مهندس جواد عليپور صدري 
استفاده بهينه از هر وسيله اي مستلزم سرويس و نگهداري به موقع آن دستگاه است كه به عبارتي مي توان اين روش را >بازبيني پيشگيرانه< ناميد، زيرا عمل به دستورات وضع شده از سوي توليدكننده و همچنين رعايت استانداردهاي موجود نه تنها موجب افزايش عمر و ايجاد قابليت  به كار گيري در هر زمان با بالا ترين درجه ايمني و اطمينان مي گردد، بلكه از اتلا ف بي مورد وقت و پول نيز جلوگيري مي كند.
بر همين اساس، اتومبيل كه به عنوان مجموعه اي از سيستم ها و دستگاههاي مختلف شناخته مي شود، براي قرارداشتن در بهترين موقعيت بازدهي و برخورداري از شرايط ايده آل از نظر ايمني، كارآيي، عملكرد و حتي زيبايي، نيازمند سرويس و نگهداري مداوم و انجام دقيق دستورالعمل هاي ارائه شده توسط كمپاني خودروساز است.
در اين مقاله سعي شده با جمعآوري و ارائه معتبرترين توصيه ها و زمان بندي ها براي سرويس قسمت ها و اجزاي مختلف اتومبيل، شما را در نگهداري هرچه بهتر و كامل تر اتومبيل تان ياري دهيم.
آيا مي دانيد اتومبيل چيست؟
مهم ترين بخش و يا به عبارتي قلب تپنده در اتومبيل، موتور آن است كه سلا مت و كاركرد صحيح آن براي داشتن اتومبيلي به دردخور، بسيار ضروري است. بنابراين ابتدا از موتور شروع كرده و شرايط بازديد و سرويس آن را بررسي مي كنيم.
روغن 
وجود روغن كافي و يا چسبندگي مناسب چه در گرما و چه در سرما، از مواردي است كه در طول عمر موتور نقش به سزايي دارد. با چك كردن و بازرسي اين روغن در فواصل ۸۰۰ تا۱۰۰۰ كيلومتر ، از كافي بودن آن در موتور مطمئن شويد، روغن موتور مناسب را با توجه به دفترچه راهنماي خودرو انتخاب كرده و تعويض آن را با در نظر گرفتن قابليت هاي روغن و توصيه هاي شركت خودروساز انجام دهيد. اگرچه در حال حاضر روغن هايي با پايايي و حفظ قابليت ۴۰ هزار كيلومتر نيز در بازار يافت مي شوند، اما به خاطر داشته باشيد كه هر پيشرانه اي قابليت استفاده از اين روانسازها را ندارد. توصيه مي گردد روغن هاي عادي را بين ۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ كيلومتر كاركرد خودرو تعويض نماييد.
آب 
گرماي بيش از حد به راحتي موتور را دچار صدمه و آسيب مي نمايد. بنابراين همواره از وجود آب كافي در سيستم خنك كننده پيشرانه(رادياتور) اطمينان حاصل كرده و در صورت عدم نشتي كل مجموعه، پس از پيمودن هر ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ كيلومتر اقدام به بازديد آن نماييد. در همين رابطه توصيه مي شود بين هر ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ كيلومتر تسمه پروانه و يا موتور پروانه رادياتوربازرسي گردد تا تسمه سالم بوده و لقي آن در حد استاندارد باشد و يا موتور پروانه به خوبي عمل كرده و با رسيدن به دماي مشخص شده شروع به كار كند.
ضديخ 
- به ياد داشته باشيد كه وجود ضديخ حتي در فصل تابستان نيز مفيد است زيرا همان طور كه در زمستان از انجماد مايع درون رادياتور جلوگيري مي نمايد، در فصل گرما دماي جوش آن را بالا  مي برد. به هر حال مايع درون رادياتور را مي بايست هر دو سال يك بار به طور كامل تعويض نموده و اقدام به تميز كردن و رسوب زدايي رادياتور كرد..
فيلتر
تميز و سالم بودن فيلترهاي هوا و روغن ، باعث كاهش مصرف سوخت و كاركرد بهتر موتور خودرو مي گردد. بنابراين با هربار تعويض  روغن، فيلتر هوا را عوض كنيد و با هر دوبار تعويض فيلتر هوا، اقدام به تعويض فيلتر روغن نماييد.
شمع 
عملكرد صحيح و كامل سيستم جرقه زني متضمن اشتغال كامل و يكي از فاكتورهاي كارآيي مناسب موتور است. اگرچه به تازگي شمع هاي جديد و پيشرفته اي وارد بازار كشور شده اند اما به دليل قيمت بالا  هنوز چندان كاربردي ندارند، بنابراين براي ايجاد بهترين جرقه، شمع هاي كاركرده را بين ۲۳۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ كيلومتر با شمع هاي نو عوض كنيد، ضمناً پس از پيمودن هر ۸۰۰۰ كيلومتر لا زم است تا كليه شمع ها بازديد و تميز شوند.
در همين بخش توصيه مي شود كه پس از هر ۸۰۰۰ كيلومتر كاركرد، دلكو مجدداً بررسي و احتمالا ُ تنظيم گردد و در دلكوهاي پلا تيني بين هر ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ كيلومتر، پلا تين فرسوده تعويض گردد. اين عمل علا وه بر راحت تر روشن  شدن موتور، به احتراق كامل و كاستن از مصرف سوخت كمك مي كند.
مسير بنزين 
براي اينكه همواره سوخت كافي به موتور برسد، جا دارد تا هر ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ كيلومتر، پمپ بنزين خودرو از نظر سلا مت بازديد شده و صافي آن تميز شود. فيلتر سوخت را هر ۱۲۰۰۰ كيلومتر تعويض نموده و اتصالات و شيلنگ هاي سوخت را بازرسي كنيد. در صورت بروز نشتي و يا هر گونه خوردگي در آنها بدون درنگ و با سرعت مبادرت به تعويض آن با نوع مرغوب نماييد چرا كه هرگونه آسيب و كاستي در اين قسمت مي تواند خسارات جبران ناپذيري به همراه داشته باشد.
باتري 
چنانچه نمي خواهيد به دليل تخليه يا دشارژ شدن باتري دچار مشكل شويد، پس از طي هر ۵۰۰۰ كيلومتر ميزان آب اسيد باتري را چك كرده و در صورت كمبود فقط آب مقطر به آن اضافه نماييد. توجه داشته باشيد كه آب اسيد باتري به دليل برخورداري از اسيد سولفوريك، قابليت خورندگي شديدي دارد. بنابراين از تماس آن با پوست، لا ستيك و حتي بدنه خودرو جلوگيري كرده و در صورت بروز چنين موردي، بلا فاصله سطح تماس را با آب سرد شستشو دهيد. به ياد داشته باشيد كه گاز متصاعد شونده از خانه هاي باتري، هيدروژن است كه ميل انفجاري شديدي دارد. بنابراين از مجاورت هرگونه جرقه و يا شعله با آن اكيداً اجتناب كنيد.
دنده و ديفرانسيل 
پس از موتور نوبت به سيستم انتقال نيرو شامل جعبه دنده و در صورت وجود چرخ هاي متحرك در عقب، ديفرانسيل و ميله گاردان مي رسد. در اين بخش اهم وظايف مالك خودرو عبارتند از:
روانساز مورد استفاده در جعبه دنده و ديفرانسيل از نوعي است كه اصطلا حاً به آن واسكازين گفته مي شود. واسكازين ها انواع مختلفي دارند كه در مورد هر خودرو بايد به دفترچه راهنماي آن مراجعه كرد، در هر حال پس از طي ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ كيلومتر لا زم است تا ميزان اين روانساز بازديد شود و در فاصله ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ كيلومتر كاملا ً تعويض گردد.
- ميل گاردان به عنوان انتقال دهنده نيروي موتور از خروجي جعبه دنده به ورودي ديفرانسيل عمل مي كند. مهم ترين اجزاء ميل گاردان اتصالا ت يونيورسال يا به اصطلا ح چهارشاخ ها هستند كه با بازديد آنها در هر ۲۴۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ كيلومتر، مي توان از خطر جدا شدن احتمالي اين قطعه و بروز صدمات جبران ناپذير حاصله جلوگيري كرد.
ترمز
ترمزها با عملكرد درست و كاملشان همواره باعث افزايش ايمني و اطمينان خاطر راننده و ديگر سرنشينان اتومبيل مي شوند، بنابراين رعايت نكات زير ضروري است:
لنت هاي ترمز را هر ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ كيلومتر بازديد كنيد و با توجه به نوع رانندگي، حركت درسرازيري، حمل بار و ... قبل از اتمام لنت ها  اقدام به تعويض آنها نماييد.
اتصالا ت، لوله ها و شيلنگ هاي سيستم ترمز را هر ۱۲۰۰۰ كيلومتر بررسي كنيد و از سلا مت آنها اطمينان حاصل نماييد.
پس از پيمودن هر ۲۰۰۰۰ كيلومتر، اهرم ترمز دستي و ميزان بازي آن را تنظيم كنيد.
لا زم است ميزان روغن ترمز هر ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ كيلومتر بررسي شده و هر دو سال يك بار يا پس از ۴۰۰۰۰ كيلومتر كاركرد، روغن مستعمل تعويض شود.
جلوبندي 
يكي از عوامل مهم در راحتي سرنشينان و همچنين سهولت رانندگي، برخورداري از سيستم جلوبندي و تعليق سالم است. چنانچه لا ستيك ها را هم از اجزاء اين بخش محسوب كنيم، بنابراين :
مجموعه جلوبندي شامل سيبك ها، چپقي ها، اتصالا ت چندگانه، ميله تعادل، طبق و ... بسته به نحوه رانندگي و ناهمواري مسير حداكثر هر ۲۰۰۰۰ كيلومتر نياز به بازديد و سرويس دارند.
هر دو هفته يك بار فشار باد تايرها را مطابق دستورات سازنده خودرو، تنظيم نماييد كه اين عمل بايد هنگامي كه لا ستيك ها سرد هستند و در شروع حركت صورت گيرد.
بين هر ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ كيلومتر كار كرد رينگ ها و لا ستيك ها را مجدداً بالا نس كرده و آنها را به صورت ضربدري با يكديگر جابجا نماييد ولي چنانچه جهت گردش در آنها تعويض شده است، به تعويض تايرهاي محور جلو با محور عقب در همان سمت اكتفا كنيد.
كمك فنرها تضمين كننده نرمي و سواري راحت اتومبيل هستند، براي اينكه هميشه در بهترين حالت باشند، پس از پيمودن هر ۲۰۰۰۰ كيلومتر آنها را از لحاظ نشت روغن و صحت عملكرد بازديد نماييد.
بسته به نوع لا ستيك ها براي جلوگيري از هر نوع پيشامد ناگوار، بين ۵۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ كيلومتر تايرهاي جديد را با لا ستيك هاي فرسوده عوض كنيد.
به ياد داشته باشيد كه همواره در هر محور از لا ستيك هاي هم نوع، هم نام و هم اندازه استفاده نماييد.
بازديد ميزان گيريس بلبرينگ چرخ ها مي بايست با توجه به دفترچه راهنماي هر خودرو و مطابق با دستور كمپاني سازنده صورت گيرد.
قسمت دوم اين مطلب در شماره فردا چاپ خواهد شد.