مشكل زبان ...
اشاره :
آيا مي دانيد بيش از نود درصد «ردي »هاي كنكور سراسري ، حتي در تحصيلات تكميلي ، به خاطر عدم آشنايي و يا فقدان ذائقه زباني در دوران كودكي است ؟
شايد به همين دليل است كه سعدي فرموده :«هركه را در كودكي ادب نكنند در بزرگي فلاح از او برخاست » تحقيقات و بررسي نشان داده است كه اگر پدر و مادرها دردوره هاي ۶ الي ۱۲ سال به كودكان «زبان »بياموزند (البته نه به شيوه هاي متداول درمدارس ، بلكه با روش جديد سمعي وبصري ) در دوره راهنمايي ، دبيرستان و دركنكور با نمره بسيار خوب موفق خواهندبود. ذهن كودك در هنگام بازي براي پذيرش واژه ها و اصطلاحات زبان بسيار مستعداست .
نويسنده مطلب زير ضمن اشاره به مصاحبه اي كه هفته گذشته با دكتر محمدصنعتي ، روانكاو و روانپزشك در صفحه ۶همشهري جمعه انجام شده بود، با تأكيد بر اينكه بسياري از مشكلات دانش آموزان ودانشجويان ايران به عدم توجه والدين نسبت به مهارت ها و نقايص جسمي ورواني كودك بر مي گردد، بر لزوم توجه وشناخت مسائل ياد شده در دوران كودكي پامي فشارد. با هم مي خوانيم :
كنكور سراسري در سال ۸۲ همچون سال هاي گذشته با نظم و دقت و همراه با اضطراب و تشويش هزاران داوطلب دخترو پسر، پدر و مادر دلسوز، آموزشگاه ها ومدرسين و مراكز آموزشي و مدارس غيرانتفاعي پايان يافت ولي نكته ها وانتقادات بر سر جاي خود باقي است . براي مثال آزمون رشته تخصصي زبان انگليسي ،داوطلبيني را پاسخگوست كه در زمينه هاي زير داراي مهارت متوسط باشند:
۱ـ اعتماد به نفس (Self Confidence)،عامل مهم پاسخ گفتن به سؤالات كنكوراست . بسياري از داوطلبين فاقد اين مهارت مهم بوده و با ترس و اضطراب و تشويش در روي صندلي نشسته و ساعت ها طول مي كشد تا بر اعصاب خود مسلط شده و به سئوالات پاسخ گويند. سيستم آموزش وپرورش كشورمان ، تاكنون در اين رابطه دردانش آموزان مهارت ايجاد نكرده است .
۲ـ مهارت در گوش دادن (Listening Skills)،از آنجايي كه اكثر دانش آموزان در دوره كودكي با زبان و صوت و موسيقي كلام ازطريق شعر و داستان گويي و بازي درپارك ها با مربيان برجسته و مسلط به زبان انگليسي آشنا نشده اند، بنابراين در دوران بزرگسالي ، يعني در دوره راهنمايي ،دبيرستان و دانشگاه ، قدرت فهم و درك مطالب شنيداري در آنان ضعيف بوده وهمين نقيصه موجب مي شود كه در هنگام خواندن «متن انگليسي » داراي مشكل جدي باشند. اين نكته را فراموش نكنيم كه «خواندن » و «گوش دادن » كاملا به هم وابسته اند و ما هنگامي مي توانيم متني رادرست بخوانيم كه قبلا مشابه آن را شنيده ويا ديده باشيم .
۳ـ مهارت در صحبت كردن (SpeakingSkills)، يكي از شرايط مهم در يادگيري زبان خارجي ، داشتن دهان و لب و دندان وحنجره و تارهاي صوتي و مجاري تنفسي سالم است . به راستي چه تعداد ازدانش آموزان ما از حيث دهان و دندان سالم هستند؟ بسياري از دانش آموزان در كودكي داراي دندان هاي «پس و پيش » و لب و دهان و لثه و استخوان فك ناهموار و نامناسب بوده و به علت عدم توجه والدين و يا به خاطر بالا بودن هزينه درمان ، جرأت مراجعه به پزشك و دندانپزشك متخصص را به دست نياورده اند. در نتيجه ، بسياري ازكودكان و نوجوانان «دانش زباني » دارند ولي ابزار اجراي آن را ندارند. در زبان شناسي كاربردي ، همه كس واجد شرايط تعليم وتربيت در «علم زبان » نيست . دو عامل مهم زير در يادگيري زبان دخالت مستقيم دارد.
۱ـ عامل اول ، توانش (Competence)، يعني دانش آموز بدون اينكه دهان را باز كند وتلفظ را تقليد و عادت كند، قادر به فراگيري مكانيسم جملات و كلمات بوده و از راه «حافظه » همه قوانين نوشتاري و قرائت متن بدون كلام (Unvocalized) را مي آموزد.
۲ـ عامل دوم ، اجرا (Performance) است .يعني آنچه را كه از طريق كتاب و راديو وتلويزيون و روزنامه و كوچه و بازار از راه گوش آموخته است به مرحله «اجرا» درآورد.در اينجا بايد گفت آيا كساني كه داراي وضع جسمي و دندان ها، لب ها و تارهاي صوتي نامناسب هستند قادر به تقليد انواع و اقسام صداها هستند؟ به طور قطع پاسخ منفي است . در قرآن كريم يك سوره تحت عنوان «الرحمن » به «كلام » يا «بيان » و «اجرا» و«شكرگزاري از نعمت هاي الهي » اختصاص داده شده است . زيرا كساني كه از نعمت «زبان » سالم و از حافظه خوب برخوردارند بايد خدا را سپاس گويند كه بدون لكنت زبان و بدون احساس ترس و تشويش ازمخزن و گنجينه هاي دوران كودكي با بهترين وجه بر زبان مي رانند.
عده اي از داوطلبان ، پس از اينكه دردانشگاه ها قبول مي شوند، متوجه نقص دهاني و يا «اجرايي » خود شده و بعضا انصراف مي دهند و يا در آن رشته انتخابي رشد چنداني ندارند.
به عقيده راقم اين سطور، هر رشته اي ازرشته هاي كنكور سراسري نياز به يك سلسله تمهيدات و دستورالعمل هاي خاص براي گزينش بهترين داوطلب دارد ومسئولين برگزاري كنكور بايد با مشورت ونظرسنجي با اساتيد اهل فن ، شيوه هاي آموزش هر علم را با دقت بررسي و درسئوالات كنكور گزينش هاي اصلح لحاظ كنند.
انتخاب داوطلبين رشته «هنر» (Art) هم چيزي جداي از انتخاب داوطلب رشته زبان نيست . هنر نياز به خلاقيت (Creation) وابداع (Innovation) دارد. بديهي است كساني كه داراي قدرت بينايي ضعيف ،حافظه تصويري و تجسمي ناتوان هستند،در رشته هنر به جايي نخواهند رسيد و بانهايت تأسف اين قبيل افراد، واژه «هنر» رامسخره كرده اند و جاي عده اي واجد شرايط را اشغال كرده اند كه اين بي عدالتي ، هرگزقابل گذشت نيست !
از اين رو هر فرد بايد سراغ رشته هايي برودكه از كودكي نسبت به آن گرايش داشته البته بدون تحميل يا بدون القائات پدر و مادر واطرافيان .
زماني را به ياد دارم كه پدر و مادرها به فرزندان خود مي گفتند حتما «پزشك » شوندو در اين راه خيلي هم هزينه مي كردند. ولي پزشك ايده آل وارد جامعه نمي شد. واقعااينجانب تأسف مي خورد كه چرا يك دانشجوي رشته زبان انگليسي ، پس از اخذمدرك ليسانس ، فوق ليسانس ، دكترا، چرانمي تواند يك نامه بدون غلط به زبان انگليسي انشا و تايپ كند؟!
باور كنيد، عده اي از پذيرفته شدگان دركنكور سراسري ، با اينكه نمره خام زبان آنان بيش از پنجاه درصد است ، قادر به مكالمه به زبان نيستند. نه تنها در مكالمه قوي نيستند، بلكه يك جمله و يا عبارت صحيح را بلد نيستند و اين ضايعه بزرگي است كه نصيب ما شده است و از اين رو در سركلاس درس با دشواري هاي فراواني روبه روهستيم . پاره اي از دانش آموزان و دانشجويان فقط و فقط براي يك تكه كاغذ پاره به نام «ليسانس » روي صندلي نشسته اند و نيزگاهي اوقات مدرس زبان متوجه «برخوردن » و يا تصادفي نمره گرفتن داوطلبين كنكور شده و در جلسات اوليه متوجه ناتواني آنان در اين رشته شده و به طور خصوصي به بحث و مذاكره نشسته وحتي الامكان سعي مي كنند، آنان را از رشته زبان منصرف و به رشته هاي ديگر گسيل نمايند. معمولا موفقيت در تغيير رشته بسيار كم است ، زيرا كه شانس قبولي دركنكور ۱۰درصد است و براي اين تعداد شانس كمي ريسك نمي كند.
از اين رو انتظار مي رود كه دانشجويان ودانش آموزان ما داراي خصوصيات زير باشند:
۱ـ اعتماد به نفس قوي ۲ـ مهارت شنيداري و گفتاري و خواندني و نوشتاري متوسط ۳ـ قدرت تجزيه و تحليل مطالب قوي ۴ـ ذخيره لغات بسيار بالا ۵ـ علاقه به مسايل اجتماعي و فرهنگي ۶ـ مشتاق يادگيري سطوح بالاتر و كسب مهارت هاي زباني در زمينه «مترجمي همزمان »(Simultaneous Translation) كه به هر حال كار و كوشش و سرمايه گذاري كلان رامي طلبد.