زمين پيكر بر عميق زخم‌هاي اين
زيست محيط گسترده‌وتخريب دليل‌آلودگي به
غيرقابل پلاستيك از استفاده بنگلادش
كرد ممنوع را بازيافت
زمين پيكر بر عميق زخم‌هاي اين
درايران بي‌مطالعه راهسازي درباره چند نكاتي
خاكي راه از كه بودم نشسته تراكتوري بزرگ گلگير روي بر
شاهرود غرب شمال در گاوكشان كوه رشته پاي دست‌انداز پر
گوني چند بارش كه داشت يدك‌كشي تراكتور ، .مي‌گذشت
كوچك كشتزار از را كوتاهي فاصله بايد و بود سيبزميني
پيش هفته چند سيل اما ;مي‌پيمود كوه شاه ده تا جم‌شيري
بايد تراكتور و بود كرده خراب را جاده آن (مهرماه 79)
مسير عكس جهت در) سربالا را طولاني‌تر برابر چند مسيري
سويي از تپه ، يك زدن دور با تا مي‌پيمود (اصلي و طبيعي
من طرف به مستقيما كه تراكتور دود.شود وارد ده به ديگر
بر كه را سنگي كوه چشم‌اندازه لذت آن ، صداي سرو و مي‌آمد
پاكي هواي تازگي نيز و بود نشسته پاييزي سبك برف آن ستيغ
طلب راحت طبع اما مي‌ساخت ، زايل بوديم ، داده فرو كه را
ناديده را مركب اين از گرفتن سواري سهولت بود نتوانسته
.بگيرد
به نزديك ارتفاعي در مي‌گذشت ، ازآن تراكتور كه جاده‌اي
مي‌تواند تابستان‌ها در فقط و است شده كشيده متر هزار سه
اين گذشته ، در.گيرد قرار دامداران استفاده مورد
پايين‌ترين از آهسته و تدريج به ييلاق فصل در دامداران
با اكنون اما.مي‌رفتند بالايي بخش‌هاي به مرتع بخش‌هاي
شده‌اند ، كشيده سو هر از كه نوساز جاده‌هاي از استفاده
گياهان و مي‌روند مرتع نقاط بالاترين تا فصل ابتداي از
تعدادشان كه دام‌هايي سم و دندان فشار زير را نورسته
.مي‌كنند نابود مي‌يابد ، افزايش مرتبا
و مي‌شد وارد ده به ديگر سوي از بزرگ دور يك از پس جاده
يك در.مي‌خورد چشم به سيل آثار مسير اين طول تمام در
جاده سر بالاي سست پايه‌اي بر تني چند و عظيم سنگي نقطه ،
جويبار مسير و جاده ديگر بارندگي يك با تا بود معلق
.ببندد را دست پايين
شاهد گذشته دهه دو در كه كوهستاني جاده‌هاي بيشتر در
;مي‌كند توجه جلب خاك سنگين رانش بوده‌ايم ، آنها احداث
نقطه‌اي يا ده يك كردن وصل براي فقط كه محلي جاده‌هاي چه
اهميت كه جاده‌هايي چه و است بوده ديگر مراكز به ييلاقي
شده عريض جاده به است كافي:داشته‌اند كشوري و استاني
چالوس جاده معروف و قديمي تونل شدن بسته از پس كه كندوان
كناره‌هاي ريزش و كنيد توجه شد ، بدل ملي و مهم راهي به
را بي‌بديل خاك و ارزش با مراتع كه ببينيد را آن
همچنين.مي‌كند تبديل بي‌گياه سنگلاخ‌هاي به و مي‌فرسايد
رودبار طريق اين از است قرار كه لار -گرمابدر جاده است
از عبور با) بپيوندد خزر ساحل و نور منطقه به قصران
دست در راه آزاد ابتداي نيز و (!لار شده حفاظت منطقه
منطقه از كه) سولقان و كن منطقه در شمال -تهران احداث
خاك كه آنچه شايد اما.(مي‌گذرد مركزي البرز شده حفاظت
و شاهراه‌ها اين در كمتر مي‌كند ، تهديد را كشور اين
كوهستاني روستايي جاده كيلومتر هزاران امتداد در بيشتر
به گستره‌اي در و جدي مطالعه كمترين با كه بخورد چشم به
ديگر كوه‌هاي و زاگرس البرز ، دامنه‌هاي تمامي اندازه
.مي‌يابد گسترش كشور ،
طرف به خطالراس‌ها روي از تقريبا ديگر اي"جاده"
طرف‌تر آن كمي.است شده كشيده راه بين نقاط و شهميرزاد
وجود چال‌ميش ييلاق تا راهي قدمگاه كوه دامنه‌هاي در
قله نزديكي تا جاده‌اي (كردستان) چشمه چهل كوه در.دارد
خارج حرف دايما كه شمال ، در.است شده كشيده (متر 3170)
بي‌نظير دره در جاده‌اي مي‌زنند ، را جنگل از دام‌ها كردن
اهالي كه دارد وجود كوچكي پراكنده روستاهاي تا هزار سه
سوادكوه در.مي‌كنند زندگي جنگل در دام چراندن با فقط آن
متري خطالراس‌هاي 4000 نزديكي تا جاده‌هايي مازندران
سبلان سينه‌هاي تمام.است شده كشيده پرچنان و مرگ ميشينه
تا دماوند سوي چهار.است شده زخمي ساخت بد جاده‌هاي از
در حصارچال و خرم‌دشت مرتفع دره‌هاي و متر بالاي 4000
كه رفته‌اند بولدوزرهايي بي‌دريغ تيغ زير به كوه علم
انگوران شده حفاظت منطقه در.داشته‌اند ناآموخته راكباني
بي‌نظير تاريخي آثار از كمي فاصله در و (استان‌زنجان)
تاسيسات و دسترسي جاده‌هاي و نقاله دكل‌هاي سليمان ، تخت
كرده ، شرحه شرحه را كوه دامنه‌هاي روي ، و سرب معدن
تابلوي چند و نامي فقط شده حفاظت منطقه اين از كه آنچنان
.است مانده باقي محيطزيست حفاظت سازمان زده زنگ
به مي‌تواند كس هر و هستند اندكي مثال‌هاي فقط اينها
:كه ببيند را جاده‌اي و بزند سر خود منطقه كوه نزديك‌ترين
-ندارد ، 2 آن فوايد با تناسبي آن نگهداري و ساخت هزينه -1
لايه‌هاي نظر از شناختي زمين مطالعه هيچ آن احداث در
با -نشده ، 3 انجام منطقه خاك و سنگ جنس و زمين لغزنده
دامنه‌ها ريزش از زيادي حد كه رفته پيش ارتفاعي تا و شيب
يا بودن ، گل‌آلوده بودن ، برف‌گير علت به -شده ، 4 موجب را
سال از ماه چند در فقط دست بالا سكونتگاه‌هاي بودن موقتي
به توجهي كوچك‌ترين آن سازندگان -است ، 5 استفاده قابل
.نداشته‌اند محيطي زيست مسائل
جاده‌هاي كه كرد فرض مي‌توان حالت بينانه‌ترين خوش در
ديگر يا) عشاير آمد و رفت تسهيل براي مرتفع و درجه 3
تامين و محصولات عرضه براي) بزرگ‌تر مراكز به (دامداران
"سازي موقعيت" براي قصدي هيچ و شده‌اند ساخته (نيازهايشان
تبديل يا بودجه ، جذب و جنجال‌آفرين آمارهاي ارائه و
.است نبوده ميان در خصوصي املاك به طبيعي محيط و مرتع
دامداران راه‌سازي‌ها اين با آيا كه است اين پرسش
قديمي روشهاي از آنان دامداري آيا شده‌اند؟ مرفه‌تر
سهم درآن ، كه) پرشيب كوه‌هاي در گوسفند و بز دواندن
رفتن پايين و بالا صرف شده جذب علوفه كالري از عمده‌اي
برآورد آيا است؟ يافته ارتقا كارآمدتر شيوه‌اي به (مي‌شد
مرتفع ، مناطق به دام‌ها بيشتر آمد و رفت تسهيل كه است شده
ظرفيت برابر چند پيش سال سي از حداقل آنكه به توجه با
نابودي اندازه چه تا داشته ، حضور آنجا در دام مراتع ، اين
در تخصص داشتن به نيازي است؟ كرده تسريع را خاك و مرتع
نظري با تا است كافي بينا چشم دو تنها ;نيست زمينه اين
زندگي استمرار مشاهده و كوه‌نشين دامداران زندگي وضع به
وضعيت ملاحظه گذشته ، با آنان خريد قدرت مقايسه شباني ،
و مي‌شوند بازده كم سرعت به كه مراتع رقت‌بار
رانش از ناشي خاك و گل‌آلودند هميشه كه رودخانه‌هايي
به مي‌برند ، خود با را دامنه‌ها فرسايش و جاده كناره‌هاي
.پي‌ببريم تلخ واقعيت اين
و هوايي و آب وضعيت به توجه با جهان ، گوناگون نقاط در
بوم زيست ملاحظات و دايم سكونتگاه‌هاي آخرين ارتفاع
در تصرف و دخل و راهسازي براي را حدارتفاعي شناختي ،
اين از كه گفت مي‌توان واقع در.مي‌گيرند نظر در كوهستان
جانبي عوارض و كم قدر آن زمين بازدهي بالاتر ، ارتفاع
صرفه كار اين كه مي‌شود زياد قدر آن ساز ، و ساخت نامطلوب
در محاسباتي چه ايران درندارد عقلاني توجيه يا اقتصادي
كيست؟تا عهده بر كار اين مديريت و گرفته صورت مورد اين
استانداري‌ها ، سازندگي ، جهاد وزارت راه ، وزارت امروز
يك اهالي گاه و نظامي نهادهاي شهرداري‌ها ، فرمانداري‌ها ،
بانفوذ مقام يك قدرت از استفاده با يا "خودياري" با محل
.مي‌كنند و كرده راهسازي به اقدام (..و مجلس نماينده)
زمينه اين در ملي سطح در نيز جامعي برنامه و مديريت هيچ
در كه ملي بزرگ طرح‌هاي با ما اينجا در.ندارد وجود
گرفته‌شده‌اند نايده زيست‌محيطي ملاحظات آنها از بسياري
كمربندي شمال ، -تهران راه آزاد اروميه ، درياچه جاده)
روستايي جاده‌هاي تنها و نداريم كاري (...انزلي ،
به راه قبل ، مثال‌هاي در.مي‌باشد نظر مورد كوهستاني
تابستاني گذران محل) ييلاقي نقطه يك كردن متصل منظور
اين در.است شده كشيده شهر يا روستا يك به (دامداران
:مي‌گوييم زمينه
و شده ساخته راهسازي اصول به توجه بدون جاده‌ها اين -1
هر.شده‌اند پايين و بالا در دامنه‌ها گسترده ريزش موجب
شبيه اثري با مي‌شود كنده راه‌كه بالايي كناره از قطعه
بالاتر در ديگر قطعه‌اي شدن كنده سبب "دومينو اثر" به
سطح به خاك از وسيعي حجم ترتيب اين به و مي‌شود
اين به.مي‌شود رانده دست پايين به و مي‌كند جاده‌ريزش
زمان سال صدها آن متر سانتي يك شدن ساخته كه خاكي ترتيب
رودخانه‌ها جريان با و مي‌رود دره‌ها عمق به دارد ، نياز
سطح كردن پاك.مي‌شود خارج طبيعت چرخه از سيلابها و
.شود تكرار مرتبا بسيار ، هزينه با جاده‌هابايد اين
ساخته اصولي كه جاده‌اي با جاده‌ها قبيل اين مقايسه براي
فرعي و كوهستاني جاده با مثلا را آنها است كافي شده ،
ساخته سال‌هاي 1300 در كه (كلاردشت) مكارود -عباس‌آباد
از اثري هيچ جاده اين كناره‌هاي در.كنيم مقايسه شده
داشته ، وجود رانش احتمال كه جا هر و نمي‌شود ديده ريزش
بيش گذشت با اكنون و است شده گرفته آن جلوي چين سنگ با
.است شده مستحكم جاده كناره‌هاي سال هشتاد از
اقتصادي صرفه جمعيت كم بسيار و پرت نقاط بيشتر در -2
محكم كناره‌سازي‌هاي با اصولي جاده‌اي كه ندارد وجود
داشته رو اتومبيل جاده نمي‌توانند نقاطي چنين.شود ساخته
و چادرها سياه چراگاه‌ها ، شامل مناطق اين ;باشند
.مي‌باشند پراكنده چوپاني كلبه‌هاي
نمي‌توان را تاريخ ماقبل شباني و عشايري زندگي شكل -3
دور زمان‌هاي در اگرداد وفق جديد زندگي ابعاد همه با
و معقول شيوه زندگي ، اسباب تمامي و دام‌ها با كوچ
در سردسير و گرمسير مراتع از استفاده براي زيركانه‌اي
چندين تعداد به دام‌هايي نمي‌توان امروزه بود ، سال طول
وسايل با را آنها و چراند وسعت همان در را گذشته برابر
فصل ابتداي در و گذشته برابر چند سرعتي با موتوري نقليه
معناي به كار اين.رساند ييلاق نقاط بالاترين به گرم
يعني گل‌دهي ، مرحله تا مرتعي گياهان رشد از جلوگيري
.است آنها كردن جوانمرگ
كوچ‌رو ، نيمه و كوچ‌رو دامداران براي اساسي حل راه -4
و آموزشي بهداشتي ، امكانات رساندن منظور به) آنان اسكان
يعني صنعتي دامداري به سنتي دامداري شيوه تبديل و (رفاهي
شده ، كشت علوفه رساندن و محصور محوطه‌هاي در دام نگهداري
.است آنها به مرتع از شده برداشت يا
***
.مي‌شود ختم تباهي به كشور كوهستاني راههاي ناسالم شبكه
سبب كه است سرطاني مي‌شود ، تنيده بي‌حساب كه تارهايي اين
اين با.مي‌گردد مردم شدن فقيرتر و خاك فرسايش تسريع
اين با و ظرفيت حد از بيش بهره‌برداري‌هاي و تخريبها
دشوار بسيار را مراتع ترميم كه خشكسالي‌ها و جوي تغييرات
مانند نيز ما دامداران كه زمان آن نيست دور است ، كرده
به مرز لب در را خود ضعيف گوسفند و بز افغان ، دامداران
كسي بودن بيمار علت به بازهم و بفروشند دلار يك قيمت
از وجب يك حتي" كه مي‌گوييم كرات به ما.نخرد را آنها
خود خاك خودمان اما "داد نخواهيم بيگانگان به را خود خاك
رويش براي مناسب و "زنده" خاك عمق اگر.مي‌كنيم نابود را
ايران نقاط بيشتر در كه) كنيم فرض متر يك را گياهان
سال هر كه خاكي حجم به توجه با ،(است اين از كمتر بسيار
(تن ميليارد حدود 5/2 در) مي‌دهيم دست از فرسايش اثر بر
سانتيمتر هر براي گرم را 3 خاك مخصوص وزن ميانگين اگر و
خاك از هكتار از 83000 بيش سال هر بگيريم ، نظر در مكعب
دست از را -كيش جزيره وسعت برابر ده تقريبا يعني -كشور
ميليون سي و هشتصد از بيش خاك مقدار اين حجم !مي‌دهيم
چه.است (كرج)سداميركبير حجم برابر چهار يعني مكعب ، متر
است؟ نشدني جبران و عظيم خسران اين پاسخگوي كسي
محمدي عباس
ايران سبز جبهه فصلنامه از گرفته بر
پائيز 1380
زيست محيط گسترده‌وتخريب دليل‌آلودگي به
غيرقابل پلاستيك از استفاده بنگلادش
كرد ممنوع را بازيافت
نايلوني كيسه‌هاي جايگزين كنفي پاكت‌هاي از استفاده
مي‌شود تجزيه غيرقابل
بنگلادش فراگير ، آلودگي از جلوگيري براي تازه حركتي در
كيسه يكصدميليون مصرف و ساخت براي كه را تين پلي توليد
.كرد خواهد متوقف مي‌رود ، كار به روز در پلاستيكي
نخست‌وزير دولت هيات داكا ، از فرانسه خبرگزاري گزارش به
بر كه كرد تاييد را برنامه‌اي پيش هفته يكشنبه ضيا خالده
در كه پلي‌تين از استفاده و بازاريابي توليد ، " آن اساس
".شود متوقف مي‌رود ، كار به پلاستيكي كيسه‌هاي ساخت
در اجرا به داكا در(امروز) ژانويه اول از قانون اين
.مي‌آيد
تحت را تين پلي كرده‌اند سعي دودهه طي پيشين دولتهاي
اين در فعال شهروندان و زيست محيط هواداران سوي از فشار
و مخالفت با آنان برنامه‌هاي اما.سازند ممنوع رشته
شده روبه‌رو پلاستيكي كيسه‌هاي ساخت شركتهاي شديد اعتراض
رد با بنگلادش زيست محيط وزير سراج ، جهان شاه.است
:گفت است ، گرفته صورت برنامه اين كه‌عليه اعتراضاتي
را پلي‌تين توليد از جلوگيري آراء اتفاق به ما دولت هيات
از استفاده رواج براي برنامه‌اي ما و است كرده تصويب
پلاستيك جاي به گوني از شده ساخته كيسه‌هاي يا كاغذ
.داريم
را كار اين داريم تصميم ما":خودگفت صحبت ادامه در سراج
بزرگي مسائل پلي‌تين و ماست مردم خواست زيرا دهيم انجام
".است آورده وجود به ما زيست محيط براي را
در آگهي يك دادن با بنگلادش پلاستيك توليدكنندگان اما
كالا اين ممنوعيت از خواستند ضيا دولت از روزنامه‌ها
.كند صرفنظر
كارخانه‌هاي چرا كه ساختند مطرح را سوال اين آنان
اينكه با نمي‌كنند ، رامتوقف خود محصولات ساخت سيگارسازي
.دارد زيان زيست محيط براي هم و مردم براي هم
به بنگلادش در شغلي فرصت هزار با 4 كارخانه حدود 800
دولتي آمار اساس بر.مشغولند كيسه‌هاي‌پلي‌تين ساخت
از 100 كه مي‌شود توليد پلاستيكي كيسه ميليون روزانه 129
لحاظ از كه تين ، پلي.مي‌آيد عمل به استفاده آنها ميليون
خاطر به نمي‌شود تجزيه و نيست رونده تحليل زيست‌شناختي
فاضلاب راههاي گرفتن و كردن سد و غذايي مواد براي خطراتش
مقصر مزارع تخريب و سيلابها آوردن وجود به نتيجه در و
.است شده شناخته
پلاستيكي كيسه‌هاي:گفت زيست محيط فعال يك انيس‌الرحمان ،
خاطر به يكي:آورده‌اند وجود به جدي مسائل داكا در
به آنها دفع روش خاطر به وديگري آنها از بي‌رويه استفاده
و كرد استقبال دولت تصميم اين به از وي.ضايعات عنوان
وارد زيست محيط به بزرگي آسيب اينك هم تين پلي":افزود
".است آورده
از يكي.مي‌برد رنج محيطي زيست جدي مسائل از بنگلادش
آن اثر بر نفر هزار سالانه 15 كه هواست آنهاآلودگي
.مي‌دهند دست از را خود جان و شده بيمار
|
