نيل دوگراس تايسون
ترجمه: سليمان فرهاديان
جهانشمولي قوانين فيزيكي خاطرنشان مي سازد كه اگر روزي روي سطح سياره اي با تمدن هوشمند و پيشرفته فرود آييم، شاهد خواهيم بود همان قوانيني كه ما در سياره زمين كشف كرده و بارها مورد امتحان قرار داده ايم، در آنجا هم حاكم است، حتي اگر اين موجودات هوشمند داراي باورهاي اجتماعي و سياسي مغاير با باورهاي ما باشند. بنابراين، اگر بخواهيد با اين موجودات هوشمند گفت وگو كنيد، مطمئن باشيد كه آنها به زبان انگليسي، فرانسه يا چيني سخن نمي گويند. نمي دانيد حركات دست آنها ـ البته اگر دستي داشته باشند، كه تكان دهند ـ علامت جنگ است يا بايد آن را به عنوان نشانه اي از صلح طلبي آنان تلقي كرد. پس بهتر است كه اميدوار باشيد تا با استفاده از زبان علم بتوانيد با آنها ارتباط برقرار كنيد.
البته چنين تلاش هايي پيش از اين با استفاده از تنها فضاپيماهايي كه از سرعت كافي براي گريز از كشش گرانشي منظومه شمسي برخوردار بودند، يعني پايونير ۱۰ و ۱۱ و وويجر ۱ و ۲ صورت گرفته است. همه اين چهار فضاپيما لوحي طلايي را حمل مي كردند كه روي آنها تصاوير و نمادهاي متعدد علمي حك شده بود كه از جمله آنها مي توان به موقعيت خورشيد در كهكشان راه شيري و ساختار اتمي هيدروژن اشاره كرد. وويجر علاوه بر اين ها صداهاي ضبط شده بسياري از زمين را با خود حمل مي كرد. از جمله اين صداهاي ضبط شده مي توان به ضربان قلب انسان، آوازهاي وال و منتخب موسيقي از بتهوون گرفته تا چاك بري اشاره كرد.
از آن جايي كه اين هدايا باعث انساني شدن ماهيت پيام ها شده اند، معلوم نيست كه در گوش موجودات فرازميني معني خاصي را القا كنند. فرض مي كنيم اين موجودات داراي گوش هم هستند. نمايشي كه مدتي كوتاه پس از پرتاب وويجر به اجرا درآمد و برخوردي طنزآميز با اين برنامه داشت مورد علاقه من است. در اين برنامه نشان داده مي شد كه موجودات هوشمند كه پيام فضاپيما را دريافت كرده بودند، بشر را مورد خطاب قرار داده و يكسره فرياد مي زدند: «چاك بري، دوباره دوباره».
|
|
علم نه تنها به واسطه جهانشمولي قوانين فيزيكي بلكه به علت وجود و استمرار ثابت هاي فيزيكي توسعه مي يابد. همان طور كه پيش از اين نيز اشاره كرديم ثابت ساختار ظريف الگوي طيفي ايجاد شده به وسيله عناصر را كنترل مي كند. ثابت گرانش كه دانشمندان آن را با G مي شناسند، معادله نيوتن را قادر مي سازد كه ميزان دقيق نيروي گرانشي را محاسبه كند. مقدار G براي گستره وسيعي از مواد مورد آزمايش قرار گرفته است. به روش رياضي مي توان اثبات كرد كه ميزان درخشندگي يك ستاره شديداً به مقدار اين كميت بستگي دارد. به عبارت ديگر مقدار G در گذشته حتي اگر به ميزان بسيار جزيي تغيير مي كرد، تغييرات ميزان انرژي ساطع شده از خورشيد، بسيار بيشتر از آن چيزي بود كه گزارشات زيست شناختي، اقليم شناختي يا زمين شناختي بيانگر آن است. در حقيقت تاكنون هيچ ثابت اساسي وابسته به زمان يا وابسته به مكان شناخته نشده است، تمام اين ثابت ها واقعاً ثابت هستند. در بين تمام ثابت هاي فيزيكي، شايد سرعت نور از همه آنها معروف تر باشد. هر چقدر كه موتور وسيله نقليه شما پرقدرت باشد هيچ وقت نمي توانيد از يك پرتو نور پيشي بگيريد. چرا نمي توان؟ زيرا هيچ كدام از آزمايشاتي كه تاكنون صورت گرفته مويد اين نكته نبوده است كه جسمي بتواند از سرعت نور فزوني گيرد، در عين حال قوانين شناخته شده فيزيكي بيانگر اين نكته است و آن را اثبات مي كند. مي دانم كه اين گفته ممكن است كوته فكرانه به نظر برسد. درست است، بسياري از پيش گويي هاي غلط كه ادعاي علمي بودن داشتند، در حقيقت ابتكار و خلاقيت مهندسان را دست كم گرفته بودند: «هيچ گاه نمي توانيم پرواز كنيم. »، «انجام پروازهاي تجاري هيچ گاه ممكن نخواهد شد». «هيچ وقت نمي توانيم سريع تر از سرعت صوت پرواز كنيم. »، هيچ وقت نمي توانيم اتم را بشكافيم. »، «هيچ وقت نمي توانيم به ماه دسترسي پيدا كنيم. » شايد شما هم بعضي از اين عبارت ها را شنيده باشيد اما چيزي كه در همه اين پيشگويي ها مشترك است اين است كه هيچ قانون فيزيكي شناخته شده اي اين ادعاها را تاييد نمي كند. از طرف ديگر، ادعاي «هيچ گاه نمي توانيم از سرعت نور پيشي گيريم» در ماهيت با ساير پيشگويي ها تفاوت دارد. اين ادعا از قوانين فيزيكي كه بارها مورد آزمايش قرار گرفته است ناشي مي شود. بله مسافرين آينده كه بين ستاره ها در حال ترددند در تابلوهاي راهنما مي خوانند: «حداكثر سرعت، سرعت نور؛ اين فقط يك پيشنهاد خوب نيست بلكه قانون است. » نكته خوبي كه در مورد قوانين فيزيكي وجود دارد اين است كه براي ضمانت اجرا به مجريان قانون نياز ندارند.
دسته ديگر از واقعيت هاي جهاني قانون هاي بقا هستند. در حيطه اين قانون ها، مقادير اندازه گيري شده بدون تغيير باقي مي مانند. سه تا از مهم ترين اين قوانين عبارتند از قانون بقاي جرم و انرژي، قانون بقاي اندازه حركت خطي و زاويه اي و اندازه حركت خطي و قانوني بقاي بار الكتريكي. اين قوانين همه جا مصداق دارند، از قلمرو فيزيك ذرات گرفته تا ساختار بزرگ مقياس جهان.
Natural History,Nov.2000