|
|
اجتماعي عدالت گسترش و اسلامي دولت
پاياني بخش -توسعه و اسلام
اجتماعي عدالت
بوده توسعه اساسي و اصلي اركان از امروزه اجتماعي ، عدالت
قابل حد اينكه مگر افتاد نخواهد اتفاق توسعه كه طوري به
ولو باشد داشته وجود جامعه در اجتماعي عدالت از قبولي
دادلي.باشد آمده جامعه‌بوجود در اقتصادي رشد اينكه
داشته اشاره مطلب اين به وضوح به (Seers,1972,24) سيرز ،
توسعه به جامعه اجتماعي ، عدالت بدون كه مي‌كند تاكيد و
.رسيد نخواهد اقتصادي
را جامعه تا شده بسياري تاكيد اجتماعي برعدالت اسلام ، در
برابري نسبتا شرايط در افراد درآن كه كند هدايت سمتي به
و مادي برتري اسلام ديگر ، عبارت به.باشند گرفته قرار
و نمي‌كند تاييد ديگران بر را فردي و گروه هيچ اجتماعي
خداوند ، پيشگاه در ديگران بر افراد برتري ملاك تنها
.(1349) اتقيكم عندالله اكرمكم ان:است الهي تقواي
بالقوه توانايي در انسانها تفاوت از آگاهي با و بنابراين
تا است شده ارائه ابزاري خود ، مادي نيازهاي كسب در آنها
اجتماعي -اقتصادي مجموعه يك سمت به جامعه طريق آن از
اين در اساسي و عمده ابزار دو.گردد هدايت متعادل نسبتا
به انفاق پرداخت در مردم تشويق اول ، :دارد وجود رابطه
و آموزشها براساس مردم ديگر ، عبارت به.داوطلبانه صورت
بخشش طريق از نابرابري كاهش مسئول خود ديني ، رهنمودهاي
لن:مي‌باشند جامعه نيازمندان به خود درآمد از قسمتي
طرف‌ديگر از.(923) تحبون مما تنفقوا حتي البر تنالوا
نيز و خطاها از بسياري جزاي كه است اسلام اجتماعي سيستم
نيازمندان به صدقه پرداخت در را فرائض از كوتاهي جبران
ذلك مسكينا ستين فاطعام يستطع لم فمن:است نموده تعيين
.(458) رسوله و بالله لتومنوا
جامعه در اجتماعي گسترش‌عدالت به موظف اسلامي دولت دوم ،
و دريافت‌ها از منظمي سيستم اسلام ، دين.مي‌باشد
تدوين مسلمين بين در (هزينه‌ها و ماليات‌ها) پرداخت‌ها
ديني ابزار كنار در و آن اجراي صورت در كه نموده
گسترش جامعه در نسبي طور به اجتماعي عدالت فوق‌الذكر ،
خمس ، و زكات جمله از اسلامي متعدد مالياتهاي.يافت خواهد
خود درآمدهاي از بخشي پرداخت به مجبور را متمكن مسلمين
و اسلامي سيستم بين تفاوت است نموده اسلامي دولت به
مردم ، اول مورد در كه است اين در جاري رايج سيستمهاي
را خود مالياتهاي دولت ، كنترل و نظارت به نياز بدون
عبارت به.مي‌نمايند تلقي عبادت را آن و نموده پرداخت
مالياتي فرار علي‌القاعده ، اسلامي ، جامعه يك ديگر ، در
صرف توجهي قابل هزينه كه) جوامع ساير از كمتر بسيار
كه است ذكر به لازم.مي‌باشد (مي‌كنند آن از جلوگيري
و گفته پيش مالياتهاي به محدود اسلامي دولت درآمدهاي
دولت توسط اجتماعي عدالت گسترش كه صورتي در و نبوده رسمي
از جديد مالياتهاي باشد ، بيشترداشته مالي منابع به نياز
نتيجه مي‌توان بنابراين.مي‌باشد اعمال قابل دولت طرف
گسترش براي فراواني تمهيدات اسلامي جامعه يك در كه گرفت
مي‌باشد ، توسعه‌اي فرآيند هر اساسي ركن كه اجتماعي عدالت
.است گرفته صورت
نتيجه‌گيري و خلاصه
چند به نسبت اسلام ديدگاه اجمال طور به مقاله اين در
قرار بررسي مورد اقتصادي توسعه بر موثر اقتصادي عامل
زندگي جنبه‌هاي همه به نسبت اسلام كه گرديد روشن و گرفت
نموده ارائه مشخص قوانين مادي مسائل و اقتصاد جمله از
با اما گرا آخرت ديني اسلام كه شد روشن همچنين.است
مرور ديدگاههاي براساس.است دنيوي زندگي بر عمده تاكيد
و گرفته قرار نكوهش مورد شديدا فقر اسلام در شده ،
-اجتماعي رفاه از قبولي قابل سطح از برخورداري بالعكس
و رياضت‌كشي.است گرفته قرار تشويق و تاكيد مورد اقتصادي
اما نشده نهي بودن ثروتمند.شده‌اند منع نيز رهبانيت
از مسلمين انحراف در ثروت احتمالي نقش به نسبت مكررا
ديدگاههاي براساس بنابراين ، .است داده انذار الهي مسير
:مي‌باشند استنتاج قابل زير موارد فوق ، در شده مطرح
ديدگاه و طرف يك از اسلام ديدگاه در اساسي تفاوت -1
از (شمالي آمريكاي و غربي كشورهاي عمدتا) سكولار جوامع
توسعه غرب ، دردارد وجود توسعه تعريف به نسبت ديگر ، طرف
-اجتماعي شرايط و دنيوي و مادي جنبه‌هاي به صرفا اقتصادي
كوزنتس سايمون.مي‌نمايد توجه بشر زندگي رواني
سال 1971 در اقتصاد نوبل جايزه برنده و مشهور اقتصاددان
از ما منظور":مي‌نمايد تعيين چنين را سكولار جوامع هدف
با زمين همين روي زندگي به توجه و تمركز سكولاريسم ،
نهادهاي چارچوب در اقتصادي بهره‌منديهاي بر عمده تاكيد
. (Kuznets,1966,12) ".مي‌باشد قبول قابل اجتماعي
موقعيتي به (اعم به‌طور) توسعه اسلام نظر از مقابل ، در
به خود قابليت دربالاترين افراد درآن كه مي‌شود اطلاق
كاملا توسعه‌اي اين البته و يابند دست الهي قرب مقام
اسلام نظر از ايده‌آل جامعه ديگر ، عبارت به.است معنوي
جهت‌گيري با كاملا آن افراد فعاليتهاي كه است جامعه‌اي
از رستگاري.مي‌باشد اخروي رستگاري آنها هدف و بوده الهي
.دارد اشاره آخرت در خوشبختي و سعادت به اسلام نظر
بدون مهمي هدف چنين به دستيابي ديدگاه ، همين براساس
دليل بدان اين.بود ميسرنخواهد مادي ابزار از استفاده
كه روح و جسم از تركيبي:است دوبعدي موجودي انسان كه است
.دارد بستگي جسم مادي بهره‌برداري نحوه به روح تكامل
توسعه و رشد اسلام در كه نمود استنباط مي‌توان بنابراين ،
شرايطي چنين در تنها.فوق‌العاده‌دارد اهميت اقتصادي
انجام به قادر مادي تنگناهاي از فارغ مسلمين كه است
اخروي رستگاري به نيل نتيجه در و خود معنوي فعاليتهاي
اين در اقتصادي توسعه و رشد ديگر ، عبارت به.بود خواهند
.بود خواهد مسلمين اخروي رستگاري نياز پيش جهان
انتظار كه است آن فوق بند قبول قابل و منطقي نتيجه -2
سكولار ، حكومتي نظام يك در اقتصادي رشد باشيم داشته
يك از بيشتر ضروري ، نيازهاي پيش و شرايط ساير وجود بافرض
سكولار جامعه يك كه است اين آن دليل.باشد ديني جامعه
جهان از بهره‌مندي و لذت حداكثر كسب را خود غايي هدف
جهان مذهبي ، جامعه يك در آنكه حال است داده قرار مادي
كننده تعيين آن در زندگي نحوه و بوده گذرا و موقتي حاضر
بهره‌مندي حداكثر الزاما بنابراين و است اخروي رستگاري
.نمايد كمك اصلي هدف به اينكه مگر نبوده مدنظر آن از
جانشين و جهان اين خلقت دليل و هدف انسان كه آنجا از -3
و آسمان در آنچه هر خداوند مي‌باشد ، زمين روي در خداوند
آن معني به ايناست نموده خلق انسان به‌خاطر است زمين
انسان اراده و فرمان تحت شده آفريده آنچه هر كه است
به.(1216-و 14 ، 81 333214) باشد مي‌تواند
انسان كه گرفت نتيجه مي‌توان آيات اين ديگر ، از عبارت
جهت در مخلوقات همه گرفتن خدمت به قابليت و توانايي
امر يك قابليت و توانايي اين.مي‌باشد دارا را خود خواست
افراد همه بنابراين و بوده انسانها همه به مربوط و عام
ساير و ديني گرايشهاي نژاد ، پوست ، رنگ به توجه بدون
باشند ، آن هزينه پرداخت آماده اينكه به مشروط وابستگيها
(جهان بر تسلط پتانسيل) هدف اين به كه بود خواهند قادر
چنين وجود كه هرجامعه‌اي ديگر عبارت به.آيند نايل
در آن ميوه‌هاي از است نموده كشف انسان در را پتانسيلي
نيز مذهبي جوامعشد خواهد بهره‌مند مادي زندگي
اشاره آن به الهي مكتب در كه را قابليت اين مي‌توانند
آن ، به نيل هزينه‌هاي پرداخت به مشروط و نموده درك شده
استفاده خود غايي جهت در مخلوقات ساير و طبيعي منابع از
.نمايند
طريق از تنها فوق ، بند در شده ذكر قابليت و توانايي -4
(گرفته قرار بشر اختيار در منحصرا كه) عقل به‌كارگيري
را اصلي نقش دانش و علم ديگر ، عبارت به.شد خواهد حاصل
.مي‌نمايد ايفا قابليتي چنين درآوردن فعليت به در
قرار دانش و علم از بالايي سطوح در كه جوامعي بنابراين
كشورهاي جزو منطقا (شرايط ساير وجود فرض با) دارند
آگاهي دليل به پيشرفته كشورهاي متقابلا ، و بوده پيشرفته
در وسيع سرمايه‌گذاريهاي به قادر دانش ، و علم اهميت از
.مي‌باشند آن مرزهاي گسترش
بسيار دانش و علم كسب شد ، ذكر كه همان‌گونه اسلام ، در
تجهيز به مكرر طور به مسلمين و گرفته قرار تاكيد مورد
تاكيدي ، چنين عليرغم.شده‌اند توصيه دانش و علم به خود
مانده عقب يا توسعه درحال جوامع گروه در مسلمان كشورهاي
و آيات كه باشد اين دلايل ، از يكي شايد.گرفته‌اند قرار
تفسير و تعريف محدود صورت به دانش ، و علم پيرامون احاديث
:شده‌اند تلقي مذهبي و ديني علوم به آنها خطاب و شده
در بنابراين (9).الابدان علم و الاديان علم:علمان العلم
به استعدادها و عقلي نخبگان غالب اسلامي ، جوامع تاريخ
آن نهايتا يا و شده داده سوق مذهبي علوم فراگيري سمت
منطق ، ) بوده‌اند ديني علوم مكمل كه نظري علوم از دسته
.شده‌اند واقع توجه مورد ، (نجوم و رياضيات فلسفه ،
جهت در آنها از بتوان كه علومي و تجربي علوم نتيجتا ،
.گرفته‌اند قرار غفلت مورد برد ، بهره مادي نيازهاي رفع
به منجر ديني دستورات از گرا آخرت (عمدتا) تفسيري البته
از بنابراين شده ، مسلمين مادي خواستهاي و آمال شدن محدود
افزايش جهت در نيز خود دوره پراكنده مطالعات دستاوردهاي
عمل به لازم استفاده خدادادي مواهب از بهره‌برداري
.است نيامده
و اعم معني به) توسعه به نسبت اسلام ديدگاه از آنچه-5
توسعه به جامعه‌اي هيچ اينكه است برداشت قابل (اخص
يك عنوان به و بخواهد را آن:اولا آنكه مگر رسيد نخواهد
به نيل براي ثانيا و باشد آن دنبال به اولويت داراي هدف
هيچ به خداوند اساس براين.بنمايد كوشش و تلاش آن
وان:نمايد تلاش خود اينكه مگر نمود نخواهد كمك جامعه‌اي
لا الله ان:يا و ،(3953) سعي ما الا للانسان ليس
بنابراين ، .(1113) بانفسهم ما يغير حتي بقوم ما يغير
جامعه‌اي هر موجود و فعلي وضعيت كه گرفت نتيجه مي‌توان
بوده حال و درگذشته آن اعضاي كردار و عمل خواست ، حاصل
و تغيير قصد نيز مسلمانان اگر حتي فوق ، آيه براساس.است
را خود ابتدا است لازم باشند داشته را خود جامعه در تحول
و تغيير (احتمالا) تغيير اين مظاهر از يكي.دهند تغيير
تبعات پذيرفتن و دنيوي حيات به نسبت ديدگاه در تحول
چنين در تنها:مي‌باشد آن فرهنگي و اقتصادي اجتماعي ،
جهت در ياري طلب خداوند از مي‌توانند كه است شرايطي
.بنمايند خود اجتماعي اقتصادي نامطلوب وضعيت تغيير
:مي‌باشد طرح قابل ديگر نكته چند مقاله ، اين انتهاي در -6
و افراد نه و است جامعه همه اسلام مخاطب كه آنجا از -16
اجتماعي عدالت و عادلانه توزيع برگزيده ، و خاص گروه‌هاي
محو به مسلمين و اسلامي دولتاست تاكيد مورد بسيار
نابرابري ، اين.شده‌اند توصيه جوامع بين در نابرابري
از آن انواع همه محو بلكه نبوده اقتصاد به محدود تبعا
بر متقابل تاثير كه اجتماعي ، و سياسي نابرابري جمله
.است گرفته قرار تاكيد مورد نيز دارند ، يكديگر
به متعلق شده آفريده آنچه هر اسلام ، در كه آنجا از -26
صحيح طور به آنها استفاده به موظف مردم است ، خداوند
صدمه به مجاز جامعه‌اي يا فردي هيچ بنابراين.شده‌اند
منابع از نامناسب و نامطلوب استفاده يا اتلاف و زدن
آلوده قيمت ، افزايش براي توليدات انهدامنميباشد طبيعي
مواهب و منابع بردن بين از و نحو هر به محيطزيست نمودن
ديگر عبارت به.است شده نهي شدت به اسلام در خدادادي
جوامع همه به متعلق كه طبيعي منابع و محيطزيست به لطمه
محسوب گناه اسلام ديد از است ، مختلف مكانهاي و زمانها در
محيطزيست سلامت گرفتن نظر در با رشد تداوم.مي‌شود
شده مشهور پايدار توسعه يا رشد به امروز كه است موضوعي
.است
در حداقل اقتصادي ، توسعه و رشد شرايط بنابراين ، -36
است ضروري كه آنچه.دارد وجود مسلمان جوامع در تئوري ،
رشد براي موجود تئوريهاي براساس قوي اراده‌اي آمدن بوجود
هدف اين به نيل هزينه‌هاي پرداخت براي آمادگي و توسعه و
در تئوريك زمينه‌هاي وجود آنكه ، ذكر قابل نكتهميباشد
توسط آن كامل اجراي معني به الزاما توسعه ، براي دين
برآيند جامعه يك افراد رفتار.نمي‌باشد معتقدين
عوامل از مجموعه‌اي از متاثر خود كه آنهاست ديدگاههاي
...و افراد شخصيت شكل‌گيري دين ، فرهنگ ، تاريخ ، همچون
معني به جامعه يك بودن مذهبي و ديني بنابراين.مي‌باشد
.بود نخواهد آن افراد همه توسط آن دستورات كليه اجراي
اسلامي ، آموزشهاي و دستورات كه مي‌رسد نظر به مجموع ، در
لازم پتانسيل بلكه نمي‌باشند توسعه براي مانعي تنها نه
اجتماعي ، ابعاد رشد سمت به اسلامي جامعه هدايت براي
دليل.دارد وجود توسعه درمجموع و سياسي و اقتصادي
بعضا برداشت اولا جوامع ، اين ماندگي عقب احتمالي
و مي‌باشد دين در موجود هدايتهاي و دستورات از نادرست
اين كامل و هماهنگ اجراي به تقيد نقص يا عدم ثانيا
مشهود مسلمان جوامع كردار در امروز آنچه.است دستورات
نظر به كه است ارزشها از مجموعه‌اي رفتاربراساس است ،
و ديني مباني از خارج آن از توجهي قابل بخش مي‌رسد
.مي‌باشد آنها اجتماعي و فرهنگي تاريخي ، شرايط براساس
افقه مرتضي سيد
: منابع و ماخذ
.كافي اصول -
اسلامي ، جمهوري بين‌الملل ، اطلاعات:روزنامه‌هاي -
.همشهري
اخلاق تفاعل در بحثي:معيشت و فضيلت عبدالكريم ، سروش ، -
.تير 1374 و خرداد كيان ، توسعه ، و
تبليغات سازمان اسلام ، در دانش و عقل صادق ، صالحي ، -
.اسلامي ، 1370
اسلامي ، اقتصاد مباني اجمالي بررسي مرتضي ، مطهري ، -
.حكمت ، 1360 انتشارات
.الجنان مفاتيح -
سازمان انتشارات اسلام ، در توليد و كار داود ، نقاش ، -
.اسلامي ، 1370 تبليغات
|
|
