مقدمه:مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تنها سازماني است كه بر طبق قانون مي تواند استاندارد رسمي فرآورده ها را تعيين و تدوين و اجراي آنها را با كسب موافقت شورايعالي استاندارد اجباري اعلام نمايد. وظايف و هدفهاي مؤسسه عبارتست از: (تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي - انجام تحقيقات به منظور تدوين استاندارد، بالا بردن كيفيت كالاهاي داخلي، كمك به بهبود روشهاي توليد و افزايش كارآئي صنايع در جهت خودكفائي كشور، ترويج استانداردهاي ملي - نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري - كنترل كيفي كالاهاي صادراتي مشمول استانداردهاي اجباري و جلوگيري از صدور كالاهاي نامرغوب به منظور فراهم نمودن امكانات رقابت با كالاهاي مشابه خارجي و حفظ بازارهاي بين المللي، كنترل كيفي كالاهاي وارداتي مشمول استاندارد اجباري به منظور حمايت ازمصرف كنندگان و توليدكنندگان داخلي و جلوگيري از ورود كالاهاي نامرغوب خارجي راهنمائي علمي و فني توليدكنندگان، توزيع كنندگان و مصرف كنندگان - مطالعه و تحقيق درباره روشهاي توليد، نگهداري، بسته بندي و ترابري كالاهاي مختلف - ترويج سيستم متريك و كاليبراسيون وسايل سنجش - آزمايش و تطبيق نمونه كالاها با استانداردهاي مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقايسه اي و صدور گواهينامه هاي لازم).
موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بين المللي استاندارد مي باشد و لذا در اجراي وظايف خود هم از آخرين پيشرفتهاي علمي و فني و صنعتي جهان استفاده مي نمايد و هم شرايط كلي و نيازمنديهاي خاص كشور را مورد توجه قرار مي دهد.
اجراي استانداردهاي ملي ايران به نفع تمام مردم و اقتصاد كشور است و باعث افزايش صادرات و فروش داخلي و تأمين ايمني و بهداشت مصرف كنندگان و صرفه جزئي در وقت و هزينه ها و در نتيجه موجب افزايش درآمد ملي و رفاه عمومي و كاهش قيمت ها مي شود.
تاريخچه
گذشته از پيشينه تاريخي غير مدون استاندارد در ايران اولين تشكيلات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران با تصويب قانون اوزان و مقياسها در سال ۱۳۰۴ شمسي مطرح مي شود. بعدها در سال ۱۳۳۱ به لحاظ ضرورت تعيين ويژگيها و نظارت بر كيفيت كالاهاي صادراتي و وارداتي ايجاد يك تشكيلات رسمي مورد توجه قرار گرفته و هسته اوليه تشكيلات سازماني موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران بصورت اداره اي در وزارت بازرگاني وقت شكل مي گيرد.
در سال ۱۳۳۹ با تصويب قانون تاسيس موسسه استاندارد ايران اين موسسه كار خود را در چهارچوب هدفها و مسئوليتهاي تعيين شده آغاز مي نمايد.
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران در سال ۱۳۴۳ به عضويت سازمان بين المللي استاندارد ISO در آمده و اين عضويت تا به امروز به شكل موثري ادامه دارد به گونه اي كه در بيشتر كميته هاي فني بين المللي حضور فعال داشته و بر اساس آخرين اطلاعات دريافتي از ايزو در ۱۲۷ كميته فني اصلي و فرعي عضو فعال و در ۱۱۱ كميته فني اصلي و فرعي عضو ناظر مي باشد و دبيرخانه بين المللي كميته هاي فني زير نيز در ايران مستقر است:
۱ - دبيرخانه كميته فرعي واژه شناسي اطلاعات و اسناد
ISO/TC46/SC3 - Terminology of information and documentation
۲ -دبيرخانه كميته فني شوينده ها (مواد فعال سطحي)
ISO/TC91 - Surface active agents
۳ - دبيرخانه كميته فني كودهاي شيميايي
ISO/TC134 - Fertilizers and soil conditioners
۴ - دبيرخانه كميته فني فر آورده هاي بهداشتي و آرايشي
ISO/TC217 - Cosmetics
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران علاوه بر عضويت در سازمان بين المللي استاندارد با سازمانهاي بين المللي زير همكاري دارد:
IEC- 1 : كميسيون بين المللي الكتروتكنيك
OIML-2: سازمان بين المللي اندازه شناسي قانوني
:BIPM -3عهدنامه متر راجع به دفتر بين المللي اوزان و مقياسها
:WAITRO -4انجمن جهاني سازمانهاي تحقيقات صنعتي و تكنولوژيكي
استاندارد چيست؟
استاندارد در لغت به معني نظم قاعده قانون و مفاهيمي از اين قبيل است. اما معني آن در ارتباط با موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران كه مسئوليت قانوني تهيه و تدوين استانداردهاي ملي را عهده دار مي باشد عبارت است از:
تعيين و تدوين ويژگيهاي لازم در توليد يك فرآورده و انجام يك خدمت با تبادل نظر و توافق جمعي صاحبان حق و نفع با روشهاي مشخص شده
مرجعيت قانوني
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران بر اساس اختيارات و وظايف قانوني در موارد زير به عنوان مرجع در كشور شناخته شده است:
۱ - تعيين و تدوين استانداردهاي ملي (رسمي) به استثنا مواد داروئي
۲ -تعيين ويژگي كالاها و مقايسه آن با استانداردهاي مربوط (به استثناي مواد داروئي)
۳ -اجراي سيستم بين المللي يكاها و كاليبره كردن وسايل سنجش
۴ -تائيد صلاحيت شركتهاو موسسات بازرسي كننده داخلي و خارجي (سورويانس) و بازرسي كالا در مبدا و مسير
۵- انگ گذاري و تعيين عيار فلزات گرانبها
توضيح: آزمايشگاههاي موسسه در سطح كشور بعنوان آزمايشگاههاي مرجع شناخته شده است.
فعاليت هاي اصلي موسسه
۱- مطالعات و پژوهشهاي كاربردي براي تدوين و بازنگري و اجراي استانداردهاي ملي
۲-تدوين و انتشار استانداردهاي ملي
۳ -ترويج استانداردهاي ملي (اطلاع رساني و فعاليتهاي فرهنگي و ترويج)
۴ -صدور، تمديد، تعليق و ابطال پروانه هاي كاربرد علامت استاندارد ايران (بررسي نظام كيفيت، تائيد صلاحيت مسئولين كنترل كيفيت، نمونه برداري و آزمون ادواري نمونه ها)
۵ - نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري (آزمون كالاها در مقايسه با مشخصات مندرج در استانداردها و رسيدگي به شكايات و پيگيري هاي حقوقي و قضائي(
۶- صدور گواهينامه هاي انطباق در مورد كالاهاي وارداتي و صادراتي
۷- تائيد صلاحيت:
شركتها و موسسات بازرسي (سورويانس)
آزمايشگاه هاي تطبيق ويژگي كالا
كارشناسان استاندارد
مشاوران سيستمهاي كيفيت
گواهي كنندگان سيستم هاي كيفيت
۸- نظارت بر اجراي استاندارد و علامت گذاري مصنوعات فلزات گرانبها
۹ -نظارت بر اجراي استانداردها و آزمايش ادواري اوزان و مقياسها و وسائل سنجش عمومي
۱۰- بررسي و تهيه پيشنهاد اجباري و يا اختياري شدن اجراي استانداردهاي ملي
۱۱-تعيين كيفيت و ويژگيهاي كالاهاي ساخت داخل و وارداتي كه از نظر ايمني و بهداشت عمومي حائز اهميت مي باشند و اعلام نتايج حاصل
۱۲- رسيدگي به اعتراض ها و شكايات مرتبط با هر يك از فعاليتهاي فوق