزدهم قرن نخست نيمه در.آورد روي هندوستان به و كرد
قاره شبه از را خود استعماري سيطره مي‌خواستند انگليسيان
ديار اين مردم پايداري با دهند گسترش افغانستان به هند
درصد از 95 بيش دادن دست از با سرانجام كه شدند روبه‌رو
.رفتند بيرون كشور اين از خود نيروهاي
در طالبان پديده همانند پديده‌اي بيستم قرن اوايل در
پايين لايه‌هاي ميان از كه فردي.آمد وجود به افغانستان
را گروهي و برداشت شورش به سر بود برخاسته افغان جامعه
مختلف درگيري‌هاي و جنگ‌ها از پس وي.كرد جمع خود دور
.كند راسرنگون افغانستان وقت پادشاه خان امان‌الله توانست
هشت مدت به سال 1929 در كه داشت نام "سقا بچه "فرد اين
.كرد حكومت برافغانستان ماه
حبيبالله" را خود پادشاهي تخت به ازدستيابي پس بچه‌سقا
سفير كه (پدرظاهرشاه)نادرخان كه اين تا.ناميد "خان
تخت از را او و آمد افغانستان به بود لندن در افغانستان
نادرشاه از پس.خواند شاه را خود و كشيد پايين سلطنت
در و زنده اكنون كه شد او جانشين ظاهرشاه محمد فرزندش
.مي‌برد سر به ايتاليا
از كمتر كه هستند پشتون‌ها افغانستان در غالب قوميت
وطي مي‌دهند تشكيل را كشور اين جمعيت از درصد پنجاه
و كمونيست حاكمان از تن دو يكي جز اخير دوسده
همه -جمهوربود رئيس مدتي براي كه -رباني برهان‌الدين
.بودند پشتون قوميت از افغانستان فرمانروايان
افغانستان شمال در قديم روزگار از فارسي ادب و فرهنگ
زبان فارسي ، زبان اواخر همين تا اصولا و است داشته رواج
زبان‌رسمي پشتو زبان و افغاني روشنفكران زبان و دربار
در فارسي زبان نقش زمينه اين در واقع دراست بوده
دوره تا كه است ايران در تركي زبان نقش همانند افغانستان
.مي‌رفت شمار به ايران درباريان زبان قاجار
ساله پنج و بيست كشمكش عميق و دقيق شناخت براي اصولا
كشور اين مذهبي و قومي بافت شناخت از گريزي افغانستان
.دارد ريشه زمينه اين در كشمكش اين زيرا نيست
افغانستان مذهبي و قومي بافت
كشور آن در غالب قوم و است مليتي چند كشور يك افغانستان
و شاه محمدظاهر فرزندش و نادرشاه كه هستند پشتون‌ها
رئيس و كرد كودتا ظاهرشاه عليه سال 1351 در كه -داوودخان
كمونيستي‌و دوره جمهور روساي اغلب نيز و -شد جمهور
.هستند پشتون همگي طالبان ، جنبش حاكمان
بيست حدود (شمسي سال 1380)افغانستان‌هم‌اكنون جمعيت
.مي‌شود برآورد نفر ميليون
مي‌دهند تشكيل را افغانستان جمعيت از درصد 48;پشتون‌ها
.هستند -وشافعي حنفي به‌ويژه -سنت اهل مذهب وپيرو
مي‌كنند زندگي افغانستان وجنوب شرق در اساسا پشتون‌ها ،
زبان‌هاي خانواده به وابسته -پشتو زبان -آنان زبان و
.دارد بسيار تفاوت فارسي زبان با اما است اروپايي هندو
تشكيل را افغانستان جمعيت از درصد حدود 18 ;تاجيك‌ها
.مي‌برند سر به كشور اين مركز و شرق شمال در و مي‌دهند
به كه مي‌گويند سخن تاجيكي زبان به و مذهب سني آنان
.است نزديك فارسي زبان
هزاره قوميت از افغانستان ساكنان از درصد حدود 20 ;هزاره
فارسي و مذهب شيعي مغول ، از شاخه‌اي آنان.هستند
افغانستان ومركز شمال در اساسا هزاره‌ها ، .زبان‌اند
خراسان استان در هزاره‌ها از اندكي شمار.مي‌كنند زندگي
.دارند سكونت ايران
;هستند تركمن افغانستان ، مردم از درصد حدود 1;تركمن‌ها
از شاخه‌اي كه است تركمني زبانشان و سني آنان مذهب
.مي‌رود شمار به آلتايي -مغولي زبان‌هاي خانواده
مرزهاي به نزديك و غربي شمال مناطق در تركمن‌ها
ايالت آنان عمده مركز واقع در.مي‌كنند زندگي تركمنستان
.است "قندوز"
سني آنان.هستند افغانستان جمعيت درصداز نيز 3 ;بلوچ‌ها
.دارند سكونت كشور غربي جنوب و جنوبي مناطق در و مذهب
اروپايي هندو زبان‌هاي خانواده به وابسته بلوچي زبان
.است
عمق داراي افغانستان قوميت‌هاي از يك هر
امتداد مثلا.هستند همسايه دركشورهاي(جمعيتي)دموگرافيك
، تركمن‌ها ازبكستان در ازبك‌ها تاجيكستان ، در تاجيك‌ها
و پاكستان و ايران بلوچستان در بلوچ‌ها تركمنستان ، در
.است پاكستان پشتونستان و سرحد ايالت در پشتون‌ها
شكل به عمدتا افغانستان مهم شهرهاي قومي تركيب اما و
:است زير
از اقليتي اما.ازبك‌هاست با اكثريت شريف ، مزار در
زندگي شهر اين در نيز افغاني قوميت‌هاي ساير و هزاره
.مي‌كنند
همانند البته.است تاجيك‌نشين و پشتون عمدتا كابل شهر
سكونت شهر اين در نيز قوميت‌ها ساير ديگر پايتخت هر
.دارند
كه است واقع پنجشير استراتژيك دره كابل ، شهر شمال در
ايالت در تاجيك‌ها.هستند تاجيك آن شهرك‌هاي و روستاها
.مي‌دهند تشكيل را اكثريت افغانستان شمال‌شرقي در بدخشان
.هستند وشيعه هزاره (افغانستان مركز در)باميان شهر مردم
پشتون و فارسي تاجيكي ، زبان‌هاي به مردم هرات شهر در
.مي‌كنند صحبت
شهرهاي اما مي‌كنند زندگي هزاره‌ها و پشتون‌ها غزني ، در
.هستند پشتون عمدتا جلال‌آباد و قندهار
جمعيت اكثريت بلوچ‌ها (افغانستان غرب جنوب) زرنج شهر در
مردم اكثريت كه آن سرانجام و مي‌دهند تشكيل را شهر
.هستند پشتون وجلال‌آباد قندهار شهرهاي
ازاين يك هر افغانستان در كشمكش و ناآرامي سالها طي
مشاركت با كه بودند خود خاص سياسي سازمان داراي قوميت‌ها
دولت‌هاي و (سابق)شوروي نيروهاي عليه مسلحانه جنگ در
اخير چندساله و بيست تحولات بر را خود مهر آن ، به وابسته
.زده‌اند افغانستان
اتحاد نيروهاي درگذشته فرماندهان از يكي مسعود احمدشاه
و نيروها اين كنوني سركرده رباني ، برهان‌الدين و شمال
و ازبك دوستم ژنرال.هستند تاجيك دو هر پيشين جمهور رئيس
رهبر حكمتيار و هزاره قوميت به وابسته اسلامي وحدت حزب
فرقه دو ضمنا.است پشتون قوميت از افغانستان اسلامي حزب
(گيلاني عبدالقادر به وابسته) وقادريه نقشبنديه متصوفه
پير و دارند فراوان مريدان افغانستان سنت اهل ميان در
بزرگان از ملي -اسلامي حزب رهبران از گيلاني احمد سيد
.رود مي شمار به قادريه فرقه
بني‌طرف عزيزي يوسف
صلح تحقيقات موسسه رئيس ديدگاههاي
آمريكا در اخير
رخدادهاي نروژدرباره
انتقام جاي به گفت‌وگو
از بسياري عقيده به آمريكا ، سپتامبر يازدهم رخداد:اشاره
در نويني فصل فكري ، و سياسي صاحبنظران و انديشمندان
داخل در اجتماعي و سياسي روابط وهمچنين جهاني مناسبات
و نظرها اظهار راستا همين در.است گشوده كشورها
سمينارها در چه و فردي صورت به چه گوناگوني ديدگاههاي
.است شده بيان باره دراين وكنفرانسها
لودويك"موسسه در علمي گردهمايي يك اخيرا ميان ، اين از
به اروپا سراسر از انديشمنداني شركت با و وين "بولتزمن
گزارشي زير مطلب.پرداخت اخير حادثه ابعاد درباره بحث
.نشست اين از كوتاه است
انديشه و فرهنگ گروه
با مبارزه سرلوحه بايد "كور انتقام جاي به گفت‌وگو"
رئيس و دانشگاه استاد "گالتونگ يوهان".باشد تروريسم
تاكنون ميلادي هفتاد دهه از كه نروژ تحقيقات موسسه
است ، داده انجام صلح مورد در را جامعي تحقيقات
وين در سميناري برگزاري حاشيه در كه خبري دركنفرانسي
از رهايي براي حل راه بهترين را گفت‌وگو شد ، برگزار
با باتروريسم رابطه در غرب جهان كه عملي و فكري بن‌بست
.كرد اعلام است مواجه آن
آن ناگوار حوادث تمام با موقعيت اين از مي‌تواند غرب"
روبروست آن با كه معضلي حل جهت راهي پيداكردن براي
".كند استفاده
بايد اكنون نيز "گالتونگ"عقيده به جهاني اقتصاد
تقسيم براي جديد طبقه‌بندي و بيابد را نويني راهكارهاي
"جهاني بحث" يك بايد منظور بدين.بگيرد نظر در جهاني ثروت
.كرد تجربه را فراگير ديالوگي و
;دارد عقيده "اسلو" در صلح تحقيقات موسسه رئيس
وجود ديدگاهها نزديكي يافتن جهت در زيادي راهكارهاي
نشود استفاده احسن نحو به فعلي موقعيت از اگر و ندارد
صلح موقعيت و درآمده حركت به عكس جهت در ساعت عقربه
.افتاد خواهد مخاطره به جهاني
اين در را خود مي‌كند توصيه اروپائيان به "گالتونگ"
مي‌توان قربانيان با".ندهند پيوند نظامي اشكال به درگيري
.نيزگرفت را انتقام‌جويي جلوي مي‌توان ولي كرد ، همدردي
اين در بگيرد ، عهده به را ميانجيگري وظيفه اروپا اگر
".است كرده انتخاب را مسير بهترين بحران
مي‌كند گوشزد اروپائيان به توصيه اين كنار در "گالتونگ"
"كارتر جيمي"حتي يا و "ماندلا نلسون"چون افرادي كه
رسيدن در را اروپائيان كه باشند ميانجيگراني مي‌توانند
.رسانند ياري نهايي هدف به
اروپائيان براي گفت‌وگو براي راهي كردن پيدا و ميانجيگري
با همدردي از مهمتر مراتب به "گالتونگ يوهان"گفته به
قرار خود كار سرلوحه را انتقام‌جويي فقط كه است قدرتي
.است داده
آمريكا حوادث از پس زماني كوتاه كه علمي گردهمايي اين در
شد ، برگزار "بولتزمن لودويك" موسسه در و "وين"در
با رابطه در را خود ديدگاههاي اروپا سراسر از صاحبنظراني
وگفت‌وگو بحث معرض در جهاني صلح مخاطره و اخير حوادث
اين رئيس "لئوگابريل" پروفسور گفته به.دادند قرار
.مي‌پيوندد حقيقت به دارد "جهاني اجتماعي جنگ" سمينار
پرسش اين خواست آمريكائيان از سمينار اين در "گالتونگ"
آيا گرفته‌اند ، قرار هدف چرا كه كنند مطرح خود از نيز را
باشند؟ شده مرتكب را اشتباههايي نيز آنها نبايد
احساسات از دور به آمريكائيها"گالتونگ يوهان" عقيده به
.دهند پاسخ آن به بايد بيني بزرگ خود و انتقام‌جويي
ابتكار به تمدنهاكه گفت‌وگوي سال چارچوب در سمينار اين
اتريش در است ، شده اعلام ملل سازمان تصويب و ايران
.شد برگزار
لقماني عباس
|
