انتظار بي حدوحصر مردم اسكاتلند و پرتغال از فوتبال به شكلي بي سابقه با موج هويت خواهي اين دو ملت حاشيه نشين اروپا كه مي خواهند نقش پررنگ تري در مناسبات قاره اي و جهاني بيابند تلفيق شده
آران
نام «پرتغال» يك بار ديگر پس از سال ۱۹۶۶ براي سلت هاي بريتانيا تداعي كننده اميد و افتخار گشته است. در آن سال سلتيك گلاسكو جام قهرماني باشگاه هاي اروپا را در ليسبون بالا برد تا نخستين فاتح بريتانيايي يك جام اروپايي باشد و لقب «شيرهاي ليسبون» بر آن نهاده شود. فينال چهارشنبه شب جام يوفا ميان سلتيك گلاسكو و پورتو يادآور عصر كلاسيك فوتبال اسكاتلند و پرتغال طي دهه شصت و بهانه اي است براي خيزش موجي نوين از فوتبال اين دو كشور شمالي و جنوبي قاره سبز. آنها بار ديگر به نقشه فوتبال اروپا بازگشته اند. در حال حاضر اسكاتلند و پرتغال قدرت هاي درجه يك فوتبال اروپا محسوب نمي شوند اما هر دو به معناي واقعي «كشور فوتبال» هستند.
اسكاتلند و پرتغال بهترين نمونه هاي پيوستگي فوتبال و جامعه هستند و اتفاقاً سلتيك و پورتو كه چهارشنبه در سويل به هم مي رسند، همواره سمبل فرهنگ هواداري ريشه دار اين دو جامعه بوده اند. مشابهت ها و حساسيت هاي زيادي ميان اين دو فيناليست وجود دارند كه جاذبه هاي خاصي به همراه مي آورند. سلتيك پرافتخارترين و پرطرفدارترين تيم اسكاتلندي، مورد حمايت خيل عظيمي از كاتوليك هاي اسكاتلندي و ايرلندي است كه هر هفته ملبس به شال ها و نيم تنه هاي سپيد و زمردي خود را از هر گوشه بريتانيا به سلتيك پارك گلاسكو مي رسانند. تعصب مذهبي و قومي پشت سر سلتيك آن را به يك پايگاه اجتماعي مهم تبديل ساخته به طوري كه اين باشگاه از يك سو نماد رقابت تاريخي سلت ها و انگلوساكسون ها و از سوي ديگر سمبل هويت كاتوليك هاي بريتانيا در مواجهه با پروتستانيسم غالب است و هر از چند گاه مورد تشويق پاپ و ساير مقامات كليساي كاتوليك قرار مي گيرد.
آبي و سفيدپوشان پورتو نيز پرافتخارترين و پرطرفدارترين باشگاه پرتغالي محسوب مي شوند. آنها كه از بندر پورتو برخاسته اند به شكلي كم نظير توسط تمامي طبقات اجتماعي شهر حمايت مي شوند و ظهور پديده اي به نام بواويشتا از اين بندر نيز نتوانسته پتانسيل هواداري عظيم پشت سر پورتو را كاهش دهد. مشابهت ديگر پورتو با سلتيك ريشه سلتي يا گالي مردم اين شهر است.
سلت ها يا گال ها به عنوان بزرگ ترين حاشيه نشينان اروپاي اطلسي در ايرلند، اسكاتلند، فرانسه، اسپانيا و پرتغال پراكنده شده اند. و از آنجا كه جوامع سلتي توجه خاصي به ورزش هاي ميداني و همايش هاي بومي داشته اند، فوتبال را محمل مناسبي براي حفظ سنت هايشان يافته اند.
|
|
|
|
پورتو هم مثل سلتيك مورد حمايت طبقات نخبه است. مثلاً «دكتر آرميندو لوپز كوئليو» اسقف اعظم كليساي كاتوليك پورتو در بازي هاي حساس تيم با شال آبي و سفيد در استاديوم داس آنتاس حضور مي يابد. همچنين اليزا فري يرا وزير سابق برنامه پرتغال و عضو برجسته حزب سوسياليست پارلمان كشور از هواداران فعال پورتو محسوب مي شود. اما حساسيت نبرد سويل تنها به خاطر وجه مشابهت هاي مزبور ميان دو تيم نيست. حساسيت دو طرف اسكاتلندي و پرتغالي به اين فينال درجه دوي اروپايي از آن روست كه هر دو كشور به يك نقطه عطف براي خيزش دوباره در عرصه فوتبال قاره سبز دل بسته اند. پرتغال سال ديگر ميزبان يورو ۲۰۰۴ است و اسكاتلند جنگ تبليغاتي عظيمي براي نامزدي ميزباني يورو ۲۰۱۲ را آغاز كرده است كه در گام نخست سياستمداران اسكاتلندي توانستند رقباي ايرلندي و بريتانيايي خود را از ميدان به در كنند.
انتظار بي حد و حصر مردم اسكاتلند و پرتغال از فوتبال كه سال هاست در عرصه ملي و باشگاهي پاسخي درخور نيافته به شكلي بي سابقه با موج هويت خواهي اين دو ملت حاشيه نشين اروپا كه مي خواهند نقش پررنگ تري در مناسبات قاره اي و جهاني بيابند، تلفيق شده و موجب وارد آمدن فشار زيادي به دولتمردان آنها شده است.
قهرماني جام يوفا براي اسكاتلندي ها تنها شانس عرض اندام در سطح اروپاست و براي پرتغالي ها كه تا يك سال ديگر مركز توجه اروپاييان قرار خواهند گرفت موقعيتي استثنايي است تا نيروها و منابع اجتماعي را براي موفقيت ملي در يورو ۲۰۰۴ بسيج نمايند. فوتبال پرتغال طي سال هاي اخير موفقيت هاي چشمگيري در سطح جوانان و اميدها داشته ولي علي رغم بسترسازي مناسب فوتبال ملي اين كشور نتوانسته قله هاي اروپايي و جهاني را فتح كند. حساسيت ديگر بازي امشب از جنگ رواني به راه انداخته شده توسط پرتغالي ها نشات مي گيرد. پس از صعود دو تيم پورتو و بواويشتا ـ هر دو از شهر پورتو ـ به مرحله نيمه نهايي جام يوفا و سپس موفقيت قاطع يا نسبي هر دو تيم در بازي هاي رفت اين مرحله، رسانه هاي پرتغالي نويد يك فينال تمام پرتغالي در سويل را دادند. اين انگيزه مضاعفي شد براي نماينده ضعيف تر پرتغال، بواويشتا تا سلتيك را آزار دهند. بدين ترتيب سلتيك چه در ميدان توسط مردم پرتغالي و چه در خارج ميدان به واسطه جنگ تبليغاتي زير فشار رواني شديدي قرار گرفت.
پورتو، مسير افتخار
خوسه مورينيو سرمربي پورتو پس از پيروزي تيمش بر لاتسيو در مجموع دو ديدار رفت و برگشت ـ كه ديدار رفت آن در پرتغال با پيروزي خردكننده ۴ بر يك پورتو همراه بود ـ مژده داد كه: «بازي فينال مقابل سلتيك بسيار ديدني خواهد بود. ما كاملاً شايسته حضور در فينال هستيم و من به بازيكنانم مي بالم كه چنين با اقتدار راهشان را تا بدين جا گشوده اند. ما در سويل با نتيجه اي درخور ستايش لياقتمان را ثابت خواهيم كرد. »
پورتو در هر دو بازي به لاتسيوي ايتاليا درس فوتبال داد. سپيد و آبي پوشان بندر پورتو ابتدا در بازي رفت با يك بازي تهاجمي خيره كننده در استاديوم داس آنتاس و مقابل هفتاد هزار هوادار خودي آتش بازي به راه انداختند و چهار بار دروازه لاتسيو را گشودند. در بازي برگشت نيز آنها در لاك دفاعي فرو رفتند و حتي از كاتاناچيو مستحكم تر بودند.
حتي كلوديو لوپس مهاجم آرژانتيني لاتسيو نتوانست از روي نقطه پنالتي دروازه پورتو را بگشايد تا تساوي بدون گل پرتغالي ها را به فينال جام يوفا بفرستد. تنها نكته منفي در مورد پورتو كه امسال به آساني قهرمان ليگ و جام حذفي پرتغال شده است، غيبت هلدر پوستيگا مهاجم موثري است كه در نيمه اول ديدار برگشت مقابل لاتسيو اخراج شد.
آخرين باري كه پورتو يك قهرماني اروپايي را به دست آورد، فينال جام باشگاه هاي اروپا (۱۹۸۶) بود كه با هدايت توميسلاو ايويچ بر بايرن مونيخ غلبه كرد.
حتي فرناندو كوتو مدافع پرتغالي لاتسيو هم لب به تحسين «اژدها» ـ لقب پورتو ـ گشود: «من نمي توانم ستايش خود را از پورتو دريغ كنم. من هم مثل هواداران اين تيم خوشحالم چرا كه بالاخره ما پرتغالي ها يك نماينده در فينال جام يوفا خواهيم داشت. »
سلتيك، مسير دشوار
در حالي كه روياي فينال تمام پرتغالي پس از تساوي يك بر يك بواويشتا در سلتيك پارك گلاسكو به حقيقت نزديك شده بود، زمردي پوشان سلتيك در خانه حريف بازگشتند و با گل هنريك لارسون سوئدي بليت پرواز به سويل را تاييد كردند. پس از بازي لارسون پيروزي تيمش را چنين توصيف كرد: «سلتيك به وضعي افتاده بود كه به نظر مي رسيد حتي به قدرت گلزني خود باور ندارد اما با يك حركت ناگهاني ما ورق را برگردانديم. ما فقط آرزو نداشتيم بلكه برنامه داشتيم و در نهايت اين برنامه ما بود كه روياي حضور در فينال را زنده ساخت. »
اما مارتين اونيل سرمربي ايرلندي موفق سلتيك از پيروزي شاگردانش چندان به هيجان نيامد و با خونسردي گفت: «احساس زيبايي دارم. ما به سويل مي رويم تا از فوتبال لذت ببريم و فكر مي كنم من شايسته تماشاي بازي فينال بوده ام. »
اونيل بيشترين التفات را به هنريك لارسون، ماشين گلزني تيمش مبذول داشت: «او يك خروار گل هاي حساس زده و شايسته ترين فرد براي بازي ۲۱ مه در سويل است. همچنين با احترام به بواويشتا بايد بگويم كه پورتو تيم ديگري است. سال گذشته ما در ليگ قهرمانان با پورتو روبه رو شديم و اگر چه در سلتيك پارك بازي را برديم اما همين جا در بندر پورتو شكست سختي خورديم. پس پيش بيني مي كنم بازي دشواري پيش رو داشته باشيم. »