مسلمانان درجهان زنان هويت و فرهنگ
سرلوحه در امروزه كه بنياديني مسائل از يكي:اشاره
فرهنگي‌جامعه‌هاي‌توسعه و سياسي اصلاحات‌اجتماعي ،
مدني برابر حقوق احقاق گرفته ، قرار توسعه سوي به و يافته
هم مساله‌كه اين به توجه.است زنان و مردان اجتماعي و
غرب در شده ، برخوردار مختلفي جنبه‌هاي از اكنون
پديدار فمينيستي ديدگاههاي و گرايشها متعدد درچهره‌هاي
گونه‌هاي به مي‌توان نيز را ديدگاهها اين.است شده
كدام هر فكري و اجتماعي خاستگاههاي و كرد تقسيم متفاوتي
برخاسته اسلام جهان در انديشمنداني چه اگر.بررسيد را
زنان مسائل تا خواسته‌اند گرايشها اين به توجه با كه اند
مراد" به توان مي ميان آن از كه كنند تبيين را مسلمان
نيز و"شرابي هشام" ،"مرنيسي فاطمه" ،"عبدالحكيم
كه پرسشي اساسي‌ترين ولي.داشت اشاره حاضر مقاله نويسنده
از مي‌توان چگونه كه است اين ساخته‌اند ، مطرح اينان
با مطابق كه را جديدي زنانه گفتمان اسلامي ، سنت درون
داد؟ شكل باشد ، معاصر واقعيتهاي‌جهان
شاهدكوشيده فريده خانم ;حاضر مقاله نويسنده رو اين از
مسلمانان جهان در زنان اساسي مسائل به -خويش به‌زعم- تا
"گاه شيركات"پژوهشي درمركز حاضر حال در او.بپردازد
زندگاني شرايط و حقوق" برنامه هماهنگي مسئوليت پاكستان ،
:ازجمله دارد ، گوناگوني مراحل كه دارد برعهده را"زنان
خصوص در همايش برگزاري تبليغاتي ، و پژوهشي فعاليتهاي
حقوق درباب مجله‌هايي انتشار حقوقي ، مشاوره و بشر حقوق
...و زنان
قوانين تحت زنان" جهاني شبكه عضو نيز شاهد فريده
انسجام آگاهي‌رساني ، وظيفه شبكه ، اين.است"مسلمانان
حاضر مطلب هم با.دارد برعهده را زنان از وحمايت بخشي
:مي‌خوانيم را
انديشه و فرهنگ گروه
R.I. S.S:منبع
شاهد فريده:نويسنده
مصطفي‌زادگان رضا:ترجمه
دهكده" يك در همگي كه پذيرفته‌اند انسانها تمامي امروزه
تمامي در انسانها ديگر ، عبارت بهميكنند زندگي "جهاني
كه مختلفي مردمان و هستند ارتباط در يكديگر با دنيا نقاط
بيش و كم مسائل با مي‌كنند زندگي دنيا گوناگون مناطق در
با راحتي به كه قادرند آنهاهستند روبه‌رو مشابهي
همه دهكده‌اي ، چنين در.كنند برقرار ارتباط يكديگر
.مي‌كنند مسئوليت احساس همديگر سرنوشت به نسبت انسانها
اقتصاد كه است اين"جهاني دهكده" از عاميانه برداشت
و مي‌شود ادغام جهاني گستره با سيستمي در مختلف ملت‌هاي
دهكده‌هاي از يكي به مي‌آيد ، بوجود آن از كه آنچه
در دهكده يك بارز ويژگي.دارد شباهت جنوب كشورهاي
و مردان بين كه است ساختاري عميق شكافهاي كشورهاي‌جنوب ،
و نخبگان بين وهمچنين ، واجتماعي نژادي زنان ، گروههاي
هستند ، تاثيرگذاري براي لازم توانايي فاقد كه عادي مردم
بين شكافها اين جهاني دهكده در كه درحالي ;دارد وجود
وناحيه‌هاي مناطق ساكنان و سوي يك از حكومت‌ها و دولتها
جهاني ، دهكده در.است شده ايجاد ديگر سوي از مختلف
ميزان و انسانها شرايطبين نبودن يكسان نظير مواردي
وقدرت اطلاعات حياتي ، و مادي منابع به آنها دسترسي
تضاد در مردمسالاري اصول از بسياري با اجتماعي و اقتصادي
كاربرد معمول و امروزين شيوه وجود اين با.هستند وتعارض
اينكه از بسياري افراد كه است شده موجب"جهاني دهكده"
چشم باشند ، قائل را جهاني جامعه شهروند يك هويت خود براي
را جهاني دهكده آرامش شديدي بحرانهاي واقع ، در.بپوشند
ادعاها مستقيمابه بحرانها بروزاين علت.زده‌اند برهم
مردمان حتي يا و دولتها برخي كه برمي‌گردد وگرايشهايي
نشان خود از تاريخي ، و ملي هويت نوعي اثبات هدف با آنها
.مي‌دهند
مي‌توان زمينه ، اين در مثال‌ها نفرت‌انگيزترين جمله از
.كرد اشاره روآندا و يوگسلاوي كشورهاي كنوني اوضاع به
نژادي تعلقات موضوع به زيادي حدود تا هويت مساله اگر
موارد برخي در ;مي‌يابد ارتباط مختلف كشورهاي ومردمان
ديني شكافهاي آمدن بوجود باعث نژادي و قومي شكافهاي نيز ،
كشور مسلمان جمعيت به ديرباز از مثال به‌عنوان.مي‌شوند
لازم توجه حاشيه‌اي نژادي گروه يك به‌عنوان سريلانكا
.است نشده
ندارند را آن آمادگي جهاني جامعه شهروندان يقين ، طور به
يك و گروه يك به خاطر تعلق هرگونه از پوشيدن چشم با تا
.بدانند شده ذوب گروهي هويتي رادر خود مشخص ، نژاد
غيرفردي‌اش ، ويژگي‌هاي با بي‌شك‌واقعيت‌وجودي‌جهان
روابطي برقراري به قادر فرد يك كه است گسترده آنچنان
دارد ، كوچك جامعه يك با وي كه آنچه با مشابه و يكسان
به اعضا ساير با مي‌تواند فرد كوچك جامعه يك در.نيست
منطبق كلي شرايط با را خود و بپردازد فكر و انديشه تبادل
افراد از مركب توده‌اي را خاكي جهان انسانها ، لذا.سازد
.نمي‌گيرند نظر در مختلف
در تا است شده خواسته من از بارها اخير ، سال چند طول در
جايگاه" تبيين يا و"مسلمانان جهان زنان‌در"موضوع خصوص
اينكه به نظر.بنويسم را مطالبي"مسلمان زنان موقعيت و
بررسي و تحقيق به زمينه اين در كه هستم شبكه‌اي عضو من
اين نامميباشد درك قابل درخواستهايي چنين مي‌پردازد ،
در همه ، اين با.است"مسلمانان قوانين تحت زنان" شبكه
خود در را ونگراني ناراحتي نوعي همواره مسائل ، اين طرح
به موضوعي مي‌توان زماني من ، عقيده به زيرا ، .مي‌كردم حس
و كارشناسي قدرت از شخص كه كرد مطرح را گستردگي اين
چنين هرگز من كه باشد ، برخوردار بالايي تحليل توانايي
.نداشته‌ام ادعايي
نقش كه شد خواهد موجب درخواستهايي چنين طرح ديگر سوي از
زندگي دشواريهاي و پيچيدگي‌ها زنان ، درحيات را اسلام
عناوين مشاهده با.بدانيم كننده آنان ، تعيين اجتماعي
جوامع در گرفتن پناه) نظير تحقيقاتي طرحهاي از برخي
اسلام ، ) و (اسلام جهان در زادوولد ميزان كنترل) ،(اسلامي
رابطه‌اي وجود كه فهميد مي‌توان خوبي به ،(توسعه زنان ،
اصل به‌عنوان اسلام جهان در زنان و مذهب بين قطبي تك
قواعد ، اين كاربرد.است نشده پذيرفته وبديهي مسلم
حضور عدم يا حضور كه مي‌كند القاء انسان ذهن به اينگونه
ساختارهاو شغل ، سلامتي ، نظير مسائلي در اسلام دين
عامل ،.. و اجتماعي مشكلات حل در مقبوليت‌زنان
كه زناني است ، شده موجب امر اين.است تعيين‌كننده‌اي
ساير از را خود نوعي به مي‌كنند ، زندگي مسلمان درجوامع
در بديهي ، اصول اين پذيرش.بدانند جدا عالم زنان
كه است "متحدالشكل" و"شمول جهان" مفهوم نوعي برگيرنده
مستلزم اصول گسترده‌اين كاربرد.ندارند مشخصاوجود
كه مي‌كنند زندگي جهاني در مسلمانان بپذيريم ، كه است اين
شده پي‌ريزي افراد مذهبي هويت براساس تنها آن بنيانهاي
:نظير عوامل ساير به نسبت كه جهاني ، چنين يك در است ،
تكنولوژيك ، انقلاب تحول ، قدرت ، شده تعريف ساختارهاي
به غيرمسلمانان است ، نفوذ غيرقابل مصرفي جامعه ظهور
.شده‌اند رانده حاشيه
قلمروهاي در است قادر اسلام دين كه مي‌آيد نظر به
.باشد تاثيرگذار افراد فرهنگي‌زندگي و سياسي اجتماعي ،
همچنين و زنان اجتماعي مسائل طرح هنگام به كلي‌نگري خطر
كشورها سطح در زنان اجتماعي جنبش‌هاي به موضوع دادن نسبت
اين در كه آنچه ليكن ;مي‌كند تهديد را ما مختلف مناطق و
جغرافيائي بستر باشد ، داشته مهمي نقش ميان‌مي‌تواند
.خاص باور يك به واعتقاد ايمان نه است موضوع
مذهب بين شده تعيين پيش واز قطبي تك رابطه‌اي رو اين از
.ندارد وجود زنان اجتماعي مسائل و
جنبش‌هاي فعالان و محققين از برخي آنكه عليرغم علاوه ، به
و زنان حياتي و گوناگون مسائل به علاقه‌مند فمينيستي
به را مذهب خود ، مباحث در همواره آنان ، اجتماعي فرهنگ
ليكن ساخته‌اند ، مطرح بحث اصلي محورهاي از يكي عنوان
جنبش‌هاي بررسي در كه است نشده شنيده هرگز تاكنون
نوع به توجه با و مختلف دردسته‌هاي را آنها زنان اجتماعي
يا و بودائي هندوئي ، مسيحي ، مثلا مذهبي‌شان اعتقادات
مطالبي مي‌خواهيم وقتي نتيجه در.كنيم طبقه‌بندي لائيك
اولين كنيم ، بيان "مسلمانان جهان در زنان" خصوص در را
از دسته كدام منظور كه است اين مي‌شود مطرح كه سوالي
ما قصد يعنيميباشد يك كدام آن مربوطه جهان و بوده زنان
آفريقاي چچن ، فيجي ، :است كشور كدام در زنان مسائل طرح
.آمريكا يا و هند لبنان ، تركيه ، اندونزي ، جنوبي ،
.نيست همگون دنيا در مسلمانان نفري ميليارد جمعيت 2/1
و طبقاتي اختلافات از حاصل نابرابريهاي بر علاوه
برخي با مسلمانان جامعه اجتماعي ، مختلف ساختارهاي
تنوع و تعدد در ريشه همگي كه است روبه‌رو ناهماهنگي‌هائي
نژادي ، -قومي مختلف هويت‌هاي فرهنگي ، سياسي ، سيستم‌هاي
تاريخي اقتصاد ، سير فناوريهاي دسترس در طبيعي منابع
موجود شكاف كه مي‌شود موجب عوامل اين.دارند آنها متفاوت
مسلمان زنان.باشد آشكار بسيار مسلمانان مختلف جوامع بين
پراكنده‌اند ، مختلف قاره‌هاي در كه اسلام جهان در
بر تنها آنان اجتماعي جايگاه كه نيستند بعدي تك موجوداتي
آنان.باشد شده تعريف آنها مذهبي باور و جنسيت اساس
اظهار هرگونه از كه نيستند خويش جامعه منفعل قربانيان
.باشند شده منع فردي عقيده بيان و نظر
هم از بسياري مانند مسلمانان جهان در زنان تصور ، اين هدف
خود جوامع اجتماعي حيات در جوامع ، ساير در خود نوعان
نژاد يك طبقه ، يك به زن ، يك عنوان به و بوده فعال كاملا
واجد آنها حال ، عين دروابستهاند خاص گروه يك يا و
.هستند خويش اجتماعي شرايط از حاصل تعارضات
جامعه در شخص كه -فردي تاثيرات از برخي موازات به
و فردي انتخابهاي در اجتماعي تضادهاي اين -است پذيرفته
ميزان همچنين.دارد كننده‌اي تعيين نقش زنان سياسي
به خود سياسي فردي ، اجتماعي ، حيات در زن هر كه اهميتي
عناصر.باشد موثر زمينه اين مي‌توانددر است قائل مذهب
عناصر از مسلمانان جامعه در پدرسالاري بافت سازنده
در مردان از زنان تبعيت.نمي‌باشد متفاوت ديگر جوامع
تبعيت‌را اينميخورد چشم به اجتماعي حيات مختلف سطوح
بين خويشاوندي روابط خانواده ، ابتدائي ساختارهاي در
كه قلمروي هر در خلاصه و حكومتي سازمانهاي افراد ،
تبعيت.يافت مي‌توان مي‌شود ، تدوين بين‌المللي سياست‌هاي
در.است بديهي و مسلم امري مذاهب تمامي در زنان
در اجتماعي نهادهاي ساختاري اصلاح براي كه برنامه‌هايي
مشاهده شده‌اند ، تدوين جوامع ساير و مسلمانان جوامع
دخالت برنامه‌ها اين در مذهب آنكه عليرغم مي‌كنيم ،
شيوه‌هاي وزنان مردان با برخورد در ليكن ندارد ، مستقيم
منبعث و مسائل و گرايشها اين وجود.مي‌شود اعمال متفاوتي
در كه مرداني وحتي زنان فعاليتهاي كه مي‌دهد نشان آن ، از
و قيد گونه هر از زنان رهايي براي مسلمانان جوامع
فمينيست جهاني جنبش به نهايت در مي‌كنند ، مبارزه وابستگي
موضوع اگرچه.مي‌شوند مربوط بشر حقوق به مربوط مسائل و
يك از نمي‌توان ليكن است ، منسجمي واقعيت فمينيست ، جنبش
ميان به صحبتي مسلمانان جهان ويژه و خاص فمينيستي جنبش
.آورد
خود ، اجتماعي موقعيت به نسبت مسلمانان جهان در زنان واكنش
كلي به پذيرفته‌اند ، كه پيچيده‌اي تاثيرات دليل به
خود بقاء براي كه راهكارهائي رو ، اين از.است شده دگرگون
متنوع اجتماعي ، واقعيات نسبت برگزيده‌اند ، به جامعه در
به مي‌توان گوناگون راهكارهاي اين از.است وگوناگون
:كرد اشاره زير موارد
بنيادگرايانه رد يا اجتماعي واقعيات از خداپرستانه تفسير
شخصيت تاييد براي راسخ و ثابت عزم مذهبي ، انديشه گونه هر
انتخاب يا جامعه در اشتغال براي سازي وزمينه خويش حقوقي
.مسلحانه مبارزه
به طبقاتي اختلافات عليه كه مي‌دهند ترجيح زنان برخي
قومي‌مستقل هويت داشتن از ديگري گروه.برخيزند مبارزه
را موجود وضع تداوم ديگر برخي مي‌كنندو رضايت احساس
را خود شرايط تا برآنند زنان از بسياري.مي‌دهند ترجيح
دهنده تشكيل عناصر و باگرايشها) فمينيسم جهاني جنبش با
.سازند يكسان (گوناگونش
زنان جهاني جنبش با خود فعاليتهاي ادغام مخالف ديگر گروه
برخورد شيوه در تفاوت‌ها و اختلافها واقع در.هستند
مطرح سوال اين خود خودي به كه است آشكار و بارز آنچنان
و ناهماهنگ نامتجانس ، مجموعه‌اي چنين وجود با:مي‌شود
مي‌توان آيا مختلف ، جوامع در ديدگاهها و افراد از سيال
و افراد آن در كه گفت سخن يكپارچه‌اي مسلمانان جهان از
دارند؟ يكديگر با متضادي روابط جوامع
و مردسالارانه ساخت‌هاي همانندي وجود اگر همه اين با
جوامع ساير با مسلمانان جوامع تبعيض‌آميزدر اعمال برخي
در مذهب ، هرگاه كه پذيرفت مي‌توان باشد ، داشته حقيقت
را خود اجتماعي جايگاه آن اساس بر افراد كه فرهنگي شيوه
شيوه در بنابراين كند ، ايفا را مهمي نقش مي‌كنند تعريف
خود اجتماعي جايگاه تاييد براي كه امكاناتي و زنان زندگي
.بود خواهد تاثيرگذار دارندالزاما
زندگي در اسلام نقش مسلمانان ، جهان از بزرگي بخش در
و است شده پذيرفته عيني واقعيت يك عنوان به افراد روزمره
تشكيل‌دهنده اجزاي از يكي عنوان به را آن مسلمانان
امري چنين نتيجه.مي‌شناسند خود جامعه اجتماعي سازمان
خصوصيات به توجه با اسلام از بتوان اگر حتي كه است اين
ليكن داد ، ارائه جداگانه‌اي تعريف گوناگون جوامع متفاوت
جامعه فرهنگي ابعاد تبيين و توجيه در موارد اغلب در
پيروان واعمال رفتار.مي‌شود استناد اسلام به مردسالاري
از متفاوت طبقه‌اجتماعي نژاد ، به توجه با اسلام دين
نشانه‌هايي اسلام جامعه هر در علاوه ، به.است همديگر
در كه آن پيشين سنتهاي و منطقه آن فرهنگ از را بارز
.دارد همراه به خود با رفته‌اند ، بين از اسلام ورود نتيجه
مطرح مسلمانان جهان و هويت زنان ، مسئله كه هنگامي
.باشيم داشته خاطر به را مهم نكته دو بايد همواره مي‌گردد
مسلمانان جهان مجموعا كه جوامعي تمامي اينكه اول نكته
و استعمار تجربه واقعي ، صورت به همگي مي‌دهند ، تشكيل را
گذشته تاريخ در را قدرتمند كشورهاي سياسي برتري و تسلط
از رهايي از پس اندكي فاصله در جوامع اين.دارند خود
با اين‌رو از.شده‌اند تبديل ملت -دولت به استعمار سلطه
مستقل ، دولتي نهادن بنا از ناشي كه شدند روبه‌رو مسائلي
فرهنگي سيستم‌هاي و اقتصادي اجتماعي ، ساختارهاي تفكيك
ازقوميت‌ها خود كه كشورها اين سياسي نخبگان بودند ، موجي
را شهروندان تا بودند آن خواهان بودند گوناگون مذاهب و
دقت با آنان رو اين از.دهند دخالت حكومتي امور بطن در
در موجود فرهنگي هويت‌هاي از بسياري ميان از و بسيار
موفقيت‌هاي امكان كه برگزيدند را سياسي هويتي خود ، كشور
.مي‌آورد فراهم را سياسي
دارد ادامه
|
