هومن كواكبي
هواي تهران سرد است. كمتر خانواده اي رغبت مي كند تا دقايقي كنار درياچه آزادي بنشيند و پنج شنبه خود را به تماشاي قايق هايي اختصاص دهد كه با سرعت رد مي شوند. اما همان تعداد انگشت شماري كه با ژاكت هاي يقه اسكي به جنگ سرما رفته بودند مي توانستند از دور اتوبوسي را ببينند كه به سمت ورزشگاه بزرگ آزادي در حركت است. چند دقيقه بعد تمرين آنها شروع شد. مسافران اتوبوس، بازيكنان تيمي بودند كه مليت لبناني داشتند. ورزشگاه آزادي پر از سكوتي و هم انگيز بود. رضا عنتر نگاهي به صندلي هاي خالي كرد و به عربي چيزي به هم تيمي هايش گفت. چند صندلي شكسته، بدجوري چشم انداز زيباي درون استاديوم را خراب كرده بود؛ «يادگاري از بازي پرسپوليس ـ استقلال» چند دقيقه از ساعت شش بعدازظهر پنجشنبه مي گذشت كه تمرين اوج گرفت اما لبناني ها، خوب مي دانستند اين سكوت ربطي به روز جمعه ندارد. آنها فرصت داشتند تا از خلاء تماشاچيان استفاده كنند. چون جمعه اين سكوت مي شكند.
لبنان و انگيزه اي كه اجتماعي است
لبنان قطعاً صعود نخواهد كرد. جنگ را ايران و اردن برده اند و براي اين تيم عربي ديگر جاي اميدي نيست. ولي آنها براي پيروز شدن انگيزه دارند! تنها بخش كوچكي از اين انگيزه به ايجاد شرايط بهتر براي تيم همزبان آنها ـ اردن ـ و فراهم كردن بستر صعود به عنوان تيم اول گروه بر مي گردد. نكته مهم تر را بايد در شرايط اجتماعي جست و جو كرد، نه فني!
بيروت شهر زيبايي است. تصوري كه از مناطق جنگ زده لبنان داريد با آنچه كه در بيروت مي بينيد كاملاً متفاوت است. اين شهر لقب عروس را حفظ كرده است. ولي براي لبناني ها، هر پيروزي در هر حوزه اي يك انگيزه اجتماعي ايجاد مي كند. آگاهي كاذب و لذتبخش كه پيروزي در فوتبال براي توده به ارمغان مي آورد جبران كاستي ها و شكست ها در حوزه هاي ديگر است و لبناني ها، به همين دليل غلبه بر ايران را در شاخه اجتماعي آن نيز تعريف مي كنند. اين كه نام حريف آنها ايران است تفاوت زيادي شكل نمي دهد. لبنان از فوتبال همان چيزي را طلب مي كند كه در ساير عرصه ها نتوانسته به دست آورد و همين از آنها يك حريف خطرناك ساخته است. حريفي كه تضميني در مورد يك مغلوب از پيش تعيين شده نمي دهد.
اين دليل براي جدي گرفتن حريف امروز ما موجه است.
برانكو خاطرات بوسان را در تهران زنده مي كند
هر چند برانكو ايوانكوويچ در آخرين مصاحبه هاي خود به تغييرات عمده براي بازي با لبنان اشاره كرده؛ اما بهتر است منتظر تغييرات در سيستم بازي ايران نباشيد. نبودن نويدكيا، مهدوي كيا، رضايي و كريمي به معناي تحول در مهره چيني خواهد بود. آيا اين مربي كروات جوانگرايي خاصي را انجام مي دهد. خود او چنين مي گويد: «جوان هاي تيم بايد از تجربه ستاره هايي مثل مهدوي كيا، دايي و بختياري زاده سود ببرند تا در آينده تيم ملي موفقي داشته باشيم.»
چنين اظهارنظري، سياست برانكو را در قبال جوانان شفاف تر مي كند. مربي تيم ملي با احتياط قدم برمي دارد و به نظر نمي رسد علاقه چنداني به تحول افراطي داشته باشد. هرچند او در بازي هاي بوسان تمايل خود به استراتژي ديگري را نيز نشان داد؛ «ريسك در شرايط اجباري» اين كه او بين احتياط نسبي و ريسك افراطي كدام را برمي گزيند هنوز مشخص نيست. شايد هم اتفاق ديگري بيفتد. اتفاقي مثل بهره گيري توأم از هر دو ديدگاه!
تا امروز عصر همه چيز مشخص مي شود.
جلوگيري از يك آبروريزي ديگر
لحن مسئولان بيشتر شبيه به نوعي تهديد دوستانه است تا درخواستي ملتمسانه. هرچند فدراسيون فوتبال در بيانيه اي كه غروب روز چهارشنبه منتشر كرد از تماشاچيان خواست تا ثابت كنند بهترين هستند ولي چند ساعت پيش از آن خبر ديگري انتشار يافته بود؛ «تماشاچيان بازي ايران ـ لبنان به شدت كنترل مي شوند.» شعارهايي كه طي چند سال اخير، فوتبال دوستان را به رعايت اخلاق در ورزشگاه ها توصيه مي كرد، فرآيند مثبتي نداشته است. ترقه ها كماكان فرود مي آيند و صداي انفجار، سال هاست كه خودش را به مهماني فوتبال ايران دعوت مي كند. با اين همه، اصابت ترقه به درون زمين و زمان بازي با كره شمالي ابعادي بين المللي يافت تا از تماشاچي ايراني چهره اي خشن ساخته شود.
پس از آن بود كه تدابير جديدي اتخاذ شد. اين تدابير در يك مسابقه باشگاهي به صورت آزمايش اجرا شد. بازي استقلال ـ پيكان تنها فرصت بين دو مسابقه ملي بود كه مسئولان بايد از آن نهايت استفاده را مي بردند.
كنترل شديد در مجراهاي ورودي ورزشگاه، متمركز كردن تماشاچيان و جلوگيري از پراكنده شدن آنها در نقاط مختلف، دعوت به نشستن روي صندلي ها حتي در لحظات به ثمر رسيدن گل و... راه هاي تازه اي بودند كه امتحان شدند. در آن بازي حتي يك ترقه نيز منفجر نشد تا تجربه هاي جديد نمره قبولي بگيرند.
در بازي امروز عصر، روش فوق ادامه خواهد يافت و حتي احتمال تشديد آن نيز كم نيست. ولي پيش از همه اينها يك واقعيت وجود دارد. واقعيتي كه پنهان كردن آن به صلاح هيچ كس نيست.
روش هاي خشن براي جلوگيري از بحران سازي در استاديوم ها تنها مي تواند مدت زمان كوتاهي به نتيجه دلخواه بينجامد. آنجا، در بين تماشاچيان ابزارهاي ديگري وجود دارد كه با يك برنامه حرفه اي نه چندان كوتاه مدت مي توان فعالشان كرده و همه چيز را به دست گرفت. چيزهايي مثل اراده خود مردم.