در گفت وگو با همشهري اعلام شد:
تنها ۴۰ درصد پس اندازهاي جامعه به سمت بخش هاي توليدي مي رود
|
|
با توجه به مشكلات ساختاري اقتصاد ايران و عدم سياستگذاري مناسب اقتصادي، طي سال هاي اخير نرخ پس انداز ملي بسيار كمتر از نرخ مطلوب بوده است.
داوود چراغي- كارشناس ارشد اقتصادي- در گفت وگو با خبرنگار ما افزود: براساس مطالعات
صورت گرفته تنها بين ۳۰ تا ۴۰ درصد از پس انداز جامعه به سمت سرمايه گذاري در فعاليت هاي توليدي سوق يافته و سرمايه گذاري در بخش خدمات به نسبت بيشتر از بخش هاي كشاورزي و صنعت و معدن صورت گرفته است.
وي گفت: طي سال هاي بعد از انقلاب اسلامي، شوراي پول و اعتبار هر ساله اقدام به سهميه بندي سقف حداكثر تسهيلات قابل اعطا به بخش هاي مختلف و همچنين اعلام نرخ علي الحساب سود مورد انتظار تسهيلات اعطايي به بخش هاي اقتصادي مي كند. براين اساس با توجه به اين كه نرخ سود مورد انتظار اعطاي تسهيلات به بخش هاي خدمات خصوصاً جهت مصارف سرمايه در گردش بيشتر از نرخ سود مورد انتظار به بخش هاي توليدي، خصوصاً جهت مصارف سرمايه گذاري بوده است و با توجه به اين كه معمولاً سقف سهميه بندي اعطاي تسهيلات توسط اين شورا، به تفكيك مصارف سرمايه گذاري و سرمايه در گردش نبوده است، در نتيجه براي بانك ها به صرفه است تسهيلات بيشتري براي مصارف جاري خصوصاً به بخش هاي خدماتي اعطا كنند تا به بخش هاي توليدي جهت مصارف سرمايه گذاري. به همين دليل الزام نظام بانكي براساس قانون بودجه به اعطاي تسهيلات تكليفي، مي توانست منجر به هدايت منابع نظام بانكي به بخش هاي توليدي شود.
چراغي معتقد است: از جمله امور موردنظر دولت جهت اعطاي تسهيلات تكليفي طي سال هاي بعد از انقلاب، اعطاي اين گونه تسهيلات جهت مصارف سرمايه گذاري و سرمايه در گردش، تهيه، تدارك و توزيع كالاهاي اساسي بوده است.
او در اين زمينه اظهار داشت: باتوجه به شرايط دوران دفاع مقدس و تحريم اقتصادي كشور و همچنين با توجه به اهميت بالاي مصرف كالاهاي اساسي در سبد مصرفي خانوارها، خصوصاً اقشار آسيب پذير و امنيت غذايي خانوارها، اعطاي تسهيلات تكليفي جهت تهيه، تدارك و توزيع كالاهاي اساسي از اهميت بالايي برخوردار بود. خصوصاً با عنايت به اين موضوع كه دولت در تهيه و تدارك كالاهاي اساسي انگيزه انتفاعي نداشته است.
وي با اعتقاد به اين نكته كه ساخت مالي اقتصاد ايران وابسته به نظام بانكي و بانك ها نيز در اعطاي تسهيلات متكي به ضوابط و دستورالعمل هاي بانك مركزي هستند، تصريح كرد: تنها افرادي مي توانند از بانك ها تسهيلات دريافت كنند كه بتوانند ضوابط تعيين شده بانك ها را رعايت كنند. يكي از دلايل دولت جهت الزام نظام بانكي به اعطاي تسهيلات تكليفي خصوصاً تسهيلات تكليفي سرمايه گذاري، تغيير روش اعطاي تسهيلات بانك ها براساس ضوابط مشخص و جديد بوده است. اعطاي تسهيلات به افراد داراي طرح هاي جديد و خلاق كه توانايي مالي بالا و همچنين توان ايجاد رابطه با بانك ها را نداشته اند، در اين راستا بوده است.
وي افزود: براساس مطالعات صورت گرفته در خصوص بررسي اثر تسهيلات تكليفي در قالب تبصره هاي سرمايه گذاري قوانين بودجه سنواتي بر سرمايه گذاري و رشد اقتصادي طي سال هاي ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹ از طريق روش هاي اقتصادسنجي (روش سيستمي حداقل مربعات سه مرحله اي(۳SLS مشخص شد. طي سال هاي دوره مورد بررسي به ازاي هر يك از واحدهاي اعطاي تسهيلات تكليفي سرمايه گذاري، حدود ۸۰۲/۱ واحد موجودي سرمايه افزايش يافته است.
اين كارشناس اقتصادي در ادامه خاطرنشان كرد: تسهيلات تكليفي سرمايه گذاري از دو جهت موجب افزايش سرمايه گذاري در اين دوره شده است. اولاً اعطاي اين گونه تسهيلات نياز به تهيه مقدماتي نظير تهيه و آماده سازي زمين، موافقت اصولي، مجوزهاي لازم بهداشتي و محيط زيست و غيره داشته است. بسياري از افراد با تهيه اين مقدمات جهت دريافت وام تبصره اي اقدام مي كردند. اگرچه بسياري از آنان موفق به دريافت اين گونه وام نمي شدند (مقدار تسهيلات سرمايه گذاري تكليفي محدود بود) ولي تهيه مقدمات وام، خود عاملي جهت ايجاد انگيزه براي سرمايه گذاري آن افراد مي شده است.
وي در پايان گفت: علاوه بر اين افرادي كه وام دريافت مي كردند، با توجه به اين كه معمولاً مقدار وام دريافتي كمتر از ميزان مورد نياز جهت تكميل و راه اندازي طرح هاي توليدي بوده است، آنان جهت به بهره برداري رساندن طرح مجبور بودند بخشي از سرمايه مورد نياز را از محل هاي ديگري تهيه كنند. پس اعطاي اين گونه تسهيلات ايجاد انگيزه براي سوق يابي پس اندازها به سمت فعاليت هاي توليدي مي كردند و در نتيجه به طور غيرمستقيم سرمايه گذاري را افزايش دادند.
|