اگر فقط ۲۰ متر زمين داشتم در آن چادر مي زدم
كجاي تهران زندگي مي كنيد؟
و محله شما چه شرايطي دارد؟ تمايل داريد در چه منطقه اي ساكن شويد؟ و چرا؟
پاسخ ها روشن هستند، اما راهي براي خروج از محله هايي با كيفيت نامطلوب به نظر مي رسد؟
آيا مقوله مسكن در تهران همين است كه هست؟
نسرين ميرزايي
جنوب شهر
گاهي گذرشما به كوچه اي مي افتد كه با اصلا حيه عقب نشيني عرض آن به ۸ متر رسيده است . در اين كوچه همه خانه ها بسان دخمه هايي عبوس و بد منظر با نمايي دودگرفته جلوه مي كند. جايي كه هيچ خاصيتي جز سرپناه بودن براي خانواده هاي پرجمعيت ندارد. در اين خانه ها آسايشي وجود ندارد ايمني هم نيست ولي برخي ساكنين ً خرسندند چرا كه صاحبخانه خوانده مي شوند. در اين محله ها علاوه بر اينكه گاه ممكن است چاه خانه ها فرو بريزد و يا سقف آنها بر سر ساكنان آوار شود، يا دزدي از ديوار بالا برود، هيچ گونه اثر زيبايي در ساخت آنها چه در طراحي داخلي و چه در طراحي نماي بيروني نيز مشاهده نمي شود و اغلب نمور و تاريك هستند. آنچه كه براي مالكان اينگونه خانه ها حائز اهميت است پرداخت نكردن كرايه مسكن است .
يكي از مستأجرين اين خانه هاي كوچك مي گويد: >دلم مي خواست فقط ۲۰ متر زمين داشتم و در آن چادر مي زدم اما لااقل مطمئن بودم اين زمين متعلق به خودم است و سايه صاحبخانه هر لحظه كابوس زندگيم نيست.< يكي از كارشناسان رشته عمران در مورد سياست هايي كه براي تغيير بافت اين گونه محله ها بايد اتخاذ شود و صرفه اقتصادي براي دولت و مالكان داشته باشد به زيبايي و ايمني هم توجه شود، مي گويد: بسياري از بافت هاي مركزي و جنوبي شهر چنان فرسوده است كه در صورت وقوع زلزله نيز بيشترين آسيب را خواهند ديد. شهرداري اين مناطق مي تواند با سياست هاي حمايتي مثل تخفيف در عوارض ساختماني، كم كردن سخت گيري اداري ساخت و ساز، دادن حواله هاي دولتي براي خريد مصالح به صورت سوبسيدو ... تدابيري براي اين گونه ساختمان ها بينديشد تا بدين طريق بسياري از سازندگان تشويق شوند، بافت قديمي اين مناطق را به بافت نوين تغيير دهند.
وي خاطرنشان مي سازد؛ دولت مي تواند قانوني تدوين كند كه بر طبق آن به زمين هايي مثلاً با متراژ ۳۰۰ متر جواز رايگان بدهد تا مالكان چند زمين با متراژ پايين بتوانند با هم مشترك شوند و ساختمان هايي با آن متراژ بنا كنند، در اين صورت بسياري از هزينه هاي جانبي ساختمان نيز پايين ميآيد.مهندس تربيت، همچنين مي افزايد: از ديگر اقداماتي كه دولت مي تواند براي حمايت مالكان اين خانه ها انجام دهد اين است كه اين خانه ها را بخرد و با همياري مو‡سسات مالي سرمايه گذاري با طرح و معماري جديد ساخت و ساز كند. وي يكي از روش ها را مجهز كردن فاضلا ب اين خانه ها به سيستم اگو(سيستم فاضلا ب شهري) ذكر مي كند و مي گويد: در بسياري از مناطق تهران اين سيستم اجرا شده و معضلا ت فاضلاب خانه ها مرتفع شده است. يك مشاور املا ك نرخ زمين را در هر متر مربع در اين مناطق ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان در نوسان مي داند و مي گويد: اغلب خانه ها در محلا ت قديمي تهران كلنگي هستند و فقط زمين آنها ارزش دارد.
شمال شهر
برج هاي بلند با نماهايي متنوع و رنگارنگ از جنس سنگ ها، آجر سه سانتي، شيشه و نماي رومي با ورودهاي زيبا در يك خيابان درختكاري شده خودنمايي مي كنند و گاه در بين اين برح ها، خانه اي ويلا يي هم به چشم مي خورد كه از چنگ بساز بفروش ها جان به در برده و بلا ي صدور مجوز تراكم به آن نرسيده است. يك مشاور مسكن نرخ هر متر مربع آپارتمان را در مناطق شمالي از يك ميليون و صد هزار تومان تا دو ميليون تومان تخمين مي زند وي در مورد تأثيرات نماي ساختمان ها و تزئينات داخلي در افزايش قيمت بنا مي گويد: اين امر بستگي به منطقه دارد به طوري كه در بعضي از مناطق در هر متر مربع بين ۱۰ تا ۲۰ هزارتومان و در بعضي ديگر بين ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزارتومان در افزايش قيمت يك ساختمان متغير است. يك مهندس ناظر در اين خصوص مي گويد: تزئينات ساختماني، طراحي داخلي يك ساختمان، نما و فرم آن بايد با توجه به اقتصاد و فرهنگ ساكنان يك منطقه صورت بگيرد و در اين ارتباط ميزان قدرت خريد مردم نيز بايد سنيجده شود.
وي اشاره مي كند: در برخي مناطق موارد سازنده ها مجبورند ساختمان خود را با سنگ هاي گرانقيمت نماكاري كنند. در حالي كه زيبايي يك ساختمان به موارد ديگري شامل شكل طراحي نما، شكست ها، تورفتگي و بيرون آمدگي هاي اضلاع و شكل طراحي پنجره ها بستگي دارد.وي آجر سه سانتي، سنگ و نماي رومي را از متداول ترين مصالحي ذكر مي كند كه در بناهاي ساختمان به كار برده مي شود و مي افزايد: ما در ايران سنگ هاي زيبا و كميابي داريم كه در هيچ جاي دنيا نظير آن وجود ندارد، ولي به دليل آن كه ابزار پيشرفته در كشور ما براي برش اين سنگ ها نيست آنها را ضخيم تر و غير دقيق برش مي دهند. در صورتي كه كشورهاي ديگر مثل ايتاليا، سنگ خام را از ما مي خرند وپس از فرآوري، آنرا با كيفيت بالا يي ارائه مي دهند. چرا كه به دليل داشتن دستگاههاي پيشرفته برش هاي نازكتر و دقيق تري به سنگ ها (براي نماكاري ساختمان) مي دهند در نتيجه ساختمان وزن كمتري را تحمل مي كند، و بدين طريق بارهاي مرده ساختمان كم مي شود كه از نظر اقتصادي نيز به صرفه تر است.
شرق و غرب
نماي زيبايي كه مقابل آن ايستاده بود توجهش را جلب كرده بود چند لحظه اي مكث كرد، اما مشاور بنگاه معاملا ت املا ك خيلي زود او را به ساختمان مجاور راهنمايي كرد. ساختمان محقر با نماي سيماني كه قصد داشت طبقه اي از آن را اجاره كند، با پولي كه داشت هرگز نمي توانست آپارتماني از ساختمان مجاور را اجاره كند. وي در مورد قدرت خريد و يا اجاره ساختمان هاي منطقه شرق مي گويد: ما همواره در شرق تهران زندگي كرده ايم اما حالا با ساخت و سازهاي جديد و زرق و برق هايي كه در ساختمان ها ايجاد كرده اند قيمت خانه ها سرسامآور شده و براي اجاره كردن يك آپارتمان نسبتاً بزرگ همه دچار مشكل هستند.
بنابراين مشكل خريد خانه بسيار بيشتر است. در اغلب مناطق شرقي و غربي تهران، ساختمان ها با نماها و متراژهاي مختلف و ناهمگون ساخته شده و بافت مختلطي را ايجاد كرده كه در اكثر موارد با اقتصاد مردم آن مناطق تناقض دارد. يك شهروند تهراني در پاسخ به اين سو‡ال كه در هنگام خريد مسكن مردم اصولاً به چه نكاتي توجه مي كنند مي گويد: مردم معمولاً به خوش ساخت بودن ظاهري خانه توجه مي كنند چرا كه اغلب آپارتمان ها توسط بساز بفروش ها ساخته شده، و كسي نمي داند چه مصالحي در ساختن آن به كار برده شده و از چه استحكامي برخوردار است آيا ضد زلزله است، آيا ضد حريق است؟ دوام همه اين خانه ها در هاله اي از ابهام قرار دارد. يكي از مهندسين در تبيين اين تصور از طرف شهروندان و در خصوص رعايت استانداردهاي مربوط به استحكام بناها مي گويد: چند سالي است كه شهرداري تهران در صدور جواز ساختمان ها از لحاظ معماري، طراحي، نظارت در اجرا سخت گيري هايي انجام مي دهد و تقريباً اغلب ساختمان ها داراي نقشه هاي معماري و محاسباتي هستند كه طبق استانداردهاي ساختمان طراحي شده اند و بايد اجرا شوند، البته گاهي پيش ميآيد كه مهندس ناظر بخواهد با سازنده جهت كمتر شدن هزينه ها تباني كند و يك سري از موارد اصولي را رعايت نكند اما اين مورد خيلي نادر است، چرا كه كم شدن هزينه ها آن قدر نامحسوس است كه صرف نمي كند، سازندگان بخواهد از مصالح بزنند و رعايت استحكام ساختمان را ناديده بگيرند. وي خاطرنشان مي كند: مشكل اساسي در اين زمينه مصالح ساختماني هستند كه كيفيت لا زم را ندارند چرا كه توسط توليدكنندگان ناآگاه و غيرمتخصص توليد مي شوند.نما، فرم، طراحي، تزئينات، دكوربندي و ساير موارد هيچ كدام چندان تأثيري در بالا رفتن قيمت ساختمان ها و گران شدن مسكن ندارد.
كارشناسان علت افزايش قيمت مسكن را گراني زمين و افزايش مخارج اداري نظير عوارض ساختماني، ذكر مي كنند و مي افزايند: افزايش قيمت زمين نيز بستگي به محدود شدن گنجايش زمين براي ساخت و ساز در مناطق مختلف دارد. به هر حال برداشتن فاصله عميق مناطق شمالي و جنوبي تهران ناممكن به نظر مي رسد، وشهرداري چاره اي ندارد جز اينكه بانظارت دائم و برنامه هاي روشن به بهبود تدريجي مناطق مختلف شهر بپردازد.
