فرهنگ تندرستي
خارش هاي پوستي
اشاره:
گشايش ستون «فرهنگ تندرستي» كه از دوشنبه گذشته و با ارائه مطالبي در مورد آب مرواريد آغاز شد، با استقبال خوب خوانندگان همشهري مواجه شده است. در اين ستون قرار است، هر دوشنبه با ارائه اطلاعات جديدي درباره يكي از بيماريها و يا مشكلات بهداشتي جامعه، در ارتقاي فرهنگ تندرستي جامعه گام برداريم. در بخش دوم، در مورد خارش هاي پوستي مطالبي فراهم آمده است.
|
|
خارش چيست؟
خارش عبارت است از احساس و تمايل به خارانيدن پوست بدن كه در اثر احساس ناراحتي در بيمار بوجود مي آيد و در موارد شديد موجب بي خوابي و اضطراب مي شود. علت واقعي خارش، اغلب ناشناخته و روند آن پيچيده است. به طور كلي خارش ناشي از تحريك اعصاب پوستي است كه سبب ترشح موادشيميايي خاصي از قبيل هيستامين مي شوند و اين تحريك، پيامهايي را به مغز ارسال مي كند كه باعث احساس خارش در آن ناحيه مي شود. خارش مي تواند علامتي از يك بيماري پوستي و يا يك بيماري داخلي و يا مسائل عصبي رواني و يا تركيبي از حالات ياد شده باشد.
علل خارش
بيماريهاي پوستي متعددي باعث خارش مي شوند كه اين خارش اغلب توأم با بثورات جلدي است، به عنوان مثال: كهير، اگزما و آبله مرغان. برخي بيماريهاي پوستي، خارش بدون تظاهرات جلدي ايجاد مي كنند. بطور مثال خشكي پوست در افراد سالخورده، بويژه در زمستان خارش ايجاد مي كند، ولي علايم جلدي مشخص، وجود ندارد. برخي ديگر از بيماريهاي پوستي مثل آلودگي هاي پوست نظير گال و شپش، سبب خارش مي شوند كه در اين موارد پزشك متخصص با معاينه پوست و ديدن علايم و انتشار بخصوص ضايعات مي تواند اين موارد را تشخيص دهد.
ولي در بسياري از موارد، بيماري پوستي كه خارش را توجيه كند، وجود ندارد. در اين گونه موارد، به بيماريهاي داخلي بايد فكر كرد. از شايع ترين علل خارش نارسايي كليه است كه موجب خارش هاي شديد و غيرقابل كنترل مي شود. همچنين بيماريهاي كبدي، بخصوص يرقانهاي انسدادي، كم كاري و پركاري تيروئيد، اختلالات مزمن از جمله كم خوني فقرآهن، پلي سيتمي، بعضي آلودگي هاي انگلي داخلي، برخي اختلالات متابوليكي و ندرتا بعضي بيماريهاي بدخيم، مي توانند سبب خارش شوند كه در اين موارد با معاينه بيمار و در صورت لزوم بررسي هاي آزمايشگاهي مي توان به علت رسيد.
بعد از بررسي تمام علل ذكر شده، گروهي از بيماران هستند كه خارش با منشاء عصبي دارند كه توسط پزشك متخصص و با اشراف كامل به ساير علل خارش بايد تحت درمان خاص قرار گيرند.
چگونه خارش را درمان كنيم؟
ابتدا بيمار بايد توسط پزشك معاينه شود و اگر نياز باشد، نمونه برداري از پوست انجام گيرد و سپس درمان مناسب توصيه شود. اگر علت خارش بيماري پوستي مثل كهير يا اگزما باشد، درمان آن، خارش را نيز برطرف مي كند و در صورتي كه خارش ناشي از بيماريهاي داخلي باشد، با معاينه و بررسي كافي درمان بيماري داخلي مورد نظر اغلب خارش را نيز درمان مي كند، ولي گاه به درمانهاي اختصاصي خارش مثل داروهاي آنتي هيستامين يا آرام بخش و گهگاه استفاده از اشعه ماوراء بنفش و يا درمانهاي اختصاصي ديگر ضرورت مي يابد. اگر چه علل خارش متنوع هستند، ولي اصول درمان اساسا يكسان است. اجتناب از استحمام با آب داغ و شستشوي زياد و افراطي با آب و صابون و يا ليف و احيانا اجسام زبر، بخصوص در افراد سالخورده داراي پوست خشك، اهميت زيادي دارد. پوشيدن لباسهاي سبك و نخي و غيرچسبان و قرار گرفتن در محيط خنك در كاهش خارش مؤثر است. استفاده از صابونهاي ملايم بايد با نظر پزشك انجام گيرد و در صورت استفاده كاملا با آب ملايم از سطح پوست شسته شوند و بعد از آن پوست توسط كرم يا لوسيون مرطوب كننده نرم شود. استفاده از مرطوب كننده ها بخصوص در فصل زمستان و در افرادي كه پوست خشك دارند، كمك زيادي در كاهش خارش مي كند. گهگاه استفاده از پمادهاي موضعي مثل تركيبات كالامين يا كورتيكوستروئيدها در صورت صلاحديد پزشك معالج مؤثر خواهد بود. مصرف داروهاي خوراكي ضدخارش بايد توسط پزشك تجويز گردد، چون بعضي داروها در زمانهاي خاص مثل حاملگي، ممكن است عوارضي داشته باشند. همين طور مصرف بعضي داروها در افراد خاص يا همزمان با داروهاي ديگر بايد با دقت صورت گيرد. با رعايت موارد ياد شده، گروه زيادي از بيماران دچار خارش، بهبود مي يابند، ولي در گروهي از بيماران كه هيچ علت پوستي يا داخلي براي خارش كشف نشود، ممكن است مصرف داروهاي آرام بخش خاص كمك كننده باشد.
دكتر زهرا حلاجي/ متخصص بيماريهاي پوست و مو
|