علي گشاني- قضاوت در فوتبال، در بين بيست و دو بازيكن عصبي، خسته و خواستار پيروزي، يكي از سخت ترين مراحل زندگي است. اصولا حرفه داوري در فوتبال با انبوه تماشاگران كه شوق موفقيت تيم خود را در ذهن دارند كار و شغل آساني نيست. يك اشتباه كافي است تا يك ورزشگاه به حالت انفجار درآيد. قوانين داوري، روح قانون، برد بين المللي و سخت گيري در حمايت از داوري باعث شده است كه برنامه ريزان فوتبال جهان براي اين امر خطير به امكانات و برنامه هاي تازه تري فكر كنند. در فوتبال امروز پنج قاره جهان يكي از مشكلات عمده بحث داوري است كه بزرگترين بحران ساز فوتبال امروز است.
عوامل مهم داوري در ايران
۱- لازمه يك قضاوت خوب آگاهي و شناخت قانون، جايگيري و موقعيت مناسب و برخورد مطابق قانون است.
۲- قاضي بايد شجاع باشد و در محكمه عدالت مصلحت انديشي از نوعي كه حق به حق دار نمي رسد انجام ندهد.
نمونه منفي آن مثالي كه دكتر سيار از يك داور قديمي كه جزء اساتيد فعلي اين رشته هستند زدند:« در شيراز يكي از بازيكنان آن دوره برق شيراز به كمك داور توهين مي كند كه كمك داور پرچم داده و داور را مي خواهد و ماوقع را شرح مي دهد ولي داور مي گويد «مي خواي سرما را بالاي دار ببري» و اين موضوع در آن بازي سه بار اتفاق مي افتد. ولي داور ترتيب اثر نمي دهد.
بله آقاي پرويز سيار شاگرداني كه در مكتب چنين داوراني تربيت مي شوند چنين انديشه هاي منفي نيز فرا خواهند گرفت انديشه هاي غلطي كه به عنوان مديريت در داوري فوتبال به خورد جامعه داوري دادند.
بازيكنان، مربيان، تماشاگران بايد بدانند كه داور هم اشتباه مي كند ولي آيا بايد به سينه داور كوبيد؟ آيا بايد با بي ادبي و بي احترامي با او سخن گفت؟ آيا بايد با سنگ و نارنجك دستي به استقبال كمك داور شجاعي رفت كه قانون را با توجه به عدم ثبت دقيق تلويزيوني اجرا كرده و تيم ميزبان گل خورده؟ داوري كه همسر و فرزندان او منتظرند كه شب به كانون گرم خانواده بپيوندند. بله آقاي پرويز سيار سئوال كمك داور بين المللي كشورمان در آن جلسه از شما به معني اين نبود كه در اين شرايط دشوار داوري نمي توان قضاوت كرد بلكه منظور ايشان روشن كردن و آگاه كردن داوران جوان نسبت به اجراي دقيق قانون و عواقب به آن مثل سنگ خوردن، دشنام شنيدن و بعضاً محروم شدن از تعدادي مسابقه يا نظر بعضي از صاحب نفوذ ها در كميته داوري فدراسيون فوتبال بود. اميدوارم كه تفكرات شما و امثال آقاي مهندس نادر جعفري كمك داور بين المللي در جامعه داوري گسترش يابد. داوري هم كه به او توهين مي كنند و قدرت اخراج بازيكن و مربي سرپرست را ندارد همان بهتر كه قضاوت را رها كرده و به كار ديگري بپردازد كه همگي ما در پيشگاه خداوند سبحان مسئول اعمال خود خواهيم بود.
۳- كسي كه بر كرسي و مسند قضاوت و داوري قرار مي گيرد بايد از لحاظ مالي تأمين باشد.
به تازگي داوري از استان گيلان كه در ليگ برتر كار مي كرد به علت سوختگي ناشي از تصادف كاميون حمل سوخت از دنيا رفت. آيا يك داور بايد از صبح تا غروب در پمپ بنزين كار كند، با اين وجود آمادگي بدني اش را حفظ كند آن هم براي ليگ برتر كه بازيكنان آن به صورت حرفه اي تمرين مي كنند. با اين شرايط داور وقت مطالعه و تحقيق در مورد داوري را خواهد داشت؟ يا داوري كه در مسير حركت به شهر محل مسابقه تصادف مي كند و جان مي دهد ولي از درآمد و كار مناسبي برخوردار نبوده و بيمه تأمين اجتماعي نبوده و همسر و فرزندان او بي سرپرست شده اند و زندگي را به سختي مي گذرانند.
آقاي كفاشيان تمام مسايل فوتبال كشور فقط انتخاب سرمربي خارجي براي تيم ملي نيست. آقاي كفاشيان، آقاي دكتر دادكان ،يك پيشنهاد بسيار مناسب جهت رشد داوري به شما دارم. در كشور ما در حدود چندين هزار نفر در زمينه داوري در مسابقات شهر، استان، آموزش وپرورش، ادارات، دسته جات آزاد و محلات مشغول قضاوت هستند مانند ميليون ها جواني كه مشغول به بازيگري فوتبال هستند، همانطور كه اينان توقعات مالي چنداني ندارند داوران آنها هم توقعات مالي چنداني از برگزاركنندگان مسابقات ندارند. اما در ليگ كشور وضع فرق مي كند. فوتبال حرفه اي داور حرفه اي مي خواهد. همانطور كه به بازيكن پول حرفه اي مي دهيد و از او مانند يك كارگر كارخانه كار مي كشيد بايد به داور حرفه اي هم پول حرفه اي داد و از او كار خواست. پيشنهاد من اين است كه به كليه داوران ليگ برتر مبلغ پنج ميليون تومان بپردازيد و حقوق ماهيانه بدون توجه به تعداد فضاوت هاي آنان همراه با بيمه تأمين اجتماعي بپردازند. شما با انجام اين كار قدم بسيار خوبي در زمينه حرفه اي كردن داوري و متعاقباً خدمت به فوتبال كشور خواهيد كرد.
فوايد اين پيشنهاد:
الف- اولاً داور تا حدودي مشكلات مالي خود را حل كرده كه يقيناً در قضاوت او اثر مثبت خواهد گذاشت.
ب- داور با فراغ خاطر بيشتري به تمرينات ورزشي خود و افزايش ميزان مهارت هاي خود مي رسد.
ج- براي مطالعات جنبي داوري، مرور قوانين، فيلم هاي آموزشي، زبان انگليسي و غيره وقت بيشتري خواهد داشت.
د- اگر داوري در طول فصل قضاوت كمتري نسبت به ديگران انجام داد باعث ايجاد تنش رواني در خود و كميته داوران نمي شود و تمرينات خود را افزايش داده و خود را از هر نظر آماده مي كند.
ر- به تمامي داوران يك مسابقه حتي داور ذخيره از لحاظ مالي مبلغ يكسان پرداخت شود. مطمئناً با اجراي اين داوران جواني كه فقط انگيزه مطرح شدن و كسب تجربه در ليگ حرفه اي را دارند فرصت بيشتري براي ابراز لياقت پيدا خواهند كرد زيرا كه شما انگيزه مالي را از بين برده ايد البته فقط در همان بازي.
س- ديگر فايده اين طرح اين است كه بازيكناني كه به دلايلي نمي توانند فوتبال خود را ادامه دهند به داوري روي خواهند آورد. زيرا براي آنان انگيزه مالي نيز ايجاد كرده ايد. داوران قديمي مثل حميد خوشخوان و فعلي كشور مثل جلال مرادي و مهدي هنروري در سطح بسيار خوبي فوتبال بازي كرده اند كه تجربه بازي در امر قضاوت به آنها بسيار كمك كرده است. حميد خوشخوان دوبار مسابقات فوتبال بين تيم هاي استقلال و پيروزي را در سن ۴۵ و ۵۲ سالگي در حضور ۱۲۰ و ۱۴۰ هزار تماشاگر قضاوت كرده،يا هادي دزفولي كه يكي از سخت ترين بازي هاي استقلال و پيروزي را سوت زده است ويا جلال مرادي در ده سال اخير حساس ترين بازي هاي ليگ را قضاوت كرده و همچنين مهدي هنروري در سالهاي اخير قضاوت هاي بسيار موفق و جالبي انجام داده كه حكايت از تجربه آنان از زمان بازي در باشگاه و تيم ملي بوده است.
۴- تمامي داوران به اميد اينكه روزي بازيهاي بزرگ كشور خويش را قضاوت كنند و بتوانند به عرصه هاي بين المللي برسند به داوري روي مي آورند. نبايد در فرايند رشد يك داور با تصميمات نامعقول او را نااميد كرد. بلكه بايد مشكلات داوران مستعد را حل كرد. اگر به فرض مثال آقاي خسروي نمي توانست امتحان بدني را با موفقيت بگذراند بايد او را سريعاً از گردونه داوران خارج كرد.
آقاي مهندس رضا شمس رفيعي يكي از بهترين هاي داوري ايران كه زماني نيز داور بين المللي بودند از ليست داوران ليگ خارج شدند، به علت عدم آمادگي بدني بود،در حالي كه هنوز ايشان هم جوانند و مي توانند به داوري ايران برگردند.
آقاي مهندس ناشيج را كه يكي از داوران بسيار خوب تهران است با اين بخشنامه كه داوران بالاي ۳۶ سال نمي توانند در كلاس ملي شركت كنند و داوري كه ملي نيست نمي تواند در ليگ كشور (حرفه اي) قضاوت كند از داوري فوتبال زده كردند در حالي ايشان مي تواند تا ۱۰ سال ديگر به فوتبال شهر خود خدمت كند.
چرا بايد ايرج نظري داور اصفهاني و علي خسروي در ليست كمك داوران بين المللي باشند؟ در حالي كه جزء بهترين داوران وسط كشور مي باشند و نهايتاً ايرج نظري را با اين بهانه كه ايشان تعداد كمك داوري هايش در ليگ كم بوده از ليست كمك داوران بين المللي خارج كنند. مهدي هنروري و حاج حسين عرب براقي و حسين علي يدي و منصور محمدي كه قضاوتهاي خوبي در سال گذشته در كشور انجام دادند چرا بايد فقط در اين دو ساله اخير به جمع سوت زن هاي ليگ بپيوندند. در حالي كه به سنين بازنشستگي از قضاوت در سطح بين المللي رسيده اند.
اميدوارم فدراسيون بتواند از اين چند نفر و داوران واجد شرايط ساير استان ها كه به سن ۴۵ سالگي رسيده اند تا زماني كه آمادگي بدني مطلوبي دارند در بازي هاي ليگ حرفه اي كشور استفاده كند. (حداقل تا ۴۸ سالگي) كميته داوران بايد با اساسنامه داوري خوب و معقول، داوري كشور را به پيشرفت و همدلي داوران سوق دهد و اين ممكن نيست مگر اينكه از عناصر مؤمن، متعهد، عالم و شجاع در كميته داوران كشور استفاده كرد.
حرف آخر اينكه: آقاي پرويز سيار، داوري كه در راه قضاوت صحيح گام برمي دارد و قانون را كاملاً در زمين بازي اجرا مي كند ولي تيم هاي صاحب نفوذ از اين اجراي قانون متضرر مي شوند و هياهو به راه مي اندازند كه داورسر ما را بريد و چه چه... و داور را توسط كميته داوران منفعل كشور چندين ماه محروم مي كنند فكر نمي كنيد كه بعضاً حق دارد به خاطر مصلحت خود بعضي مواقع هم كر و هم كور باشد.
