به نظر مي رسد استفاده از تورهاي مسافرتي روبه افزايش است و خانواده هاي ايراني خواستار پرداخت كل هزينه به صورت يكجا هستند تا از دردسر وسيله نقليه، رزرو هتل و يافتن رستوران مناسب خلا ص شوند.اما پديده گردشگري از طريق تورها در شرايط كنوني از آن خانواده هايي است كه مي توانند بخشي از درآمد خود را صرف اين امر كنند، بنابراين دشواري گردشگري خانواده هاي كم درآمد به قوت خود باقي است .
مرجان نماينده
مي گويندكشورهاي مختلف براي جذب توريست اقداماتي اساسي انجام داده و از اين طريق قسمتي از بودجه ساليانه كشورشان را تأمين مي كنند. مي گويند گردشگري در توسعه اقتصادي اجتماعي و فرهنگي هر كشور نقش به سزايي دارد. اما سهم خانواده هاي ايراني ازامكانات موجود چيست؟ و كدام خانوارها قدرت سفر و گردش كردن را دارند؟
بازسازي مكان هاي تاريخي و زيارتي، ايجاد امكانات رفاهي و خدماتي مناسب به مسافران و ساخت بازارچه هايي براي خريد آسان گردشگران از جمله اقداماتي است كه هركشور بنا به موقعيت جغرافيايي و تاريخي خود براي جلب مسافر انجام مي دهد.
سازمان ايرانگردي و جهانگردي نيز به اين دليل كه صنعت توريسم نقش محوري و مهمي در ايجاد اشتغال، درآمد ارزي و توسعه فرهنگي دارد، اقدامات جديدي با هدف آموزش هتلداري و مهمانداري به گروهي از جوانان انجام داده و همچنين گروهي با عنوان >ليدرتور< را به تورهاي مسافرتي معرفي كرده است كه تورها ملزم به همراه داشتن اين راهنماهاي آموزش ديده هستند.
توجه به صنعت گردشگري و جهانگردي يكي از ملزومات توسعه پايدار است و براي جذب توريست همه چيز را بايد مد نظر داشت. امنيت و توسعه مناطق ديدني از بنيادي ترين مسائل جهت رشد صنعت گردشگري هستند، با اين وصف به نظر مي رسد اكثر خانواده هاي ايراني هنوز راساً سفر مي كنند و تا حد امكان از رجوع به مراكز مربوطه خودداري مي كنند.
آژانس ها
آژانس هاي مسافرتي بدين منظور فعاليت مي كنند كه مسافران را از طريق تور به شهرها و كشورهاي مختلف ببرند. اين آژانس ها به سه دسته تقسيم مي شوند.
گروه اول: گروهي هستند كه با سرمايه گذاري شروع به كار مي كنند و هم بليت ها را به صورت آزاد به فروش مي رسانند و هم تورهاي سياحتي برگزار مي كنند.
گروه دوم: سرمايه هاي كار خود را از طريق گرفتن وام از سوي سازمان ايرانگردي و جهانگردي تأمين مي كنند و همچنين اقدام به راه اندازي تورهاي سياحتي و زيارتي مي كنند.
گروه سوم: يا گروه >پ< از طرف سازمان ايرانگردي و جهانگردي و سازمان حج و زيارت مجوز دارند. اين آژانس ها امكانات بيشتري در اختيار دارند. زيرا هم از سوي سازمان ايرانگردي و هم از سوي سازمان حج و زيارت به آنها سرمايه داده مي شود.
اكثر مردم براي سفرهاي داخلي يا خارجي، به سراغ اين آژانس هاي مسافرتي مي روند. از جمله مزاياي سفر با تور هزينه كمتر و صرفه جويي در وقت است. مسافران براي تهيه بليت و محل استراحت خود از تخفيف ويژه اي استفاده مي كنند، كه اين هزينه ها در سفرهاي آزاد بسيار بالا تر مي شود. نكته بعدي مقوله امنيت جاري در اين تورها است كه مسافران هنگام خروج از مرز و يا در طول سفر به دليل گروهي بودن از طرف دولت مورد حمايت قرار مي گيرند. همچنين وجود ليدر همراه تور بسيار كليدي است.
مسافران از جاهايي ديدن مي كنند كه ممكن است در سفرهاي انفرادي نتوانند به آن اماكن بروند. در حقيقت سفر با تورها در بسياري از موارد از صرف هزينه هاي اضافي جلوگيري مي كند.
استفاده از اين تورها اگرچه مزاياي زيادي دارد اما اين موضوع تا آنجا مطلوب به شمار مي رود كه مسئولان و مديران آژانس هاي مسافرتي سرويس دهي مناسبي به مسافران داشته باشند. چرا كه اساس كار اين شركت ها تبليغات است، بنابراين با ارائه خدمات مناسب به مسافران سابقه كار مفيدي را براي خود رقم مي زنند و اين امر مي تواند وسيله اي هم براي جذب مسافر و هم براي تبليغ كار خودشان باشد.
مردم چه مي گويند
اكثر افراد، تورهاي مسافرتي و مراكز جذب توريسم را پديده هاي تجمل گرايانه اي مي خوانند كه ارتباطي با توده مردم ندارند. آنها مي گويند همه اينها تبليغاتي براي جذب پول خانواده ها وافرادي با درآمد بالا است و كمتر خانواده ايراني مي تواند هزينه سفرهاي پيشنهادي آنها را بدهد. چنان كه در مورد سفرهاي زيارتي مثل رفتن به مشهد، اكثر مردم راساً اقدام مي كنند و بدون مراجعه به تورهاي مسافرتي ترتيبات سفر خود و اقامت در مشهد را شكل مي دهند. اين امر گاهي با ارائه خدمات نامناسب برخي تورها تشديد هم مي شود.
خانم س.پ ، ۶۰ ساله مسافر مي گويد: سفر با تور از نظر اقتصادي به صرفه است ولي اين در صورتي است كه مدير گروه شخص باتجربه و مورد اعتمادي باشد. گاهي سفر با اين تورها بدتر موجب ضرر مي شود چرا كه نه محل اقامت مناسب است و نه از نظر تغذيه رسيدگي مناسبي مي كنند بلكه فقط هدفشان به دست آوردن پول است.
خانم الف. پ ، ليدر، در مورد كار آژانس هاي مسافرتي مي گويد: سفر با تور موجب مي شود مسافران به مناطقي بروند كه حتي از وجود آنها اطلا عي ندارند .
خانم ن. م در مورد كار تورهاي سياحتي مي گويد: سفر با تور يك مزيت دارد و يك ايراد. مزيت آن هزينه كمتر سفر است. همچنين از نظر محل اقامت در جايي مستقر مي شويم كه از پيش تعيين شده و هنگام گشت در شهر و بازديد از مكان هاي ديدني امكان اينكه راه را گم كنيم وجود ندارد. ولي مشكلي كه هست آدم نمي تواند به هر آژانس اطمينان داشته باشد كه بتواند از هر نظر امكانات رفاهي را در اختيار مسافر قرار دهد.
آقاي روشني مدير يكي از آژانس هاي مسافرتي مي گويد: سفر با تور هزينه كمتري را در بردارد. مسافران براي استقرار در هتل از تخفيف برخوردار هستند و تمام مشكلا ت تهيه بليت وويزا با آژانس است. همچنين مسافران اهميت بيشتري دارند واز مناطقي ديدن مي كنند كه در سفرهاي آزاد اين امكان وجود ندارد. ولي مشكل بيشتر آژانس ها نداشتن سرمايه است و اينكه تبليغ كار اين شركت ها فقط از طريق مطبوعات امكان پذير است. مشكل ديگر اين است كه كارشان به صورت فصلي است. در بعضي از ماههاي پاييز و زمستان تقريباً مسافر ندارند و اين موجب ضرر قابل توجهي مي شود. در عين حال به نظر مي رسد استفاده از تورهاي مسافرتي روبه افزايش است. و خانواده هاي ايراني خواستار پرداخت كل هزينه به صورت يكجا هستند تا از دردسر وسيله نقليه،رزور هتل و يافتن رستوران مناسب خلا ص شوند.
تركيب مسافر
سفر كردن چه از طريق تور و چه به صورت آزاد مفيد است، ولي با خروج هر مسافر سرمايه اي از كشور خارج مي شود كه سود آن به نفع كشور ميزبان است و هيچ كمكي به مملكت نمي كند. در صنعت جهانگردي دو مخاطب وجود دارد: داخلي و خارجي.
مسافران داخلي: كه اغلب با شروع فصل تعطيلا ت سفرهاي خود را آغاز مي كنند. اكثر اين مسافران شهرهاي شمالي را براي گردش انتخاب مي كنند و شايد دليل اين امر عدم آگاهي از وجود اماكن تاريخي وديدني ديگر شهرها باشد. بسياري از ايرانيان از وجود روستاهاي ديدني يا اماكن تاريخي كشور اطلا عي ندارند و اين مطلب مي تواند يكي از نقاط ضعف يا تبليغات نامناسب سازمان ايرانگردي براي جذب توريست باشد.
مسافران خارجي: به عنوان توريست وارد كشور مي شوند. تعداد اين گردشگران در مقايسه با ابنيه تاريخي و باستاني كشور بسيار كم است. سياستگذاران و سرمايه گذاران اين صنعت بايد تدابيري را بيانديشند كه از آن طريق بتوانند كمكي به اقتصاد كشور كرده باشند.
از آنجا كه توريست و صنعت جهانگردي مي تواند بخشي از مشكل اشتغال را حل كند، بنابراين مسئولين بايد به اين موضوع توجه بيشتري كنندو با بازسازي و مرمت بناهاي تاريخي توجه مخاطبين را به جانب تاريخ كهن كشور جلب كنند. توريست و مسافري كه از خارج وارد ايران مي شود مي خواهد از اماكن تاريخي ديدن كند، به ايران آمده كه تاريخ را به چشم ببيند.
حميد قوامي، مسافري كه بعد از چند سال به ايران آمده مي گويد: حالا كه بعد از مدت ها به ايران آمده ام مي خواهم مكان هاي تاريخي را ببينم و يا از روستاهايي كه حتي در نقشه اسمشان را نمي بينم ديدن كنم. ولي امكانات مناسبي در اختيار ندارم. من به ايران آمده ام تا سنتي را كه در غرب فراموش شده است بازبيني كنم. يك جهانگرد به ايران ميآيد كه مناطق تاريخي و ديدني را ببيند ولي وسيله مناسبي براي رفت و برگشت در دسترس نيست. ممكن است به همدان برويم ولي براي رفتن به روستاي تاريخي هگمتانه وسيله اي كه در آن احساس آرامش و امنيت كنيم وجود ندارد.
نياز به آموزش
مسئولا ن همچنين بايد بخش ديگري از سرمايه ها را به آموزش جهانگردي و مهمانداري جوانان اختصاص دهند تا از اين طريق هم قسمتي از مشكل بيكاري را حل كرده باشند و هم هنگامي كه مسافري به ديدن يك مكان تاريخي مي رود، كسي باشد كه بتواند اطلا عات صحيحي راجع به آن منطقه ارائه دهد. چرا كه تنها بازسازي و مرمت بناهاي تاريخي براي جذب توريست كافي نيست بلكه بايد امكانات رفاهي نيز براي گردشگراني كه وارد كشور مي شوند فراهم كرد.
بنابراين مسئولا ن بايد تبليغات مناسبي براي جذب توريست انجام دهند. جلب توريست از جمله مسائلي است كه بسياري از كشورها با وجود نداشتن مناطق تاريخي و باستاني با تدابيري كه در اين باره انديشيده اند، بخشي از سرمايه هاي ساليانه كشورشان را تأمين مي كنند. اين در حالي است كه ايران به عنوان يك كشور باستاني با داشتن شهرها و مناطق ديدني هنوز نتوانسته خود را از جمله كشورهاي جاذب توريست در دنيا معرفي كند.
از آنجا كه با خروج هر مسافر ايراني از كشور مقدار قابل توجهي هزينه صرف خواهد شد بنابراين بايد اين سرمايه هاي از دست رفته را به گونه اي جبران كرد.
هر توريست كه وارد كشور مي شود نياز به امنيت دارد. برخورد صحيح مهمانداران، هتل داران، كارمندان سفارتخانه ها و... همه از جمله عواملي هستند كه بايد در مقابل مسافران رعايت شود تا از طريق جلب رضايت او تبليغ مناسبي در جهت جذب توريست به كشور صورت گرفته باشد. براي رسيدن به اين منظور همكاري همه جانبه شهرداري، سازمان هاي ايرانگردي و جهانگردي و انجمن هتل داران ضروري است، ولي حرف آخر را آشنايي بيشتر خانواده هاي ايراني با فرهنگ گردشگري مي زند، آنچه كه با درآمد و هزينه هاي آنها رابطه مستقيم دارد. در حقيقت پديده گردشگري از طريق تورها در شرايط كنوني از آن خانواده هايي است كه مي توانند بخشي از درآمد خود را صرف اين امر كنند، بنابراين دشواري گردشگري خانواده هاي كم درآمد كماكان به قوت خود باقي است و نياز به بررسي جداگانه اي دارد.
