دكتر محمود احمدپور دارياني
در سالهاي اخير موج جديدي در مورد مفهوم كارآفريني (Entrepreneurship) و توسعه آن در حال انتشار و شكل گيري است و افراد در جامعه از زواياي گوناگون برداشت هاي متفاوت خود را اشاعه و ابراز مي دارند از آنجا كه مطرح شدن صحيح مباحث نظري و كاربردهاي آن در جامعه از اهميت فوق العاده اي برخوردار است، اين مقاله سعي در روشن شدن مفاهيم صحيح كارآفريني دارد.
رويكرد اول: كارآفريني مترادف اشتغال (Employment)
اساسا مفهوم كارآفريني در ادبيات عامه و حتي نظري ايران جايگاه خاصي ندارد،  بدان معنا كه چنانچه كارآفريني را شغل تصور كنيم و فردي را بيابيم كه به دنبال روياهاي آينده خود باشد و از او بپرسيم قصد داري چه شغلي را در آينده براي خود تعيين كني، پاسخ هايي غير از شغل كارآفريني، از قبيل معلم ، مهندس ، شغل آزاد ، كاسب ، دكتر ، هنرپيشه ، ورزشكار ، فوتباليست را مي شنويم.
به تعبير ديگر در سبد آرزوهاي شغلي ما كارآفريني جايگاهي ندارد. به همين دليل است كه حتي در قصه هاي ما از آرزويي بنام كارآفرين شدن خبري نيست.
بنابراين وقتي در جامعه از مردم سئوال مي كنيم كارآفرين يعني چه؟ بهترين و نزديك ترين حدس آنها مسئله آفرينش كار ، ايجاد كار و اشتغال مطرح مي شود، طبيعي است اين برداشت بدون آشنايي و مطالعه و ريشه يابي لغوي انجام مي گيرد و حتي افراد از خود سئوال نمي كنند ريشه اين لغت در فارسي، در ادبيات اقتصادي و يا ادبيات نظري چه جايگاهي دارد و از كجا آمده است. شاهد مدعا كه از ميان سخنراني هاي حتي رياست محترم جمهور، وزراء محترم و معاونين آنها در سمينارها و مناسبت هاي مختلف چنين مستفاد مي گردد كه كارآفريني يعني ايجاد اشتغال يا حتي از سخنان شخصيتهاي مختلف در همايش كارآفريني كشورهاي مسلمان و حتي كارآفريني و ورزش چنين برداشت مي شود.
در نتيجه اولين برداشت ناصحيح از مفهوم كارآفريني مترادف دانستن آن با اشتغال است.
رويكرد دوم - كارآفريني و كسب و كار Business
همانگونه كه مطلع هستيد چندي پيش همايش كارآفرينان مسلمان در ايران تشكيل گرديد. به عنوان سمينار و محتوايي كه ملاحظه مي نمائيم، مشاهده مي گردد نام سمينار «همايش كارآفريني در كشورهاي اسلامي» (Islamic Business Fourm) است.
اما چرا اين سمينار را همايش كارآفرينان مسلمان ناميده اند، خود جاي تأمل دارد. آيا اين عنوان كاملا نامربوط است؟ پاسخ منفي است در واقع در رويكرد ديگري برداشت جامعه از كارآفريني مترادف كسب و كار و بازرگاني است. به همين دليل هم اكثر دعوت شدگان از تجار هستند و سخنرانان مباحثي در خصوص توسعه و كسب و كارهاي في مابين و تجارت و نقش دولت را در دستور كار قرار داده اند براي تحليل بيشتر باز هم مراجعه شود به برنامه هاي همايش.
رويكرد سوم كارآفريني يعني كسب و كارهاي نوآورانه (Innovation)
اساسا با مرور بر ادبيات كارآفريني اين واژه اولين بار توسط فرانسويان واقتصاددانان قرن ۱۸ به ويژه فردي بنام «ريچارد كانتيلون» مطرح شد. در آن زمان خريد و فروش معمولي توسط افراد را علي الخصوص هنگامي كه خريدي به قيمت مناسب انجام مي گرفت را كارآفريني مي ناميدند همچنين در گذشته كارفرمايان نظامي مشغول فعاليت را كارآفرين خطاب مي كردند.
اما از نظر لغوي كلمه Entrepreneur (كارآفرين) در زبان انگليسي به معناي زير بار رفتن و متعهد شدن است (معادل To under take) انسانها از دوران غارنشيني تاكنون بدنبال پاسخ يك سئوال اساسي بوده اند و آن اينكه عامل تغيير change agent چيست؟ در جستجو براي يافتن پاسخ دلايل موفقيت يك فرد از فرد ديگر را در كاركردها و وظايف، ويژگي هاي شخصيتي و يا زمينه هاي ظهور و بروز فرد موفق و ناموفق مورد بررسي قرار گرفته اند و در واقع اقتصاددانان، روانشناسان و جامعه شناسان از نقطه نظر مكاتب متفاوت به كنكاش اين موضوع پرداخته اند و اتفاقا تا بحال نيز تعريف واحدي كه مورد وفاق همگان باشد مشاهده نگرديده است.
نگارنده اين سطور تعريفي را بعنوان يك تعريف جامع ارائه مي نمايد كه بنظر مي رسد بسيار مورد اتفاق نظر باشد كارآفرين فردي است كه داراي ايده ها و افكار جديد است و از طريق فرآيند ايجاد كسب و كار (ايجاد يك شركت مجازي، كسب و كار در منزل، كسب و كار كوچك به بزرگ دولتي يا خصوصي...) كه توام با مخاطره مالي و اجتماعي (ريسك مالي و آبروئي) است محصول و خدمت جديد در بازار معرفي و ارائه مي نمايد. ملاحظه مي گردد كه كارآفرين داراي سه وجه غالب است: ۱) خلاقيت و قدرت تشخيص فرصت ۲) توانايي ايجاد كسب و كار و ۳) ارائه محصول و خدمت جديد.
سئوال اين است كه طبق چنين تعريفي آيا كارآفرين مدير است يا مخترع؟ سرمايه گذار يا هيچ كدام؟ و يا از هر كدام از سه شغل فوق ويژگي هايي را دارا مي باشد؟
بنظر مي رسد كارآفرين هم مدير است،  هم مخترع و هم سرمايه گذار.
به تعبير ديگر اگر در جامعه ما در شرايط فعلي كسي كارخانه داشته باشد به او چه اطلاق مي نمائيم كارخانه دار، سرمايه دار، توليد ي دار و غيره؟ (گاهي اوقات اين فرد را زالوصفت نيز خطاب مي كنند!)
معلوم مي شود كه اگر فردي در جامعه مبادرت به ايجاد و كسب وكار كند واژه اي در شان او نداريم. در واقع كارآفريني دو وجه دارد، يك وجه فردي كه كسب و كار جديدي در جامعه معرفي مي نمايد و پيشگام توسعه و اصطلاحا لكوموتيوران توسعه است و وجه ديگر اينكه اصولا هر فردي كه جوياي كسب و كار مستقل و جوياي استخدام شدن نيست و براي خود كسب و كاري راه اندازي مي نمايد، چه خدماتي، چه توليدي چه بازرگاني (تجاري)، چه هنري (فرهنگي) و غيره، اما كسب و كاري ايجاد مي نمايد كه منجر به ايجاد كسب و كار توليد ثروت و خلق ارزش مي شود، او را كارآفرين مي ناميم. بنابراين كارآفرينان از اين جهت موتور توسعه ناميده مي شوند كه خود آغازگر كسب و كارها هستند و با نوآوري خود فرصتهاي جديد در بازار و تكنولوژيهاي جديدي همراه خود مي آورند و به جامعه معرفي مي نمايند و آن طرف ديگر كسب و كارهاي كوچك و متوسط كه بيشتر از يك نفر را بكارگيري مي نمايند چه اين كسب و كار در منزل باشد چه بصورت ايجاد شركت مجازي يا به شكل ايجاد شركت كوچك و متوسط، كارآفرين ناميده مي شود.
پس دستاورد مهم كارآفريني در جامعه براي سياست گذاران ايجاد اشتغال و ايجاد ثروت Wealth (رفاه) است بدين معنا كه چنانچه در جامعه در جستجوي حل مشكل اشتغال و ايجاد رفاه و عدالت اجتماعي باشيم بايستي دولتها در زمينه هاي گوناگون ساز و كارهايي فراهم نمايند كه مردم تشويق به ايجاد كسب و كارها و شركت ها را داشته باشند آنهم در تمامي حوزه ها، بدين معنا كه امروزه جامعه اي را كارآفرين مي نامند كه هر ساله بيش از پيش قدرت ايجاد كسب و كارهاي گوناگون يا بهبود، رشد و نوگرايي در وضع فعلي را از خود نشان دهد.
جان كلام اينكه كارآفريني فرايندي است كه از رئيس جمهور يك جامعه گرفته تا سياست گذاران و قانون گذاران، مجريان، بنگاه ها، دانشگاهها، آموزش و پرورش و قانونها را در بر مي گيرد. استراتژي هاي بسط و توسعه كارآفريني فراگير بوده و منحصر به بخش خصوصي نيستند بلكه متعلق به كل جامعه تلقي مي شوند.