آماده بايد ;جهاني تجارت وسازمان ايران
شويم
صفت جنان صادق محمد
پذيراي آبان‌ماه تا 22 روزهاي 18 در قطر دوحه كوچك شهر
.بود (WTO) جهاني تجارت سازمان عضو كشور نمايندگان 142
كالاهاي تعرفه درباره مهمي بحث‌هاي كه نشست اين در
عضويت به رسما تايوان و چين و شد انجام آن در كشاورزي
ايران عضويت تقاضاينداشت نماينده‌اي ايران درآمدند WTO
قرار سازمان اين كارجلسات دستور در جاري سال در بار 3
تاريخچه به نگاهي حاضر گزارش.بود نشده پذيرفته و گرفته
اين در ايران عضويت براي را برخي‌ضرورتها و دارد WTO
.مي‌كند بررسي سازمان
اكتبر 1947 30
كه كوبا پايتخت هاوانا اكتبر 1947 ، در 30 پيش سال 54
بود ، نشده حاكم آن بر كاسترو رژيم‌كمونيستي‌فيدل هنوز
جمع هم دور كه بود كشورجهان نمايندگان 19 شاهدحضور
اين.كنند گفت‌وگو تجاري تعرفه‌هاي درباره تا شدند
"منشورهاوانا" كه‌به رساند امضا به را سندي كنفرانس
.شد مشهور
عمومي موافقتنامه" بعدها كه پاشيد را بذري منشور اين
پس.روييد آن دل از "گات" شده كوتاه ونام"وتجارت تعرفه
دور دوره‌ديگر گات 7 عضو كشورهاي ، سال 1986 تا و آن از
هدف.كنند هموار آزاد تجارت براي راه‌را تا شدند جمع هم
به واردات غيرتعرفه‌اي موانع تبديل كنفرانس‌ها اين همه
.بود گمركي تعرفه‌هاي ميزان تدريجي وكاهش تعرفه‌اي موانع
پذيراي‌نمايندگان جنوبي آمريكاي اروگوئه‌در در 1986 ،
درباره بحث بار نخستين براي كه بود گات عضو كشور 99
در جدي به‌طور نيز را گمركي‌كشاورزي تعرفه‌هاي ميزان
"اروگوئه دور" به مذاكرات‌كه اين.دادند قرار كار دستور
عضو كشورهاي سال اين در.كشيد طول تا 1995 شد مشهور
بانام "جهاني سازمان‌تجارت" وتاسيس گات انحلال درباره
تجارت‌جهاني سازمان.به‌توافق‌رسيدند WTO شده كوتاه
نيز دنيا كشور كرد1300 موجوديت مغرباعلام در در 1996
تقاضاي كشور آن‌درآمدند ، 30 عضويت به رسما سال همان در
نه و درآمدند آن عضويت به نه نيز كشور و 12 دادند عضويت
بروندي ، رواندا ، كامبوج ، افغانستان ، دادند تقاضاي‌عضويت
عضو نه كه بودند كشورهايي جزو... و ليبريا سومالي ،
دولت يا اغلب كشورها اين.دادند تقاضاي‌عضويت نه شدندو
.بودند جنگ‌داخلي دچار يا و ندارند و متمركزنداشته
در كه بود جهان كشورهاي نخستين جزو كه وجودي ايران‌با
شركت جلسه‌هاي‌آن در عنوان‌ناظر به گات تاسيس سال
جهاني تجارت زمان‌تاسيس‌سازمان در و در 1996 مي‌كرد
شامل "خارجي آزادسازي‌تجارت".نداد تقاضاي‌عضويت
محدوديت لغو وكشاورزي ، صنعتي محصولات كليه واردات آزادي
محصولات واردات بر گمركي حذف‌حقوق خدمات ، واردات بر
داخلي ، توليدات كليه صادرات آزادي و كشاورزي و صنعتي
.است جهاني تجارت سازمان نخستين‌هدف
كليه‌يارانه‌هاي حذف خدمات ، و كالاها نرخ آزادسازي
لغو بهره ، نرخ آزادسازي ارز ، نرخ آزادسازي غيرمستقيم ،
تخصيص اطلاعات ، جريان‌آزاد خصوصي ، و دولتي انحصارات
مفهوم دو جداسازي بازار ، سازوكار بوسيله منابع بهينه
دولت جاي به ناظر دولت وايجاد اجتماعي وتامين اقتصاد
جهاني تجارت سازمان ازديگرهدفهاي اقتصاد عرصه در عامل
.است
آن مخالفان و آزاد تجارت
مصرف صنايع محصول ميلادي تا 1750 سالهاي 1700 فاصله در
كه حالي در كرد ، تجربه را رشد درصد انگلستان 7 در داخلي
اين.كرد كسب درصد معادل 76 رشدي صادراتي صنايع محصول
و 80 درصد ترتيب 7 به ميلادي تا 1770 براي 1750 ارقام
كتاب سالها همان در انگليسي متفكر اسميت آدام.بود درصد
.شد منتشر در 1776 كه مي‌نوشت را ملل ثروت خود مشهور
طبيعي آزادي كه بود اين اسميت آدام اقتصادي آموزه جوهر
وي.برساند تعادل و رفاه به را جامعه مي‌تواند اقتصاد در
كشورها بين آزاد تجارت بود ، معتقد استدلال همين با
طرفداران.كند كمك ثروت و سرمايه انباشت به مي‌تواند
توسط هماهنگ اقدام اين كه مي‌كنند استدلال آزاد تجارت
.دهد افزايش را جهان كل مادي رفاه مي‌تواند كشورها همه
دو استراحت و كار كنيد فرض:مي‌زنند مثال گونه آنهااين
يعني.دارند مطلوبيتي هركدام كه هستند هم جايگزين عامل
يا كند كار يا مي‌تواند خود مجموعه در انساني جامعه
.دارد بيشتري استراحت ، رفاه ساعتهاي در و كند استراحت
پرتقال كيلوگرم يك توليد براي الف كشور كه كنيد فرض حال
براي مختلف دلايل به ب كشور و كند كار ساعت بايد 10
.كند كار ساعت است 15 لازم پرتقال كيلوگرم يك همين توليد
بايد فولاد كيلوگرم يك توليد براي الف كشور ديگر طرف از
فولاد كيلوگرم يك توليد براي ب كشور و كند كار ساعت 15
مي‌گويند ، آزاد تجارت طرفداران.مي‌كند كار ساعت تنها 10
در ب و الف كشورهاي و شود حذف خارجي بازرگاني موانع اگر
گمركي تعرفه‌هاي مثل هزينه‌هايي تحميل بدون و آزاد شرايط
دو هر كنند مبادله را فولاد و پرتقال بازرگاني سود و
دست به بيشتري استراحت و مي‌دهند انجام كمتري كار كشور
افزايش مصرف‌كنندگان رفاه ترتيب اين به.مي‌آورند
آزاد تجارت كه است اين اسميت آدام نظريه جوهر.مي‌يابد
به جهاني آزاد تجارت مخالفان امااست همه نفع به جهاني
توطئه نظريه بر آنها سياسي ديدگاه‌هاي كه كساني ويژه
و هميشگي استثمار براي آموزه اين مي‌گويند ، است شده برپا
قدرتمند كشورهاي توسط ضعيف كشورهاي دايمي نگهداشتن دربند
حاضر حال در البته كه آزاد تجارت مخالفان.است اقتصادي
دهه چندين براي هستند شمار انگشت و اندك بسيار ديگر
مي‌شود موجب اسميت آدام نظريه اين كه مي‌كردند استدلال
تغييرات از تابعي ضعيف كشورهاي اقتصادي تغييرات تا
چون گروه ، اين گمان به.باشد بزرگ كشورهاي اقتصادي
و دارند مزيت اوليه مواد توليد در تنها ضعيف كشورهاي
و صنعتي خدمات و كالاها توليد در قدرتمند كشورهاي
كشورهاي كه مي‌شود موجب آزاد تجارت دارند ، مزيت پيشرفته
ديدگاه اينباشند اوليه مواد كننده توليد ابد تا ضعيف
اصلي عامل ندارد جايگاهي جهان كشورهاي ميان در امروزه كه
و كلان بازرگاني سودهاي بالا ، گمركي تعرفه‌هاي برقراري
.هست و بوده واردات براي غيرتعرفه‌اي موانع
شويم آماده بايد
شايد كه دارد خاصي شكل و ماهيت و شرايط ايران اقتصاد
.باشد داشته وجود ماهيت و شكل اين با دنيا در كشوري كمتر
در 50 دولت ، به نفت درآمد انحصار دليل به ايران اقتصاد
در مثال بهطوراست كرده پيدا عجيبي عادتهاي گذشته سال
و مرغ توزيع و توليد در دنيا در كشوري كمتر دولت كه حالي
نيز مساله اين در حتي ايران دولت دارد ، دخالت تخم‌مرغ
دهه دو در جهان كشورهاي اكثر كه حالي در يا.دارد دخالت
اين در هنوز ما برداشته‌اند گام خصوصي‌سازي سوي به گذشته
كه است شده موجب شرايط اين..و داريم ترديد باره
در ايران عضويت به نياز ميلادي تا 1997 ايراني دولتمردان
از 1368 كه به‌طوري.نكنند احساس را جهاني تجارت سازمان
كه بود اين برسر عمدتا بحث‌ها دهه يك مدت به تا 1376
كم نه؟ يا درآيد سازمان اين عضويت به بايد ايران آيا
ورود كه كشورمان در اقتصادي و سياسي ارشد مسئولان نبودند
ملي حاكميت تضعيف معناي به را سازمان اين به ايران
.مخالفت‌مي‌كردند آن به پيوستن با و پنداشته
مسائل كارشناسانه ديدگاه از و باشيم داشته انصاف بايد ما
باشد ، كارشناسانه نگاه‌ها اينكه برايكنيم بررسي را
.كنيم بررسي دقت با ديگر بار را ايران اقتصاد است لازم
ايران آيا كرد؟ مطرح را پرسش چند مي‌توان بررسي اين در
است؟ پذيرفته را صادرات و واردات شامل تجارت آزادسازي
آغاز را مسير اين در حركت تازگي به ما كه است اين واقعيت
بازرگاني وزير شريعتمداري محمد كه همانطوركردهايم
دارد تاكيد همواره خارجي مقامهاي با گفت‌وگو در ايران
آن با هنوز اما است ، واردات آزادسازي مسير در ايران
به خدمات و كالاها انواع ورود مسير اين در.داريم فاصله
سود و تعرفه‌ها و غيرتعرفه‌اي موانع با هنوز ايران
توسعه سوم برنامه قانون چه اگر.است همراه بالا بازرگاني
و واردات آزادسازي مسير در كه است كرده مكلف را دولت
ميانه تا مسير اين در را راه اما بردارد ، گام صادرات
.پيموده‌ايم
سازمان به كشورها پيوستن شرايط از ديگر يكي ديگر طرف از
حال در.است ارز بازار در ارز نرخ آزادسازي جهاني تجارت
اين قيمت تعيين آن تبع به و ارز تقاضاي و عرضه حاضر
حكومت و دولت انحصار در زيادي حد تا اقتصادي مهم متغير
.شود تعيين بازار در ارز نرخ كه نمي‌دهد اجازه دولتاست
عرصه‌هاي در دولت سياست‌هاي از تابعي ارزهمواره تقاضاي
سال 1381 تا احتمالا نيز مانع اين.است بازرگاني و صنعتي
.شد خواهد برطرف
هواپيمايي ، شركتهاي سازي‌ها ، فولاد ديگر طرف از
دولت انحصار در اغلب...و تلفن و تلگراف پست ، كشتيراني ،
ابزارهاي قدرتمندترين مثابه به بيمه و بانك. هستند
كه هرچند.هستند دولت انحصار در هنوز پول و سرمايه بازار
.است شده فعال زمينه اين در تازگي به نيز خصوصي بخش
جهاني تجارت سازمان در كشورها عضويت شرايط از يكي
يارانه‌هاي كليه حذف و خدمات و كالاها نرخ آزادسازي
كنترل زمينه در هنوز ما دولت.است اقتصاد در غيرمستقيم
طبق مهمتر آن از و است مسئوليت داراي قيمت‌ها و نرخها
ندارند حق دولتي شركتهاي توسعه ، سوم برنامه قانون
اين.كنند قيمتگذاري بازار سليقه مطابق را خود توليدات
يارانه ارزش كه اقتصادي مسئولان و كارشناسان ادعاي
دلار ميليارد تا 10 معادل 7 رقمي سال در سوخت به پرداختي
مشكل جهاني تجارت سازمان به پيوستن در كه است كافي است ،
.باشيم داشته
كرد بايد چه
مسئولان ميان در شده ايجاد احساس اين بايد گام نخستين در
تجارت سازمان در ايران عضويت كه كشور اقتصادي و سياسي
كه بپذيريم بايد.شود تقويت است كشور نفع به جهاني
پس.است عيار تمام تاريخي ضرورت يك سازمان اين به پيوستن
در سياسي قدرت نهادهاي ميان در را احساس اين بايد آن از
و نمي‌خواهد امروز دنياي كه كرد تقويت و ايجاد كشور
.دهد اختصاص ايران استثمار به فقط را خود ذهنيت نمي‌تواند
بزرگ چندان جهاني تجارت از ايران سهم كه است اين واقعيت
.نيست
ارشد برنامه‌ريزان مي‌گويد ، اقتصادسياسي كارشناس يك
همه نگاه توسعه سوم برنامه قانون تدوين هنگام در كشور
به.داشته‌اند نيز آن تحولات و دنيا اقتصاد به جانبه‌اي
اقتصاد در انحصارها نگهداشت مي‌دانسته‌اند كه معني اين
تثبيت بيمه ، و بانكي نظام بودن دولتي و انحصاري كشور ،
و كالاها قيمتگذاري در دولتي كنترل‌هاي اعمال ارز ، نرخ
غيرمستقيم و مستقيم يارانه‌هاي پرداخت تداوم خدمات ،
را جهاني تجارت سازمان به ايران پيوستن راه مي‌تواند
توسعه سوم برنامه قانون دليل همين بهكند ناهموار
و بانك تشكيل غيرتعرفه‌اي ، موانع حذف با واردات آزادسازي
انحصارهاي لغو يارانه ، پرداخت شيوه تغيير خصوصي ، بيمه
.است ديده تدارك را...و كشتيراني راه ، عرصه در دولتي
تجارت درسازمان ايران عضويت تقاضاي اينكه براي اين بنابر
بفهمد دنيا كه است لازم نشود معطل اين از بيش جهاني
اين.است وفادار توسعه سوم برنامه قانون ماهيت به ايران
سياسي و اقتصادي مسئولان برخي:مي‌افزايد كارشناس
ساده را قضايا بوم و مرز اين به دلسوزي سر از كشورمان
اصول اجراي در امروز دنياي كه ندارند توجه و كرد
بلندي گامهاي بايد.است سخت‌گير جهاني جامعه موردپذيرش
متقاعد را دنيا و برداريم دولت دخالتهاي از كاستن جهت در
.دارد قرار آزادسازي مسير در ايران اقتصاد كه كنيم
|
