در ميان استان ها و مناطق مختلف كشور ما، استان گيلان از لحاظ زيست محيطي وضعيت ويژه اي دارد. جمعيت اين استان بيش از ۲ ميليون و ۲۵۰ هزار نفر است، در اين استان به دليل بالابودن سطح آب هاي زيرزميني، خطر نفوذ انواع پساب ها و در نتيجه آلوده شدن منابع آب و خاك بيشتر است. در بيش از ۸۰ رودخانه گيلان آلاينده ها از طريق فاضلاب شهري وخانگي سرازير مي شوند. اين رودخانه ها تا سه دهه پيش، از آبي زلال و سرشار از انواع آبزيان و ماهيان برخوردار بودند، اما امروزه كمتر رودخانه اي را در گيلان مي توان يافت كه براثر نفوذ و يا نشت فاضلاب آلوده  نشده باشد.
رهاشدن زباله در جنگل و دامنه هاي كوهستاني و دفع غيربهداشتي زباله بسياري از چشم اندازهاي اين استان را نازيبا و مشمئز كننده ساخته است.
رها شدن زباله در سطح زمين، كانال  هاي آب و شهرها علاوه بر آلودگي شديد، موجب افزايش بي سابقه جانوراني همچون موش شده است كه به نوبه خود ناقل انواع ميكربها و شيوع بيماري مي باشند.
زباله هايي همچون انواع پلاستيك، بطري ، فلزات گوناگون به دليل پايدار بودن، تا مدتهاي دراز و سالهاي طولاني در خاك مي مانند و باعث آلودگي بسيار وسيع مي شوند.
كارشناسان محيط زيست مي گويند، بكارگيري دستگاههاي تبديل زباله به كود و همچنين بازيافت زباله براي استان گيلان حياتي است و اگر در اين مورد بيش از اين تاخير شود، دامنه ضايعات زيست محيطي و خسارات غيرقابل جبران خواهد بود.
از سوي ديگر استان گيلان به دليل داشتن اقليم مناسب، خاك خوب و آب فراوان از مراكز عمده كشاورزي ايران محسوب مي شود اما، در كنار اين امتيازات متاسفانه حدود ۳۰درصد كل سموم دفع آفات نباتي وارداتي به كشور در اين استان مصرف مي شود و در ابعاد گسترده اي، منابع آب و خاك را آلوده مي سازد. آثار و بقاياي بعضي از سموم حتي در محصولات كشاورزي سيفي ها و ميوه ها نيز باقي مي  ماند و تهديدي براي سلامتي انسان و ساير موجودات زنده محسوب مي شود، از اين رو، يافتن راههاي جايگزين براي دفع آفات نباتي در اين استان لازم و ضروري است.
فاضلاب هاي صنعتي يكي ديگر از آلاينده هاي محيط زيست استان گيلان مي باشد. به علت نبود آمايش سرزمين و مكان يابي مناسب، تمركز واحدهاي صنعتي در استان گيلان درست انجام نشده است و به همين دليل هر ساله شاهد سرازيرشدن پساب هاي صنعتي به آب رودخانه ها و درياچه ها و مرگ و مير آبزيان مي باشيم، حداقل از هم اكنون بايد براي مكان يابي شهرك هاي صنعتي، در اين استان چاره انديشي شود تا از خسارات بيشتر جلوگيري به عمل آيد.
گيلان زمين و سواحل زيباي آن ارزش اقتصادي، اكولوژيك و اجتماعي بسيار بالايي دارد و انتقال زباله ها و آلاينده هاي شهري از طريق رودخانه ها به سواحل آسيب مي رساند.
اصل پنجاهم قانون اساسي حفاظت از محيط زيست را وظيفه عمومي دانسته است اما اگر آموزش كافي نباشد، نمي توان به هدف رسيد. در استان گيلان، بيش از ۳۰ واحد عمده توليدي وجود دارد و ساليانه حدود ۳۲۰۰ تن مواد زائد در نتيجه فعاليت آنها توليد مي شود، اين مواد خطرناك به طور عمده حاوي فلزاتي چون سرب، نيكل، كاديوم، جيوه، روي و مس است كه تجمع آنها در بدن سلامت انسان ها را تهديد مي كند . قريب به اتفاق فاضلابهاي صنعتي ، خانگي ، بيمارستاني ...بدون تصفيه به طبيعت تخليه مي شوند. تخليه زباله هاي خانگي در طبيعت گيلان، هزاران متر مربع زمين با خاك بسيار مرغوب را تخريب مي كند. دانش آموزان امروز و نخبگان فردا بايد به اين آگاهي رسيده باشند كه ۷۰ درصد زباله هاي شهري قابل بازيافت و استفاده مجدد در طبيعت مي باشد؛ زباله هايي كه شامل: نان، كاغذ و مقوا،  شيشه، ضايعات فلزي و پلاستيك بوده است. به عنوان نمونه براي توليد يك تن كاغذ بايد ۱۸-۱۵ اصله درخت تنومند قطع شود كه با بازيافت و تبديل كاغذهاي باطله مي توان از تخريب جنگل ها جلوگيري نمود.
در گيلان دفن بهداشتي زباله هرگز تجويز نمي شود چون سطح آب هاي زيرزميني بسيار بالا و گرماي خورشيد نسبت به داخل فلات ايران بسيار كم است . در نتيجه تبخير كم و رطوبت زياد در گيلان، دفن زباله ها را تبديل به دفن حيات مي كند.
اگر مديريت روز در عصر ارتباطات و انفجار اطلاعات همگام با تكنولوژي برتر گام بردارد قطعاً زباله  يا طلاي كثيف، مي تواند ميليون ها دلار ارز براي مملكت ذخيره نموده و موجبات تقويت اقتصاد كشور را فراهم كند.
سيد يعقوب آل شفيعي فومني

خودروها منشأ ۷۰ درصد آلودگي هوا در تهران مي باشند. اين آمار بارها اعلام شده است. بنابراين خارج ساختن خودروهاي فرسوده آلاينده از شبكه حمل و نقل شهر تهران به عنوان يك اولويت مهم بايد در دستور كار دستگاههاي مسئول قرار بگيرد. اما اين كار پيش شرط هايي دارد كه خود برگرفته از تجارب طولاني ديگر كشورهاست.نخست شناسايي خودروهاي آلاينده است. طبق نظرات كارشناسي تعدادي از خودروهايي كه هم اكنون توليد مي شوند و قديمي و فرسوده هم نيستند، از لحاظ گازهاي خروجي داراي استاندارد لازم نمي باشند. پس بايد، در اين مورد چاره انديشي اساسي شود. همچنين، نحوه خارج ساختن خودروهاي قديمي و فرسوده تابع قواعدي است كه بايد با دقت و انضباط و مراعات حقوق شهروندان و دارندگان اين قبيل خودروها انجام گيرد. تجربه ثابت كرده است كه طرح هاي به اصطلاح ضربتي و در واقع مطالعه نشده و شتابزده گرهي از كار نمي گشايد. ساده ترين راه، اجراي طرح تبديل به احسن خودروهاي قديمي و آلاينده است. خودروهاي قديمي كه ممكن است تعدادي از آنها از خودروهاي جديد سالم تر باشند، از طريق خريداري پلاك ، از رده خارج مي شوند. دور بسته آزمون و خطا را به كناري نهيم و شيوه اي را كه ديگران با موفقيت اجرا كرده اند،  با در نظر گرفتن امكانات ملي به كار بنديم.
جعفر آسيابان

يك بررسي جديد كه هفته پيش انتشار يافت، نشان داد: شهرهاي مهم بايد بودجه هاي خود را براي حفظ جنگلهايي مصرف كنند كه به طور طبيعي آب آشاميدني آنها را تصفيه مي كنند، و به اين ترتيب از ميلياردها دلار هزينه تجهيزات تصفيه آب جلوگيري نمايند.
به گزارش خبرگزاري رويتر از ژنو، اين بررسي ۱۰۵ شهر بزرگ كه از سوي بانك جهاني، سازمان محيط زيست و صندوق جهاني براي طبيعت به عمل آمد ،نشا ن داد كه يك سوم آنها شامل نيويورك، توكيو، بارسلون و ملبورن بيشتر آب مصرفي خود را از جنگلهاي محافظت شده به دست مي آورند. حفظ اين جنگلها- كه سبب كاهش رانش زمين، فرسايش خاك و رسوبات مي شود؛ بهسازي خلوص آب با فيلتر كردن آلودگيها و در برخي موارد ذخيره سازي آب- يك راه مؤثر از لحاظ هزينه براي فراهم ساختن آب آشاميدني است.
«ديويد كاسلز»، متخصص ارشد زيست محيطي منابع جنگلي بانك جهاني گفت: «حفظ جنگلها در جاهايي كه ذخيره سازي آب صورت مي گيرد ديگر كاري لوكس نبوده بلكه ضروري است.» وي افزود: «وقتي كه اين منابع از بين برود، هزينه تهيه آب پاكيزه و سالم براي مناطق شهري به شدت افزايش مي يابد.»
«كريس اليوت»، مدير برنامه «جنگلها براي زندگي» صندوق جهاني براي طبيعت گفت: ۹ ميليون نفر از ساكنان نيويورك بيشتر آب آشاميدني خود را از ذخاير آب «دلور» در بالاي ايالت نيويورك تامين مي كنند.
يك ارزشيابي اخير نشان داد اگر بخواهند تجهيزات تصفيه آب نصب كنند ۷ ميليارد دلار و اگر جنگلها را درست مديريت كنند و ذخيره سازي آب را خوب انجام دهند يك ميليارد دلار هزينه خواهد داشت. در اين مورد مي توانند ماليات آب را افزايش دهند واز كشاورزان بخواهند كمتر كود شيميايي مصرف كنند و از مراتع مراقبت بيشتري نمايند.
ملبورن، استراليا
آب ملبورن كه در قرن هجدهم به «آب بودار» معروف بود، امروزه به خاطر آبگيرهاي جنگلهاي كوهستاني اش يكي از بهترين كيفيت ها را دارد. اين آبگيرها در شمال و شرق اين شهر قرار دارند و ۹۰ درصد آب آشاميدني ملبورن را تامين مي كنند. كاسلز بحث مي كند كه مديريت جنگلها نبايد به قيمت زندگي مردماني باشد كه در آن نقاط ساكن هستند؛ مردمان شهرها يا استفاده كنندگان انتهايي آب بايد بهاي حفاظت از جنگلها را بپردازند.
اليوت گفت: مقامها با گزينه هاي سختي روبه رو هستند، يا بايد جنگلها را قطع كنند و براي جمعيت رو به رشد خانه بسازند ،يا بايد آنها را حفظ كرده و سعي كنند از آبگيرهاي آن به عنوان منابع آب بهره مند شوند. اما چون مي دانيم ۱/۱ ميليارد جمعيت جهان به آب آشاميدني پاك دسترسي ندارند و بيماريهاي ناشي از آب سالانه جان ۵ ميليون نفر را مي گيرد، اين گزارش از دولتها مي خواهد حفظ محيط زيست را در اطراف آبگيرهاي جنگلي رعايت نمايند.
«جيمي پيتوك»، مدير برنامه آبهاي حياتي صندوق جهاني براي طبيعت گفت:  حفظ محيط زيست آبگيرهاي جنگلي ، تا سال ۲۰۱۵، به افرادي در جهان كه دسترسي به آب آشاميدني پاك ندارند كمك خواهد كرد. پيتوك افزود: «با سالم نگه داشتن آبگيرهاي جنگلي و سرمايه گذاري كردن در آنها مي توان به اين اهداف جهاني دست يافت، و ما مي توانيم با حفظ اين مناطق تفاوتهاي زيادي در زندگي مردم به وجود آوريم.»
منابع خارجي
ترجمه: سعيد علوي نائيني