دوشنبه ۳۱ شهريور ۱۳۸۲ - شماره ۳۱۷۴- Sep, 22, 2003
فرهنگ تندرستي
خارش هاي پوستي
اشاره:
گشايش ستون «فرهنگ تندرستي» كه از دوشنبه گذشته و با ارائه مطالبي در مورد آب مرواريد آغاز شد، با استقبال خوب خوانندگان همشهري مواجه شده است. در اين ستون قرار است، هر دوشنبه با ارائه اطلاعات جديدي درباره يكي از بيماريها و يا مشكلات بهداشتي جامعه، در ارتقاي فرهنگ تندرستي جامعه گام برداريم. در بخش دوم، در مورد خارش هاي پوستي مطالبي فراهم آمده است.
011692.jpg
خارش چيست؟
خارش عبارت است از احساس و تمايل به خارانيدن پوست بدن كه در اثر احساس ناراحتي در بيمار بوجود مي آيد و در موارد شديد موجب بي خوابي و اضطراب مي شود. علت واقعي خارش، اغلب ناشناخته و روند آن پيچيده است. به طور كلي خارش ناشي از تحريك اعصاب پوستي است كه سبب ترشح موادشيميايي خاصي از قبيل هيستامين مي شوند و اين تحريك، پيامهايي را به مغز ارسال مي كند كه باعث احساس خارش در آن ناحيه مي شود. خارش مي تواند علامتي از يك بيماري پوستي و يا يك بيماري داخلي و يا مسائل عصبي رواني و يا تركيبي از حالات ياد شده باشد.
علل خارش
بيماريهاي پوستي متعددي باعث خارش مي شوند كه اين خارش اغلب توأم با بثورات جلدي است، به عنوان مثال: كهير، اگزما و آبله مرغان. برخي بيماريهاي پوستي، خارش بدون تظاهرات جلدي ايجاد مي كنند. بطور مثال خشكي پوست در افراد سالخورده، بويژه در زمستان خارش ايجاد مي كند، ولي علايم جلدي مشخص، وجود ندارد. برخي ديگر از بيماريهاي پوستي مثل آلودگي هاي پوست نظير گال و شپش، سبب خارش مي شوند كه در اين موارد پزشك متخصص با معاينه پوست و ديدن علايم و انتشار بخصوص ضايعات مي تواند اين موارد را تشخيص دهد.
ولي در بسياري از موارد، بيماري پوستي كه خارش را توجيه كند، وجود ندارد. در اين گونه موارد، به بيماريهاي داخلي بايد فكر كرد. از شايع ترين علل خارش نارسايي كليه است كه موجب خارش هاي شديد و غيرقابل كنترل مي شود. همچنين بيماريهاي كبدي، بخصوص يرقانهاي انسدادي، كم كاري و پركاري تيروئيد، اختلالات مزمن از جمله كم خوني فقرآهن، پلي سيتمي، بعضي آلودگي هاي انگلي داخلي، برخي اختلالات متابوليكي و ندرتا بعضي بيماريهاي بدخيم، مي توانند سبب خارش شوند كه در اين موارد با معاينه بيمار و در صورت لزوم بررسي هاي آزمايشگاهي مي توان به علت رسيد.
بعد از بررسي تمام علل ذكر شده، گروهي از بيماران هستند كه خارش با منشاء عصبي دارند كه توسط پزشك متخصص و با اشراف كامل به ساير علل خارش بايد تحت درمان خاص قرار گيرند.
چگونه خارش را درمان كنيم؟
ابتدا بيمار بايد توسط پزشك معاينه شود و اگر نياز باشد، نمونه برداري از پوست انجام گيرد و سپس درمان مناسب توصيه شود. اگر علت خارش بيماري پوستي مثل كهير يا اگزما باشد، درمان آن، خارش را نيز برطرف مي كند و در صورتي كه خارش ناشي از بيماريهاي داخلي باشد، با معاينه و بررسي كافي درمان بيماري داخلي مورد نظر اغلب خارش را نيز درمان مي كند، ولي گاه به درمانهاي اختصاصي خارش مثل داروهاي آنتي هيستامين يا آرام بخش و گهگاه استفاده از اشعه ماوراء بنفش و يا درمانهاي اختصاصي ديگر ضرورت مي يابد. اگر چه علل خارش متنوع هستند، ولي اصول درمان اساسا يكسان است. اجتناب از استحمام با آب داغ و شستشوي زياد و افراطي با آب و صابون و يا ليف و احيانا اجسام زبر، بخصوص در افراد سالخورده داراي پوست خشك، اهميت زيادي دارد. پوشيدن لباسهاي سبك و نخي و غيرچسبان و قرار گرفتن در محيط خنك در كاهش خارش مؤثر است. استفاده از صابونهاي ملايم بايد با نظر پزشك انجام گيرد و در صورت استفاده كاملا با آب ملايم از سطح پوست شسته شوند و بعد از آن پوست توسط كرم يا لوسيون مرطوب كننده نرم شود. استفاده از مرطوب كننده ها بخصوص در فصل زمستان و در افرادي كه پوست خشك دارند، كمك زيادي در كاهش خارش مي كند. گهگاه استفاده از پمادهاي موضعي مثل تركيبات كالامين يا كورتيكوستروئيدها در صورت صلاحديد پزشك معالج مؤثر خواهد بود. مصرف داروهاي خوراكي ضدخارش بايد توسط پزشك تجويز گردد، چون بعضي داروها در زمانهاي خاص مثل حاملگي، ممكن است عوارضي داشته باشند. همين طور مصرف بعضي داروها در افراد خاص يا همزمان با داروهاي ديگر بايد با دقت صورت گيرد. با رعايت موارد ياد شده، گروه زيادي از بيماران دچار خارش، بهبود مي يابند، ولي در گروهي از بيماران كه هيچ علت پوستي يا داخلي براي خارش كشف نشود، ممكن است مصرف داروهاي آرام بخش خاص كمك كننده باشد.
دكتر زهرا حلاجي‎/ متخصص بيماريهاي پوست و مو

امنيت يا سلامت غذايي چيست؟
011694.jpg
كنترل بهداشت و سلامتي غذاهاي تهيه شده، از نظر جلوگيري از انتشار باكتري ها اهميت دارد. بنابراين اگر ما به: ۱- انتخاب مواد غذايي سالم (مواد اوليه موجود در مراكز فروش)، ۲- نگهداري صحيح مواد غذايي در منزل و ۳- پخت بهداشتي مواد غذايي در يك مكان بهداشتي، توجه كنيم، به مسموميتها و عفونتهاي غذايي كه ميكروبها ايجاد مي كنند،  دچار نمي شويم.
انتخاب مواد غذايي سالم در مراكز فروش (سوپرماركتها، بازار روز و...)
مهمترين نكته؛ توجه به انتخاب مواد غذايي سالم و بهداشتي است. يعني اينكه از تازه بودن مواد غذايي مطمئن باشيم؛ هنگام خريد هر نوع ماده خوراكي، اولين نكته، كنترل تاريخ توليد و انقضاء است؛ حتي از خريد محصولاتي كه تاريخ مصرف آنها تمام نشده است، ولي مشكوك به نظر مي رسند، خودداري كنيد.
گوشتي كه مي خريد؛ حتماً بايد صورتي مايل به قرمز باشد و ابداً لك تيره و قهوه  اي نداشته باشد. ماهي بايد چشماني شفاف داشته، گوشتي سفت و بدون لك يا كبودي داشته باشد. پس از خريد، حتماً هر كدام را در پلاستيكي جدا بگذاريد تا آب ماهي و گوشت با ديگر خريدهاي شما تماس پيدا نكنند. بهتر است از تخم مرغهايي كه تاريخ مصرف دارند استفاده كنيد. اگر در دسترس نبود؛ شانه تخم مرغ را كاملاً بررسي كنيد. چند تايي از تخم مرغ ها را به دقت كنترل كنيد. تخم مرغي سالم است كه تميز بوده، بدون ترك، تيرگي رنگ يا سوراخ باشد.
از خريد اين گونه محصولات غذايي جداً خودداري كنيد: ۱- ميوه هايي كه پوستشان ترك دارد يا اينكه لك دارند(باكتري ها از محل لك و ترك وارد ميوه شده و آن را آلوده مي كنند) ۲- آبميوه ها، نوشيدني هاي سرد و گرم و شير غيرپاستوريزه و بسته بندي نشده؛ (اين قبيل خوراكي ها حتماً آلوده اند) ۳- مرغ هايي كه تميز شده اند ولي بسته بندي نشده اند (منظور بسته بندي كارخانه اي است)
نگهداري صحيح مواد غذايي در منزل
قبل از قرار دادن مواد غذايي خريداري شده در يخچال يا فريزر؛ درجه يخچال و فريزر را كنترل كنيد. يخچال شما بايد روي ۵ درجه سانتيگراد (۴۰ درجه فارنهايت) و فريزر بايد روي ۱۸- درجه سانتيگراد (۰ درجه فارنهايت) تنظيم شده باشد. اين درجات (درجه يخچال و فريزر) به درجه سرما يا يخ زدگي معروف است كه در اين دما باكتري ها ازدياد پيدا نمي كنند.
۱- اولين قدم؛ قراردادن مواد غذايي خريداري شده در يخچال يا فريزر است. اين كار بسته به نوع ماده غذايي و زمان مصرف آن دارد. معمولاً در درب يخچال مكاني براي نگهداري تخم مرغ تعبيه شده است؛ اما بهتر است تخم مرغ ها با شانه اش در يخچال نگهداري شود (اغلب يخچالها؛ محل نگهداري تخم مرغها كه درب يخچال است، سرماي كافي ندارد)؛ محيط داخلي يخچال خنك تر از درب آن است. ۲- دوم اينكه؛ گوشت، مرغ و ماهي حداكثر ۲ روز پس از خريده شدن بايد يا وارد فريزر بشوند يا اينكه پخته شده و خورده شوند. پس از ۲ روز؛ اگر يكي از اين كارها انجام نشد، بايد آنها را دور بريزيد (در مدت ۲ روز بايد حتماً در يخچال باشند). حداكثر مدت مجاز نگهداري گوشت خام (نپخته) چرخ كرده در فريزر، حداكثر ۴ ماه و گوشت پخته شده؛ حداكثر ۳ ماه است. ۳- پس از اينكه از مواد اوليه لازم براي طبخ غذا استفاده كرديد؛ باقيمانده مواد اوليه بايد سريعاً به يخچال بازگردانده شوند؛ چرا كه دماي اتاق بهترين دما براي رشد و تكثير باكتري ها است. ۴- براي اينكه سرد شدن مواد غذايي سريعتر و بهتر صورت بگيرد؛ بهتر است مواد غذايي را به قطعات كوچك تبديل كرده و سپس در يخچال بگذاريد. (به اين ترتيب ماده غذايي شما عاري از ميكروب خواهد شد). ۵- اگر يك بسته مرغ، ماهي يا گوشت را از فريزر بيرون آورده و قطعاتي از آن را مصرف كرديد؛ باقيمانده را به فريزر برنگردانيد. قطعات باقيمانده را در يخچال بگذاريد و حداكثر تا ۳ روز از آنها استفاده كنيد؛ اگر تا ۳ روز از آنها استفاده نكرديد، آنها را دور بريزيد. پس براي جلوگيري از اين مسأله؛ حتماً تعداد قطعات هر بسته را براساس نياز هر بار خود و خانواده تان درنظر بگيريد. ۶- حال به نكات زير براي جلوگيري از رشد و تكثير باكتري ها در حين پخت و نگهداري مواد غذايي توجه كنيد:
* براي باز شدن يخ گوشت، مرغ يا ماهي يخ زده؛ ابداً از دماي اتاق استفاده نكنيد. فقط از يخچال يا ماكروويو استفاده كنيد (دماي اتاق بهترين دما براي رشد ميكروارگانيسم ها است) * پس از باز شدن يخ گوشت، مرغ يا ماهي آن را سريعاً بپزيد. *اگر مقداري مرغ، ماهي يا گوشت خام پس از خروج از يخچال استفاده نشد و چند ساعتي بيرون از يخچال ماند؛ آن را دور بريزيد. (پس توجه كنيد چيزي از يخچال بيرون نماند . * گوشت بايد تا حدي پخته شود كه مركزي ترين نقطه هر قطعه كاملاً بپزد. يعني اينكه صورتي نمانده و آب نداشته باشد. بنابراين تاحد ممكن گوشت را قطعه قطعه كنيد. *مرغ وقتي پخته است كه ديگر صورتي رنگ نبوده و سفت نباشد. *در بعضي از نقاط دنيا از دماسنج براي اطمينان كامل از پخت مرغ، گوشت يا ماهي استفاده مي كنند. درجه حرارت پخت هر ماده غذايي متفاوت است. * قبل از قرار دادن ميوه ها و سبزيها در يخچال آنها را كاملاً با آب بشوئيد؛ چرا كه بعضي از باكتري ها براي رشد و تكثير به دماي يخچال نياز دارند! (مثل: كلستريديوم بوتولينوم ساكاروليتيك. * قبل از قرار دادن اسفناج، كاهو و يا هر سبزي برگ  داري، برگهاي زرد، خراب و آفت زده را جدا كنيد.
حال به درجه حرارت لازم براي پخت بعضي از مواد غذايي توجه كنيد (اين دما مركزي ترين نقطه را هم خواهد پخت):
۱- مرغ: حرارت مورد نياز براي پخت كامل برابر ۸۲ تا ۸۵ درجه سانتيگراد (۱۸۵- ۱۸۰ درجه فارنهايت).
۲- گوشت چرخ كرده گاو: درجه حرارت لازم براي پخت كامل برابر ۷۱ درجه سانتيگراد (۱۶۰ درجه فارنهايت)
۳- گوشت چرخ كرده مرغ: درجه حرارت لازم براي پخت كامل برابر ۷۴ درجه سانتيگراد (۱۶۵ درجه فارنهايت)
۴- قسمتهاي جانبي مرغ يا گوشت مثل: بال، گردن، دنده ها: درجه حرارت لازم براي پخت كامل برابر ۷۴ درجه سانتيگراد (۱۶۵ درجه فارنهايت)
براي پختن غذا در فر؛ حتماً فر را گرم كرده و سپس از آن استفاده كنيد. براي استفاده از ماكروويو؛ حتماً مواد غذايي را در ظرف مخصوص ماكروويو (ظروف غيرپلاستيكي) بگذاريد تا حتي الامكان از اشعه ماكروويو دور باشند. بهتر است به توصيه هاي زير توجه كنيد:
* غذا را در ظرفهاي مخصوص ماكروويو گذاشته و سپس در ماكروويو بگذاريد.
* قطعات مرغ، گوشت يا ماهي را كه در ماكروويو گذاشته ايد، زير و رو كنيد. به اين ترتيب حرارت يكساني به تمام نقاط خواهد رسيد.
* حداقل ۱ يا ۲ بار در حين پخت گوشت چرخ كرده آن  را هم بزنيد. به اين ترتيب حرارت به تمام نقاط ماده غذايي انتقال مي يابد.
* بهتر است تا حد امكان از ماكروويو استفاده نكنيد.
براي كاهش خطر ابتلا به بيماري سالمونلوزيس كه از تخم مرغ آلوده به انسان منتقل مي شود؛ نبايد تخم مرغ نپخته (خام) را بيش از ۲ ساعت خارج از يخچال نگه داريد. مهم تر اين كه؛ تخم مرغ را فقط به صورت پخته مصرف كنيد. از تخم مرغ خام به هيچ وجه استفاده نكنيد (مثل مصرف تخم مرغ (زرده تخم مرغ) روي برنج چلوكبابي ها براي بهتر شدن طعم؛ افزودن زرده تخم مرغ خام به شير جوشيده براي درمان سرماخوردگي؛ تست كردن مزه مواد اوليه مخلوط شده با تخم مرغ براي تهيه كيك و...). سالمونلوزيس از طريق مصرف تخم مرغ خام آلوده به باكتري سالمونلا ايجاد مي شود.
طبخ بهداشتي در آشپزخانه بهداشتي
ماده اوليه بهداشتي؛ قسمتي از رعايت بهداشت است؛ اما اطمينان از طبخ بهداشتي غذا در يك آشپزخانه بهداشتي نيز بسيار مهم است. براي رسيدن به نتيجه مطلوب؛ توجه به نكات زير راهگشا است:
۱- بعد از تماس با هر ماده غذايي خام مثل: گوشت، مرغ، ماهي، تخم مرغ، ميوه و سبزي؛ دستانتان را با آب گرم و صابون بشوئيد. ۲- مواد خوراكي خام را چه در يخچال و چه پس از خارج كردن از يخچال؛ كاملاً جدا از مواد غذايي ديگر و وسايل آشپزخانه نگه داريد. آب حاصله از موادي مثل: گوشت خام، ماهي، مرغ و... آلوده است. ۳- ظروفي را كه در آن مواد غذايي خام نگه مي داريد، از ظروف ديگر جدا نگه داريد. حتي پس از شستن آنها؛ رعايت اين نكته بهتر است. ۴- از گذاشتن غذاهاي پخته و خام در كنار يكديگر و در يك ظرف جداً خودداري كنيد. ۵- همه ميوه ها و سبزيها را قبل از مصرف بشوييد حتي اگر ميوه ها را پوست كنده و بعد مصرف كنيد. چرا كه ابتدا دست شما با پوست آلوده آنها تماس پيدا كرده و سپس با ميوه. به اين طريق باكتري ها وارد بدن شما مي شود.
براي قطعه كردن ماهي، مرغ و گوشت خام؛ از تخته اي مخصوص استفاده كنيد. اين تخته را براي ميوه ها و سبزي ها استفاده نكنيد. پس از هر بار استفاده از تخته آشپزخانه؛ آن را با آب گرم و مايع ظرفشويي كاملاً بشوئيد و خشك كنيد. بهتر است از تخته پلاستيكي به جاي تخته چوبي استفاده كنيد. زيرا پس از مدتي در تخته چوبي شيار ايجاد مي شود و شيارها محل هاي خطرناكي براي رشد باكتريها خواهند بود.
پس از تماس دستتان با مرغ، ماهي و گوشت خام و يا آب آنها، دستتان را با آب گرم و صابون بشوئيد. پس از اتمام كار در آشپزخانه؛ سينك، آبكش و... را كاملاً بشوييد. محيط مرطوب و بقاياي مواد غذايي آلوده محيط مناسبي براي رشد ميكروارگانيسم ها است.
اما سخن آخر؛ از آنجا يي   كه پيشگيري از ابتلا به بيماري ها؛ كم هزينه تر و بهتر از درمان است؛ پس با رعايت نكات بهداشتي؛ هرچند كوچك، به سلامت خود و خانواده تان كمك كنيد.
منبع: www. Food Safety.com
مترجم: مهتاب صفرزاده خسروشاهي
توضيحات مترجم:
الف. عفونت غذايي: با بروز اين علايم، به عفونت غذايي دچار شده ايد: ۱- تب ۲- مدت زمان ظهور علايم بيماري طولاني است (حدود ۱۲-۱۰ ساعت پس از مصرف غذاي آلوده)
ب - مسموميت غذايي: با بروز اين علايم به مسموميت غذايي دچار شده ايد: ۱- تب نداريد ۲- مدت زمان ظهور علايم بيماري كوتاه است (حدود ۴-۲ ساعت پس از مصرف غذاي آلوده)

زندگي با ميكروب ها- ۳
گلوله هاي جادويي
011690.jpg
مترجم: وحيد رضا نعيمي
تدريجاً هاله اي از محبت در اطراف وجهه عمومي دانشمنداني كه براي محافظت از ما مي جنگند، ايجاد شد. پل دي كروئيف در كتاب معروف خود به نام شكارچيان ميكروب (۱۹۲۶) گفت: «مانند خورشيدي كه از پس بامداد فردا طلوع مي كند، روشن است كه شكارچيان ميكروب ديگري ظهور خواهند كرد كه گلوله هاي جادويي ديگري پديد خواهند آورد، گلوله هاي مطمئن تر و ايمن تر كه براي هميشه خطرناكترين ميكروب ها را با آن از بين برد.»
پني سيلين كه در سال ۱۹۲۸ توسط الكساندر فليمينگ كشف و اول بار در سال ۱۹۴۰ روي بيماري آزمايش شد، باور به گلوله هاي جادويي را تقويت كرد. ميكروب ها دشمن و بدن انسان ميدان نبرد بودند. براي آنكه بفهميم اين گلوله  هاي جادويي تا چه اندازه خوشايند بودند، كافي است داستان كالوين كوليج كوچك، پسر ۱۶ ساله سي امين رئيس جمهوري آمريكا را به ياد آوريم. در سال ۱۹۲۴، انگشت بزرگ پاي كالوين جوان در هنگام بازي تنيس در كاخ سفيد تاول زد كه بعداً عفونت كرد. با بالا رفتن تب، جراحان به اين نتيجه رسيدند زمان براي قطع پاي وي از ساق پا دير شده است. آنان پا را تا استخوان شكافتند و عفونت در حال انتشار را بيرون كشيدند. مردم كشور با نگراني خبر ماجرا را از طريق بولتن هاي خبري دنبال مي كردند. پس از يك هفته درد فوق العاده، پسر مرد.
نسلي كه داستان كوليج را به ياد مي آورد و احساس بي پناهي را درك مي كند، گذشته است يا در حال گذشتن است. فرزندان و نوادگان آن با آنتي بيوتيك بزرگ شدند. اين آنتي بيوتيك ها به همراه واكسيناسيون، كارشناسان را پس از جنگ جهاني دوم واداشت پايان بيماري عفوني را پيش بيني كنند. مرجع پزشكي عالي آمريكا در سال ۱۹۶۹ اعلام كرد زمان آن رسيده است كه پرونده اين مشكل بسته شود. مك فارلين برنت كه در سال ۱۹۶۰ به خاطر پژوهش روي دستگاه ايمني برنده جايزه نوبل شد، در سال ۱۹۷۲ گفت: «آينده بيماري هاي عفوني بسيار تيره است.» لوئيز توماس رئيس دانشكده پزشكي ييل در سال ۱۹۷۶ به دانشجويان گفت: «هيچ بيماري جديدي نمانده است كه كشف شود.» سپس سال بعد، مركز كنترل بيماري آمريكا گزارش داد اولين مرگ هاي ناشي از آنچه به ايدز معروف شد، اتفاق افتاده است. در آن سال ۲۵۰۰۰۰ نفر در ايالات متحده به اين بيماري مبتلا بودند.
استفاده از آنتي بيوتيك ها و ساير داروها براي بمباران جمعيت باكتريها و كشتار دسته جمعي آنها فشار انتخاب گرانه شديدي را ايجاد مي كند كه به نفع بقا، انتشار و تكامل ميكروب هايي است كه مي توانند در برابر اين حملات تاب بياورند. برخي سوءاستفاده هاي انجام شده در دهه هاي۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ مانند توليد قطره گلوي پني سيلين و افزودن داروهاي ضد مالاريا به نمك خوراكي در مناطق بيماري خيز امروزه به نظر باورنكردني مي آيد، اما اين سوءاستفاده ها همچنان ادامه دارد. براساس گزارش سازمان بهداشت جهاني، دو سوم آنتي بيوتيك خوراكي مصرف شده در سراسر جهان بدون نسخه پزشكي، تشخيص يا درمان مناسب خريداري مي شود. افزون بر اين، مردم آنها را درست مصرف نمي كنند. يك سوم متخصصان كودك در آمريكا اذعان دارند براي تخفيف نگراني والدين و بيماران خردسال خود بيش از حد آنتي بيوتيك تجويز مي كنند. حتي با اين وجود كه ايجاد مقاومت از زمان اولين بيماري كه پني سيلين مصرف كرد، مشاهده و مستند شده است.
دست كم يك چهارم تمام آنتي بيوتيك هايي كه در آمريكا مصرف مي شود، در صنعت غذا به كار مي رود. اين داروها از بروز عفونت در ماهي ها و جانوراني كه در محيط هاي پرتراكم رشد مي كنند، جلوگيري مي كنند.
همزمان با آنكه مقاومت در برابر انواع آنتي بيوتيك هاي شناخته شده افزايش مي يابد، همچنان در موقعيت جنگ قرار داريم. مركز كنترل بيماري آمريكا چند سال قبل در گزارش «طرح هاي هزاره جديد» هشدار داد دشمن نامريي و موذي است و از نظر قدرت و شمار رشد مي كند. به مانند جنگ سنتي، فن آوري هاي جديد كشتن را آسانتر و كارآمدتر مي كند. داروهاي مبتني بر ژنوم ميكروب به مانند بمب هاي هدايت ليزري هوشمند فرآيندهاي زيست شيميايي را با دقت بيشتر هدف قرار خواهد داد (البته گاهي بمب هاي هوشمند چندان هوشمند از آب درنمي آيند).
از جمله سلاح هاي جديد باكتريوفاژها هستند، يعني ويروس هايي كه قادر به كشتن باكتري ها هستند. استفاده از باكتريوفاژها از اوايل قرن بيستم آغاز شد، اما با ظهور آنتي بيوتيك ها، پژوهش در اين زمينه- جز در اتحاد شوروي- متوقف شد. باكتريوفاژها دورنماي هيجان انگيزي را فراروي ما قرار مي دهند اما باز هنوز براي تصور پيروز شدن در اين جنگ زود است. ما در عوض به رقابتي دامن مي زنيم كه در اصطلاح طراحان نظامي فاقد «راهبرد خروج» است. جوليان ديويس رئيس انجمن ميكروبيولوژي آمريكا قوياً معتقد است ميكروبها در مقام رقيب غيرقابل شكست هستند.
واكسن ها هم ضامن پيروزي نيستند. پل اولد زيست شناس در كتاب زمان طاعون (۲۰۰۰) نوشت تكامل مقاومت به واكسن تقريباً به اندازه تكامل مقاومت به آنتي بيوتيك اجتناب ناپذير است. دو نمونه: ويروس اچ آي وي كه به سرعت تكامل مي يابد، در برابر تلاشهاي بهترين مغزهاي بشر و هزينه هاي سنگين مالي مقاومت كرده است؛ ويروس هاي آنفلوانزا فراتر از واكسن هايي كه هر سال از نو طراحي مي شوند، تكامل مي يابد. غفلت از پيامد تلاش هاي ما بر ميكروب هاي سريع تكامل يابنده از اين دست ممكن است اوضاع را از اين هم بدتر كند. پژوهشگران با استفاده از الگوبرداري رياضي، نشان داده اند واكسن هاي نيمه مؤثر- يعني آنهايي كه موقتاً خاصيت سمي و بيماري را محدود مي كنند اما جلوي انتقال آن را به ميزبانان جديد نمي گيرند- ممكن است باعث تكامل ميكروب ها به سوي مقاومت بيشتر شوند.

شاگردان ديروز- ۶
روزي كه چارلز داروين سوسك بدمزه اي را به دهان گرفت
011688.jpg
حسن سالاري
چارلز داروين، ششمين فرزند خانواده ده نفري دكتر رابرت داروين در سال ۱۸۰۹ به دنيا آمد. وقتي شانزده ساله بود، درست يك سال پيش از اتمام درسهايش در مدرسه «شروزبري» از ادامه تحصيل سرباز زد. چارلز، گرچه در كلاس درس، نه شاگرد برجسته اي بود و نه كم استعداد، به نظر مدير مدرسه و پدرش پسري كاملاً  معمولي و از نظر استاندارد هوشي پايين تر از ميانگين بود. چارلز بيشتر وقت خود را صرف شكار، سگ و به دام انداختن موش هاي صحرايي مي كرد. البته در فراگيري ادبيات قديم كوتاهي نكرده بود و بيش از پنجاه سطر از اشعار هومر و ويرژيل را حفظ بود. اما اينها با انتظاري كه پدر از پسر داشت، فاصله زيادي داشتند.
دكتر رابرت داروين به چارلز اخطار كرد كه بايد براي تحصيل در رشته پزشكي به برادرش در دانشگاه «ادينبور» ملحق شود تا هر دو پسر بتوانند مثل خود او راه پدر مشهورش دكتر «اراسموس داروين» را ادامه دهند.
چارلز در سال ۱۸۲۵ مجبور شد در دانشكده پزشكي نام نويسي كند. ولي از همان آغاز، طبيعتش با اين رشته ناسازگاري نشان داد. در بيمارستان شاهد دو عمل جراحي بود كه بدون استفاده از داروي بيهوشي، يكي از آن دو روي كودكي انجام مي گرفت.
وي در هر دو مورد، پيش از پايان عمل پا به فرار گذاشت. چارلز پيش از آن كه سال دوم را به پايان برساند، به خوبي دريافت كه نمي تواند پزشك شود. او قبول داشت كه پزشكي حرفه شريفي است و گرچه پدر بزرگ و پدرش به مدت هفتاد سال به خوبي به درمان مردم پرداختند، ولي فقط خود را شايسته اين حرفه نمي ديد. عدم تمايلش را به خواهرانش نوشت. پيش بيني مي كرد وقتي اين خبر انتشار يابد كه پس از سال دوم به دانشكده پزشكي بازنمي گردد، با خشونت پدرش روبه رو خواهد شد.
وقتي به خانه بازگشت پدرش با سردي با او برخورد كرد و از او خواست درباره آينده با او سخن بگويد. چارلز به پدر پاسخ داد كه مي خواهد در رشته الهيات تحصيل كند و كشيش شود و از او خواست چنين فرصتي را به او بدهد.
سرانجام چارلز به كالج كريست در كمبريج رفت و در رشته الهيات مشغول تحصيل شد. او ساعات اضافي خود را به مصاحبت با استادان زيست شناسي و جمع آوري جانوران مختلف اختصاص داده بود. چارلز و دارودسته اش از دلباختگان سوسك ها بودند. او عقيده داشت كه هيچ فعاليت دانشگاهي بيش از جمع آوري سوسك، او را خشنود نمي  كند. روزي پس از كندن پوست كهنه درختي، دو سوسك كم نظير پيدا كرد و هر يك را در يكي از دستانش جاي داد. در اين حال، سوسك سومي از نوعي جديد پيدا كرد و چون نتوانست از آن صرف نظر كند، سوسك سوم را درون دهان خود جاي داد.شب همان روز به پروفسور هنسلو، استاد گياهشناسي، گفت: «افسوس كه سوسك مايع بسيار تندي از خود ترشح كرد كه زبانم را سوزاند و ناگزير شدم سوسك  را از دهنم بيرون بيندازم و گمش كنم، سومي را از دست دادم.» هنسلو او را نصيحت كرد كه در جمع آوري سوسك و پول ميانه روباشد!
داروين بخش زيادي از علاقه مندي اش به كاوش در طبيعت را مديون پروفسور سجويك، استاد زمين شناسي، است. وي در گردش هاي علمي خود اغلب چارلز را همراه خود داشت و به او نحوه جمع آوري نمونه، شماره گذاري نمونه ها، ثبت اطلاعات مفيد (از جمله نوع رستني هاي سنگ ها كه جنس لايه اي را نشان مي دهند كه زير آنها است) و اين كه هيچ چيز را به حافظه نسپارد و دفتر يادداشت خود را هميشه همراه خود داشته باشد، آموخت. داروين در حال آماده كردن خود براي پذيرش سمت كشيشي كليساي «هرفورد» بود كه نامه مهمي از پروفسور هنسلو دريافت كرد.
هنسلو در نامه خود نوشته بود كه كاپيتان فيتز روي كه از طرف دولت مأمور بررسي انتهاي جنوبي آمريكا شده بود، به شخصي نياز دارد كه مصاحبش باشد و از چارلز خواسته بود در يك سفر دو ساله او را همراهي كند. هنسلو چارلز را طبيعيدان كاركشته اي نمي دانست، اما چون او را در مشاهده و جمع آوري و ثبت آنچه كه در تاريخ طبيعي تازگي داشت، كار آزموده مي دانست، اين فرصت طلايي را براي او فراهم كرده بود.
برنامه كار كشتي بيگل كه تحت فرمان كاپيتان فيتز روي اداره مي شد،  تهيه نقشه جغرافيايي سواحل و مكانهاي كمتر شناخته شده بود. كاپيتان در اين كار مهارت عجيبي داشت و دقيق ترين نقشه ها را تهيه مي كرد. برنامه كشتي او مطالعه تاريخ طبيعي نبود و از آنجا كه نتوانست هيچ كدام از دوستانش را براي همراهي در آن سفر متقاعد كند، با بي ميلي داروين را پذيرفت.
كاپيتان طرفدار جدي نظريات «لاواتر»، قيافه شناس آلماني، بود ومتقاعد شده بود كه مي توان خصوصيات هر فرد را از روي خصوصيات چهره اش شناخت. او ترديد داشت كه شخصي مانند داروين با آن دماغ دراز بتواند انرژي و ثبات كافي براي يك سفر طولاني را داشته باشد!  به نظر مي رسد پدر داروين نيز چنين عقايدي را باور داشته است زيرا وقتي داروين از سفر دريايي خود بازگشت به او گفت: «مثل اين كه سرت كاملاً تغيير كرده است...»!  و به راستي سر داروين كاملاً تغيير كرده بود.
منبع: شورهستي (داستان زندگي چارلز داروين)
نوشته ايروينگ استون/ ترجمه: دكتر محمود بهزاد

علم
ادبيات
اقتصاد
سفر و طبيعت
سياست
ورزش
هنر
|  ادبيات  |  اقتصاد  |  سفر و طبيعت  |  سياست  |  علم  |  ورزش  |  هنر  |
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |