فريد سپهري 
اين روزها بحث كمبود شير ارزان قيمت (يارانه اي) در تهران براي مردم موضوع روز است. اگر شما هم از اطرافيان خود راجع به مشكل تأمين شير مصرفي بپرسيد، هر كدامشان بخاطر ايستادن در صف هاي طولا ني يا جستجو در كوچه و خيابانهاي محل براي خريد شيريارانه اي گله و شكايت مي كنند.
كارشناسان صنايع غذايي مي گويند: همه ساله در ۶ ماهه دوم شير خام و در پي آن شيرهاي مورد مصرف مردم كم مي شود و دولت در اين موقع از سال بايد تدابير خاصي بينديشد. كمبود شير يارانه اي و در تهران وقت زيادي را در طول روزاز مردم براي پيدا كردن دو پاكت شير مي گيرد؛ اما قضيه كمبود شير به همين جا ختم نمي شود. صبحها، اول وقت صفهاي طولا ني در جلوي در لبنيات فروشي ها تشكيل مي شود، شيرهاي يارانه اي توسط كاميون هاي حامل شير آورده مي شود؛ اما پس از پخش نيمي از اين شيرها به مردم، فروشنده مغازه مي گويد: «شير تمام شد!».
فروشندگان شيرهاي يارانه اي كه به قول توليد كنندگان اين نوع شيرها، مجوزهاي خاصي براي توزيع دارند با چه هدف و انگيزه اي نيمي از اين شيرها را به دست مردم نمي دهند؟ آيا دستگاه خاصي كار كنترل پخش و فروش شير يارانه اي را عهده دار نيست؟
حسين چمني، مدير روابط عمومي شركت صنايع شير ايران (شير پگاه) در اين باره مي گويد: تحقيقات نشان مي دهد كه ۲۳ درصد شير يارانه ا ي از طريق مغازه ها به جاي اين كه در اختيار مردم قرار گيرد به كارخانه هاي توليد بستني و ماست بندي ها فروخته مي شود.وي همچنين مي افزايد: كمبود شير يارانه اي در مغازه ها به دليل كوتاهي شركت صنايع شير ايران در توليد آن نيست؛ چرا كه ميزان توليد شير يارانه اي توسط شوراي اقتصاد تصويب مي شود و ما موظف هستيم براساس مصوبه اين شورا ميزان مشخص و معيني از شير يارانه اي را توليد كنيم.
مدير روابط عمومي شير پگاه در ادامه مي گويد: اختلا ف قيمت شير يارانه اي و شيرغيريارانه اي خيلي زياد است كه اين امر از يك طرف باعث شده تقاضا براي خريد شير يارانه اي افزايش يابد و از طرف ديگر زمينه سوءاستفاده توسط برخي مغازه داران را فراهم كند.چمني توزيع شير يارانه اي در فروشگاه هاي مواد لبني را نادرست ذكر مي كند و مي افزايد: بعضي از مغازه ها شير يارانه اي را براي همسايه ها و آشنايان خود كنار مي گذارند و از دادن آن به مردم جلوگيري مي كنند.وي در ادامه مي گويد: برخي مغازه داران از فروختن شير يارانه اي به مردم خودداري مي كنند و آن را به ماست بندي ها و كارخانه هاي توليد بستني با قيمت غير يارانه اي مي فروشند.
چمني در رابطه با چگونگي كنترل بر عاملا ن توزيع شير يارانه اي مي گويد: سازمان بازرسي و نظارت بر قيمت كالا ها وظيفه نظارت بر توزيع و فروش شير يارانه اي از طريق مغازه ها به مردم را دارد و شركت پگاه و بقيه شركتهاي توليد كننده صرفاً وظيفه رساندن شير را به مغازه ها دارند؛ اما چگونه مردم تهران شير روزانه شان را تهيه مي كنند؟
مريم عليزاده، ساكن غرب تهران در اين زمينه مي گويد: در اين منطقه شير يارانه اي به مقدار خيلي كم توزيع مي شود به طوري كه هفته اي ۲ بار مي توانيم شير يارانه اي تهيه كنيم. وي مي افزايد: بعلا وه، روز و ساعت پخش شير يارانه اي اصلا ً مشخص نيست و بعضاً اتفاق مي افتد كه بيشتر از يك ساعت در صف جلوي مغازه منتظر آن مي شويم؛ اما چيزي نصيبمان نمي شود.
پيرمرد بازنشسته اي كه ساكن خيابان وليعصر است در مورد تهيه شير مي گويد: وضعيت توزيع شير يارانه اي تا همين يكي دو ماه پيش خوب بود و هفته اي حداقل يكبار مي توانستيم آن را تهيه كنيم؛ اما چند هفته اي است كه حتي شير غير يارانه اي هم در مغازه ها نيست كه تهيه كنيم.
مشكل كمبود شير در مغازه هاي سطح شهر تهران در ماه مبارك رمضان نيز بسيار چشمگير بود.
مهندس ياسايي، رئيس هيأت مديره شير پگاه در اين مورد گفت: شركت شير پگاه براساس سهميه شير يارانه اي كه دولت براي آن تصويب مي كند، شير يارانه اي توليد مي كند. بنابراين مشكل كمبود شير يارانه اي به اين شركت مربوط نمي شود.
وي افزود: در حال حاضر به دليل افزايش مصرف شير در ۶ ماهه دوم، بقيه خطوط توليدي پگاه را به صورت موقت تعطيل كرده و آنها را به توليد شير يارانه اي اختصاص داده ايم.
به گفته ياسايي، در حال حاضر هيچ گونه تعادلي بين توليد و عرضه شير خام در كشور وجود ندارد به طوري كه ميزان تقاضاي شير خام از عرضه آن زيادتر است.
توليد شير يارانه اي در سال ۸۱ ، ۸۱۵ هزار تن بود كه شوراي اقتصاد بعد از اين كه متوجه افزايش تقاضا در سال جاري شد، اين ميزان توليد را امسال به يك ميليون تن رسانده است. در نتيجه ميزان توليد شير يارانه اي در سال جاري نسبت به سال گذشته ۲۲ درصد رشد داشته است؛ اما اكنون همين ميزان توليد شير نيز به دليل افزايش تقاضا ديگر جوابگوي مصرف كنندگان نيست.
ياسايي در ادامه گفت: براساس اعلا م نظر كارشناسان و استادان تغذيه، سرانه مصرف شير رقمي معادل ۳۰۰ كيلوگرم در سال است كه البته اين ميزان در كشور ما، ۹۵ كيلوگرم است.
وي دو سوم شير توليدي كشور را مربوط به دامپروران و روستاييان دانست و گفت: باتوجه به اين شرايط، ارتقاي كيفيت بيشتر به منظور پاستوريزه كردن هرچه بهتر آن جهت كاهش ميكروبهاي موجود در شير، احتياج به سرمايه گذاري هاي فراواني دارد.
وي در پايان ميزان چربي و پروتئين موجود در شير يارانه اي توليدي توسط شركت پگاه را به ترتيب ۵/۲ درصد و ۳ درصد عنوان كرد. اما نكته اي كه اغلب مصرف كنندگان شيرهاي يارانه اي و برخي كارشناسان صنايع غذايي به آن اشاره مي كنند، كمبود ميزان چربي و غلظت شير در شيرهاي يارانه اي است. آنها مي گويند رقيق بودن شيرهاي يارانه اي را كاملا ً مي توان تشخيص داد. در حالي كه شيرهاي غيريارانه اي غليظ تر و چربي آنها نيز بيشتر است.
توليد شير يارانه اي فقط به شركت صنايع شير ايران محدود نمي شود؛ بلكه ۴۳ درصد از شيرهاي يارانه اي نيز توسط بخش خصوصي توليد مي شود.
امير نعيمي، رئيس هيأت مديره اتحاديه تعاوني هاي لبني ايران در گفت وگو با گزارشگر «بازارچه» با بيان اين مطلب افزود: بخش خصوصي از سال ۷۹ وارد بخش توليد شير يارانه اي شد به طوري كه در سال ۸۲، ۵۷ درصد از شيرهاي يارانه اي توسط شركت صنايع شير ايران و ۴۳ درصد نيز توسط بخش خصوصي توليد مي شود.
وي گفت: شركت شير پگاه فقط در ۱۲ استان كارخانه دارد. بنابراين در گذشته استانهاي ديگر و برخي شهرستان ها از شير يارانه اي بي بهره بودند؛ اما اكنون با حضور بخش خصوصي كه ۱۰۵ كارخانه آن شير يارانه اي توليد مي كنند، مشكلي براي پخش اين نوع شير در شهرستانها و استانهاي كشور نداريم. شيرهاي يارانه اي در حال حاضر با قيمت هرليتر۱۶۵ تومان به دست مردم مي رسد.نعيمي، در مورد مشكلا ت كنوني صنعت شير و فرآورده هاي آن گفت: شير خام با قيمت گران به دست توليد كنندگان شيرهاي مصرفي مي رسد و دولت بايد براي اين امر يارانه در نظر بگيرد.وي در مورد گران شدن شير يارانه اي در سال جاري با ۱۵ تومان افزايش قيمت، گفت: اين به دليل افزايش قيمت شير خام است كه اگر درست به اين بخش يارانه بدهد، مسلماً شير يارانه اي گران نخواهد شد.
رئيس هيأت مديره اتحاديه تعاوني هاي لبني ايران براي جبران و برطرف كردن كمبود شير در ۶ ماهه دوم پيشنهادهاي زير را مطرح كرد:
دامداران اعتقاد دارند كه در ۶ ماهه دوم قيمت علوفه زياد مي شود، در نتيجه اين امر بر قيمت شير خام كه از سوي دامداران به توليد كنندگان شير مصرف فروخته مي شود، تأثير مي گذارد. لذا براي جلوگيري از افزايش قيمت شير و به منظور ادامه روند توليد و توزيع شير يارانه اي، دولت مي تواند در ۶ ماهه دوم سهمي از يارانه ها را به دامداران اختصاص دهد.
كمبود شير يارانه اي و غير يارانه اي در حال حاضر در كشور نشان از برنامه ريزي هاي نامناسب دولت در صنعت شير دارد. بنابراين بايد با مشخص كردن ميزان تقاضا، صنعت شير را بر پايه عرضه درست برنامه ريزي كرد.
به هر حال بايد كاري كرد
مشكل كمبود شير به عنوان يك ماده غذايي مقوي، مفيد و مو‡ثر براي بدن همچنان «لاينحل » باقي مانده است. خيلي ها مي گويند از يك طرف تلويزيون مدت زمان قابل ملا حظه اي را صرف تبليغ و ترويج فرهنگ مصرف شير مي كند، اما وقتي شير مي خواهيم بگيريم، شيري در مغازه ها نيست. در تلويزيون گفته مي شود ميزان شير يارانه اي مدارس در سال ۸۲ به ۸۴ هزار تن رسيده كه نسبت به سال قبل، اين رقم ۱۰۰ درصد رشد داشته است. اين در حالي است كه به قول خانم هاي خانه دار ، معلوم نيست در چه مدارسي اين ميزان شير يارانه اي توزيع مي شود چرا كه از هر كسي سو‡ال مي كنيم آيا در مدرسه شما شير يارانه اي داده مي شود با تعجب مي گويد: خير!
به هر حال آنچه كه فعلا ً بايد مورد توجه قرار بگيرد، يافتن راه حل براي كمبود شير در تهران است. شهروندان تهراني در اين يكي دو ماه اخير آنچنان با كمبود شير مواجه شده اند كه حاضرند حتي شيرهاي غيريارانه اي را كه با قيمت هاي خيلي گرانتر از يارانه اي ارائه مي شوند تهيه كنند.همچنين سازمان بازرسي و نظارت بر قيمت و توزيع كالا  وظيفه دارد بر روي چگونگي توزيع شير يارانه اي در سطح شهر تهران نظارت داشته باشد تا شير يارانه اي منصفانه به دست مردم برسد. اختلا ف چشمگير بين قيمت شيرهاي يارانه اي و غيريارانه اي باعث شده است كه برخي لبنيات فروشي ها قسمت عمده اي از سهميه  شيرهاي يارانه اي كه به آنها داده مي شود را به ماست بندها، شيريني فروش ها و بستني فروشي ها بفروشند و از دادن آنها به شهروندان خودداري كنند.شير تنها كالا يي است كه دولت هر چقدر هم بابت آن هزينه كند و يارانه بپردازد ضرر نكرده است چرا كه توجه به مصرف شير و افزايش استفاده از آن باعث كاهش بيماري و در نتيجه كاهش هزينه هاي درمان خواهد شد. آمارهاي خروج ميزان قابل ملا حظه اي ارز از كشور در سال بابت خريد دارو و تجهيزات پزشكي مو‡يد اين مطلب است كه اصلا ح فرهنگ غذايي از لحاظ اقتصادي توجيه دارد.

اين مهم با كاهش مصرف چربي، استفاده از گوشت هاي كم چرب، فرآورده هاي لبني كم چرب، غذاهاي دريايي(ماهي و ميگو دو بار در هفته) ميوه و سبزي، استفاده از سير و استفاده از سويا و همچنين كاهش مصرف نوشابه و قهوه و مواد قندي و نمك ميسر است. رعايت اين اصول از بسياري بيماري هاي قلبي و عروقي، تصلب شرائين، فشار خون و ديابت ، پوكي استخوان و ... پيشگيري مي كند.
اثر سويا در پيشگيري از بيماري ها
لوبياي سويا يك منبع پروتئيني است و پروتئين آن بسياري از اسيدآمينه هاي ضروري را دارا است.
اين پروتئين گياهي فاقد كلسترول بوده و منبع بسيار مناسب آهن، كلسيم، روي، پتاسيم، فسفر و فيبر و ويتامين هاي گروهB به شمار مي رود.
مصرف سويا سبب افزايش تراكم استخواني و پيشگيري از پوكي استخوان است. چون اين ماده داراي استروژن گياهي شبيه استروژن در بدن زنان است از پوكي استخوان در دوره يائسگي و همچنين گرفتگي و تعريق شبانه كه در اين دوران به سراغ زنان ميآيد پيشگيري مي كند.
همچنين در افرادي كه داراي ديابت نوع دوم هستند مي تواند باعث دفع ادرار و كنترل بيماري هاي كليوي و قلبي شود.
سويا با كاهش كلسترول خون از بروز بيماري هاي قلبي، عروقي جلوگيري مي كند. با مصرف آن مي توان خطر ابتلا  به آلزايمر(فراموشي) و سرطان سينه در زنان را كاهش داد.
پروتئين سويا با ۵۰ درصد پروتئين مرغوب (۵/۲ برابر گوشت) و نداشتن كلسترول و چربي براي همه افراد خصوصاً افراد چاق و سالخورده و فشار خون بالا  مناسب است.سويا را مي توان تنها و يا همراه با گوشت در غذاها مصرف كرد.
در حال حاضر يك بسته سويا ۲۵۰ گرمي حدود ۲۵۰ تومان مي باشد در حالي كه قيمت يك كيلو گوشت چرخ كرده حدود ۴۲۰۰ تومان و ۲۵۰ گرم آن ۱۰۵۰ تومان است. به اين ترتيب با مقايسه و ارزشيابي مواد موجود در سويا و هزينه بسيار اندك آن مي توان به جايگاه اين ماده غذايي پي برد.

با توليد انبوه اسانس چاي طي ماههاي آتي انواع فرآورده هاي غذايي و آرايشي با طعم چاي وارد بازار خواهد شد. به گزارش خبرنگار ما قرار است از دو ماه ديگر يك كارخانه در ايران عصاره طبيعي و اسانس چاي را توليد كند كه با استفاده از اين مواد امكان توليد انواع نوشابه، بستني، شكلا ت، رنگ مو و لوازم آرايشي با طعم چاي در كشور فراهم خواهد شد.
در حال حاضر به دليل گران بودن اسانس وارداتي از اين مواد غذايي موجود در بازار استفاده چنداني نمي شود.
با توجه به آشنايي اكثر مردم ايران با طعم واقعي چاي و رواج استفاده از اين نوشيدني پيش بيني مي شود از مواد تهيه شده با اسانس چاي در كشور استقبال شود.

به گزارش خبرنگار ما همچنين توسعه اين بازارچه ها به افزايش رقابت و كاهش قيمت ها خواهد انجاميد. طي ماههاي آتي مسئولا ن شيلا ت از توسعه بازارچه هاي فروش ماهي در استان هاي شمالي و جنوبي كشور خبر داده اند. براساس گفته هاي يك مقام مسئول در استان گيلا ن تعداد قابل توجهي از بازارچه هاي عرضه مستقيم ماهي تا سال آينده راه اندازي خواهد شد.
همچنين مدير كل شيلا ت سيستان و بلوچستان از راه اندازي اولين بازارچه صيد ايران ظرف دو ماه آينده در چابهار خبر داده است.
سيد احمد طباطبايي گفت: اين بازارچه در بندر صيادي «رمين» چابهار، با اعتباري بالغ بر يك ميليارد ريال احداث مي شود.
وي هدف از تأسيس اين بازار را فروش سريع صيد با قيمت عادلا نه، افزايش رقابت سالم، پيشگيري از تعدد قيمت ها و عرضه مناسب و بهداشتي ماهي ذكر كرد.
طباطبايي گفت: كاهش هزينه هاي نگهداري، ايجاد امكان نظارت بر عرضه مناسب و پيوند قيمت ماهي با كيفيت آن و ترغيب صيادان به عرضه ماهي با كيفيت بهتر از ديگر اهداف اين بازارچه است.
وي در گفت و گو با ايرنا همچنين، ثبت اطلا عات و شفاف شدن آنها براي تجزيه و تحليل اطلا عات و كنترل و هدايت بازار را از اهداف ديگر احداث اين بازارچه بر شمرد.
طباطبايي اظهار داشت: صيادان استان هاي جنوبي كشور به ويژه صيادان چابهار با تلا ش شبانه روزي خود سالا نه صدها تن ماهي و انواع آبزيان ديگر را به ساحل ميآورند اما سودي كه عايد آنها مي شود بسيار كمتر از ارزش واقعي ماهي هاي صيد شده آنها است.
وي افزود: واقعيت اين است كه به دليل وجود واسطه ها در چرخه خريد و فروش ماهي و وابستگي دائمي صيادان به اين افراد و نبود يك سيستم مناسب فروش ماهي، سود حاصل از توليد به جيب واسطه ها مي رود.
مدير كل شيلا ت سيستان و بلوچستان گفت: در اين بازارچه، فروش آبزيان به روش حراج انجام مي شود و از پايين ترين قيمت (قيمت پايه) شروع شده و به بالا ترين قيمت  پيشنهادي از سوي خريداران به فروش مي رسد.

به گزارش خبرنگار «بازارچه»، تا چندي پيش قيمت هر كيلو گوجه فرنگي حدود ۲۵۰ تومان بود، در حالي كه طي روزهاي اخير قيمت اين ميوه كه در سبد هزينه هاي غذايي خانواده ها نقش و سهم بالا يي دارد به مرز ۵۰۰ تومان در هر كيلو رسيده است.
سالهاي گذشته نيز اين اتفاق با شدت كمتر روي مي داد؛ اما فعالا ن بازار و مردم انتظار داشتند امسال نوسان قيمت اين ميوه به حداقل برسد. زيرا طي سالهاي اخير امكانات حمل و نقل، كشت گلخانه اي و نگهداري ميوه ها رشد قابل توجهي داشته است و با اين حساب نبايد با سرد شدن هوا قيمت گوجه فرنگي افزايش پيدا كند.
گوجه فرنگي از جمله ميوه هايي است كه مصرف آن در طول سال تقريباً ثابت است و به دليل استفاده از آن در انواع غذاها، سالا د و ... افزايش قيمت آن مي تواند مردم را به استفاده از جايگزين تشويق كند.
رب گوجه فرنگي در برخي موارد مي تواند جايگزين گوجه فرنگي شود كه احتمالا ً باتوجه به افزايش تقاضا براي خريد آن قيمت رب گوجه  فرنگي نيز طي چند هفته آتي رشد اندك و تدريجي را شاهد خواهد بود.

اين درخت در جنگلهاي شمال و جنوب ايران مي رويد و در تهران نيز پرورش آن مرسوم است.
خرمالو داراي ويتامين «آ»، «ب» و «ث» است و همچنين داراي ۹۳ كيلوكالري انرژي، ۲/۰ گرم پروتئين، ۸ گرم كلسيم، ۶ ميلي گرم فسفر، يك ميلي گرم سديم و ۷۶ ميلي گرم پتاسيم در ۱۰۰ گرم است.
مصرف ناشتاي آن به ميزان ۳۰۰ گرم براي درمان اسهال خوني مفيد بوده و اگر دانه اين ميوه را كوبيده و به صورت گرد درآورده شود براي دفع سنگ كليه و مثانه استفاده مي شود بدون اينكه احتياج به عمل جراحي باشد. از اين ميوه مي توان مربا و كمپوت و همچنين در شيريني پزي و تهيه مارمالا د استفاده كرد.
در حال حاضر در تهران قيمت خرمالو در ميدان ميوه و تره بار درجه يك ۳۲۰ تومان و درجه دو ۲۸۰ تومان و در مغازه هاي ميوه فروشي سطح شهر ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان مي باشد.