هلي كوپتر آپاچي ساخت كمپاني بوئينگ اساسي ترين هلي كوپتر نظامي ارتش ايالات متحده
و يك مجموعه تسليحاتي هوايي واكنش سريع است كه مي تواند از فاصله نزديك و در عمق استحكامات دشمن موجب ويراني از هم گسيختگي يا تأخير در حركت آنها شود
كيوان فيض اللهي
|
|
از آغاز جنگ خليج فارس در بيست و يكم مارس تاكنون به دفعات نام آپاچي در خبرها شنيده مي شود. در بيست و نهم مارس هلي كوپترهاي آپاچي لشكر هوابرد صد و يكم ايالات متحده حمله شبانه اي را عليه نيروهاي عراقي در نزديكي كربلا تدارك ديدند. اين هلي كوپترها كه به مبالغه آنها را به «عقاب هاي جيغ زن» جنگ جهاني دوم نسبت مي دهند در هشت روز آغازين جنگ غايب بودند. در حمله آپاچي ها به كربلا در ۸۰ كيلومتري بغداد مواضع لشكر مدينه از گارد جمهوري صدام حسين مورد هجوم قرار گرفت. آپاچي ها در خلال جنگ خليج اول نيز عملكرد فوق العاده اي داشتند. اين هلي كوپترها در جريان آزادسازي كويت نقش عمده اي ايفا كردند. در بيستم نوامبر ۱۹۹۰ تيپ يازدهم هوايي براي استقرار در جنوب غربي آسيا به حالت آماده باش درآمد. اولين گروه از آنها چهار روز بعد از راه رسيد و تا پانزدهم ژانويه ۱۹۹۱ اين واحد ۱۴۶ هلي كوپتر، ۳۲۵ خودرو و ۱۴۶۶ سربازش را به منطقه منتقل كرد. آپاچي هاي اين تيپ هوايي بدون هيچ تلفات و خساراتي ۲۴۵ خودروي دشمن را نابود كردند. در هفدهم ژانويه ۱۹۹۱ دو گروه از آپاچي ها به رهبري چهار هلي كوپتر MH-53 از اسكادران بيستم عمليات هاي ويژه اولين يورش جنگ را رقم زدند. در واقع خلبانان اين دو گروه كه از هشت هلي كوپتر آپاچي AH-64 متعلق به لشكر هوابرد صد و يكم تشكيل شده بودند، اولين شليك عمليات توفان صحرا را انجام دادند. اين عمليات كه به يادبود اسكادران صد و يكم «عقاب هاي جيغ زن» در جنگ جهاني دوم با رمز «نورماندي» نامگذاري شد، مأموريت خطرناكي بود كه شامل حمله همزمان براي نابودي دو مركز راداري كليدي در غرب عراق بود. هر دو تأسيسات كه هركدام از آنها توسط چهار آپاچي مورد هجوم قرار گرفته بودند، در مدت ۵/۴ دقيقه به كلي ويران شدند. در واقع در اين حمله هدف اوليه هر خلبان به هدف دوم براي اعضاي تيم آپاچي مجاور تبديل شده بود. خدمه هاي اين آپاچي ده ثانيه پيش از شليك ۲۶ موشك «آتش جهنم» كه در هر تأسيسات ۱۶ الي ۱۸ هدف را نابود كرد، شاهد قطع ارتباط راديويي بودند. اين عمليات تقريبا كامل يك راهرو به عرض ۳۰ كيلومتر را به سوي بغداد باز كرد. لحظاتي بعد يكصد فروند از جت هاي نيروي هوايي ايالات متحده به نشانه آغاز يورش هوايي عمليات توفان صحرا و بمباران مخفيانه عراق از مرز عراق گذشتند. با پايان يافتن آن روز ۹۰۰ هواپيماي نيروهاي متحد از ميان آن راهرو عبور كردند. در عمليات توفان صحرا ويراني بيشتر از ۵۰۰ تانك و هزاران خودرو زرهي به آپاچي ها نسبت داده شد.
هلي كوپتر AH-64 در ابتدا با نام YAH-64 Hughes مشهور شد. برنامه هلي كوپتر نظامي پيشرفته (AAH) ايالات متحده رقابتي بود كه به منظور طراحي هلي كوپتري براي انجام عمليات ضدزرهي در شب، روز و شرايط ناسازگار جوي از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۶ اجرا شد. اين برنامه به زودي و پس از حذف طرح AH-54 Cheyenne كمپاني لاكهيد مارتين، آغاز شد. برنامه AAH منعكس كننده بازنگري در تفكرات ارتش پس از تجربه جنگي در ويتنام بود. هر دو رقيب براي جايزه اين برنامه يعني YAH-64 Hughes و YAH-64 Bell اولين بار در سپتامبر ۱۹۶۵ پرواز كردند و دو نمونه اوليه از هركدام در ماه مه ۱۹۶۶ براي ارزيابي به ارتش ايالات متحده تحويل شد. ارتش در دسامبر ۱۹۶۶ طرح Hughes را برگزيد و سرانجام ساخت آپاچي در سال ۱۹۸۲ آغاز شد و اولين واحد از آنها در سال ۱۹۸۶ مستقر شد. تا سال ،۱۹۹۳ ۸۰۶ آپاچي به ارتش تحويل شد و آخرين سري تحويل آپاچي ها دسامبر ۱۹۹۵ بود. هم اكنون ارتش ايالات متحده فراهم كردن ۸۲۴ آپاچي براي پشتيباني از ساختار نيروي جديدي متشكل از ۲۵ گردان است كه براي هركدام از آنها ۲۴ هلي كوپتر در نظر گرفته شده است. ارتش واحدهاي آماده به رزم AH-64A را در ايالات متحده، آلمان و كره يعني جاهايي كه آنها نقش عمده اي در انجام مأموريت هاي امنيتي ايفا مي كنند، مستقر كرده است.
هلي كوپتر آپاچي AH-64A ساخت كمپاني بوئينگ (مك دانل داگلاس) اساسي ترين هلي كوپتر نظامي ارتش ايالات متحده است. آپاچي يك مجموعه تسليحاتي هوايي واكنش سريع است كه مي تواند از فاصله نزديك و در عمق استحكامات دشمن موجب ويراني، از هم گسيختگي يا تأخير در حركت آنها شود. آپاچي براي نبرد و فعاليت در شب، روز و شرايط ناسازگار جوي در سراسر دنيا طراحي شده است. مأموريت اصلي آپاچي ويراني اهداف فوق العاده ارزشمند دشمن با استفاده از موشك است. همچنين اين هلي كوپتر قادر است تا از مسلسل ۳۰ ميلي متري M230 و راكت هاي هيدرا ۶۰ كه در برابر گستره وسيعي از اهداف كاملا مرگبار هستند نيز استفاده كند. آپاچي داراي تجهيزات فراواني براي مقاومت است و توانايي آن را دارد كه در مناطق بحراني در برابر ضربات گلوله هايي با كاليبر بيشتر از ۲۳ ميلي متر نيز مقاومت كند. آپاچي AH-64 يك هلي كوپتر هجومي دو موتوره با ملخ چهارپره اي چند مأموريتي است كه به عنوان يك پايگاه هوايي محكم براي شليك جنگ افزارهاي گوناگون طراحي شده است. آپاچي با دو صندلي پشت هم براي خدمه ـ خلبان در اتاقك عقب و مسئول شليك در جلو ـ هلي كوپتري با مقاومت بسيار بالاست كه مي تواند آرايشي از مهمات جنگي مرگبار را در صحنه كارزار به نمايش درآورد. از جمله ويژگي هاي بارز آنها مي توان به سيستم هاي نشانه روي تعيين حركت هدف (TADS) و سنسور ديد در شب خلبان كه خدمه را قادر مي كند تا در شب، روز و شرايط بد جوي حملات دقيقي را رهبري كنند، اشاره كرد.
|
|
احتمالا برنامه آپاچي به چهار مدل متفاوت كه همزمان به كار گرفته مي شوند، منجر خواهد شد. اين مدل ها همان
AH-64Aهاي فعلي هستند كه برخي اصلاحات مورد نياز در آنها شكل مي گيرد. از ديگر مدل هاي آپاچي،
AH-64B است كه براي ارتقاي موقتي ۲۵۴ فروند مدل A با سيستم GPS، راديوهاي جديد، تيغه ملخ جديد و سيستم هاي اصلاح شده جهت يابي در نظر گرفته شده بود. در نوامبر ۱۹۹۱ كنگره آمريكا بنا به پيشنهاد بودجه رئيس جمهور حدود ۸۲ ميليون دلار براي اصلاحات آپاچي AH-64A تصويب كرد. كنگره اعلام كرد هدف از اين سرمايه گذاري انجام اصلاحاتي است كه نياز به آنها از تجارب به دست آمده از عمليات توفان صحرا احساس شد. اما سرانجام اين برنامه كنار گذاشته شد. همچنين مدل AH-64D Longbow كه اتاقك خلبان آن ظاهري شيشه اي دارد مي توان در آن به تغييراتي از قبيل موتورهاي پيشرفته، تداخل سنج رادار و سيستم موشكي لانگ بو اشاره كرد. تقريبا يك سوم از ناوگان لانگ بو به رادار كنترل شليك امواج ميلي متري لانگ بو مجهز خواهند شد. تبديل يك مدل A به D در حدود ده ميليون دلار هزينه دارد كه افزودن رادار لانگ بو نيز ۶/۳ ميليون دلار به برچسب قيمت آن مي افزايد. به ارتش دستور داده شد تا به عنوان كاهش بخشي از خريدهاي برنامه ريزي شده هلي كوپتر كمانچي در اواخر سال ،۲۰۰۲ برنامه اي براي افزايش عمر خدمت آپاچي ها تدوين كند. اگرچه وزارت دفاع آمريكا تاريخ به خصوصي را براي پايان كار آپاچي ها ذكر نكرده است اما مدل AH-64Longbow مي تواند تا سال ۲۰۳۰ به خدمت گرفته شود.
آپاچي مي تواند ۱۶ موشك ليزري «آتش جهنم» را حمل كند. اين موشك ها با بردي بيش از ۸ كيلومتر به طور عمده براي نابود كردن تانك ها، خودروهاي زرهي و ديگر اهداف مستحكم استفاده مي شوند. همچنين آپاچي قادر است ۶۶ راكت باله تاشو ۸/۶ سانتي متري شليك كند كه عليه افراد دشمن، خودروهاي زرهي سبك و ديگر اهدافي كه پوشش نرم تري دارند به كار مي رود. سرانجام ۱۲۰۰ گلوله كه مهمات سيستم جنگ افزارهاي هوايي (AWS) آن، مسلسل خودكار ۳۰ ميلي متري، است ضربه مرگبار آپاچي را كامل مي كند. يك دستگاه ضبط تصوير كه داخل هلي كوپتر نصب شده است، ظرفيت ضبط ۶۲ دقيقه تصاوير منتخب خلبان يا ماهواره هاي GPS را دارد كه ابزار فوق العاده ارزشمندي براي برآورد خسارات و شناسايي است. تجهيزات جهت يابي آپاچي شامل يك سيستم جهت يابي دوپلري مي شود و بيشتر آنها مجهز به گيرنده ماهواره GPS هستند. آپاچي براساس وضعيت نور مي تواند از سه سنسور مختلف تعيين هدف استفاده كند. اولين سنسور، DayTV، تصاوير سياه و سفيد را در خلال روز و هنگامي كه نور ضعيف باشد نشان مي دهد. TADS-FLIR در روز، شب و شرايط بد جوي تصاوير حرارتي را چه در اندازه واقعي و چه بزرگ شده، نشان مي دهد و بالاخره DVO كه در خلال روز و ساعت هاي اوليه شب تصاوير واقعي يا بزرگ شده تمام رنگي نشان مي دهد. خلبانان AH-64 كه از كلاه خود مجتمع و سيستم نمايش ديد (IHADSS) استفاده مي كنند كه اين تنها كلاه خود تصويب شده براي AH-64 ها است و از ۲۰ سال پيش تاكنون مورد استفاده قرار گرفته است.
آپاچي در هر طرف خود دو دكل مفصلي حمل سلاح دارد كه محفظه هاي خارجي سوخت و سلاح هاي گوناگون مي توانند روي آن سوار شوند. همچنين اين هلي كوپتر از سيستم
LRF/D برخوردار است كه براي سيستم موشكي «آتش جهنم» و نيز تهيه اطلاعات مربوط به برد هدف براي محاسبات كامپيوتري كنترل شليك پرتابه اي مورد استفاده قرار مي گيرد. با وجود اين سيستم، شناسايي خطر توسط دشمن بسيار دشوار مي شود. اگرچه خدمه AH-64 به سادگي نشانه هاي حرارتي يك خودرو را مي يابند اما ممكن است قادر به تشخيص اينكه خودي هستند يا دشمن، نباشند. سيستم مادون قرمز در جلوي هلي كوپتر تفاوت موجود در تابش حرارت اشيا را كشف مي كند اما در يك روز داغ ممكن است زمين حرارت بيشتري نسبت به اهداف مشكوك تابش يا بازتابش كند. در چنين موردي محيط گرم و هدف سرد خواهد بود. چنانچه هوا در شب سرد شود هدف حرارتش را احتمالا از دست خواهد داد يا با نرخ پايين تري نسبت به محيط اطرافش تابش مي كند كه در اين مورد احتمالا تابش حرارت از محيط و از هدف مساوي خواهند بود. اين مسئله تعيين و رديابي هدف را دشوار مي كند. البته اين وضعيت اكثرا در مواقعي كه محيط مرطوب باشد، اتفاق مي افتد چرا كه آب موجود در هوا به عنوان سپري در برابر تابش اجسام مقاومت مي كند. در واقع اين محدوديت براي تمام سيستم هايي كه از FLR براي تعيين هدف استفاده مي كنند وجود دارد. پوشش هاي ابري كم ارتفاع زمان كافي براي قفل شدن جست وجوگر موشك هاي «آتش جهنم» روي هدف را از آن سلب مي كند يا ممكن است موجب شكسته شدن حالت قفل پس از تعيين هدف شود. همچنين سنسور ديد در شب خلبان قادر به شناسايي سيم ها يا ساير موانع كوچك نيست. عمليات روي آب نيز توانايي سيستم هاي جهت يابي هلي كوپترهايي كه به GPS مجهز نيستند را به شدت كاهش مي دهد. با وجود اين حتي هلي كوپترهاي كاملا توانا به انجام عمليات در آب و هواي ساحلي نيز با كاهش جدي در مشخصات عملكردي شان مواجه مي شوند. به طور مثال ميدان ديد به كمتر از ۳ كيلومتر كاهش مي يابد و عمليات بايد در زير يك ارتفاع ۱۵۰ متري انجام شود. به دليل خط سير خاص موشك هاي «آتش جهنم» ، در هجوم هاي زير ارتفاع ۱۵۰ متر هلي كوپتر بايد براي جلوگيري از هدر رفتن موشك خيلي به هدف مورد نظر نزديك شود. همچنين ميدان ديد كمتر از ۳ كيلومتر موجب مي شود تا هلي كوپتر هنگام حمله در تيررس سيستم هاي پدافندي دشمن قرار گيرد. برخي موانع ديگر نيز مي توانند از رسيدن انرژي ليزر به هدف جلوگيري كنند و هدف را از چشم ردياب ها مخفي نگه دارند. غبار، مه، باران، برف و ديگر مواد ذره اي مي توانند قابليت ديد و كارايي سنسورها را محدود كنند.
طول آپاچي ۶۳/،۱۶ ارتفاع آن ۶۴/۴ و طول بال هاي آن ۲۲۶/۵ متر است. همچنين سرعت عمودي صعود اين هلي كوپتر به ۶۶۳ متر بر دقيقه مي رسد. وزن ناخالص آپاچي با وجود دو موتور توربين گازي ساخت جنرال الكتريك كه هركدام با توان ۱۸۹۰ اسب بخار مي چرخند در حدود ۸ تن است. بيشينه سرعت اين هلي كوپتر ۲۳۵ كيلومتر بر ساعت است و مي تواند به مدت ۳ ساعت پرواز كند. AH-64 مي تواند با يك تانكر سوخت خارجي ۸۶۰ ليتري برد پروازش را در مأموريت هاي تهاجمي افزايش دهد. شعاع رزمي آپاچي تقريبا ۱۵۰ كيلومتر است كه با يك تانكر اضافي به دو برابر مي رسد. البته هر دو شعاع مذكور به عواملي چون دما، ارتفاع، فشار، نرخ مصرف سوخت و سرعت وابسته هستند. در واقع براي افزايش برد عمليات AH-64 به ازاي هر چهار موشك «آتش جهنم» مي توان يك تانكر خارجي سوخت را جانشين كرد. آپاچي از تمام بعد عمودي ميدان جنگ استفاده مي كند. هلي كوپترهاي مهاجم با سرعتي بيش از ۱۸۰ كيلومتر بر ساعت بر فراز ميدان جنگ حركت مي كنند. البته بسته به نوع مأموريت، دشمن، سربازها، زمين، زمان موجود و ملاحظات شخصي سرعت حركت آپاچي ها در روز بين ۱۸۵ تا ۲۳۲ و در شب بين ۱۴۸ تا ۱۸۵ كيلومتر بر ساعت است. سرعت حركت در آب و هواي ساحلي با توجه به شرايط غالب كاهش مي يابد. هلي كوپتر روسي Mi-24HIND نزديك ترين رقيب آپاچي است. روس ها شمار قابل توجهي از HINDها را در اروپا مستقر و همچنين به بسياري از كشورهاي جهان سوم نيز صادر كرده اند. هلي كوپتر ايتاليايي ماگنوستا A-129 نزديك ترين همكار آپاچي در ناتو است. آلماني ها و فرانسوي ها نيز در حال ساخت هلي كوپتر نظامي تايگر HAP-2 هستند كه از بسياري از قابليت هاي آپاچي برخوردار است.