اگر چه آمريكا در طرح پيشنهادي قبل از انقلاب به ايران توليد ۲۰ هزار مگاوات برق از طريق نيروگاه هسته اي را توصيه كرد و كشورهاي غربي نيز براي احداث نيروگاههاي هسته اي تا ظرفيت توليد ۸ هزار مگاوات برق، با ايران تفاهم كردند اما امروز شاهد آماج تبليغات عليه نيروگاه يك هزار مگاواتي بوشهر هستيم.
در مطالعه همه جانبه اي كه وزارت نيرو قبل از انقلاب و با كمك دانشگاه استانفورد آمريكا انجام داد اين مؤسسه اعلام كرده بود كه استفاده از انرژي هسته اي براي توليد برق جزو مقرون به صرفه ترين انواع توليد برق محسوب مي شود و احداث ۱۰ هزار مگاوات نيروگاه هسته اي را براي توليد برق توصيه كرد.
در اين خصوص بي طرف وزير نيرو معتقد است: در چارچوب راهبرد تنوع بخشي منابع اوليه انرژي براي توليد برق، احداث نيروگاههاي هسته اي توجيه پذير است.
وحيد احمدي معاون پژوهشي سازمان انرژي اتمي ايران در پاسخ به اين سؤال كه «آيا ساخت نيروگاه هسته اي براي توليد برق صرفه اقتصادي دارد؟» گفته بود كه مجموعه دستگاههاي عضو شوراي انرژي در اين زمينه كار كارشناسي انجام داده و به اين نتيجه رسيدند كه ۶ هزار مگاوات برق از طريق نيروگاه هسته اي، صرفه اقتصادي خواهد داشت.
احمدي تأكيد مي كند كه اگر مبنا را براساس قيمت واقعي انرژي در نظر بگيريم، قطعاً توليد برق از نيروگاه هسته اي صرفه اقتصادي دارد.
اما در جواب به اين سؤال مطرح شده كه ايران با توجه به دارا بودن منابع غني نفت و گاز چرا به انرژي هسته اي روي آورده است بايد گفت: استفاده از منابع نفت و گاز براي تأمين سوخت، كمترين استفاده ممكن از منبع خدادادي مي باشد چرا كه با تبديل نفت و گاز به فرآورده هاي نفتي و محصولات پتروشيمي، ارزش افزوده چندين برابر عايد كشور خواهد شد ضمن اينكه ذخاير سوختهاي فسيلي به شدت روبه كاهش مي باشد و طبيعي است كه از روشهاي ديگري همچون نيروگاه هسته اي براي توليد برق استفاده كرده و منابع نفت و گاز كشور را جهت كسب حداكثر ارزش افزوده حفظ نماييم.
در اقتصاد انرژي بحثي تحت عنوان استفاده چند منبعي از انرژي مطرح است. يعني اينكه انرژي مورد نياز خود را از منابع مختلف تأمين كرد. كه اين خود باعث مي شود از مسير تكنولوژيك هر يك از اين روشها خارج نشويم. صالحي، نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي در اين خصوص معتقد است: كشور ايران داراي منابع قابل توجهي اورانيوم است كه يا بايد خود آن را در مصارف نيروگاهي استفاده كند و يا اين كه به صورت منبع خام بفروشد كه ايران راه حل اول را انتخاب كرده است.
به همين دليل است كه كشوري همچون روسيه كه از نظر ذخاير گاز رتبه نخست جهان را دارا مي باشد حدود ۳۰ نيروگاه هسته اي و آمريكا كه داراي ذخاير عظيم سوخت فسيلي مي باشد بيش از ۱۰۰ نيروگاه هسته اي دارد.
محسن رضايي دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام در اين باره مي گويد: براي فعاليت هسته اي عدد و رقم كاربري ندارد و قدرت و امنيتي كه در سايه آن به دست مي آيد براي كشور حايز اهميت است. مساله مهم سبد انرژي ايران است كه بايد تركيبي از تمامي انرژي ها باشد و حذف انرژي هسته اي خسارت به منافع ملي مي باشد. روزنامه ديلي تلگراف چاپ لندن نيز به نكته اشاره مي كند كه «واشنگتن مي گويد كشور غني در نفت و گاز همچون ايران هيچ استفاده مشروعي از نيروي هسته اي ندارد اما اين آمريكا بود كه به متحد بيستمين خود يعني شاه سابق ايران در سال ۱۹۶۷ نخستين راكتور تحقيقات هسته اي را ارائه كرد.»
براساس گزارش مركز اطلاعات انرژي آمريكا، توليد انرژي هسته اي در آمريكا از سال ۱۹۷۳ يا توليد ۸۳ ميليارد كيلووات ساعت رشد سريع خود را آغاز كرده و به رقم ۷۸۰ ميليارد كيلووات ساعت در سال ۲۰۰۲ يعني ۹ برابر سال اول بالغ گرديده است.
اين گزارش مي افزايد: ۲۰ درصد توليدات انرژي در كشور آمريكا از طريق فناوري هسته اي صورت مي گيرد استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي براي اولين بار در دهه ۱۹۵۰ آغاز گرديد و اكنون ۱۶ درصد الكتريسته جهان توسط ۴۳۹ دستگاه راكتور هسته اي در ۳۱ كشور جهان با توان توليدي ۳۶۰ هزار مگاوات برق توليد مي شود.
بنابر گزارش مركز اطلاعات اورانيوم استراليا، بيش از ۳۰ راكتور انرژي هسته اي ديگر در دست احداث قرار دارد كه برابر هفت درصد راكتورهاي موجود جهان مي باشد. ۱۷ كشور جهان دست كم يك چهارم برق خود را از انرژي هسته اي تأمين مي كنند. فرانسه و ليتواني سه چهارم، بلغارستان، مجارستان، ژاپن، اسلاواكي، كره جنوبي، سوئد، سوئيس، اسلووني و اوكراين يك سوم يا بيشتر الكتريسته مورد نياز خود را از انرژي هسته اي به دست مي آورند.
گزارش سالانه نشست صنعتي انرژي ژاپن در سال ۲۰۰۲ منتشر شده است كه در آن به ۷ راكتور در دست احداث هند براي توليد ۴ هزار مگاوات برق اشاره شده است و همچنين اشاره به دو نيروگاه انرژي هسته اي جمهوري چك و چين كه به قدرت بازدهي كامل رسيده اند. طبق گزارش آسوشيتدپرس، چين تصميم دارد بزرگترين نيروگاه هسته اي خود با قابليت توليد ۶ ميليون كيلووات برق را با صرف هزينه اي بالغ بر هشت ميليارد دلار بسازد.
اما يكي از مسائلي كه باعث مي شود كشورها به سمت توليد برق از نيروگاههاي هسته اي بروند مسأله آلودگي اندك زيست محيطي اين نوع انرژي است بطوري كه سخنگوي سابق سازمان انرژي اتمي ايران مي گويد كه انرژي هسته اي پاكترين و اقتصادي ترين روش توليد برق است.
كشورهاي اروپايي كه ۳۵ درصد انرژي مصرفي خود را از نيروگاههاي هسته اي و تأسيسات توليدكننده انرژي هسته اي تأمين مي كنند توانسته اند ۳۱۲ ميليون تن از توليد گاز كربنيك و ۷ درصد از توليد گازهاي گلخانه اي را بكاهند.
به گزارش خبرگزاري فرانسه، از بين ده راكتور اتمي برتر دنيا، پنج راكتور در آلمان وجود دارد و اين كشور استفاده از انرژي هسته اي را حافظ سلامت محيط زيست، مطمئن براي تأمين انرژي و ثبات در قيمت توليد برق مي داند.
فرانسه در بين كشورهاي اروپايي از نظر توليد انرژي هسته اي رتبه اول را دارد كه ۷۸ درصد برق مورد نياز و صادرات خود را از اين طريق تأمين مي كند.
همچنين كشور سوئيس داراي ۵ نيروگاه هسته اي مي باشد كه ۴۰ درصد برق مورد نياز كشور را با هزينه مناسب در اختيار شهروندان قرار مي دهد.
يكي از اهدافي كه ايران را ملزم مي كنند به سمت استفاده و توليد برق از نيروگاههاي هسته اي برود صرفه جويي ناشي از اين كار است. طبق اعلام نظر نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي، توليد ۷ هزار مگاوات برق از طريق نيروگاههاي هسته اي بطور سالانه بالغ بر ۲۰۰ ميليون بشكه نفت خام صرفه جويي خواهد داشت.
راكتورهاي هسته اي علاوه بر توليد انرژي اقتصادي و پاك، مصارف تحقيقاتي و كاربردي مفيد ديگري دارد كه به همين دليل است كه بيش از ۲۸۰ راكتور تحقيقاتي در ۵۶ كشور جهان وجود دارد و اكثراً براي تحقيقات، توليد ايزوتوپهاي صنعتي و پزشكي و آموزشي استفاده مي شود.
جايگاه تكنولوژي هسته اي در علوم پزشكي و استفاده هاي گوناگون از آن سبب شده تا بسياري از كشورها، در فكر كسب اين فناوري برآيند. امروزه برخي از بيماريها به وسيله تابش يا حتي تجويز بعضي مواد راديواكتيو درمان مي شود. به عنوان مثال مشكل بيماري سياه زخم كه در آمريكا بسياري از فعاليتهاي روزانه را مختل كرده بود، توسط پرتو دهي و تابش اشعه گاما نابود شد كه يكي از موارد صلح آميز تكنولوژي مي باشد.
يكي ديگر از موارد كاربرد تكنولوژي هسته اي در ارزيابي مخازن نفت و گاز است كه با ثبت ميزان تشعشع، راديو اكتيو طبيعي سنگها و بررسي فعل و انفعالات حاصل از بمباران سنگهاي تشكيل دهنده مخازن نفت به منظور كسب اطلاعاتي كه نهايتاً ما را به تعيين ميزان نفت و گاز موجود در مخزن هدايت خواهد كرد، سبب شده است كه كاربرد تكنولوژي هسته اي در صنعت نفت رونق بيشتري مي يابد.
در كشاورزي و براي تغيير ژنتيك خواص يك محصول مانند بذر گندم و تبديل خواص زايد به مفيد، تكنولوژي هسته اي بسيار مؤثر است.
در پايان بايد گفت: دانش هسته اي در ايران از مرحله اول اكتشاف از معدن تا مرحله غني سازي براي سوخت نيروگاه و استفاده در فعاليتهاي صلح آميز فراهم شده است. لذا با وجود معادن اورانيوم در كشور و نياز به ظرفيت سازي جديد ۳۰ هزار مگاواتي برق طي ۱۰ سال آينده، لزوم به بهره برداري رساندن هرچه سريعتر فاز اول نيروگاه بوشهر و آغاز عمليات اجرايي احداث دومين واحد نيروگاه بوشهر به ظرفيت پنج هزار مگاوات ضروري به نظر مي رسد.
